Tíminn - 08.01.1955, Blaðsíða 3
5. blað.
TÍMINN, laugadaginn 8. janúar 1955.
Ársritið Hlín
Þess væntir mig, að flestir
muni láta sig einu gilda hvort
ég þakka eða vanþakka, en þó
vil ég geta þess, að þeim
manni skal ég af alhug þakka,
er segir mér og sannar, að nú
komi út hér á landi það tíma
rit, sem hollara sé þjóðinni til
lesturs en Hlín hennar Hall-
dóru Bjarnadóttur. Ekki
mundi Hlín verða að lakari
fyrir það, að annað reyndist
enn betra. Það held ég mér
sé óhætt að segja, að hún er
ólík öllum hinum. Hún er lang
líkust því, ;sem Ársrit Fræða
félagsins var, en um það sa*,ði
Þorsteinn Gíslason við mig
litlu áður en Bogi Melsteð, rit
stjóri þess, féll frá, að það
væri að sínu viti bezt ís-
lenzkra tímarita. Um Hlín er
óhætt að segja það, að hvert
það heimili, er lætur hana
fram hjá sér fara, gerir sjálfu
sér illan greiija og er fátækara
fyrir.
Annað mundi auðveldara en
að svara þeirri spurningu um
sum tímaritin núna, hvaða
hlutverki þeim væri ætlað að
gegna. Eh á hverri síðu Hlín-
ar blasir við svarið við því,
hvað henni sé ætlað að gera.
Henni er svo bersýnilega ætl
að að manna þjóðina. Og eigi
að gera það, verður að byrja
á kvenþjóðinni; menning karl
'manna verður þá óumflýjan-
lega að fylgia, hvort sem þeir
vilja eða ekki:;
í 36 ár er Halldóra nú búin
að halda úti þessu merkilega
riti, tii ailrar hamingju studd
af fjölda ágætra kvenna, en
líká hartnær eingöngu studd
af konum. Ekki kemur það til
hokkurra mála, að allt þetta
mikla starf hennár hafi orðið
ávaxtalaust,'-1 og með engu
móti geta ávextirnir hafa orð
ið aðrir en góðir. Jafnvel þó
að ekki væri dagsverk henn-
ar annað én þetta, væri það
samt mikið, en allir vita að
ekki er þetta nema einn þátt
ur þess. Eitt hefi ég aldrei
getað, skiiið og fæ sennilega
aldrei skilning á. En það er,
hvernig unnt er. að selja Hlín,
auglýsin.galaust rit, því verði,
sem fyrir hana er tekið. Hún
er tíu a.rkír (í'-sama broti og
Eimreiðin og Sjcírnir) og kost
ar tíu krónur, núna þegar hóf
'jegt verð á-örkinni þykir fimm
krónur. Hún var seld á eina
krónu meðan ein króna var
annars arkarverð. Nei, þetta
-er ekki fyrir mína reiknings
gáfu, enda,varðar mig um það
'éitt, að ég er.ekki látinn borga
nema einar tíu krónur.
ií Það er fjölbreytt efnið í
þessum 36. árgangi, og allt
mundi ég kalla það gott. En
ekki mun ég gera hér neina
skrá yfir það. Vænt þótti mér
um að sjá nokkru rúmi varið
til þess að minnast tveggja
kvenna, sem ég mat mikils:
Þeirra Elínar Briem og Hólm
fríðar Gísladóttur. Ég held
að íslenzk þjóð standi í mik-
illi þakkarskuld við minningu
beggja — svo mikilli við minn
ingu Elínar, að sú skuld verði
aldrei goldin. Sú frábæra
kona er alveg óumdeilanlega
í hópi þeirra örfáu, sem
„hrundu vorum hag á leið
með heillar aldar taki.“ Og
ekki veit ég hvað gæfa er, ef
það er ekki gæfa að hafa lifað
til slíks.
Margt er það í þessu hefti,
sem yljar hjarta lesarans.
Enginn mun lesa svo það, sem
Margrét Jóhannesdóttir hjúkr
unarkona segir af hinu mesta
yfirlætisleysi um sitt merki-
lega starf, að hann finni eng
an yl við lesturinn. Ekki get
ur hjá því farið að greinin
sú sái í hjarta einhverrar
ungrar stúlku því fræi, er síð
ar verði að fögru blómi í verk
um hennar, og svo gengur
þetta koll af kolli. Þannig, og
einungis þannig, kemur það,
sem beðið er um í annarri
bæn faðirvorsins.
Einörð kona hlýtur Hall-
dóra Bjarnadóttir að vera, að
hún skuli þora að hafna hinni
staurkarlslegu stafsetningu,
sem nú er með trésleggjum
barin inn í höfuð vesalings
skólabarnanna. Og alltaf er
eitthváð hressandi við það,
að sjá merki einurðarinnar;
hún er svo fjarskalega sjald-
gæf.
En ósköp er það gamaldags
þetta fólk sem skrifar í Hlín;
það er engu líkara en að það
trúi allt á fornar dyggðir og
jafnvel handleiðslu guðs.
Sumt af því játar það berum
orðum. Jæja, það eru alltaf
einhverjir, sem ekki fylgjast
með tímanum. Sn. J.
iiiiiiiiiiiiiiiiiiuiiiiiiimiuiiiiiiuiiiiiiiimiiuiiiiiiiiiiiiii)
EF ÞÉR HAFIÐ
HUG Á AÐ
| EIGNAST MIÐA I
í f
IVÖRUHAPP-|
5 DRÆTTI I
Hlýjar skammdeg-
isnætur á Aust-
fjörðum
Frá fréttaritara Tímans
á Reyðarfirði.
Óvenjuleg janúarveðrátta
er búin að vera síðustu viku
á Austurlandi, Jörð er alveg
auð og 7—8 stiga hiti á degi
hverjum og stundum líka um
miðnættið. Verður ekki ann
að sagt en það séu mildar
skammdegisnætur. Vegir eru
allir auðir að kalla, nema
Oddskarð, sem er lokað alla
vetur.
Fé hraust og vænt
í Gnúpverjahreppi
£
Guðjón Ólafsson bóndi á Stóra-IIofi í Gnúpverjahreppi leit
jnn til Tímans í gær. Lét hann vel af högum og líðan manna
austur jþar. Sauðfé væri nú orðið álíka margt þar eystra og
fyrir niðurskurð. Þó kom aðflutta féð ekki fyrr en haustið
Í952 ög þa áðéins iömb.
Féð hefði allt verið flutt
norðan :ún Kelduhverfi. Væri
það miklu. betra fé heldur en
verið hefði hjá bændum
'þarna eystra áður. Hæglátt,
féíagsíynt, spakt og gott að
fóðra það.
Vænleiki þess væri ágætur.
Til dæmis hjá sér, sagði Gúð
jón, að tvævetla hefði vigtað
1 haust 68 kg. sjálf, en tví-
lembingar undan henni: hrút
ur 50 kg. og gimbur 49 kg.
Aðrir tvílembingar undan
tvævetlu, ef hann slátraði,
hefði annað haft 17,5 kg., en
hitt lambið 16,5 kg. kjöts.
Samt væru ýms dæmi til
um enn þá meiri vænleika
fjár, af hinum nýja stofni, hjá
nágrönnum sínum, sagði Guð
jón.
Væri mikill hugur og bjart-
sýni meðal manna, að fjölga
fé að mun enn þá.
s.
I.
B.
S.
ER ENN TÆKIFÆRI
TIL AÐ KAUPA.
DREGIÐ Á
MÁNUDAGINN
7000
VINNINGAR
AÐ FJÁRUPPHÆÐ
Kr. 2,800,000,00
SKATTFRJALSIR
VINNINGAR
Verð endurnýjunar-
miða er 10 krónur.
i ARSMIÐI 120 KRONUR.
Ýmislegtfrá NewYork
Eftir Jón Kristjánsson. kennara.
HÆSTI VINNINGUR
í HVERJUM FLOKKI :
ER
50 til 150 þús. kr.!
20.12. 1954.
Mér finnst ástæða til að
geta nokkurra kvenna, sem
léttu mér sporið í New York.
Ég bjó hjá Guðmundu Elías-
dóttur, söngkonu, og manni
hennar. Það var ódýr gisting,
10 dalir á viku með morgun-
kaffi, eða réttara sagt morgun
mat. Hún hefir nokkur her-
bergi, sem hún leigir íslend-
i ingum, sem eru þar á ferð.
Þar verða gestir heimilismenn
á íslenzku heimili. Guðmunda
er orðin kunnug í borginni, og
eru leiðbeiningar hennar fyr-
ir alókunnugan ferðamann
mikils virði. Heimili hennar
er 202 W. 107 Street, hæð 6E.
Néw York. Sími Ac. 2-9301.
Kona heitir Eyja Henderson
búsett í borginni. Hún giftist
Henderson, amerískum, fyrr-
verandi hermanni og fluttist
hingað með honum fyrir
nokkrum árum. Þau reka hér
verzlunarfyrirtæki og verzla
einkum við íslendinga. Þau
hafa samband við íslenzku
skipin og flugvél Loftleiða.
Þau eru sem óðast að vinna
sig upp hér. Hvergi er eins
gott fyrir okkur að verzla og
hjá þeim. Eyja, sem raunar
líkist meir íslenzkri smala-
stúlku en harðsvíraðri kaup-
konu, sem hún er að verða,
veit allt um viðskipti í New
York. Og nafn hennar og
þeirra hjóna hefir hlotið sæti
í bönkum heimsborgarinnar.
Verzlun þeirra er: 195 Front
Street, Cor. Fulton Street,
New York 38. Sími Wh 3-2876.
Foreldrar Eyju eru á Nönnu-
götu 1 í Reykjavík. Allir ís-
lendingar, sem spara vilja dal
iná sína og leið eiga þangað
í borg, ættu að leggja leið sína
til þessara kvenna. Hjá þeim
eru tvær alíslenzkar nýlend-
ur. Og leiðsögn þeirra og alls-
konar fyrirgreiðsla er ómetan
ieg, og er það í té látið með
ljúfu geði og yfirlætisleysi. Og
eru menn þeirra þeim sam-
hentir í því. Þegar ég kom
hingað, vissi ég eiginlega ekk-
ert um þær. Tel ég það skort
á íslenzkri fréttaþjónustu frá
New York, að ég og mínir lík-
ir, sem leggja leið okkar til
beirrar borgar, skuli ekki vita
deili á þeim áður en þeir fara
af stað heiman að.
Síðast liðinn vetur gerðu
telpurnar í bekk, sem ég
kenndi, 12 ára C í Miðbæjar
skólanum, stóra brúðu klædda
íslenzkum búningi. Allar
kvenhandavinnukennslukon-
ur skólans lögðu þar sitt til,
svo að þessi brúða varð hrein
asta meistaramynd. Brúða
þessi var því næst send til
einnar greinar af UNESCO í
New York, sem hefir það tak
mark að efla kynningu og vin
áttu allrar æsku. Brúðan var
sett á sýningu eða bazar, sem
sambandið hélt þar í borg á
munum frá fjölda þjóða. Hún
fékk þar verðlaun sem einp
i Umboðin í Reykjavík og i
| Hafnarfirði verða opin i
til kl. 10.
ÍÍlllllllllllllllllllllllllllllllMIMHflllllllllHf llllllUlllllllltr
af 10 beztu munum sýningar
innar. í vor skrifaði ég til
þessa sambands og sendi
mynd af bekknum mínum, og
var ég á þeirri mynd með börn
unum. Tvær konur hafa dag
lega framkvæmd þessa fyrir-
tækis og skrifuðu þær mér aft
ur. Ég heimsótti skrifstofu
þess. Önnur frúin var þá við
stödd. Þekkti hún mig af
myndinni, er ég hafði nefnt
ísland, og mundi nafnið mitt.
Ég sýndi henni engin með-
mæli. En hún reyndist mér
hin mesta heilladís í borginni.
Fór með mig til Sameinuðu
þjóðanna og kynnti mig fyrir
ýmsum menningarfrömuðum,
og veitti mér aðgöngu að mörg
um menningarstofnunum. Eig
inlega hefði ég ekki þurft nein
meðmælabréf hingað. Litla
brúðan var mér næg með-
mæli, þótt ég hefði raunar
ekkert til hennar lagt. Svona
fer heimurinn oft að því að
útdeila verðlaunum sínum.
Kennslukonurnar og telpurn-
ar höfðu borið veg og vanda
af henni, en ég ekki. Samt
hlýt ég launin, en þær fá ekk
ert. Sá uppsker, sem ekki sáir
en hinn, sem ber hita og
þuga verksins, er settur hjá.
Margir menntaðir Ameríku
menn, sem ég hefi átt tal við,
hafa nefnt óvinsældir her-
mannanna á íslandi. Og telja
það bera vott um óvináttu
okkar í þeirra garð, hversu
þeir eru einangraðir heima,
öðruvísi en í öðrum löndum.
Ég geri þeim skiljanlegt, að
þessi einangrun stafi alls ekki
af óvináttu okkar, heldur
sé það gert af nauðsyn að ein
angra hermennina frá þjóð-
inni. Við séum það fámennir,
að við þolum ekki svo víðtækt
sambýli við fjölmennan her,
og auk þess bendi ég á, að her
menn í fjarlægu, afskekktu
landi hafi þar annan móral
en þeir hafa heima hjá sér.
En hins vegar myndi meiri
hluti okkar viðurkenna Vest
urheim sem voldugasta út-
vörð vestrænnar menningar
og frelsis.
Ég hitti tvisvar þýzkættað-
ann lækni frá Okinawa í Jap-
an í hópi nokkurra manna og
bárust þessi mál þá á góma.
Hann sagðist hafa fylgzt með
málum íslands, og það hefði
vakið athygli sína, hversu
skynsamlega íslendingar
hefðu tekið á þessum málum
frá upphafi og sett þau skil-
yrði í byrjun, að við hefðum
að mestu losnað við þau
vandamál, sem ætíð fylgja
dvöl hermanna í erlendu
landi. Nefndi hann nokkur
þeirra. Sagði hann, að munur
væri þegar landið er hernum
ið, þá réði herinn, en á ís-
landi gæti stjórn landsins
sagt: Hingað og ekki lengra.
Hann túlkaði mitt mál betur
en ég. Hann er hér á vegum
S.Þ., en er á leið heim til sín.
Ungling
vantar til blaðburðar á
ÓÐINSGÖTUHVERFI.
Afgreiðsla Tímans
Sími 2323.