Tíminn - 13.10.1954, Blaðsíða 4

TÍMINN, miSvikudaginn 13. október 1354.
230. blað.
i. •
Veiting dósentsembættis-
ins i guðfræðideild háskólans
var efst á dagskrá blaða og
almennings síðustu viku. Til
efni umræðnanna virðist
hafa orðið grein, sem ég skrif
aði í Alþýðublaðið, en efnis-
kjarna hennar hlotnaðist sá
aukasómi að birtast samdæg
urs í Tímanum. Vegna þes,s,
sem fram hefir komið, verð
ur mér væntanlega virt á
betra veg, að ég legg enn
nokkur orð í belg.
Aðalviðburður umræðn-
anna er sá, að Sigurbjörn,
Einarsson próíessor hefir
tvisvar sinnum kvatt sér
hljóðs til að gera grein fyr
ir afstöðu sinni og verja veit
íngu menntamálaráðherra. j
Annars vegar birti Sigur- j
björn yfirlýsingu vegna
greinargerðar meirihluta
guðfræðideildar og hins veg-
ar langa grein i þremur dág
blöðum, þar sem hann fjall-
ar um þau atriði, er ég hefi
fram að færa. Kemst. ég ekki
hjá því að gera athugasemd
ir við yfirlýsinguna og grein
Sigurbjarnar, en mun síðar
víkja að öðrum skrifum um
málið,
II.
í greinargerð sinni reyn-
ir Sigurbjörn Einarsson ekki
að gera samanburð á námi
og vísindastörfum séra Guð
mundar Sveinssonar og Þóris
Kr. Þórðarsonar. Þess í stað
leitast hann við að mikla
hlut Þóris. Hann segir t. d.
orðrétt: „Þórir Þórðarson hef
ir ekki aðeins aflað sér mjög
traustrar og víðtækrar þekk-
ingar í semitískri og grískri
málfræði, sem er undirstaða
víkindalegrar biblíuskýring-
ar, heldur og með ágætum
árahgri þreytt alhliða guð-
fræðipróf við skandinaviska
og ameríska háskóla." Þetta
orkar naumast tvímælis, en
samanburðinn á þessu al-
hliða guðfræðinámi Þóris og
menntun séra Guðmundar
vantar í yfirlýsinguna. Heim
ildir um hann þurfa að vera
tiltækar, svo að hægt sé að
glöggva sig á þessu atriði.
Munurinn ætti auðvitað að
birtast í ritgerðum umsækj
ændanna, og þá ekki sízt
þeim, sem fjalla um nýja
testamentisfræði. Séra Guð-
mundur Sveinsson lagði fram
sex ritgerðir í nýja testa-
mentisfræðum, en Þórir
tvær. Aðalritgerðir séra Guð
mundar þessa efnis fá mjög
lofsamlega umsögn dóm-
nefndarinnar: Sérefni Lúk-
asar^wðspjalls: „Snýst aðal-
lega um mótunarsögu guð-
spjallsins, og er vel á efninu
haldið“. Jóhannes skírari:
„Skipulega samin ritgerð,
byggð á nýjustu rannsókn-
um“. Önnur ritgerð Þóris um
þessi efni, „The Doctrine of
Repentanos of John the Bapt
ist and the Damascus Docu
ment“, fær hins vegar þessa
umsögn dómnefndarinnar:
„Fróðleg ritgerð og efnið tek
ið réttum tökum“. Hin rit-
gerðin „Was the Last Supp-
er a Passovar Meal?“ hlýtur
svofelld ummæli dómnefnd-
arinnar: „Frásögn um guð-
fræðilegt rannsóknarefni.
Virðist vera útdráttur úr bók
Cesterleys um sama efni og
tekið nokkuð lausum tökum“.
Heimildirnar um samanburð
inn virðast þannig séra Guð
mundi í vil.
Þá leggur Sigurbjörn Ein-
arsson mikla áherzlu á, að
aðalritgerð Þóris í gamla
testamentisfræðum byggist á
frumrannsóknum, en gengur
Helgi Sæmundsson:
Vörn Sigurbjarnar Einarssonar og
málstaður menntam álaráöherra
framhjá vinnubrögðum séra
Guðmundar. Dómnefndin hef
ir hins vegar gert saman-
burð í þessu efni. Hún segir
um áminnzta ritgerð Þóris:
„Vel samin vísindaleg rit-
gerð með tilvitnunum í á-
gætu lagi“. Um aðalritgerð
séra Guðmundar í gamla
testamentisfræðum kemst
dómnefndin aftur á móti svo
að orði: ' „Fróðleg vísinda-
leg ritgerð, er styðst við
fjölda heimilda. Margar sjálf
stæðar og merkilegar athug-
anir“. Leikmanni virðist
meiri viðurkenning í þeim
vitnsburði að koma með
sjálfstæðar og merkilegar at
huganir en að hafa tilvitn-
anir í ágætu lagi. Annars lít
ur út fyrir, að dómnefndinni
og Sigurbirni Einarssyni beri
nokkuð á milli í mati sínu.
Sigurbjörn dæmir Þóri viður
kenningu fyrir rannsóknar-
efnið, en dómnefndin telur
mestu skipta, hvernig rann
sóknirnar eru leystar af
hendi. Þetta er kannski mats
atriði. en afstaða dómnefnd
| arinnar á væntanlega ekki
síður rétt á sér en Sigur-
bjarnar. *
i Ennfremur ræðir Sigur-
bjöm um þá athygli, sem Þór
ir Kr. Þórðarson hefir vakið
erlendis og vitnar til með-
j mæla kennara hans. Allt
mun það satt og rétt, en hér
1 var ekki um að ræða sam-
keppni um meðmæli, heldurj
um nám og vísindastörf, og
þar hefir séra Guðmundur
vinninginn samkvæmt próf-
skírteinum og álitsgerð dóm-
nefndarinnar. Loks lætur
Sigurbjörn þess getið, að
Þórir hafi verið aðstoðar-
kennari (tutor) við háskól-
ann í Chicago. Slíkur frami
hefir hlotnast fjölmörgum
íslenzkum námsmönnum vest
an hafs og þykir ekki þeim
tíðindum sæta, að hann vegi
þyngra á vogarskálum hæfi-
matsins en sú staðreynd, að
séra Guðmundur Sveinsson
1 hefir kennt í guðfræðideild
háskólans tvö missiri við á-
gætan orðstír.
Röksemdir Sigurbjarnar í
yfirlýsingunni eru því létt-
vægar, þegar kemur til sam
anburðar á séra Guðmundi |
og Þóri, en hann hlýtur að
vera aðalatriði þssa máls.
III.
Næst vík ég að grein Sig-
urbjarnar Einarssonar, sem
birtist í þremur dagblöðum á
laugardag, en þar gerir hann
nánari grein fyrir afstöðu
sinni og tilfærir ný atriði.
Sigurbjörn bar á móti því,
að hann hafi gengið framhjá
menntun og starfsferli um-
sækjandanna sem minnihluti
guðfræðideildar. Eigi að síð
ur viðurkennir hann, að sam
anburður á prófum umsækj
endanna heima og erlendis
só séra Guömundi í vil og
ber ekki á móti því, að ég
skýri rétt frá um þau efni.
Hér beitir Sigurbjörn þeirri
aðferð að gera sem mest úr
námi Þóris Kr. Þórðarssonar
í Bandaríkjunum Yfirburðir
Þóris að því námi loknu
hefðu átt að .korna fram í
vísindastörfum, en gögnin
1 meöfylgjandi grein
Helga Sæmundssonar, er
birtist í Alþýðublaðinu í
gær, er svarað ádeilu
þeirri, er birtist gegn AI-
þýðublaðinu og Tímanum
í grein séra Sigurbjörns
Einarssonar um dósents-
málið, en hún birtist hér í
blaðinu síðastliðinn laug-
ardag. Þar sem öll atriði,
er máli skipta, koma
fram í grein Helga, þykir
rétt að endurprenta hana
hér og láta það nægja
sem svar við ádeilu séra
Sigurbjörns.
gagnalaus vitnisburður það
ekki síður. Og dómnefndin á
að gera meira en meta, hvort
umsækjendur séu hæfir eða
ekki hæfir. Niðurlag 9. gr.
umræddrar reglugerðar er
svohljóðandi: „Nefnd þessi
| (dómnefndin) skal láta uppi
! rökstutt álit um vísindalegt
! gildi rita umsækjenda og
rannsókna, og hvort af þeim
megi ráða, að umsækjandi sé
hæíur til að gegna embætt-
inu. Álitsgerð nefndarinnar
skal höfð til Iiliðsjónar, er
embætti er veitt, og má eng-
um veita fast kennaraem-
bætti við háskólann nemá
_______ meirihluti nefndarinnar hafi
■ látið í lj ós það álit, að hann
, .. , . sé hæfur til þess“. Af þessu
um þau eru ntgerðir umsækj sést að dómnefndin á að
endanna. Þau hljóta aö njða gkera -r um hvQrt umsækj
urslitum um samanburðmn á endur er hæfil til kennslu
Þón og sera Guðmundi. Hlyt við háskóIann eða ekki, og
eg emu sinm enn að vitna að áiitSgerð hennar skal höfð
til álitsgerðar dómnefndar- tjl hhðsjónarj þegar embætt
tveggja mánaða rahnsökh og
mat.
í guðfrgeðideild fellst Björn
Magnússon prófessor á niður
stöðu dómnefndarinnar, og
Magnús Már Lárusson stað-
festir fyrra álit. Þess vegna
mæla þeir meþ séra Guð-
mundi Sveinssyni.til embættis
ins. Sigurbjörn Einarsson
gerir ágreining af því að hgnn
er á annarri skoðun. Ég' léet
ósagt, hvað hafi ráðið afstöðu
Sigurbjarnar Einarssonar.
Það er hans að gera grein fyr-
ir henni. En hún er önnur
en dömnefndárinnar og meiri
hluta guðfræðideildar, þvj að
ella hefðu öll atkvæði fallið
eins. Það er Sigurbjarnar að
segja til um, hvort hann á-
líti dómnefndina hlutdræga
eða sig dcmbærari henni og
samkennurum sihtihi á hæfni'
umsækjendaiina. Hanri a völ-
ina og kvölina, en annan
hvor kostinn verður hann að
gera að sínu 'hlút'skiþti úr því
sem komið er.
innar, þar eð ályktun mín
ið er veitt. Eg þarf engrar af
byggist á henm. Gogn, sem sökunar að biðjast . minni
ekki liggja fyrir, geta hér niðurstöðu^ þvi að hún er
engum urshtum raðið Sigur rökstudd,
bjorn segir, að Þónr se „kom
inn vel á veg^með doktorsrit
gerð“. Þau *tíðindi breyta
engu, því að ritgerðir beggja „ ^
umsækjendanna eru drög að nefndarmenn hafi gert meira
V.
Þess eru og dæmi, að dóm-
en meta hæfni umsækjenda
til háskólakennslu. Þeir hafa
doktorsritgerðun., svo að
sömu frétt er að segja af séra , , , .
Guðmundi. Dómnefndin hef 8'ert upp a milli hæfra um-
ir fjallað um þessi drög ^kjenda og það raðið urslit
um um embættisveitmgu. Sig
beggja að doktorsritgerðum
og metið framlag séra Guð-
urbjörn Einarsson hlýtur að
mundar meira en Þóris. Gleði' “jnnaAst Þessa’ bví að hann
leg tUhugsun þess að verða fekk á
doktor við Chicagoháskóla Sltt 1 guðfræðideild haskol-
minnkar á engan hátt verð- ans a umræddum forsend-
leika séra Guðmundar, þó að um' Dómnefndm ta di hann
hún auki velþóknun Sigur- hæfastan W embættisms eft
bjarnar á Þóri Kr. Þórðar- ir.tveir
syni. Séra Guðmundur mun'hofðu venð urskurðaöir hæf
ekki Iieidur lúta að lit:u um'ir- Su afgreiðsla gæti spiott
doktorspróf, því að hann er
f rikum mæli vandur að virð
ingu siiir.i og násnsframa
cins og Þórir Kr. Þórðaison.
IV.
Verksvið dómnefndarinnar
sætir ágreiningi í þessum
umræöum, og gefur Sigur-
björn Einarsson það tilefni
með því að víkja undir rós
að samanburði minum á vís
indastörfum umsækjendanna
ið af því, að rnjög hafi þótt
jafnt á komið um umsækj-
endur og álitsgerð dómnefnd
arinnar ekki virzt skera nógu
glöggt úr um verðleika
tveggja hæfra umsækjenda.
Nú tekur álitsgerð dómnefnd
arinnar af öll tvímæli um,
að hún telji séra Guðmund
Sveinsson hæfari . til em-
bættisins, og nefndin varð
sammála um þá niðurstöðu.
Skilgreining Sigurbjarnar
en hann byggist á álitsgerö Einarssonar á verksviðl dóm
dómnefndarinnar. Sigurbjörn nefndarinnar’ er .
segir orðrétt um þennan sam i nenla hann sé korninn a ^
anburð: „Hið eina, sem stuðzt skoðun» að brotlð hafl verið
er við, er tala ritgerða og,1 ba&'a Vlð reglugerðma þeg
það, hvert einstökum verk-!ar hann bar slgUr af hólnu
um er gefin einkunnin vís- í samkepnm um embætti viö
indaleg ritgerð“ eða ekki. guðfræðideild háskólans.
Út frá þessu má draga vissa
útkomu, ef litið er á það sem
einfalt reikningsdæmi. En Sigurbjörn Einarsson telur
þessi einkunn er ekki slík á- það blekkingu, þegar sagt sé
þreifanleg stærð heldur mjög að hann hafi komizt að ann
svo teygjanlegt hugtak. Eng, arri niðurstöðu en dómnefnd
in bókun liggur fyrir hjá dóm ' in. Þetta virðist eigi aö síð-
nefndinni um það, við hvað|Ur álit meirihluta guðfiæði
hún miðar í sambandi við,deildar, því að hann leggur
þessa auðkenningu. — Enda
er það ekki hlutverk hennar
að gera samanbwrð á ttm-
sækjendum. Henni er samkv.
ákvæðum háskólareglugerð-
ar ætlað það eitt að meta,
hvort umsækjendur séu hæf
ir til þess að gegna háskóla
kennslu eða ekki hæfir“.
Þetta er ærið álitamál. Sé
greinargerð dómnefndarinn-
ar „teygjanlegt hugtak“, þá
eru einhliða meðmæli og
tíl. að séra Guðmundur fái
embættið vegna niðurstöðu
dómnefndarinnar og starfa
hans við háskólann. Sigur-
björn Einarsson liggur því
undir þeim gmn, að hann
telji sig dómbærari um hæfi
umsækjendanna eftir tveggja
daga athugun á ritgerðum
þeirra en Ásmund Guðmunds
son biskup, Bjarna Jónsson
vígslubiskup og Magnús Má
Lárusson prófessor, eftir
VII.
Grein Sigurbjarnar flytur
þau tíðindi, að hann hafi vilj
að fá útlendan fræðimann til
starfs i dómnefndinni og
nefnt í því sambaridi Sig-
mund Mowinckel í Oslö' og
Johanhes Lindblom í Lundi.
Þetta var athyglisverð ■ og
skynsamleg tillaga. Á hana
var þó ekki fallizt af því að
forseti guðfræðideildar mún
hafa talið eðlilegast, aö
menntamálaráðherra skipaði
erlendan prófessor í nefnd-
ina, ef horfið yrði. að þessu
ráði. Ókunnugt erv hvort hug
mynd Sigurbjarnar hefir kom
izt á framfæri viS; Bjarna
Benediktsson,.en mehntamála
ráðherra skipaði séra Bjarna
Jónsson í nefndina af hálfu
ráðuneytisins. ; Sú .ráöstöfún
er hafin yfir, gagnrýni/íþar
eð allir munu treysta séra
Bjarna til þessa starfs. Erj sé
Sigurbjörn óánægður með val
nefndarmanna, þá hljóta að-
finnslur hans að beinast gegn
Bjarna Benediktssyni fremur
en samstarfsmönnunum í há
skólanum.
I Ég hef ekki vænt Sigur-
björn Einarsson um „línu-
sjónarmið" vegna sératkvæða
hans, þegar guðfræðideildin
mælti með séra Guðmundi til
; embættisins. En ég á eftir að
1 fá viðunandi skýringu á því,
hvað olli afstöðu hans. Sú
'skýring ætti að vera auðfeng
in, ef allt er með felldu.
VIII.
I Frásögn Sigurbjarnar Ein-
arssonar af félagsstörfum Þór
is Kr. Þórðarsonar er engin
rök fyrir veitjingu dósents-
embættisins. Séra Guðmund-
ur Sveinsson er ekki síður
kunnur af félagsstörfum og
áhugamálum en keppinautúr
hans. Og lofsyrði Sigurbjarn
ar um Þóri eru tilraun í þá
I átt að dreifa athyglinni frá
kjarna málsins. Það er öllum
til sæmdar, að verðleikár og
mannkostir Þóris Kr. Þórð-
arsonar hafa ekki verið ve-
fengdir í þessum umræðum.
En það, sem hér skiptir máli,
er óréttlætið, sem hinn um-
sækjandinn er beittur og
Bjarni Benediktsson mennta
málaráðherra ber ábyrgð á.
Sigurbjörn Einarssori ef ekki
að verja Þóri Kr. Þórðarson,
því aö á hann hefir ekki ver-
ið ráðizt. Sigurbjörn gengur
fram fyrir skjöldu tii að verja
þá ráðstöfun Bjarna Bene-
diktssonar að virða að vett-
ugi niðurstöðu dómnefndar
og tillögu guðfræðideildar um
veitingu dósentsembættisins,
Sú afstaða er ömurleg eins og
(Framluld í 6. sKSu.)