Tíminn - 22.03.1955, Blaðsíða 4

SJÖTUGUR í DAG:
SIGURÐUR JÓNSSON
bóndi á Stafafelli
Sigurður Jónsson, bóndi á
Stafafelli í Lóni, er sjötugur
í dag, fæddur 22. marz 1885 að
Bjarnanesi í Hornafirði, en
þar voru þá foreldrar hans,
Jón Jónsson prófastur, hir.n
fróði, og Margrét Sigurðar-
dóttir prófasts Gunnarssonar
á Hallormsstað, er var þjóð-
kunnur maður á sinni tíð. Fað
ir Sigurðar, Jón prófastur, var
sonur Jóns bónda á Melum í
Hrútafirði, Jónssonar sýslu-
manns og kammerráðs, er þar
bjó einnig. Á Melum höfðu áð
ur búið forfeður hans hver
eftir annan og báru margir
Jónsnafn.
Foreldrar Sigurðar á Stafa
felli fluttu þangað frá Bjarna
nesi 1891 og þjónaði séra Jón
Stafafellsprestakalli til 1920,
er hann lézt. Sigurður hefir
því átt heima á Stafafelli alla
ævina, nema fyrstu sex árin
og ekki haft langar fjarvistir
þaðan, nema tvo vetur, er
hann stundaði nám í Flens-
borgarskóla 1901—1903. Ann-
að skólanám stundaði hann
ekki, enda hneigðist hugur
hans meir til búskapar en
skólalærdóms á námsaldri.
Tvítugur gerðist hann bústjóri
hjá föður sínum á Stafafelli
og var það til 1917, er hann
tók við jörð og búi þar og heíir
síðan rekið búskap til vor-
daga 1954. Hann hefir því ver
ið bústjóri og bóndi í
nær hálfa öld. Sama árið
og hann hóf sjálfur
búskap kvæntist hann frænd-
konu sinni Ragnhildi Guð-
mundsdóttur frá Lundum í
Borgarfirði. Eru þau hjón
systkinabörn, því að Guðlaag
móðir Ragnhildar var systir
Jóns prófasts föður Sigurðar.
Þau hjón hafa eignazt þrjú
börn, eina dóttur og tvo syni.
Dóttirin, Nanna, er í Reykja-
vík. Annar sonurinn, Ásgeir,
á Stafafelli, en hinn, Gunn-
laugur, búsettur á Djúpavogi.
Stafafell er stór jörð með
víðáttumiklu fjalllendi, sem
er fyrst og fremst fallið til
sauðfjárræktar, enda var þar
löngum stærsta sauðfjárbú
sýslunnar. Jörðin var og köll-
uð mikil hlunnindaj örð vegna
selveiði og dúntekju í eyjunni
Vigur, úti fyrir Lónssveit.
Þangað var sótt bæði vor og
haust til fanga, en til þess
þurfti mikinn mannafla og
var eftirtekjan stundum mik
il og nokkuð verðmæt.
Sigurður hefir frá byrjun
rekið búskapinn af miklum
áhuga og árvekni og löngum
með góðum árangri. Má segja,
að hann hafi verið vakinn og
sofinn í því sem búið þarfn-
aðist og af lífi og sál látið sér
annt um allt, sem því var við-
komandi. Heimilið hefir íengst
af verið fjölmennt og stjórn
á því og búrekstrinum verið
tímafrek og fyrirhafnarsöm,
enda bústörfin margþætt, sam
hafa útheimt sívakandi um-
hugsun og óvenjulega fyrir-
Þyggju, en hvort tveggja var
Sigurði eiginlegt og í blóð bor
íð. Hann hefir því oft mátt
leggja nótt með degi við bú-
störfin og stjórn heimilisins,
en hann hefir þá einnig séð
áranigur verka sinna, hvort
sem hann hefir komið fram í
aukinni ræktun og öðrum um
bótum jarðarinnar í fallegri
og afurðameiri búpeningseign
eða öðru.
Sigurður hefir jafnan haft
mikinn áhuga og jafnframt
forgöngu um kynbætur sauð-
fjárins, og hefir með því náð
þeim árangri, að vænleiki þess
er meiri en fyrr, bæði á búi
hans sjálfs og annarra og hef
ir sú starfsemi því orðið hér-
aðsbúum mikilsverð.
Jafnframt því, að Sigurði er
sýnt um það, sem til gagns
má verða, hefir hann einnig
glöggt auga fyrir því, sem
jörð hans og heimili er til
fegurðarauka. Þannig hafa
þau hjón ræktað vænan trjá-
lund heima við íbúðarhús sitt.
Eru elztu trén í þeim reit orð
in meira en fjörutíu ára göm
ul og stórvaxin mörg þeirra.
íbúðarhúsið er nú orðið hulið
skógartrjám á tvo vegu og eru
trén miklu hærri en húsið
sjálft, þótt tveggja hæða sé.
Er falleg heimreið að Stafa-
felli, þar sem trjálndurinn
laufmikill blasir við augum
komumanns. Fyrir trjárækt-
ina hefir Sigurði verið veitt
tvenn heiðursverðlaun, fyrst
úr verðlaunasjóði Friðriks kon
ungs VIII. fyrir löngu síðan
og nú fyrir fáum árum úr
heiðursverðlaunasjóði Búnað-
arfélags íslands. Var hann vei
að hvorum tveggja heiðrinum
kominn og vissulega orðið hon
um tii aukinnar ánægju.
Þótt heimilið og búrekstur-
inn hafi að sjálfsögðu átt hug
Sigurðar framar öllu öðru, hcf
ir hann fórnað öðrum áhuga-
og hugðarefnum miklum tíma
og athugun. í sveit sinni, Bæj-
arhreppi, hefir hann haft á
hendi flest þau störf, sem
rækja þarf í almenningsþágu.
Hann hefir verið í hrepps-
nefnd og skólanéfnd sveitar-
innar um tugi ára. Formaður
búnaðarfélags hreppsins.
mjög lengi auk annars, sem
hér verður látið ótalið. Ber
þetta vott um það traust, er
samferðamennirnir hafa til
hans borið.
í Austur-Skaftafellssýslu
hefir verið starfandi síðan
1926 félag, sem heitir Menn-
ingarfélag Austur-Skaftfell-
inga. Við stofnun þess var ..-5ig
urður kosinn formaður félags
ins, og var síðan jafnan end
urkosinn og gegndi því starfi
samfleytt í aldarfjórðung, en
þá kaus hann að draga sig í
hlé frá formennsku. Félag
þetta heldur almenna sam-
komu fyrir alla sýsluna einu
sinni á ári, venjulega snemma
vetrar. Þar eru flutt erindi
ýmislegs efnis, haldnir um-
ræðufundir og ýmsar skemmt
anir um hönd hafðar. Sér for
maður um undirbúning sam
komunnar í heild en til henn
ar er venjulega fjölmenut.
Undirbúningsstarfið er mikið
og mikilsvert að vel takist, því
að samkoman fer að miklu
leyti eftir því, hversu góðrar
forsjár hún hefir notið. Er
flestra mál, að Sigurði hafi
vel tekizt um forstöðu þessa
félagsskapar.
Auk þeirra opinberra
starfa, sem áður eru
nefnd og falin hafa verið Sig
urði, er þess að geta, að hann
hefir átt sæti á Búnaðarþingi
árin 1938—1954, fyrst fyrir
Búnaðarsamband AusturLands
og síðar Búnaðarsamband
Austur-Skaítafellssýslu. Hann
hefir og átt sæti í fasteigna-
matsnefnd sýslunnar síðan
1916 og nú síðustu árin verið
oddviti yfirkjörstjórnar við
Alþingiskosningar í Austv.r-
Skaftafellssýslu.
Þegar Kaupfélag Austur-
Skaftfellinga var stofn-
að undir árslokin 1919,
var Sigurður kosinn í stjórn
þess og hefir hann ætíð verið
endurkosinn síðan. Hann hef
ir því setið í stjórn félagsins
í hálfan fjórða áratug og allt-
af verið varaformaður ^ess
þangað til hann tók við for-
mannsstörfum í því fyrir
nokkrum árum, er Þorl Jór:;-
son alþingism. í Hólum baöst
undan endurkosningu fyrir
aldurs sakir. Kaupfélagið hóf
starfsemi sína með nokkuð
öðrum hætti en fiest önnur
kaupfélög gerðu. Það keypti
þá einu verzlun, sem fyrir var
í sýslunni, allar húseignir og
vörubirgðir hennar og tókst
á hendur í einu vetfangi að
annast vörukaup og afurða-
sölu allra félagsmanna og ann
arra á félagssvæðinu. Eignir
átti félagið að sjálfsögðu eng
ar og framlög félagsmanna
voru aðeins tuttugu króiLur
frá hverium, auk sameiginlegr
ar ábyrgðar, er þeir tókust á
hendur á öllum fjárreiðum
félagsins. Allt varð þvi að
kaupa fyrir lánsfé, fyrst hús
eignir og vörubirgðir, síðan
allar ársþarfir héraðsins. Til
greiðslu voru aðeins fram-
leiðsluvörur bændanna, uli og
sláturfjárafurðir, en þær
höfðu verið verðháar árin á
undan, sérstaklega árið 1919.
Svo brast boginn árið 1920 en
þó einkum árið eftir og olli
miklum erfiðleikum um
greiðslur. Afleiðingarnar urðu
ógreidd lán út á við og mikil
skuldasöfnun viðskiptamanna
félagsins inn á við. Næstu ár-
in þar á eftir voru hvert af
öðru kreppu og erfiðleikaár í
viðskiptum. Það reyndi því á
þolrifin í félagsskapnum þau
árin á ýmsan hátt. Vonbrigð-
in voru tilíinnanleg en erfið-
leikarnir stæltu kraftana hjá
hinum áhugasömu félags-
mönnum og efldu samhug og
samvinnu.
Stjórn félagsins, sem að
sjálfsögðu bar hita og
bunga dagsins og mest
mæddi á, stóð einhuga og
ákveðin í því að veita viðnám,
rísa gegn erfiðleikunum og
sigra þá. Lánin varð að greiða
sum fljótt, önnur síðar. Til
þess varð félagið að afla sér
fjár sjálft, standa á eigin fót
um um rekstrarfé að verulegu
leyti. Slík fjáröflun varð að
fást með verzlunarálagr.ingu,
þótt langan tíma tæki Byrjað
var á að mynda varasjóð og
stofnsjóð í félaginu og sitt-
hvað annað gert til að komast
út úr vandanum.
Eins og þegar er sagt,
var Sigurður á Stafafelli
varaformaður félagsins á
þessum tíma og mæddu
erfiðleikarnir verulega á hon
um, einkum þegar formaður-
inn sjálfur var fjarverandi
langdvölum á Alþingi. Var
starf Sigurðar og stuðningur
við úrlausn einstakra mála og
heildarlega mikilsverður og í
té látinn af einlægni og ósér-
plægni. Efnahagsleg aðstaða
hans sjálfs var einnig sterk
og hafði það mjög mikil áhrif
um að félagið nyti trausts með
al viðskiptamannanna innan
héraðs og utan. Er þess nú að
minnast, að Sigurður á Staia
felli lagði þá og jafnan það lóð
á vogarskálina í málum fé-
lagsins, sem um munaði til
réttrar áttar. Á það bæði við
þau árin, er erfiðust voru og
hin þegar betur gekk og ekki
þurfti að verjast áföllum. Sam
eiginleg átök margra sigraði
vandann. Ég færi Sigurði á
Stafafelli, á þessum merkis-
degi á ævi hans, innilegar
þakkir fvrir diörf átök, stefnu
festu, fórnfýsi og viljaþrek
Kaupfélagi Austur-Skaftfell-
inga til eflingar og aukins
trausts, sérstaklega á þeim
tíma, er þörfin var ríkust og
framtíð félagsins tvíræðust.
Ég veit, að þessa þáttar í ævi
starfinu minnist hann sjálfur
með ánægju framar mörgu
öðru, er liann nú hugleiðir at-
burði frá liðnum dögum.
Sigurður hefir tekiö mikinn
þátt í stjórnmálum bæði
heima í héraði sínu og utan
þess. Hann hefir veitt stefnu
Framsóknarflokksins ei'ilæg-
an og óhvikulan stuðning allt
frá stofnun hans 1917. Hann
hefir setið flest flokksþing
hans og átt sæK í miðstjóin
flokksins nærri tvt áratugi.
Sigurður unir sér vel í hopi
ungra manna, vill veita þeirra
áhugamálum sem beztan
stuðning, skilja þeirra hugðar
efni og stefnur. Hann er ung-
ur í anda, þótt æviárin séu að
verða sjötíu.
Ég flyt Sigurði, konu hans
og börnum beztu heillaóskir í
tilefni sjötíu ára afmælisins.
Jón ívarsson.
Bændafundir
í Skagafirdi
Föstudaginn, 11. marz komu
nokkrir bændur í Skagafirði
saman til fundar á Hótel Villa
Nova á Sauðárkróki.
Á fundinum = lia|ði Háufcur
Hafstað, bóndi í Vík, fram-
sögu um byggingar; Útihúsa .-í
sveitum. Taldi hann vafasamt
hvort hinar varanlegu og
dýru steinstey.pt,u . bygg-ingar
æ.ttu rétt á sér, þar: sem hægt
væri að koma upp.góðum og
miklu ódýrari byggingum. Þar
til nefndi hgnn. járnboga-
skemmurnar, ,er hann taldi
mjög hentugar. sem fjárhús, .
heygeymslur og verkfæra
geymslur. Þá ,ta.ldi hann at--
hyglisverðar ;þær. tilraunir,.
sem nú er verið að gera meö
lausgöngu eða rimlafjós, og
hvatti bændur til að fylgjast
vel með þeim athugunum.
Miklar umrseður urðu um
mál þetta og stóð fundurinn
frá kl. 2 e. h„ til kl, 6 e. h.
Lögð var áherzla á, að bygg-
ingarframkvæmdir í sveitum
þyrfti að skipuleggja betur en
nú væri. Starfandi væru bygg
inganefndir í öllum hreppum
sýslunnar. Aukin væri leið-
beiningarstarfsemi á sviði
byggingamála. Fylgzt vel með
nýjungum á sviði bygginga og
gerðar væru tilraunir m^ð,
hvaða gerð peningshúsa hent
aði bezt fyrir íslenzka stað-
hætti, bæði með tilliti til
kostnaðar og notagildis.,
Alls voru haldnar 22 ræður
af 13 fundarmonnum, er tóku
til máls. ,
Til að ákv.eða,.og. sjá um,
málefni á næsta fund voru
kjörnir:
Egill Bjarn.ason, ,ráðunaut-
ur, Sauðárkróki, Vigfús. Helga
son, kennari á Hólum, og Hjör
leifur Sturláugsson, böndi,
Kimbastcðum.
í tilefni af áður komnum
blaðafréttum varðandi stofn-
un Bændafélags í Skagafirði,
skal þetta tekið fram:
Laugardaginn 5. febr. s. 1.
komu nokkrir skagfirzkir
bændur saman á fund á Sauð
árkróki. Á fundi þessum var
m. a. rætt um hvort stofna
skyldi Bændafélag eða koma
á málfundafélagsskap með
frjálsu sniði. Samþ. var að
stofna frjálsan félagsskap
bænda (Bændaklúbb eða mál
fundafélag) til viðkynningar
og umræðu um ýms • áhuga-
og framfaramál héraðsbúa.
Haldnir skyldu umræðufundir
t.d. einu sinni í mánuði cg
kosin 3ja manna nefnd í lok
hvers fundar til að ákveða~og
sjá um málefni á næsta fundii
Það er því ekki rétt að stofn-
að hafi verið: Bændafél'ag - í
Skagafirði og kosin stjórn
þess, heldur er. hér um ‘ að
ræða frjálsan félagsskap: og
þeir menn, sem gtið er uni,
að kosnir hafi verið í stjórn
félagsins, voru hins vegar
kosnir á þessum fyrsta fundi
til þess að sjá um 'næsta fund.
Aðalfaodmr Verzlun-
armanimfélagis Suð-
MFiiesja
Aðalfundur Skrifstofu- og
verzlunarmannafélags Suður
nesja var haldinn föstudag-
inn 11. marz. í stjórn voru
kosnir Kristján Guðlaugsson,
form. og meðstjórnendur Ei-
ríkur Sigurbergsson, Eyjólf-
ur Guðjónsson, Guðm. Magn
ússon, Jóhann Hermannsson,
Jóhann Jónsson og Magnús
Óskarsson. Trúnaðarmaður
félagsins var kjörinn Bent
óskarsson.