Tíminn - 08.01.1955, Blaðsíða 5

5. blað.
;í!wí,.,,
TÍMINN, laugadaginn 8. janúar 1955.
S
Lmiyard. 8. jun.
Simdrung vinstri
aflanna
Áramótagrein Hermanns
Jónassonar hefir vakiö mikla
athygli. Sennilega hefir aldrei
verið dregin upp gleggri mynd
af því, hve sundrung vinstri
aflanna hefir óheppileg áhrif
á íslenzk stjórnmál og hve
miklu væri unnt að breyta til
bóta, ef samstarf tækist milli
þessara aðila.
Það akal greinilega tekið
fram, að þegar hér er rætt
um vinstri öfl, er ekki átt við
kommúnista. Þeir eru svört
ustu afturhaldsmenn nútím
ans. Vegna ýmiss konar mis-
skilnings, hafa hins vegar all
magir frjálslyndir menn
biekkzt til að styðja flokk
þeirra í kosningum, en full á-
stæða er til að ætla, að slíkt
yrði miklu sjaldgæfara, ef
vinstri öflin næðu að sam
einast eða samfylkja.
í framhaldi af þessnm hug
leiðingum er vissulega rétt-
mætt að gera sér ljóst, hvern
ig auðveldast er að skapa þing
meirihluta, án Sjálfstæðis-
manna og kommúnista. Úr
slit seinustu þingkosninga eru
heimild, sem vel má byggja á
í þeim efnum.
í þingkosningunum 1953
fengu Framsóknarmenn 16
þingmenn, Alþýðuflokkurinn
6 þingmenn og Þjóðvarnar-
flokkurinn 2. Þessir flokkar
fengu því samanlagt 24 þing
menn, en 27 þingmenn þarf
til að mynda þingmeirihluta
Ef Framsóknarflokkurinn
hefði unnið Vestur-Skafta-
fellssýslu, Barðastrandar-
sýslu og bæði sætin í Eyja-
fjarðaysýslu, hefði þessu
marki verið náð, Til þess að
vinna Vestur-Skaftafells-
sýslu þurfti flokkurinn að
bæta við sig 30 atkv., en til
þess að vinna Barðastrand-
arsýslu þurfti hann 50 atkv.
meira. f Eyjafirði þurfti
liann 274 atkv. meira til að
vinna bæði þingsætin þar.
M. ö. o. flokkurinn þurfti
ekki að bæta við sig ncma
354 atkv. í þessum þremur
sýslum til þess að tryggja
þingmeirihluta, án Sjálf-
stæðisflokksins og kommún-
ista, og raunar ekki nema
177 atkv., ef þau hefðu öll
verið unnin frá Sjálfstæðis
flokknum. Það vantaði því
ekki neraa herzlumuninn til
þess að tryggja þennan
meirihluta.
Dagur í lífi páfans
Hver einasta kfnkkustEiaul, frá 'iví a«S páfinn rss úr rekkjju, |*ar
til liann tekur á sig nálSsr, er fyrirfrant skipulögð.
Mikið hefir verið rætt og1
ritað um Píus páfa XII. að
undanförnu, aðallega í sam
bandi við veikindi þau, er
þjáð liafa hann í seinni tíð.
Var liann fyrir skömmu álit
inn hætt kominn, en náði sér
aftur, og voru talsverð há-
tíðahöld í londum kaþólskra
í tilefni þess. Hér á eftir fer
grein, er lýsir einum degi í
lífi páfans, störfum hans og
skyldum. Greinin er þýdd úr
tímaritinu American Mer-
cury og er eftir Kees van
Hoek.
... . i
Þegar maður stendur á hinu geysi
mikla torgi, sem kennt er við heil-
agan Pétur, gnæfir á hægri hönd
turn einn mikill. Turn þessi er
einn hluti hinnar stóru hallar, sem
er dvalarstaður páfans og fylgdar-
liðs hans, en höllin á sér merki-
lega sögu, því að fyrir eina tíð var
þar leikhús Nerós keisara og sagan
segir okkur að á öðrum tíma hafi
þar verið aftökustaður kristinna
píslarvotta.
Úr gluggum Vatíkan-hallarinnar
sést yfir Tíberrfljótið, og þaðan
gefur eining að líta veginn heim í
páfagarð, sem nefndur hefir verið
„Vegur sáttanna", til minningar
um friðarsamning páfa og konungs
sem gerður var árið 1929. Einhvers
staðar djúpt í iðrum jarðar undir
vegi þessum var áður fyrr bústað-
ur heilags Péturs, en undir höil-
inni hvíla bein hans.
Einkaíbúö Píusar XII. er á ann-
arri hæð hallarinnar, og úr glugg-
um hennar sér yfir áðurnefnt torg.
í íbúðinni er svefnherbergi páfa,
baðherbergi, kapella, borðsalur og
skrifstofa.
Deila útvegsmanna
og ríkisstjórn-
armnar
Píus páfi XII.
Annað, sem ekki er síður
athyglisvert, má líka læra af
kosningaúrslitunum 1953. Ef
Framsóknarflokkurinn hefði
fengið 107 atkv. meira í Rvík
eða ekki nema 54 atkv. frá
Þjóðvarnarflokknum, hefði
hann haldið þingsæti sínu
þar. Uppbótarsætið, sem Þjóð
varnarflokkurinn fékk, hefði
þá gengið til Alþýðuflokksins.
Ef Framsóknarflokkurinn
hefði svo jafnframt unnið áð
urnefnd þingsæti í Vestur-
Skaftafellssýslu, Barðastrand
arsýslu og Eyjafjarðarsýslu
hefðu hann og Alþýðuflokkur
inn fengið samanlagt meiri-
hluta á Alþingi.
Þessar tölur sýna það vissu
lega og sanna, að auöveldasta
og öruggasta leiðin til að
skapa þingmeirihluta, án
Sjálfstæðisfiokksins og komm
únista, er að efla Framsókn
Fábreytt húsgögn —
fyrnin öll af rakvélum.
Svefnherbergi páfans getur ekki
talizt ríkulega búið húsgögnum,
þótt þar sé teppi á gólfi, gamal-
dags rúm, sem var eign fyrirrenn-
ara hans, skrifborð og lítill speg-
ill á veggnum, sem vel að vnerkja
er eini spegillinn í íbúðinni, en
auk hans skreytir vegginn mynd
af Maríu mey.
Á náttborðinu stendur lítil sviss
nesk vekjaraklukka, en sagt hefir
verið að páfinn vakni ávallt nokkr-
um mínútum áður en klukkan á
að hringja. Páfinn fær sér kalt bað
bæði vetur og sumar, og rakar sig
að þvi búnu með rafmagnsrakvél,
sem hann hefir notað 1 fjöldamörg
ár, því hann heyrir ekki til þess
bðps manna, sem viða að sér þess
konar hlutum. En þar sem skeytinga
leysi hans gagnvart rakvélum er
alþekkt, berast honum tíðum rak-
vélar að gjöf víðs vegar að. Þess-
ar gjafir færir hann ávallt prest-
um sínum og trúboðum.
íþróttir á yngri árum.
Án yngri árum var páfinn mik-
ill hestamaður, ágætur sundmað-
ur og stundaði mjög langar göngu-
ferðir. Þegar hann var kosinn til
páfa, lét hann setja upp róðrar-
vél í íbúð sína, og ávallt gerir hann
líkamsæfingar í fjórðung stundar
á morgnana, en hann er venjulega
alklæddur skömmu fyrir klukkan
sjö á hverjum morgni, og þá fyrst
kemur einkaþjónn hans, sem verið
hefir í þjónustu Píusar XII. frá
því að hann var kardínáli. Einka-
þjónninn þjónar páfa viö messuna,
sem hefst klukkan hálf átta. Leggst
þá páfi á bæn' fyrir framan altarið
í kapellu sinni, sem ávallt er prýtt
nýjum blómum, og biður þar í 20
mínútur fyrir messuna og aðrar
20 mínútur að henni lokinni.
Sex þýzkar nunnur hafa þann
starfa á hendi að hreinsa til í ibúð
páfans og matreiða fyrir hann, en
þær sér hann aldrei.
í íbúðinni er gestaherbergi, sem
aðeins hefir verið notað einu sinni
á vorum tímum, þegar pólskur prest
ur kom í heimsókn í páfagarð og
páfinn vildi endilega að hann
dveldi yfir nótt.
Áheyrnir í fimm klukku-
stundir.
Þegar klukkan er tuttugu mínút-
ur yfir níu er nmrgunverður til-
reiddur. Yfir morgunverðinum lít-
ur páfinn í dagblöðin, en heldur
að honum loknum í lyftu niður á
næstu hæð og fer inn i bókasafn
páfagarðs. Á mínútunni níu hefst
þar móttaka kardínála og embætt-
ismanna Vatíkansins. Mússólíni heit
inn var ailtaf hálf öfundsjúkur út
í bókasafn páfa og þótti vænt um,
þegar menn, sem heimsóttu hann
í hið geysimikia bókasafn hans iétu
þess getið, að þeim fyndist það
ekki lakara en páfans. í bókasafni
páfa stendur stórt skrifborð ná-
iægt inngöngudyrunum, og við það
situr páfi í stól með háu baki, en
fyrir framan boröið er komið fyrir
sex rauðum armstólum. Á borðinu
er ávallt þrifalegt um að litast, því
að Píus XII. er snyrtimenni. Auk
skjala stendur á borðinu marmara
líkneski af Kristi. Oft hefi ég spurt
menn, hver áhrif áheyrn hjá páfa
hafi haft á þá, og allir hafa þeir
framar öðru hælt rökfestu og skyn-
semi páfa. En við páfa hafa margir
rætt í bókasafninu, og má þar nefna
kvikmyndahetjuna Tyrone Power,
sem viðurkenndi á eftir að hann
hefði farið hjá sér, er hann var
spurður hvað hann starfaði. Fiðlu-
leikarinn Yehudi Menuhin var aft-
ur á móti stórhrifinn yfir hve páfi
ræddi við. hann um fiöluleik af mik
iili þekkingu. En mín eigin áheyrn
hjá páfa einkenndist af hinum
i | glögglega hugsuðu spurningum
' hans, sem vöktu hjá mér undrun
yfir þekkingu hans.
Þegar páfinn hefir tekið á móti
nokkrum gestum i bókasafninu,
heldur hann inn í hliðarherbergi,
þar sem fara fram einkaviðtöl, en
í herbergjum þessum gefur að líta
fjöldann allan af fögrum gjöfum,
sem páfanum hafa borizt frá fræg-
um mönnum, konungum og keisur-
um.
Skriftamál bóndans.
Að ioknum einkaviðtölum fara
fram fjöldaáheyrnir, sem standa
til klukkan tvö. Áheyrnir þessar
reyna mjög á þol páfa, enda þótt
hann sé í þeirn öllu frjálslegri en
fyrirrennari hans. Frjálslyndi hans
í þessum efnum stafar af því, að
honum finnst ósæmilegt að vera
þurrlegur og kaldur við hina mörgu,
sem komnir eru langan veg til að
fá áheyrn hjá honum. Við eina
slíka áheyrn óskaði gamall bóndi
eftir að fá að skrifta fyrir honum
og enda þótt viðstaddir kirkjunnar
menn væru stórhneykslaðir á þessu
atferli bóndans, tók páfi hann af
síðis og hlýddi á skriftamál hans.
Páfinn er mikill barnavinur, og
í félagsskap barnanna bregður fyrir
blíðu brosi á andliti hans, auk þess
sem hann oft leggur hönd sína á
kollinn á þeim eða tekur utan um
axlir þeirra.
Þegar áheyrnir páfans eru búnar
gengur hann til einkaíbúðar sinn-
ar og neytir aðalmáltiðar dagsins,
en réttirnir eru súpa, kjöt eða fisk
ur ásamt miklu grænmeti, og á-
vextir í ábæti. Hann drekkur glas
af víni með máltíðinni og bolla af
sterku, svörtu kaffi á eftir, en hann
hefir ekki neytt tóbaks síðan hann
komst að raun um það fyrir nokkr-
um árum að það hefði slæm áhrif
á háls hans. Páfinn hefir þá reglu
að snæða í einrúmi, og undantekn
ignar frá þeirri reglu eru sjald-
gæfar. Eftir máltíðina hvílist páf-
inn í nákvæmlega eina klukkustund,
en síðan er honum ekið í einkabif-
reiðinni út í hina fögru garða Vatf
kansins.
Nokkur átök hafa verið und
anfarið milli ríkisstjórnarinn-
ar og útvegsmanna um báta-
gjaldeyrisfyrirkomulagíð svo-
nefnda. í tilefni af því stöðv-
uðu útgerðarmenn í nokkrum
verstöðvum bátana í nokkra
daga eftir áramótin, en sáu
svo við nánari athugun að
slíkt var ekki hyggilegt. Róðr-
ar hófust því almennt í gær-
morgun.
Deiluatriðí ríkisstjórnarinn
ar og útgerðarmanna hefir
aðallega verið þetta:
Undanfarið hafa útvegs-
menn fengið að leggja svokall
að bátagjaldeyrirálag á 50%
af andvirði útflutningsihs.
Ríkisstjórnin hefir ákveðið að
lækka þetta um 10%, þ,e. út-
vegsmenn fá hér eftir að
leggja bátagjaldeyrisáiag á
45% af andvirði útflutnings.
Undanþeginn þessari lækkun
verður þó sá fiskur, sem er
veiddur á tímabílinu 15. maí
til 31. september. Er sú und-
anþága byggð á því, að afli er
þá jafnan minni og fiskurinn
minni og því mun dýrari í
verkun.
Útgerðarmenn mótmæltu
þessari lækkun og stöðvuðu
bátaflotann í mótmælaskyni.
Frá þeirrí stöðvun hafa þcir
nú horfið.
Lækkun þá, sem hér um
ræðir, byggir stjórnin á því, að
fiskverð erlendis hafi undan-
farið hækkað meira en svarar
auknum útgerðarkostnaði og
geti útgerðin því vel þolað
þessa lækkun bátagjaldeyris,
þar sem húii orsakar ekki
lækkun á fiskverðinu.
Þrátt fyrir þessa lækkun
verður ekki fækkað innflutn-
ingsvörum á svonefndum báta
gjaldeyrislista, heldur verða á
honum sömu vörur og áður.
Hefðu litvegsmenn hinsvegar
fengið að leggja bátagjald-
eyrísálag á 50% af andvirði
útflutningsins, eins og áður,
myndi liafa orðið að bæta við
nýjum vörum á bátagjaldeyr-
islistanum, þar sem allur báta
gjaldeyririnn hafði ekki selst
að öðrum kosti.
Með þessari ákvörðun ríkis-
stjórnarinnar vinnst þannig
það tvennt, að ekki þarf að
fjölga vörum á bátagjaldeyr-
islistanum og aukinn skatt-
laus gjaldeyrir fæst til frjálsr
ar ráðstöfunar.
arflokkinn. Hann einn hefir
augljósa möguleika til ' að
vinna þingsæti af Sjálfstæðis
flokknum i næstu kosningum.
Þessar tölur sýna það jafn-
framt og sanna, að það þarf
miklu minna átak en menn
almennt halda til þess að
tryggja meirihluta á Alþingi,
án Sjálfsíæðisflokksins og
kommúnista.
Þetta er sérstakt íhugunar-
efni fyrir þá, sem eru óánægð
ir með núv. stjórnarsamstarf
og vilja koma á samstarfi í-
haldsandstæðinga annarra en
kommúnista. Eins og kosn-
ingafyrirkomulagi og flokka-
skipun nú er háttað, er ekki
um aðra leið að ræða að því
marki en eflingu Framsóknar
flokksins. Það sanna alveg
ótvírætt þær staðreyndir, sem
raktar eru hér að framan.
Drenghnokkinn og
páfinn.
Bannað er að stíga fæti inn 1
garöana meðan páfinn gengur um
þá, og enda þótt hann sjálfur sjái
ekki varðmennina, líta þeir ekki
af honum auga. Á gönguferðum
sínum ber páfinn rauðan hatt og
er í hvítum frakka, en að vetrar-
lagi í þykkum, rauðum möttli. Hann
hefir ávallt bók í hönd og ies með-
an hann gengur sér til hressingar.
Við uppáhaldstjörnina sína undir
kýprustrjánum nemur hann stað-
ar. Það bar við eitt sinn að hann
mætti þar drenghnokka, sem slopp
ið hafði framhjá varðmönnunum.
„Hvernig í ósköpunum fórst þú að
því að verða svona skltugur", var
hið fyrsta, sem kom fram á varir
páfa. Seinna trúði páfi einkaritara
sínum fyrir því, hverju drengur-
inn heföi svarað: „Ef þú hefðir
verið að leika þér eins mikið og ég
í hvíta frakkanum þínum, værir þú
áreiðanlega miklu skítugri.“
(Framhald á 7. siðu).
Bátagjaldeyrisálagið hefur
veríð fordæmt af mörgum,
enda er það neyðarráðstöfun.
Þessir sömu menn ættu nú
vissulega að fagna þeirri
breytingu, að það leggst fram
vegis á minni hluta gjaldeyris
en áður. Vonandi er, að hag-
ur útvegsins geti batnað svo,
að síðar geti meira þokað í
þessa átt.
Stjórnarandstæðingar hafa
hagað sér næsta skríngilega
í þessit máli. -Þeir hafa. látist
vera mjög andvígir bátagjald-
eyrisfyrirkomulaginu. Nú verð
ur hinsvegar ekki annað séð
en að þeir hafi tekið undi’r kröf
ur útvegsmanna um að báta-
gjaldeyririnn leggist áfram á
50% af andvirði útflutnings-
ins í stað 45%, eins og stjórn-
in hefir ákv., og tilsvarandi
minni skattlaus gjaldeyrir
fengist til frjálsrar ráðstöfun-
ar.