Tíminn - 21.01.1955, Blaðsíða 7

16. blaff.
TÍMINN, föstudaginn 21. janúar 1955.
7,
Hvar eru skipin
Sambandsskip:
. Hvassafell er í Grangemouth. Arn
arfell fór frá Rvík 10. þ. m. áleiðis
•til Brazilíu. Jökulfell fór frá Rvík
18. þ. m. áleiðis til Hamborgar. Dís
arfell losar á Húnaflóahöfnum. —
Litlafell er í olíuflutningum á Suð
urlandshöfnum. Helgafell er í N. Y.
Jtíkisskip:
Hekla er á Austfjörðum á norður
' leið. Esja er væntanleg til Rvíkur
■ árdegis í dag ao austan úr hring-
ferð. Herðubreið er í Reykjavík. —
Skjaldbreið er i Reykjavík. Þyvill
verður væntanlega 1 Hvalfirði í dag.
Baldur fór frá Reykjavík í gær-
kveldi til Ólafsvíkur, Grundarfjarð
ar og Stykkishólms.
Eimskip.
Brúarfoss fer frá ísafirði í dag
20. 1. til Patreksfjaröar og Breiða-
fjarðar. Dettifoss kom til Kotka
18. 1. frá Ventspiis. Fjallfoss fer frá
Hamborg í dag 20. 1. til Antverpen,
Rotterdam, Hull og Rvikur. Goða-
foss fór frá Reykjavík 19. 1. til N. Y.
Gullfoss fór frá Rvík 19. 1. til Leith
og Kaupmannahafnar. Lagarfoss
fór frá Reykjavík 15. 1. til N. Y.
Reykjafoss kom til Rvíkur 20. 1.
frá Hull. Selfoss fór frá Kaupman-ia
höfn 19. 1. til Rotterdam og ísiands.
Tröllafoss fór frá N. Y. 7. 1. Vænt-
. anlegur til Reykjavíkur um kl. 10
í fyrramálið 21. 1. Tungufoss fór frá
N. Y. 13. 1. til Rvíkur. Katla fer
frá Danzig 21. 1 til Rostock, Gauta-
borgar og Kristiansand
Úr ýmsum áttum
Flugfclag /slands.
Millilandaflug: Sólfaxi fer til
Kaupmannahafnar kl. 8,30 í fyrra-
málið. Innanlandsflug: í dag er
áætlað að fljúga til Akureyrar, Fag
urhólsmýrar, Hornafjarðar, Hólma
víkur, ísafjarðar, Kirkjubæjarklaust
urs og Vestmannaeyja. Á morgun
eru ráögerðar flugferðir til Akur-
eyrar, Blönduóss, Egilsstaöa, ísa-
fjarðar, Patreksfjarðar, Sauðár-
króks og Vestmannaeyja.
Loftlciðir.
Hekla, millilandaflugvél Loftleiða
er væntanleg til Reykjavíkur n. k.
sunnudag kl. 7 árd. frá New York.
Flugvélin heldur áfram til megin-
lands Evrópu kl. 8,30.
Edda, millilandaflugvél Loftleiða,
er væntanleg til Reykjavíkur kl. 19
sama dag frá Hamborg, Gautaborg
og Osló. Áætlað er, að flugvélin fari
til New York kl. 21.
Þykkvbæingar
vestan heiðar hafa kynnikvöld í
Edduhúsinu laugardaginn 22. jan
kl. 8,30 stundvíslega. Skemmtiatriði.
/.U. — Skíðafólk.
Spilað verður í félagsheimilinu í
kvöld frá kl. 8. Allir velkomnir. —
Skíðadeildin.
Leiðrétting.
Það leiðréttist hér með, að Hús-
mæðrafélag Reykjavíkur á 20 ára
afmæli um þessar mundir en ekki
25 ára, sem misritaðist í frásögn hér
í blaðinu í gær.
Davíð Stefánsson
(Framh'áld af 5. síðu).
„Djúp sem hafið, hrein sem
mjöllin,
heit sem bál var gleði mín‘.
í kvæðinu s,Sigling inn
Eyjafjörð“ nær skáldig lista
tökum og það er í senn snj allt
og innilegt, svo að snertir
viðkvæma strengi hvers
manns, sem elskar átthaga
sína. Það minnir jafnvel á
trúarlega upphafningu Matt-
híasar:
„Hægra skaltu, skip,
skríða inn Eyjafjörð.
Loks eftir langan dag
lít ég þig helga jörð.
Seiddur um sólarlag
sigli ég inn Eyjafjörð.
Og nú eru yrkisefnin þyngri
og örlagameiri. Hér kemur
fram e;ítt glöggt einkenni
Davíðs, einkenni stemninga-
mannsins, sem lifir það, sem
hann yrkir. Hann byrjar oft
kvæðf á lýsingu söguijegra
og örlagaþrunginna atburða,
en í kvæðislok er það oftast
hann sjálfur, sem deilir þeim
örlögum, þolir og þjáist,
gleðst eða hryggist. Hann tek
ur sjálfur á sig örlagadóm-
inn, setur sig í spor þess,
sem hann kveður um. Kvæð-
iö Útburöurinn sýnir þetta
lj óslega:
„Eg er barniö, sem boriff var
út,
ég var bannfært í móður-
kvið“.
Og samtíð hans verður
einnig oft þolandi hinna
fornu atþurða, það er enn
hin litríka endurspeglun í
ljóðum Davíðs:
„Bráðum brennir Flosi
Bergþórshvol að nýju“.
Davíð setur sig oft í spor
hins hrjáða, finnur til skyld
leikans eða bera byrðina með
honum:
„Ég er friðlausi fuglinn."
En leiðin liggur suður um
höf, og þar finnur Davíð
þann hljóm, sem hann hefir
hreyft heima, en ekki hafið
til fulls fyrr. í suðrænum
löndum á skilningur- Davíðs
á ástinni fullan hljómgrunn.
Nú túlkar hann það sjónar-
mið sitt fullum rómi, og það
væri synd að segja, að hann
næði ekki eyrum íslendinga.
Ástin er alræðisvald, jafnvel
heilög og hafin yfir boð og
bönn, alfrjáls og óbundin,
til þess eins gefin mannin-
um, að hann njóti hennar
eins og bezt býðst.
„Komdu, ég skal glaðvekja
guðseðli þitt
og fá þér að leikfangi
fjöreggið mitt.“
í kvæöinu „Rómversk brúð
ur,“ segir hann:
„í nautnanna helgustu höll
eru hjörtún í eldinum skírð.“
og í Capri-kvæði:
„Grátið með mér gullnu
strengir
gítarar og mandólín.
Katarína, Katarína
Katarína er stúlkan mín.“
Ljóð Davíðs um yrkisefni
sunnan úr heimi, eru mörg
meðal hinna beztu, er hann
hefir ort, og hafa náð einna
mestri og almennastri hylli.
Hann vefur saman suðrænar
myndir og brot úr íslenzkri
þjóðtrú, þjóðkvæðum og þjóð
sögum, lætur kyngi og dul-
mögn þjóðsögunnar vera sem
heita glóð undir björtum
loga suðrænna tilfinninga.
En norðrið á hug hans þrátt
fyrir allt, á heimleið mást
hin suðrænu áhrif fljótt burt,
og hugur hans dregst af seið
mögnuðu afli að norrænum
himni. Þó vakir í vitund hans
eftirsjá, er hann kveöur sól-
arstrendur ítaliu.
Bókin endar:
„Ég nefni nafnið þitt
og næturhúmið flýr.“
Það er „hið liðna ævin-
týr.“ Hann heldur norður og
heim, því að það er hans
„köllun að kveða í klakans
Paradís.“
Enn líða tvö ár, þá koma
Kveðjur 1924. Davíð er heima
en að hugsa um að sigla.
Bókin hefst á kvæðinu: Ég
sigli í haust:
„Ég er fuglinn sem flýgur
— skipið, sem bylgjan ber.
Kvæði mín eru kveðjur,
ég kem og ég fer.
Ég kom að sunnan í sumar
og sigli í haust.“
Og enn verða yrkisefnin
suðræn, og tekur við eitt
kvæðið af öðru, sem allir
kannast við — Messalína,
Napólí, Feneyjar og Lapi í
Flórens, svo að nokkur séu
nefnd. Ef til vill nær Davíö
hæst í þessari bók, og þar
munu vera flest þeirra
kvæða, sem dáð eru af ljóða
vinum. Þegar á bókina líður
verða yrkisefnin heimlægari,
og hann sækir stundum efni
í heim trúarinnar. Þar er hið
gullfallega ljóð „Á föstudag-
inn langa“:
„Ég kveiki á kertum mínum
við krossins helga tré.“
Það fer að kveða meira að
heimspekinni í sumum kvæð
um, en þó þregður skáldið á
leik 'öðru hverju, svo sem í
kvæðinu um litlu hjónin, eða
þá að það fellur fram í lotn
ingu fyrir fegurð náttúrunn-
ar:
„Ég var í Vaglaskógi
í vorsins græna ríki.“
Þarna kemur einnig vísa,
sem fleyg hefir orðið og er
um leið táknræn fyrir Davíð,
leik hans með andstæðurnar
og harmsöguna og meinbug-
ina á öllu í lífinu:
„Til eru fræ, sem fengu
þennan dóm
að falla í jörð og verða
aldrei blóm.“
Þar á eftir koma kvæði
eins og Helga jarlsdóttir, sem
er eitt bezta sögukvæði ort
á íslenzka tungu.
Nú virðist verða ofurlítið
hlé á ljóðagerð hjá Davíð og
hann leitar jafnvel annarra
viðfangsefna. Leikritið Munk
arnir á Möðruvöllum kom út
1925. Svo koma „Ný kvæði“
1929. Þar eru mörg frægustu
sögukvæði skáldsins, Hallfreð
konungur í % Kálfsskinni, en
milli eru glitfagrar ljóðperl-
ur:
„Nú sefur jörðin sumargræn
nú sér hún rætast hverja
bæn.“
Ljóðabókin „í byggðum"
kom út 1933. Þar eru hátíða-
ljóðin.
Kaflar úr þeim eru meðal
hins bezta og þróttmesta, sem
Davíð hefir ort. Hann bregð-
ur upp ógleymanlegum mynd
um í nánu samræmi við hug
þjóðarinnar á þessari há-
tíðastundu og viðhorf henn-
ar til fortíðar og nútíðar:
„Sjá liðnar aldir liða hjá
og ljóma slá
á vellina við Öxará.
Sjá dagar koma, ár og aldir
líða
og enginn stöðvar tímans
þunga nið.“
í þessari bók má nefna
gullfalleg kvæði, þar sem
Davíð fer með söguleg efni
af mikilli list. Þar er „Sálin
hans Jóns míns,“ er síðar
varð efniviður í ágætt leikrit,
„Gullna hliðið." Þar eru
kvæðin „Brandur skipstjóri,"
„Vegurinn,“ „Lofið þreyttum
að sofa“ og fleira. Yndisfag-
urt er kvæðið „Yngismey“:
„Ég stend fyrir spegli og
strýk mitt hár.“
Ljóðabókin „Að norðan“
kom út 1936. Þar eru söng-
ljóð eins og „Þú komst í hlað
iö á hvítum hesti“ og þar
snertir Davið við strengjum
sem þessum:
„Hvað varðar þá um vatnið
sem vínið rauða teyga?
Hvað varðar þá um jörðina,
sem himininn eiga?“
Eftir ellefu ára þögn kem-
ur svo ljóðabókin „Ný kvæða
bók“ 1947. Þar er allmikil
breyting á orðin. Gáskinn er
horfinn, ólgan i blóðinu far-
in að sjatna, tökin þyngri en
engu að síður örugg og skáld
leg. Þó er Davið ekki lengur
það söngvaskáld, sem hann
var, og í þessari bók er ekki
margt um ljóð, sem liggja
mun þjóðinni á vörum í söng.
Auk þessara ljóða hefir
Davíð Stefánsson skrifað
skáldsöguna „Sólon ísland-
us“, sem er afbragðsgott verk
og náði mikilli hylli. Gullna
hliðið mun þó vafalaust vera
talið bezta verk hans í ó-
bundnu máli og betra leikrit
en „Vopn guðanna,“ sem út
kom 1944.
Davíð Stefánsson er sex-
tugur í dag. Hann hefir um
þrjá eða fjóra tugi ára verið
í öndvegi söngva- og ljóða-
skálda með þjóðinni, og held
ur þeim sessi vafalítið enn
um sinn. Hann markaði ný
tímamót í ísilenzkri ljóða-
gerð. Þótt hann sé skáld lið-
andi stundar, gefur hann
framtíðinni gull að leika að.
í dag mun öll þjóðin fagna
því að eiga Davð Stefánsson,
fagna því eins og skáldi einu
er fagnað. Hann snart hjarta
streng kynslóðar sinnar, gaf
honum aukinn hljóm og
styrk, hann lyfti henni á
vængjum ljóðsins og bar
hana í musteri nýs tíma, þar
sem heitar tilfinningar réðu
ríkjum, og unga fólkið fann
sjálft sig. Þess vegna hefir
Davíð verið lesinn og sung-
inn síðustu áratugina af
hverjum íslendingi, ungum
og öldnum. Kvæði hans hafa
verið skólaljóð þeirrar aldar,
sem nú er vaxin á miðjan
aldur.
Á rúmri öld hafa íslend-
ingar átt þrjú ljóða- og
söngvaskáld, sem bera höfuð
og herðar yfir hinn fjöl-
menna hóp góðskálda aldar-
innar. Þar ber fyrst Jónas
Hallgrímsson með ljúflings-
Ijóð sín. Þá kemur Matthías
Jochumsson, trúarskáldið
mikla, og við tekur Davíð
aiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiliiiiililiiiiliiiiiiiiiiBiiiiiiiiiiiiiiiiiii

I VIÐ BJÓÐUM
YÐUR
ÞAÐ BEZTA.
OlíufélagiS hif.
SÍMI: 81600
■* ^
miiiiiiiiiiiiuiMiiimiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiniii
Happdrætti
(Framhald af 3. síðu).
92544 93535 93997 94098
95154 95235 95356 95545
95841 97654 98121 98623
98722 98755 99156 99617
100142 101717 101958 101971
102530 102882 103487 104105
104638 105078 105182 106024
107107 108847 109386 109457
109471 110037 110261 110336
110504 110707 110980 111500
112176 113271 113941 114431
115481 116750 116802 117020
117033 117342 117960 119211
120008 120057 120317 121386
121916 124200 124600 126016
126328 127254 128294 128625
128664 129524 129550 129604
130237 130400 130880 130941
131075 132558 133500 133857
134022 134234 134469 136375
137810 138094 138845 140183
141148 142430 142441 143006
143284 144380 144776 144928
145465 146187 146200 146462
147994 148796 149107 149331
(Birt án ábyrgðar)
Stefánsson. A sextugsafmæli
Davíðs mun mörgum vakna
sú spurning, hver skipa muni
öndvegið næst. Hverjum auðn
ast það hlutskipti, að verða
næsta ljóða- og söngvaskáld
íslendinga, það er ber höfuð
og herðar yfir aðra í samtíð
sinni, leggur þjóðinni allri
ljóð á tungu til söngs og fagn
aðar? Hver mun verða til
þess að túlka af jafn heil-
um hug sorg og gleði unga
fólksins í samtíð sinni, ná
að snerta hjartastrengi þess
eins næmum tökum og bera
samtíð sína yfir ný tímamót
í söng og ljóði? Við bíðum
og væntum þess manns. Þótt
margt sé nú ungra verka-
manna í þeim víngarði mun
várt efamál, að sá er ekki
fram kominn, að minnsta
kosti ekki eins alskapaður og
Davíð Stefánsson var á fyrstu
göngu.
Sextugum óskar öll íslenzka
þjóðin Davíð Stefánssyni frá
Fagraskógi allra heilla, ljóð-
snilli og langra lifdaga. A. K.
Gangstcttir
(Framhald af 8 síffu).
það litilli átthagaást yfir-
manns gangstéttagerðanna i
bænum, en hann væri ein-
mitt fæddur og uppalinn í
Vesturbænum.
XX X
NPN KIN