Tíminn - 31.12.1954, Blaðsíða 8

n
TÍMINN, föstudaginn 31. desember 1954.
296. blað.
(Pramhald af 3. síðu).
þessum málum, hefir skipt
um nafn eins og tíðkast um
jpá menn, sem vilja láta for-
tíð gleymast.
Brcytt iim
bardagaaðfcrð
Endurtekinn kosningaósig
ur olli því, að íhaldsflokkn-
um skildist, að breyta varð,
ekki aðeins um nafn, heldur
bardagaaðferðir. Síðan hefir
Ælokkurinn smátt og smátt
tekið upp þær vinnuaðferð-
ir að telja sig fylgjandi
hverju því máli, sem hann
heldur að sé vinsælt. Þetta
er hið nýja andlit, sem við
þekkjum í dag. — Undir er
alit hið sama og áður. — Sum
ir taka sér þau orð í munn,
að það sé níð um Sjálfstæð-
isílokkinn að vekja athygli á
þessum grímubúningi. Því
:íer fjarri. Yfirráða- og for-
iéttindastétt í hvaða landi
sem er, reynir að halda völd
um svo lengi sem henni er
íært — og beitir til þess hverj
um þeim ráðum og bardaga-
aðferðum, sem eru tiltækast
ar. Frá þessu mun erfitt að
finna undantekningu. Samt
eru þetta upp og ofan ekki
verri menn en aðrir, þótt að-
staðan hafi úthverft sumum
jþeirra. — íhaldsmennirnir
íslenzku hefðu verið meir en
litlir aular, ef þeir hefðu hald
:íð áfram að kalla sig réttu
nafni og eitt augnablik hik-
aö við að breyta um baráttu-
aðferðir. Veiðimenn verða að
vera klæddir sem líkustum
litum landslaginu, sem þeir
veiða í.
Fróðlegt er að athuga
margt í þessum nýju aðferð-
Jm, þótt fátt eitt verði að
pessu sinni talið, aðeins
áæmi á stangli, ef þau mættu
verða einhverjum til skiln-
.ngsauka, enda er sá tilgang-
ur nauðsynlegur til þess að
Jjóst sé, hvað gera skal.
Skrýíisir fánar
AÖalstefna djálfstæðis-
ílokksins hefir að sögn hans,
lengí verið og er: Frjáls verzl
un, samkeppni, frjálst fram
tak o. s. frv.
Skæðar tungur líkja stund
um þessum fánum við hin lit
:dku spjöld, sem eigendur æð
arvarpa festa upp á prik til
að hæna fuglinn að vörpun-
um.
Skæðar tungur segja líka,
að samkeppni kaupmanna
við samvinnufélögin úti um
allt landið, geti naumast
staðið í sambandi við neina
ofurást Sjálfstæðisflokksins
á samkeppni. — Reynsla hins
irjálsa framtaks í framleiðsl
unni við sjávarsíðuna blasir
við.
Það kynni því að vera mála
íiannast, að frá þessum stefnu
málum hafi flokkurinn flúið
og í alls konar einokun, sem
:.lokkurinn stjórnar beint,
eða óbeint, gegnum pólitísk
völd í ríkisstjórn, eða bæjar-
,.\tjórn Reykjavíkur.
Við skulum ekki vera með
neitt íæpitungumál um
jpetta. Enginn flokkur, sem
ræður því, að meginið af út-
ílutningsverzlun landsmanna
tír einokað — stærri einokun
en til mun vera í nokkru
öðru lýðræðislandi — getur
úalið sig verndara frjálsrar
verzlunar og samkeppni, og
0r þó þessi tegund einokun-
ar miklu hættulegri en hrein
ríkiseinokun, sem er undir
ríkisendurskoðun og eftir-
liti.
Ég hefi á það minnst að í-
haidsflokkurinn gamli var á
móti afskiptum ríkis eða
bæja af íbúðarhúsabygging-
um. Þar sem þessi afskipti
tíðkast edendis og lögmæt
samkeppni ræður eru af-
skipti hins opinbera víðast,
að sjá um heiðarlegt sam-
koppnisútboð og sjá síðan
um lánsfó handa þeim, sem
lægst biður. Þannig byggir
þýzka stjórnin upp ódýr í-
búðarhús fyrir almenning.
— Hér byggir Reykjavíkur-
bær alltaf mjög dýrt. En það
er hægt. að sjá um það með
þessu fyrirkcmulagi, að allt
efni og vinna sé keypt á rétt
um stað. Ég vil ekki lengja
þessa grein með því að telja
allan þaun sæg af stofnun-
um, sem Sjálfstæðismenn
mega ekki sjá af og sem eru
þó alger andstæða frjálsrar
samkeppni. Ilvers vegna við
heldur Sj álfstæðisflokkurinn
nú Innkaupastofnun ríkisins
og Innkaupastofnun bæjar-
ins, sem hann var á móti
meðan maður iir öðrum
flokki stjórnaði, en snerist
með, er Sjálfstæðisflokkur-
inn gat skipað framkvæmda
stjórann?
Ef einhver skyldi r.ú enn
efast um það, að einokun í
réttum Jiördum sé Sjálfstæð
isflokknum hjartfólgnari en
frjálst framtak og sam-
keppni, mætti nefna útboð-
ið á brunatryggingum i Rvik
síðastl. ár. Samvinnutrygg-
ingar buðu 47% lægra en
tryggingarnar höfðu kostað
áður og voru með lægsta boð.
Hver einasti heiðarlegur sam
keppnJsfJokkur hefði ta’.ið
þetía ráða úrslitum. Trygg-
ingar hafa ekki einu sinni
venð þjoðnýttar, eða gerðar
að bæjairekstri, þar sem
jafnaðarmenn hafa meiri-
hlu'.a. Fn Sjálfstæðisflokkut
inn var ekki að hika við að
nota eíkvæði stjórnarar.d-
stöðunnar — þá voru komm-
ún.staatkvæði góð — til þess
að einoka tryggingarnav íyr
iv flokldnn.
JhníJutningsverzlunin er
að komast á fárra hendur,
því ræður meirihluti banka-
stjórna í tveimur bönkum.
Það er ósköp leiðinlegt að
þurfa að draga fram svo aug
ljósa hluti og þá, sem nú var
lýst. En þetta sést þó flestum
yfir. Og ef menn vilja á ann-
að borð hugsa um stjórnmál,
sem er skylda hvers manns,
þá verða kjósendur að reyna
að sjá hiutina og skilja eins
og þeir eru.
Hvers vegna?
Sjálfstæðisflokkurinn tel-
ur sig vegna sundrungar
vinstri aflanna í landinu ör-
uggan í því að ráða miklu
um stjórn landsins og Rvík-
ur. Þess vegna telur hann
miklu öruggara að hafa gegn
um stjórn landsins umráð yf
ir hálfgerðum og algerðum
einokunarstofnunum, heldur
en taka þátt í samkeppni,
þar sem flokksmenn hans
hafa oftast orðið undir, sam
anber síðast tilboðin í bruna
tryggingarrar.
Það er því í samræmi við
staöreyndir, sem eru hverj-
um manni augljósar, ef hann
vill nota sjón og hyggjuvit,
að á þennan hátt vinnur
Sjálfstæðisflokkurinn í dag,
að hagsmunum þeirra, er
flokknum stjórna, eða leggja
honum til það stórfé, sem
þarf til þess að halda uppi
hinum rnargháttaða áróðri.
Stefna flokksins og starf
er fyrst og fremst í andstöðu
við írelsi 1 verzlun, sam-
keppni og framtak.
Meginrökin sem íhalds-
menn allra landa nota fyrir
réttmæti íhalds- og sam-
keppnisstefnunnar, þau að sá
dugmesti eigi að ráða og bera
sem mest úr býtum, eru því
horfin með öllu. í stað þess
er komið fjármagn til að
halda uppi þrotlausum á-
róðri, sem tryggir pólitískt
fylgi og þar með völdin til
að ná og haltía sérhagsmuna
aðstöðu í verzlun, viðskipt-
um og óteljandi umboðs- og
milliliðastarfsemi, er veitir
fámennri stétt aðstöðu til að
skammta sér af þjóðartekj-
um svo að segja að vild.
Flokkurinn er rekinn sem
fyriitæki.
Það verður ekki komizt hjá
því að segja þetta. Að skilja
þessi atric.i er undirstaðan.
Hér er sú sýking á þjóðfélag
inu, sem margur óttast að
reynst geti banvæn. Það er
að minnsta kosti víst, að án
lækningar sjúkdómsins verð
ur þjóðfélagið ekki heilbrigt.
lifssko'ðim sam-
viimumanna
f framhaldi af þessu verð
ég að benda á eina mein-
loku í kolli sumra manna:
Að Framsóknarflokkurinn
megi ekki deila á Sjálfstæð-
isflnkkinn, vegna þess að
flolikarnir séu í stjómarsam
slarfi.
í stjórnarsamstarfinu reyn
ir Framsóknarflokkurinn að
sjá hag þjóðarinnar borgið
og láta ekki troða á þeim,
sem trúðu honum fyrir um-
boði. En flokknum er líka
Ijóst, að stjórnarstefnan hlýt
ur að mengast af þeim sjón-
avmiðum Sjálfstæðisflolcks-
ins, sem að framan er lýst.
Með öðru móti gæfi sá flokk-
ur ekki kost á samstarfi. —
Samvinnumenn eru-jafn and
vigir sérhagsmunastefnunni,
þótt þeir verði að vinna með
Sjalístæðismönnum. Sam-
vinnustefnan reis í uppliafi
gegn o.rðráni og sérhyggju.
Þessar tvær stefnur, sér-
hyggja o" félags- og sam-
vinnu,'tefna, eru andstæðar
hvor annarri, geta aldrei sam
rýmzt eða sameinazt. — Sam
vinnustefnan lítur svo á, að
hver maður eigi að njóta
verka sinna og ev þar engin
untíantekning kaupmaður, or
rekur heiðarlega verslun.
Surakeppni milli kaupfélaga
og kaupmanna getur vecið
r.auðsyn. En slík samkeppni
á ekkert skylt við þá firru, að
sérhyggjumaður (sjálfstæð-
ismaður) geti verið sam-
vlnnumaður. Andstæður
verða ekki sameinaðar í eitt.
Hugsum okkur alþingis-
mann (kjósandi hans er í
sömu sök), sem er Sjálfstæð-
ismaður og telur sig um leið
samvinnumann. Á Alþingi
hjálpar þessi maður til þess
með a^kvæði sínu að ná meiji
hlutavaltíi í tveimur aðal-
fcönkum landsins, vitandi
það, að þessi meirihluti dreg
ur taum stórkaupmanna í út
lánum, en sveltur samvinnu-
félögin að veltufé, svo að þau
geta nú ekki keypt inn næg*-
legar vörur. — Er þetta sam
vinnumaður? Við segjum nci.
S.imi þingmaður notar valtí
sdt ti’ að styðja að þvl, að
vaidir voru á sínum tíma
m.-nn í innflutningsnefnd.
sem vcru á valdi heildsaki,
en andstæðir samvinnuíélðg
u íum j hverju máli. Er þetta
f.au.iv’innumaður, er þanng
star.hu ? Nei. Sairvinnustefn
au er I.ugsjón. Þeir, sem eru
í pðiitiskum sérhags nuna-
Hokki, eiga ekki að vmna í
trúnaöarstöðu íyrir þes.a
b.ugsjón, sem þeir eru andvig
ir. Það er líka ntannskemm-
aiidi Þ rir þá sjálfa. Og þrir
geta þctta ekki frekar en
drykkjumaður get.ir unn:3
fy;i’. bindindi, eða heiðingi
boðað kristna trú.
Viðhorf stéttanna
Bændur, samvinnumenn,
allir þeir, sem fylgja Fram-
sóknarflokknum að málum,
haía vegna tilvistar Fvam-
sóknarmanna í ríkisstjórn-
inni trú á því, að þeir verði
ekki rangindum beitth.
Veila var frá upphafi í
þe.-su stjórnarsamstarfi og
hefir ágeizt Stjórnina skoic
ir ciugg cengsl við verkalýðs-
samtökin og tiltrú hjá þeim.
En er hægt að stjórna fjár-
málum og atvinnumálum
þjóðfélagsins án þess? Þú
getur, lesandi góður, tekið
þér hnattlíkan í hönd. Ég
hygg, að þú sjáir fljótt, að í
öllum lýðfrjálsum löndum,
þar sem vel er stjórnað og
jafnvægi er í fjármálum og
framleiðslu, þar er sterkur
lýðræðissinnaður verka-
mannaflokkur, er mestu ræð
ur í samtökum verkamanna
og fer oft — sums staðar oft
ast — með ríkisstjórn. Þú
munt sjá, að þar sem komm-
únistar eru sterkir í verka-
mannasamtökunum, þar eru
samtökin sundruð, — fram-
ieiðsla, fjármál og atvinnu-
mál öll á barmi glundroðans.
í fáum lýðræðislöndum er
ástandið í þessum efnum
verra en hér, sem kæmi fyrst
alvarlega í ljós, ef við fengj-
um ekki dollara-vitamín-
sprautur frá Keflavíkurflug-
velli. —
í nálægum þjóðlöndum, þar
sem stjórn er örugg, er hin-
um sterku verkalýðssamtok-
um gefinn kostur á að láta sér
fræðinga sína fylgjast ná-
kvæmlega með rekstri at-
vinnulífsins og afkomu. Ef at
vinnugrein getur án tjóns og
samdráttar veitt betri lífs—
kjör, er þess krafizt og þving
að íram með verkfalli, ef þarf,
Ef verkföll eru gerð af einstök
um félögum án þess að til
þeirra liggi eðlileg rök, eiga
þau á hættu, að samtök verka
lýðsins styðji ekki verkfalliö.
— Það er vegna þess að kaup
hækkun, sem atvinnugrein
getur ekki borgað af rekstrar
gróða, raskar jafnvægi fjár-
málanna og er til óhags fyrir
alla, þar á meðal verkalýð-
inn. Við sjáum og, að þessa
starfsreglu láta verkalýðssam
tökin gilda, hvort sem stjórn
málaflokkur þeirra er í ríkis-
stjórn eða stjórnarandstöðu.
Þessir flokkar vita, að næsta
dag kunna þeir að taka við
stjórnartaumunum og verða
þá að standa við þaö, sem
þeir sögðu í stjórnarandstöðu,
Þetta skapar festu, ábyrga
stjórnarhætti, sem hér skort
ir.
Vegna synda, sem drýgðar
voru i stj órnarháttum, eink-
um fyrstu árin eftir styrjöld,
er nú svo komið, að öll fram
leiðslan er komin á meðgjöf.
Hvað hefði sá maður verið
kallaður, sem hefði spáð þvi
á þeim tíma, er gullskýja-
draumar manna voru glæst-
astir og haldið fastast að
þjóðinni, að árið 1954 yrði að
gefa með hverjum nýsköpun
artogara 600 þúsundir króna
ársmeðgjöf og þó hætta á
stöðvun? — Við erum hálf-
gliðsa á svellbunkanum, renn
um niður án þess að taka eft
ir því. Eini atvinnureksturinn,
sem blómgast, er milliliða-
starfsemi, ákaflega marg-
breytileg, enda fer mikið af
gjaldeyri þjóðarinnar án taf-
ar gegnum þessa gullkvörn.
Vinnandi fólk horfir á þetta
allt með tortryggni. Hin
sundruðu verkalýðssamtök
hafa eina sameiginlega skoð
un — sannfæringu. Það er, að
gegnum verzlun, alls konar
milliliðastarfsemi, umboðs-
laun o. s. frv. séu teknar óhóf
legar fjárhæðir af sameignar
tekjum þjóðarinnar ár hvert.
Óábyrg vimssjlirögð
Sú þróun, sem lýst er hér
að framan, og sú sannfæring,
sem þessi þróun hefir skapað
í hugum vinnandi fólks, hefir
valdið alveg óábyrgum vinnu
brögðum í kaupgjaldsmálum.
Út frá gróða framleiðslunnar
getur verkalýðurinn naumast
gert verkföll, því að gróðinn
er töp og ríkismeðlög. Kaup
kröfur og verkföll eru hér
gerð alveg út í bláinn, þ. e. án
tillits trl afkomu framleiðsl-
unnar, en með stefnu á milli-
liðagróðann aftur og aftur.
Vinnandi fólk hér á landi er
því ekki í verkfalli gegn fram
leiðendum, það er allt 1 verk
falli gegn bannsettum brask
gróðanum.
Atvinnurekendur, sem í
hverju landi stöðva hækkanir,
ef þær eru framleiðslunni og
um leið fjárhag sjálfra þeirra
um megn, eru ekki til sem
kjölfesta í hinni íslenzku þjóð
arskútu; hér er komið alveg
upp úr á atvinnurekendum;
þeir hækka þegar kauplð og
heimta svo enn hærri rikis-
meðgjöf. Svona er stefnt að
óbeinu og síðan beinu krónu
falli og upplausn. En hinum
stórskuldugu er vel vært, því
að hver lækkun á kaupmætti
krónunnar færir þeim nettó-
gróða fyrirhafnarlaust. Hjá'
heildsalanum hækka vöru-
birgðir í krónutali. Hver stend
ur gegn? Hver hefir áhuga
fyrir því, að ekki fari allt
þessa leið? Áreiðanlega ekki
kommúnistar — þetta er for-
dyrið að þeirra paradís. Og
hinn lýðræðissinnaði verka-
lýður afsakar sig með því, að
hann hafi ekki aðra vörn en
kauphækkun og verkföll.
Hann ráði ekki verðlaginu og
viðskiptaokrinu, segja þessir
menn. Þess vegna sjá þessir
menn engin ráð önnur en rífa
niður máttarviði þess húss,
sem þeir búa í og nota sem
eldsneyti, þótt fyrirsjáanlegt
sé, að húsið hrynur yfir okk
ur öll.
Er ekki einnig til það ráð,
að þeir sem í húsinu búa, taki
að sér stjórn hússins?
Frumh. á 9. slðu. ™