Tíminn - 16.02.1955, Qupperneq 5

$8. blaff.
TÍMINN, miðvikudaginn 16. febráar 1955.
MiðtiÍMiri. Í6. i’e&i*
Nýjasta S.Í.F.-
hneykslið
Á öðrum stað í blaðinu er
birt greinargerð frá stjórn og
framkvæmdastjórum Sölusam
bands ísl. fiskframleiðenda.
Tiiefni hennar er það, að frá
því var nýlega sagt í Tíman-
um og Alþýðublaðinu, að S. í
F. hefði fyrir nokkru greitt
ítölskum fiskkaupendum 37
þús. sterlingspund eða nær 2
miilj. ísl. ki'óna í skaðabætur
vegna þess, að það gat ekki
staðið við sölu, er samið hafði
verið um fyrirfram.
Jafixframt bví, að sagt var
frá .þessu í blaðinu, var það
harðlega vítt, að S. í. F. skyldi
ekki hafa samið um þessa
sölu þannig, að skaðabóta
væri ekki þörf.
í umræddri greinargerö
stjórnar og framkvæmda-
stjóra S. í. F. er þaö játað,
að skaðabætur hafi verið
greiddar og ekki borið á móti
því, að sú upphæð sé rétt, er
nefnd hafði verið í Tíman-
um og Alþýðublaðinu.
Hins vegar er reynt að færa
það fi'am til afsökunar, að
ekki hafi fengizt nægur fiskur
til að standa við umræddan
samning, en hins vegar hafi
mátt vænta þess af upplýs-
ingum um saltfiskbirgðir og
aflahorfum, að hægt yröi að
fullnægja samningnum, þeg-
ar hann var gerður.
í*essu er því að svara, að
það er yfirleitt háttur selj-
enda, þegar um fyrirframsöl-
ur á afurðum er aff ræða, aö
hafa það ákvæði í samning-
unum, að afhendingarskyld
an fellur niður, ef afli bregzt
eða einhver óvænt óhöpp
gerast. Þannig er yfirleitt
gengið frá öllum okkar samn
ingum um fyrirframsölur á
síld. Að sjálfsögðu bar fram-
kvæmdastjórum og stjórn
S. í. F. að ganga þannig frá
þessum samningi, að ekki
kæmi til skaðabótagreiðslu,
ef aflabrestur yrði. Með því
að tryggja þetta ekki, hafa
viðkomandi aðilar gert sig
seka um óafsakanleg mistök,
sem hafa kostaö saltfisk-
framleiðendur um nær tvær
millj. króna.
Mistök þessi eru ný sönn-
•un um réttmæti þeirrar
kröfu að hafizt sé handa
um að koma nýrri skipan á
saltfisksöluna. Stjórn þess ein
okunarfyrirtækis, er nú hefir
haná með höndum, er ber-
sýnilega ekki vandanum vax
in, enda leiðir slíkt jafnan af
iangvarandi einokun.
Þá er borið á móti því í um
ræddri greinargerð fram-
kvæmdastjóra og stjórnar S.
í. F., að umræddar skaðabæt-
ur hafi runnið til Hálfdáns
Bjarnasonar, umboðsmanns
S. í. F. á Ítalíu, en fyrirspurn
þess efnis mun hafa verið bor
in fram hér í blaðinu. í grein
argerðinni segir, að skaða-
bæturnar hafi farið til 20 fisk
kaupenda á Ítalíu. Með þessu
er vitanlega engan veginn
útilokað, að greiöslan hafi
ekki að einhverju leyti runn-
ið óbeint til Hálfdáns, þar
sem sá grunur liggur á, að
hann sé eigandi í fyrirtækj-
um, er annast fisksölu á ítal-
íu. Hér skal að sjálfsögðu ekk
ert fuilyrt um þetta, en vissu-
FLnvntugur í dag:
Eiríkur Þorsteinsson
kaupfélagsstjóri og alþm. á Þingeyri
Hinn 16. febrúar áriff 1905
fæddist hjónunum í Grófar-
seli í Jökulsárhlíð í Norður-
Múlasýslu, Jónínu Arngríms-
dóttur og Þorsteini Ólafssyni,
sonur. Var hann þriðja barn
þeirra hjóna. Hlaut hann
nafnið Eiríkur.
Þegar sveinninn var 14
vikna, fluttust foreldrar hans
til Seyðisfjarðar, þar sem
þau bjuggu síðan, en Eirík-
ur sonur þeirra var Þá tekinn
í fóstur af móðurbróður sín
um Eiríki Arngrímssyni tré-
smið og bónda á Surtsstöð-
um í Jökulsárhlíð, og konu
hans Helgu Sigbjörnsdóttur,
og var sveinninn alinn þar
upp. Það, að sveinninn varð
eftir í sveitinni og ólst þar
u.pp, hygg ég að hafi orðiö
afdrifaríkt og haft heillavæn
leg áhrif á líf og skaphöfn
Eiríks Þorsteinssonar, sem er
fimmtugur i dag, og meö sér
stökum hætti, vegna þess, aö
fóstri hans og móðurbróðir,
var jafnframt því að vera
bóndi, smiður, sem oft dvaldi
frá heimili sínu við smíðar.
Fóstursonurinn lærði því
fyrr að vinna á eigin spýtur
og varff sjálfráðari um störf
sín við fjárgæzlu og önnur
bústörf, en títt er um ung-
linga, og hygg ég að þessi
aöstaða hafi m. a. stuðlað að
bráðþroska hins unga sveins,
enda varð hann þegar á unga
aldri mikill hestamaður og
góður fjármaður.
Stórbrotið landslag, víðar
og fi'jósamar lendur góðhér-
aðsins, en þó jafnframt nokk
uð hai'öbýllar sveitar, varð
Eiríki Þorstéinssyni hinn
bezti skóli í æsku.
Gæzla og smölun sauðfjár
og eldstyggs forystufjár, kenn
ir trúlega að leggja fram
krafta sína alla og óskipta,
finna úrræöi og viðbrögð í
hverjum vanda, og treysta
fvrst og fremst á vit sitt og
þrótt, til þess að ráöa við
verkefnið. En á slíkum heim
anbúnaði þurfa þeir ekki
sízt að halda, sem vandasöm
um ábyrgðarstöðum eru
hvaddir til að gegna.
Eiríkur Þorsteinsson er ekki
langskólagenginn maður.
Kann dvaldist við nám í gagn
fræðaskólanum á Akureyri
\eturinn 1925—1926 og tók
þar gagnfræðapróf. Gekk í
Samvinnuskólann veturinn
1927—1928 og lauk Þar prófi.
Að loknu námi í Samvinnu-
skólanum réðist hann sem
starfsmaður við Kaupfélag
Langnesinga á Þórshöfn, til
Guðmundar Vilhjálmssonar á
Syðra-Lóni, sem um mörg ár
var kaupfélagsstjóri, og var
Eiríkur þar í þrjú ár. Hann

hefir sagt mér, að störf sín | og framfarasaga héraðsins í
við Kaupfélag Langnesinga J nær því aldarfjórðung eru svo
hafi oi'ðiö sér góður verkleg-
ur sköii, en þar vann hann
alhliða verzlunarstörf, en
kaupfélagið hafði bæði sölu
landbúnaðarafurða með hönd
ur.i, svo og sölu og verkun á
fiski.
Árið 1931 sá hann um upp-
gjör Kaupfélags Grímsnesinga
á vegum S.Í.S.
Sumarið 1932, hinn 7. sept.,
kemur Eiríkur til Þingeyrar og
nátengdar, að naumast verða
aðgreindar.
Vei'ður því að sjálfsögðu að-
eins stiklað á stóru, til að
greina lítillega frá hinu helzta,
sem þessi forystumaður okkar
hefir komið í framkvæmd og
átt þátt í að gert væri.
Kaupfélagið á nú vandað
nýtízku verzlunarhús á Þing-
eyri, verzlunarhús á Auðkúlu
í Arnarfirði og útibú þar,
verður kaupíélagsstjóri Kaup- j frystihús, beinamjölsverk-
félags Dýrfiröinga, og hefir. smiðju og síldarbræðslu og
verið þaö síöan. j fiskihjalla á Þingeyri, ásamt
Kaupfélag Dýrfirðinga var j sláturhúsi, salthúsi o. fl., enda
stoínað vorið 1919. Upp úrjer nú kaupfélagið mesti at-
haröindunum 1920 og verð- J yinnuveitandinn á félagssvæö
falli ísl. afui'ða, sem urðu þá inu-
jafnframt, komst hið unga ^'iú útgerð hefir Eiríkur
kaupfélag í miklar skuldir og í miki® fengizt, átt þátt i að
fjörðurinn eignaðist og leigði
mörg skip til fiskveiða, um
möx-g ár, þrátt fyrir það, að
j við mikla örðugleika hefir þar
félagsmen^ hins ^unga'*félags | ver!ú f e«a; ve8na hskleysis
1 undanfarm ár her úti fyrir
þrengingar.
Hljóp þá Samband ísl. sam-
vinnufélaga drengilega unöir
baggann, jafnframt því semj
lögðu fram það er þeir máttu,
svo að framhald félagsins
tókst, þótt þröunin væri smá
næstu tíu árin. En þá er fé-
lagið skyldi greiða skuldir sín-
ar og hefja endurreisn, þurft-
um við á nýjum og ötulum for-
ystumanni að halda, og hann
fengum við sannarlega, þar
sem hinn ungi kaupfélags-
stjóri kom eins og kallaður,
réttur - maður á réttum stað, i
og væri saga Dýrafjarðar og
ástæður nú í dag aðrar, ef
ekki hefði hér notið við sam-
vinnustarfseminnar, undir for
ystu dugandi manns.
Saga Eiriks Þorsteinssonar,
saga Kaupfélags Dýrfirðinga
lega væri það rannsóknar-
efni, hvort umboðsmaður S. í.
F. á Ítalíu er meðeigandi í fisk
sölufyrirtækjum, er S. í. F.
skiptir við. Væri slíkt sann-
arlega ekki heppilegt fyrir-
komulag.
Það vekur og sínar grun-
semdir, að samkvæmt upplýs-
ingum stjórnar og fram-
kvæmdastjóra S. í. F., var
verðið samkvæmt umræddum
samningi svo miklu lægra en
markaðsverðið er nú, að það
borgaði sig betur að greiöa
skaðabæturnar eii að láta fisk
af þessa árs framleiðslu upp
í það, sem á vantaði. Hafði
umboösmaður S. í. F. á ítal-
íu ekki betra yfirlit um sölu-
horfur þar en svo, að hann
gerði sér ekki grein fyrir, að
verðhækkun var framundan,
þegar samningurinn var gerð
ur? Hvers vegna var svona
aðkallandi að semja, þegar
verðhækkun var framundan?
Vissulega er allt þetta mál
þannig vaxið, að það hlýtur
að gera þjóðinni það enn aug
ljósara en áður, hvílík nauð- | fjarða
syn það er, að saltfiskverzlun
in sé ekki lengur í höndum
einokunarhrings, er ekki ræk
ir starf sitt betur en framan-
greint dæmi ber vitni um.
Vestfjörðum og áratugs síld-
arbrests fyrir Norðurlandi.
En fólkið getur ekki haldist
við úti á landsbyggðinni, nema
atvinna sé jafnframt við
sjávarsíðuna; það hefir Eirík-
ur Þorsteinsson skilið, þó að
kaupfélagið væri upphaflega
fyrst og fremst verzlunarsam-
tök bændanna.
En Eiríkur hefir komið víð-
ar við sögu en hér hefir verið
frá greint. Var hann um skeiö
í sveitarstjórn cg oddviti Þing
eyrarhrepps og beitti sér fyrir
og studdi miklar framkvæmdir
í sveitinni, svo sem vegagerð,
byggingu nýrrar hafskipa-
bi-yggju, vatnsveitu í kauptún
ið o. fl. Þá var hann um ára-
bil formaður í skólanefnd
Núpsskóla og studdi mjög að
eflingu skólans í byggingar-
málum hans.
Þegar Ásgeir Ásgeirsson var
kosinn forseti íslands 1952,
var Eiríkur Þorsteinsson kos-
inn alþingismaður Vestur-ís-
firðinga, og endurkosinn við
síðustu alþingiskosningar. Hef
ir hann á Alþingi látið fram-
faramál kjördæmisins og Vest
í heild, mjög til sín
taka, Einkum sjávarútveg og
samgöngumál og raforkúmál,
enda átt sæti í sjávarútvegs-
og samgöngumálanefnd neðri
deildar Alþingis. Enda hefir
vega-, brúa- og símamálum 1
sýslunni vel miðað áfram
þann stutta tíma, sem hann
hefir átt sæti á þingi, og er nú
hafin vegagerð í Arnarfirði, er
miðar að því að tengja Vest-
firði við aöalvegakeríi lands-
ins, en á því að svo mætti
verða sem fyrst, hefir hann
lengi haft mikinn áhuga og
manna mest unniö að því.
Veröur hér ekki frekar rætt
um hinn stutta þingferil Ei-
ríks, en aðeins vil ég óska þess,
að við Vestur-ísfirðingar eig--
um lengi eftir að njóta stai'fs-
krafta hans á Alþingi.
Eiríkur Þorsteinsson hefir
ekki staðiö einn í lífsbarátt-
unni. Hann er kvæntur Önnu
Guðmundsdóttur frá Syðra-
Lóni. Giftust þau 6. sept. 1932.
Anna hefir trúlega staðið við
hlið manns síns og búið hon-
um ágætt heimili og fætt hon
um átta efnileg börn.
Bæði eru þau hjón gestrisin
og stendur heimili þeii’ra opið
mönnum, utanhéraðs sem inn
an, en í kauptúnum er ekki
um gististaði að ræða nú til
dags, og verður því mikill gesta
gangur ærin annaviðbót barn-
margri húsmóður, eins og nú
er ástatt um mannlega aðstoð
til húsverka.
Eins og fyrr segir, er Eirík-
ur Þorsteinsson uppalinn í
sveit. Hefir hann alla ævi haft
mikið yndi af búfé, enda átt
bæði sauðfé og kýr, þar til nú,
að f j ai'vistir hans á þingi mein
uðu honum það að mestu, en
gripa sinna hefir hann að
mestu gætt sjálfur. Hann er
glöggur fjármaður og hefir
átt gott og afurðarikt fé
og kýr, haft mikinn áhuga fyr
ir kynbótum og keypt gripi og
kindur að, í þeim tilgangi, eft-
ir því sem aöstæður í landinu
hafa leyft.
Hefir þessi þáttur í starfi
hans og persónu hj álpað til að
tengja hann enn traustari
böndum við samferðamenn
sína.
Ef ég ætti í fám orðum að
lýsa Eiriki Þorsteinssyni,
myndi ég segja, að bjartsýni,
áræði og karlmennska, sem
mætir óhikað hvaða erfiðleik
um sem er og alltaf sér opna
leið framundan í öllum
vanda, einkenndi hann fyrst
og fremst.
Gott er að eiga forystu og
liðsemd slíkra manna.
Vinir hans og samstarfs-
menn óska honum og heimili
hans heilla og blessunar á þess
um tímamótum í ævi hans.
Þökkum hiö liðna. Óskum hon
um heilsu og getu til að vinna
enn langa stund á þeim akri,
sem forsjónin hefir valið hon-
um og hann hefir tekið tryggð
við.
Jóhannes Daviðsson.
Eiríkur á Þingeyri er fimm-
tugur í dag. Fjölmargir vin-
ir hans munu hugsa til hans
og heimsækja á þessum degi.
Eiríkur vill hvers manns
vanda leysa, sem til hans leit-
ar, og ekki ósjaldan hefir hann
ótilkvaddur veitt þeim mönn-
um lið, sem . erfiðlega hafa
verið staddir. Og um liðsinni
hans munar. Honum er
gjarnt að spara hvorki tírna
né erfiði, hafi hann einsett
sér að ná ákveðnu marki.
Eiríkur kom til Þingeyrar
árið 1932. Þá var Kaupfélag
Dýrfirðinga lítið, óþekkt og
fátækt félag, sem orðið hafði
fyrir allverulegu áfalli í
kreppunni 1930. Með Eiríki
fékk félagið traustan og ötul-
an forystumann, sem sett
hefir persónulegan blæ á allt
starf þess.
Eiiikur er mikill fram-
(Framliala & 6. siðu.i