Tíminn - 11.01.1955, Blaðsíða 4

TÍMINN, þrigjudaginn 11. janúar 1955.
7. blað,
a
Fjárhagsáætlun Reykjavíkur
Fjárhagsáætlun Reykjavík-
ur fyrir árið 1955 var sam-
þykkt á næturfundi bæjar-
stjórnarinnar 16.—17. f. m.
Áður hafði hún verið rædd
á einum fundi. Frumvarp að
fjárhagsáætluninni var prent
aö. Nokkrar smávægilegar
breytingar voru samþykktar,
hækkun útsvara o. fl. Enn
hefir áætlunin ekki verið
prentuð með áorðnum breyt-
íngum. Hér á eftir verður því
stuðzt við tölur í frumv., enda
var um mjög litlar breytingar
að ræða.
Fjárhagsáætlunin er fyrir
Reykjavík svipað og fjárlögin
eru fyrir landið. Með sam-
þykkt hennar eru þungir
skattar lagðir á íbúana og
tekjunum er ráðstafað til
reksturs bæjarins og fram-
kvæmda, að vilja naums meiri
nluta bæjarfulltrúa, sem þó
hafa aðeins minnihluta kjós
enda á bak við sig.
Ástæða þykir til að rekja
méginþætti áætlunarinnar,
og er vel, ef það mætti varpa
ljósi á það mikla vald, sem
hinrii fámennu bæjarstjórn
Reykjavíkur er gefið yfir fjár
munum borgaranna, og hve
mikil ábyrgð fellur í skaut
kjósendanna einu sinni á
hverjum fjórum árum.
Tekjur.
Tekjur bgejarins árið 1955
eru áætlaðar skv. frumv. rúm
lega 117 millj. króna.
Aðaltekjuliðurinn eru út-
svörin, kr. 103.4. Og auk þess
eru beinir skattar: 7 millj.
fasteigna og tæpar 3 millj.
arður af rafmagnsveitu, vatns
veitu og hitaveitu. Samtals
eru þessar fjárhæðir 113.4
millj. Afgangurinn, 3,7 miljj.
er aflað á annan hátt, m. a.
rúmlega 1 millj. í leigu eftir
eignir, 0,8 millj. í vexti, 0,5
millj. tekjur af kvikmynda-
sýningum og skemmtanaleyfi.
íbúar Reykjavíkur eru um
30 þúsund og þurfa þeir að
gjalda til bæjarins nær 2
millj. á hvert eitt þúsund
ibúa.
Auk þessa er þeim gert að
greiða vegna annarrar þjón-
jstu bæjarfélagsins samkv.
crumvarpinu: í vatnsskatt
2,6 millj., sem á næturfund-
inum var með einfaldri sam
pykkt og án þess, að heyrzt
hefði minnzt á, hækkað um
helming. í hitaveitugjöld 17,5
millj., fargjöld með strætis-
vögnum 12,5 millj. Til gas-
stöðvarinnar 0,6 millj., og til
rafmagnsveitunnar 44,5 millj.
Samtals gerir þessi þjón-
usta, sem bæjarstjórnin hefir
corgöngu um og selur ýmist
jllum eða hluta af bæjarbú-
jm, alls um 80 millj.
Eru því rúmar 3 millj af
iiverjum 1000 íbúum, sem bæj
drfélagið innheimtir og ráff-
stafar til greiffslu Effa m. ö. o.
cull 15 þús., sem hver 5 manna
cjölskylda verður aff greiffa til
oæjarins í skatta og þjónustu.
iGjöId.
Gjöldin eru jafnhá tekjun-
<m og skiptast í stórum drátt
:m þannig:
. Stjórn kaupstaðarins
og bæjarskrifst. 8.0 millj
Löggæzla (nær
allt laun) 5.8 —
; i. Brunamál (nær
ailt laun) 2.8 —
■ . Fræðslumál 10.6 —
í'). Listir, íþróttir
og útivera 4.9 —
1. Hreinlætis og
L ..jeilbrigðismál 11.4 —
7. Félagsrnál 35.8 ■—
8. Gatnagerð og
umferð 20.3 —
9. Fasteignir 3.0 —
10. Vextir og óviss
útgjöld 1.3 —
í talin ógoldin útsv.)
11. Tekjuafgangur (þar í talin
ógoldin útsvör) 13.3 —
Hver liður gjaldanna er
sundurliðaður í marga
smærri. Er þar margt fróðlegt
til athugunar, en rúm og tími
leyfa ekki langt mál.
Stjórn kaupstaðarins og
bæjarskrifstofurnar er eins
og að líkum lætur mest allt
laun. Sama er um löggæzluna.
Þar er að vísu talinn óveruleg
ur kostnaður við fangahús,
eða 0.2 millj., en liðurinn allur
5.8 millj.
En kunnugir telja þó brýna
þörf á endurbótum í fanga-
húsmálunum og núverandi
ástand höfuðborginni lítt til
sóma.
Þriðji liðurinn er sömu
leiðis mest allt laun vegna
brunavarna. Eru brunavarnir
bæjarins taldar í allgóðu lagi
og þvi eðlilegt, að þær kosti
nokkuö.
Til fræðslumála er affeins
variff 10.6 millj. Eru þar þó
stórir liðir, svo sem
ræsting 1,2 millj.
húsnæði og húsbúnaður
(leiguhús) 1.6 —
og vinnuskólinn 1.0 —
Þá eru eftir tæpar 7 millj.
og má það teljast varfærni,
að verja aðeins 6 til 9% af
útgjöldum bæjarins til
fræðslumála.
Til lista, íþrótta og útiveru
eru ætlaðar tæpar 5 milljónir,
þar af til lista 330 þúsund og
þar af til Sinfóníuhljómsveit
arinnar 200 þús. En afgangur
inn 20 þús. til minnismerkja,
60 þús. til tveggja lúðrasveita
og 50 þús. til Leikfélags
Reykjavíkur. Hins vegar fær
Þjóðleikhúsið engan styrk.
Til íþrótta er varið 2.361
þús. og til útiveru 2.165 þús.,
þar af til skemmtigarða 800
þús. Er það myndarleg upp-
hæð.
Akureyri ver 35 þús. á ári
til umhirðu og reksturs Lysti
garðinum og Hafnarfjörður
einnig 35 þús. árlega til Hellis
gerðis.
Er vissulega ástæða fyrir
stjórnendur Reykjavíkur að
kynna sér þessa skemmti-
garða og þann myndarbrag og
hagsýni, sem þeir bera íbúum
Akureyrar og Hafnarfjarðar
vitni um.
Heilbrigðis- og hreinlætis-
mál taka rúmar 11 millj. og
eru þar tveir liðir, gatna ög
sorphreinsun langsamlega
hæstir, eða tæpar 7 millj.
Undrar það engan, sem skilur
óhjákvæmilegar afleiðingar
af útþenslu bæjarins.
Félagsmál er lang hæsti
gjaldaliðurinn, eða tæpar 36
milj., en þar gætir mest, til al-
mannatrygginga tæpar 16
milj. og til framfærslu tæpar
12 milj.
Undir liðnum almannatrygg
ingar, eru aðalupphæðirnar 11
milj. framlag bg iðgjald til al
mannatrygginga og 4,5 milj.
framlag til Sjúkrasamlags
Reykjavíkur. Éf til vill er ekki
öllum'ljóst, að auk hinnar háu
sjúkrasamlagsiðgjalda, verða
Reykvíkingar, að greiða 4,5
milj. árlega í útsvörum til
sjúkrasamlagsins, jafnhliða
því sem stofnunin dregur stór-
lega úr greiðslum til meðala-
kaupa.
Framfærslumálin eru um
1,4 milj. hærri en kostnaður
við fræðslumálin. Eru þar
margir stórir liðir og einn efni
legur unglingur, sem nefnist
framfærslulán og er 0,8 milj.
Mun þar vera aðallega um
lánastarfsemi framfærslu-
nefndar til íbúðarhúsabygg-
inga. Hefir sú starfsemi farið
hráðvaxandi á síðustu misser-
um, að nefndin láni bæjarfé
til þeirra hluta, og ekki alltaf
illa stæðan mismun.
Er þakkar vert, að bærinn
ræki þetta hlutverk, ef fylsta
hlutleysis er gætt og hægt er
að veita öllum svipaðan rétt.
I»á er komiff að öðrum
stærsta gjaldalið áætlunar-
innar, gatnagerð og umferff,
og er hann rúmar 20 milj. eða
tæplega einn fimmti hluti
allra útsvaranna. Til nýrra
gatna er ætlaðar 12 milj. og í
viðhald 6 milj.
Hér birtist svipmynd af hag
sýni ráðamanna bæjarins og
óhjákvæmilegar afleiðingar
útþenslu borgarinnar. Um
sinn virðist að mestu stöðvuð
varanleg gatnagerð, en stór-
um fjárfúlgum varið til
skúrðá-, holræsa- og lélegra
gatnagerðar, á víðáttumiklum
landsvæðum.
Kostnaður við fasteignir er
tæpar 3 milj., sem er mest við-
hald á fasteignum og kaup og
enn er þar liður, 600 þús. til
matjurtagarða. Er ekki vel
ljóst hvort þetta er halli á
þessum lið í bæjarrekstrinum.
Mismunur, eða tekjuafgang
ur er talinn siðast, og er rúm-
ar 13 milj. og virðist eiga að
verja þeirri fjárhæð aö mestu
til heilsuverndarstöðvarinnar
og sjúkrahússins við Baronsr
stig (6,8 milj.), ibúðarhúsa
(4,5 milj.) og skólabygginga
(2,7 milj.).
Enn er heimild til borgar-
stjóra, að taka allt að 10 milj.
kr. lán til íbúffabygginga og
holræsagerffar umfram þær
fjárhæðir, sem veittar eru á
fjárhagsáætluninni. Er þetta
lofsverff staðfesting meirihlut
ans á aff hvoru tveggja sé í
neyffarástandi og ekki' hægt
lengur aff sitja undir ádeilum
minnihlutans, og hafast ekk-
ert aff.
Ekki vinnst tími til að ræða
um fjárhagsáætlun einstakra
stofnana bæjarins, og er þar
þó margt umhugsunarvert.
Af tekjum hitaveitunnar, sem
eru áætlaðar 17,5 milj. eru af-
gangs til fyrningu og rekstiíir
hagnaðar tæpar 9 milj. Er á-
ætlað, að lána vatnsveitunni
af þessu 1 milj. og til afborg-
ana 1 milj., en til aukningar
tæpar 7 milj.
En hver verður aukningin?
Tekjur rafmagnsveitunnar
eru áætlaðar 44,5 milj. af sölu
rafmagns. En rekstrarafgang
ur er talinn 15,7 milj. Virðist
það allrífleg fjárfúlga. En auð
velt er að koma henni í lóg.
9,2 milj. fara í afborganir og
7,5 milj .til aukningar. Þar er
stærsti liðurinn: veitukerfin
4,4 milj. En þar er einnig stór
liður, 1,5 milj. til eldnéytis.
Er ekki vel skiljanlegt hvers-
konar aukning það er. En
hinsvegar er ekkert eldsneyti
talið á kostnaðarliðnum við
toppstöðina.
Fargjöld strætisvagna eru á
ætluð 12,5 milj., sem er óefað
of lágt. Tekjurnar hljóta að
verða mun meiri, ef vögnun-
um verður fjölgað eins og ráð-
gert er. En næturfundurinn
samþykkti, að hækka strætis-
vagnagjöldin á helgum dögum
(Framhald á 6. síðuJ.
Skagfirzkur bóndi hefir sent eftir-
farandi pistil:
„Hinn 23. nóv. s. I. skrifar einhver,
sem nefnir sig Kolbít, um niður-
skurð þann, er framkvæmdur var á
þrem bæjum í Hjaltadal s. 1. haust.
Þar gagnrýnir hann gáfur og starfs
hæfni þeirra manna, er sæti eiga
í sauðfjársjúkdómanefnd og telur
framkvæmdir þeirra í þessu máli
bera órækan vott um „hálfkák og
handahófsstefnu". „G. Þ.“ svarar
grein Kolbíts mjög hógværlega, þar
sem hann gerir lítilsháttar grein
fyrir störfum sauðfjársjúkdóma-
nefndar í þessu máli.
f En það eni fleiri en G. Þ„ sem
finna hvöt hjá sér til að svara grein
Kolbíts. „Húsfreyja í Hjaltadal"
hefur upp orðið og „lýsir öðru sjón
armiði gagnvart niðurskurðinum og
dæmir hann eftir sinni eigin dóm
greind", eins og hún orðar það.
Hennar sjónarmið er nú raunar
ekki stórt. Það er Hrafnhóll og aft
ur Hrafnhóll og dómgreindin nær
ekki út fyrir stærra svæði. Hún
hneykslast á leiðbeiningum Kolbíts
um staðhætti í Hjaltadal, en veit
þó ekki sjálf, hvoru megin við
Hjaltadal Viðvíkursveitin er. Um
Hrafnhólskindurnar skrifa ég ekki
í þetta skipti, þær eru vísar á „eyri
við Hjaltadalsá, sem rennur í gegn
um dalinn“, eins og þar stendur.
Ég held, að „húsfreyjan" sé ofur-
lítið æst og áttavillt í þessu máli,
og þó að ég búist ekki við, að hún
breyti um stefnu fyrir annarra orð.
vil ég benda henni á þá leið, sem
ég og fleiri álítum að rétt sé að
fara í þessu máli, en sú leið er:
Meiri niðurskurður.
Það tjón, sem íslenzkir bændur
hafa hlotið af völdum sauðfjárpest
anna, er óútreiknanlegt, og rikissjóð
hafa þær kostað marga tugi
milljóna. Þegar mæðiveikin kom
upp í Hlíðarfénu, vissu því allir,
sem komnir eru til vits og ára, að
hér var alvarlegt mál á ferð, og
þörf skjótra og róttækra ráðstaf-
anna. Þær ráðstafanir gátu aldrei
orðið nema á þann veg, að skera
allar lcindur, sem mögulegt var að
hefðu getað smitazt af Hlíðarfénu,
og hægt var að ná til.
Þetta veit sauðfjársjúkdómanefnd
og lætur framkvæma niðurskurð á
2 næstu bæjum utan við Hlíð. En
hvers vegna bara á tveimur bæjum?
spyrja margir. Jú, nú vitum við það.
í svargrein til Kolbíts segir G. Þ„
að nefndin hafi farið eftir upplýs-
ingum kunnugra manna, þar á með
al oddvita Hólahrepps og líklegb
finnst mér, að „húsfreyja" hafi lagt
þar orð í belg, því að hún segir, að
Guðm. Gíslason hafi fengið beztu
upplýsingar. En eru það góðar upp*
lýsingar, sem verða til þess að veikja
öryggi bænda gegn mæðiveikinni?
Mér finnst, að skera hefði átt féð
á fleiri bæjum en þegar hefir verið
gert. Til dæmis á Nautabúi, Hrafn
hóli, Hvammi, Reykjum, Hofi og
Hólum.
Þó að sauðfjársjúkdómanefnd léti
framkvæma niðurskurð á öllu fó
í Hólahreppi og greiddi eigendum
þess að fullu eigna og afurðatjón,
væri sú upphæð lítilfjörleg miðað
við þann kostnað, sem allsherjar nið
urskurður hefir í för með sér.
G. Þ. segir í svargrein sinni til
Kolbíts, að bændur þeir, sem urðu
að skera fé sitt s. 1. haust, hafi kóm
ið suður og samið um bætur og
hafi þær verið ákveðnar með það
fyrir augum, að þeir fengju tjón
sitt bætt að fullu. Ég hefi enga
ástæðu til að efast um að þetta sé
rétt, en það sýnir, að nefndln hefir
bæði vald og vilja til að bæta til
fulls tjón vegna niðurskurðar, en
þrátt fyrir það virðist hún nú kin-
oka sér við að framkvæma litils-
háttar niðurskurð.
En það er hægara um að tala en
í að komast.
Sauðfjársjúkdómanefnd hefir erf
iðu hlutskipti að gegna, þar sem
skilningsleysi og andúð ýmissa
manna er, sem Þrándur 1 þeirrl
Götu, sem hún helzt getur genglð,
og líklegust er til að leiða þettá
vandasama mál til farsælla lykta,
og ég vil skora á alla bændur að
líta víðsýnum augum á þessi mál
og láta ekki smæstu atriðin verða að
stærstu hindruninni. Að láta ekki
eigin tilfinningar gagnvart sauð-
fénu ráða afstöðu sinni tll niður-
skurðar. Að lokum vil ég senda
„húsfreyju í Hjaltadal" kveðju mína
og ósk um að hún megi ávallt búa
við heilbrigðan og afurðamlkinn
fjárstofn.
Hún segir sjálf í grein sinni, að
Hrafnhólsbænur hafi skorið allt rritt
fé ári áður en allsherjar niðurskurð
ur er framkvæmdur á fjárskipta-
svæði þvi, er þeir tilheyrðu. Á þvl
atriði getur hún bezt séð, hversu
gott er að búa við þann vágest,
sem nefndur er mæðiveikl",
Skagfirzkur bóndi hefir iokið
máli sínu.
Starkaður.
TILKYNNING
til myndlistarmanna
íslenzkum myndlistarmönnum er hér með bent á
að verkum, sem fara eiga á listsýninguna „Arte Nord-
:ca Contemporanea", sem öpnuð verður í Róm 2. april
næstkomandi, verður veitt móttaka í Listamanna-
skálanum við Kirkjustræti, mánudaginn 17. þ.m. kl.
14—22.
í sýningarnefndinni eru:
Áimundur Sveinsson,
Gunnlaugur Scheving,
Svavar Guðnason,
Þorvaldur Skúlason.
Heimilt er að senda 5—10 verk í hverri grein: oliu-
liti, vatnsliti, svartlist, collage. Af höggmyndum: 7
myndir, litlar.
FéIag ísle?izkra myndlistarmanna.
Esssssssssssssssssssssssýssaaýssssssssssassssssýsssssssýsýssssssssssssss