Tíminn - 16.04.1955, Blaðsíða 5

'5. blað..
TÍMINN, laugardaginn 16. apríl 1955.
5
TLaugurd. 1G. apríl
Verkfallið má ekki
verða pólitískt
Frá sumum þeim aðilum,
sem standa að verkalýðsfélög-
um þeim, sem nú eiga í verk-
falli, hafa að undanförnu
heyrzt ummæli, er skilja má á
þ.á leið, að fýrir þeim vaki að
gera verkfallið pólitískt. Þann
ig hefir málgagn kommúnista,
Þjóðviljinn, látið i það skína,
að tilgangur verkfallsins sé
eiginlega sá að koma núv. rík
isstjórn á kné. Af hálfu full-
trúa kommúnista á útifund-
inum, sem haldinn var á mið
vikudaginn, féllu einnig um-
mæli, er mátti skilja á likan
hátt. Þeir hvöttu til þess, að
sáttatillögum, sem kynnu að
koma fram, yrði hafnað, áður
en þeir höfðu þó nokkuð vitað
um efni þeirra. Þetta gæti
b_ent til, að þeir hefðu meiri
áhúga fyrir löngu verkfalli en
skjótri lausn þess í þeirri von,
að langt verkfall gæti haft
einhverjar pólitískar afleiðing
ar.
Ummæli þessi gefa vissulega
fullt tilefni tiL að vara við því,
áð verkfallinu verði haldið
áfram af pólitískum ástæðum.
Því er bezt að segja það strax,
að enginn lýðræðissinni getur
sætt sig við það, að stjórnar-
skipti séu knúin fram með
verkföllum, hversu lítið ánægð
ur, sem hann kann að vera
með viðkomandi ríkisstjórn,
ef hún er komin til valda með
löglegum hætti og hefir að
baki sér löglega kjörinn þing
meirihluta. Slík stjórn verður
aðeins felld af þinginu vegna
ágreinings, sem þar kann að
rísa eða í kosningum. Hitt er
hrein ofbeldistilraun, sem er
andstæð lýðræðinu, að ætla að
knýja fram stjórnarskipti með
verkföllum.
Verkföll eiga aðeins rétt á
sér sem tæki launbega til að
knýja fram launabætur, er
þeir telja réttmætar. Áreiðan
lega er það líka tilgangur meg
inþorra þeirra verkamanna,
sem nú eiga hér í verkfalli.
Það myndi verða til þess að
færa verkfallið yfir á allt ann
an grundvöll, ef beita ætti því
fyrst og fremst til að knýja
fram stjórnarskipti. Það gæti
orðið til þess að gera verkfall
ið með öllu óleysanlegt. Þá
Væri það ekki heldur viðleitni
til kjarabóta, heldur tilraun
til byltingar.
Verkfallið er nú búið að
standa í fjórar vikur og það
er orðið sameiginlegt hags-
munamál allra, að reynt sé
að leysa það sem fyrst. At-
vinnurekendum ber að
teygja sig til samkomulags
eins langt og getu atvinnu-
veganiia cr fært. Fulltrúar
verkamanna mega ekki held
ur halda fast við kröfur, sem
•jfyrirsjáanlega munu leiða
til atvinnuleysis eða gengis-
’falís. Éf þessi sjónarmið eru
ihöfð nógu rjjkt í huga, ætti
verkfallið að geta leystst nú
,;tim helgina. En vitanlega
:myndi þetta fara alvég út
um þúfur, ef það yrði ofan
á að gera verkfallið fyrst og
jfremst pólitískt.
■ Ef þeir aðilar, sem standa
að vprkfallrnu, hafa raunveru
léga áhuga fyrir stjórnarskipt
um og bættu stjórnarfari,
verða þeir að fara aðra leiö
Nýja Guinea — Þar sem atómöldin
leysir steinöldina af hólmi
i A IVýju-Gumeu búa frumsíæðustu Jijóðir vcraldar
A þingi SameinuSu þjóðanna
á síðastliðnu hausti var fellt að
styðja kröfu Indonesíu til þess
hluta Nýju Guineu, sem nú heyr
ir undir Hollendinga. Hinn hluti
Nýju Guineu heyrir undir Ástra-
liu. Afstaða þingsins var byggð
á því, að engin tilmæli hefðu 1
komið í þá átt frá íbúunum og
ekki væri um nein söguleg
tengsli eða frændsemi að ræða
milli íbúa Nýju Guineu og Indo
nesíu. / grein þeirri, sem hér
fer á eftir og nýléga birtist í
„The Christian Science Moni-
tor“, er sagt frá hollenzku Nýju
Guincu, þar sem nú býr af-
skekktasta og frumstæðasta fólk
veraldar.
I»að er markmið hollenzku stjórn
arinnar í Nj'ju Gulneu að brúa
bilið milli steinaldarinnar og atóm
aldarinnar í þessu landi hinna
undarlegu andstæðna, þar sem
skiptast á víðáttumiklar hitabeltis-
mýrar og fjöll með snævi þöktum
tindum. -
í deilu, sem nýlega varð hjá Sam
einuðu þjóðunum út af yfirráðum
yfir þessu landsvséði, gáfu Hol-
lendingar það . ótvírætt í skyn, að
þeir hyggðust ekki sleppa hendi
sinni af því, fyrr en hinir innfæddu
væru fyllilega færir um að stjórna
landi sínu sjálfir.
Vegna þessara atburða hófst hol-
lenzka stjórnin svo handa um að
efla varnir Nýju Guineu, og í því
augnamiði ferðaðist flotamálaráð-
herrann, H. C. W. Moorman til
landsins o^ athúgaði staðhætti með
tilliti til Varna.
Hollendingar ern ákvcðnir í að
sleppa ekki taki sínu. Nálægt Biak
er verið áð gera flugvöll, sem sagð
ur er vera sá fullkomnasti í Aust-
urlöndum. Plugbrautir hafa og ver-
ið lagðar í norðurhluta landsins,
og í Manokwari er verið að byggja
fullkomna höfn, einnig aðra minni
í Merauke.
Auk þessa erú nú endurbætt hafn
arskilyrði í Hollandia Port, en þessi
mikla höfn frá' náttúrunnar hendi
gaf herjum Bandamanna gott skjól
f síðustu styrjöld. Auk þess sem
allar þessar framkvæmdir hafa
mikið gildi hvað snertir varnir land
ins, hafa þær einnig veruleg áhrif á
fjárhag þessa víðáttumikla lands,
sem er stærra en Holland og Bret-
landseyjar samanlagt.
Þetta eyland í Kyrrahafi hefir
verið mjög lítið þekkt út í frá allt
síðan það var fundið árið 1527 af
portúgalska kaupmanninum Don
Jorge de Meneses. Það var Spán-
verjinn Ynigo Ortiz de Retez, sem
gaf landssvæðinu nafn. Er hann
sigldi meðfram ströndum þess árið
1545, veitti hann því athygli, að
landinu svipaði mjög til Guineu
á vesturströnd Afríku, og gaf því
þessu landi nafnið Nýja Guinea.
En á þessum tíma voru engar til-
raunir gerðar í þá átt að nytja
land þetta, sennilega vegna hins
afar heita loftslags, vegna mýra-
flákanna-og vegna fjallanna, sem
enn þann dág í dag hindra að
miklu leyti rannsóknir. Þar að auki
voru mikil auðæfi auðfengin í ná-
lægum löndum í Asíu, þar sem
menning -hafði blómgazt löngu á
úndan etfrópskri
menningu. Þess
vegna sigldu sjó-
mennirnir hjá.
En mikill hluti
þeirra auðæfa, seir
þeir virtu ekki við-
lits streyma nú upp
úr jörðu í vestur-
hluta Nýju Guineu
þar sem hinir iðju-
sömu Hollendingax
hafa uppgötvað
rniklar olíulindir.
En hollenzkir err
bættismenn viður-
kenna fúslega að
áhugi þeirra fyrir
Nj'ju Guineu hafi
ekki vaknað fyrr en
á árinu 1950. Fyrir
þann tíma var land
ið aðeins nýlenda
þar sem ungum em
bættismönnum var
gefið tækifæiú til að
afla sér eynslu,
eins og landsstjórinn, dr. Jan van
Baal getur borið vitni um, en hann
aflaði sér sinnar reynslu í Merauke
árið 1936.
Van Baal landsstjóri er pottur-
inn og pannan í endurreisn Nýju
Guineu, og stjórnar landinu eins
og stórum búgarði. Hann er alltaf
á ferð og flugi í amerísku flugvél-
inni sinni, til þess að skoða landiö
með eigin augum, velja nýja staði
fyrir flugvelli, og líta yfir af-
skekkt þorp með það fyrir augum
að áætla fólksfjölda þeirra.
Annars hefir enginn hugmynd
um, hver fólksfjöldinn raunveru-
lega er á hinum afskekktari stöð-
um. Áætluð tala er milli 700 þús-
und og ein miljón á öllu landssvæð
inu. í lok ái’sins 1953 höfðu 262 þús
und manns verið skráðir opinber-
lega, og þar að auki var áætlað að
um 129 þús. manns byggju á þeim
svæðum, þar sem embættismenn
höfðu yfirumsjón.
Frá mannfræðilegu sjónarmiði er
meirihluti íbúanna Papúanar, en
í fjallahéruðunum má finna að
minnsta kosti tvo ólíka flokka fólks.
Annar flokkurinn er auðþekktur
vegna þess, hve hann er hávaxnari
en hinn. Mannfræðingar halda þvi
fram, að sá þjóðflokkur, sem bygg
ir Nýju Guineu, hafi á fyrri tím-
um byggt langtum stærri lands-
svæði. En þar sem þetta er einhver
frumstæðasti þjóðflokkur á jörð-
inni, og lifir ennþá í steinöldinni,
er saga hans gleymd og grafin að
mestu.
Eitt er víst, að meirihluti íbú-
anna hefir aldrei augum litið hvít-
an mann. Og sjálfir virðast þeir
ávallt eiga i vigaferlum sin í milli.
Einangrun hvers ættflokks fyrir
sig hefir komiö greinilega í ljós og
sannast á þeim aragrúa mállýzkna,
sem fundizt hefir. Sérhver ættflokk
ur talar sitt eigið mál með öllu
ólíkt öðrum, og þó eru ættflokk-
arnir vart fjölmennari en nokkur
þúsund manns hver. Þessi stað-
reynd stendur vitanlega mjög í vegi
hollenzku stjórnarinnar, sem tek-
ið hefir það á sínar herðar að
koma landinu á framfarabraut.
T/.aíboðar hafa verið starfandi
Innfæddir Nýju Guineu-búar.
í landinu allt frá pvl að Hollend-
ingar komu þar fyrst. Þeir hafa
leitazt við að mennta um 170 þús-
und innfædda, og frá þeim er hið
núverandi skólaskipulag að mest-u
runnið, en í skólum landsins eru
nú 30 þúsuhd börn.
Börn þessi eru á aldrinum sex
til tólf ára og ganga í þorpsskóla.
Trúboðsstöðvarnar sjá fyrir kenn-
urum en stjórnin borgar þeim
laun og greiðir annan kostnað.
Einnig hafa verið settir á stofn
miðskólar, og í þeim eru um 1500
nemendur.
/ Ilollandíu, hinni opinberu höf-
uðborg, er sérstakur skóli sem út-
skrifar kennara og opinbera starfs
menn eftir þriggja ára nám. Af
754 kennurum í þorpsskólunum eru
342 Papúanar.
Það er stefna Hollendinga að
láta Papúana sitja fyrir þeim stöð
um, sem á þeirra færi er að anna.
Af 97 opinberum starfsmönnum
voru fyrir skemmstu 49 Papúanar,
og margir þeirra stjórnuðu stórum
landssvæöum. Þessar tölur eru hér
settar fram sem sönnun þess, að
Papúanar hafa næga greind til
þess að geta sinnt slíkum störfum.
Áætlaður kostnaður við þriggja
ára áætlun, sem hollenzka stjórn-
in hefir gert um eflingu atvinnu-
veganna og menningar er um 20
miljónir sterlingspunda. Þessi upp-
hæð er helmingi hærri en sú, sem
varið var i sama skyni á síðast
að því marki en verkfallsleið-
ina, Önnur leið liggur líka
in að því marki, ef annarleg
og framandi sjónarmið eru
ekki látin -loka henni. Hún er
sú, að hin sundruðu lýðræðis-
sinnuðu flokksbrot til vinstri
sameini krafta sína og skipi
sér ein^þeild, eins og bent
var á í seinustu áramótagrein
Hermanns Jónassonar. Þá
myndi rísa þar upp flokkur,
sem gæti stuðlað að bættu
stjórnarfari. Þessi leið væri í
fullu samræmi við lýðræðið,
en pólitískt verkfall er and-
stætt því og getur orðið þeim
hættulegast, sem beita því.
liðnum þrem árum.
Einn þáttur áætlunarinnar er að
ljósmynda allt svæðið úr lofti, en
það skapar möguleika til að gera
fullkomið landabréf af landinu.
Það eru mörg vatnsföll, sem
virkja þarf, og í fjöllunum eru
mikil auðæfi í jörð, sem grafa þarf
veganna og menningar, er um 20
nikkel eru þar í jörð, og ef til vill
úraníum og olía. En vegna mik-
illar hlédrægni ættflokkanna er
mikill skortur á vinnuafli, og ef
til vill er það örðugasta vanda-
málið í þessu landi hinna mörgu
vandamála.
Hollenzka trúboðasambandið hel-
ir stofnað til verkalýðssamtaka í
landinu. Hollenzkur fulltrúi slíkra
samtaka ferðaðist um landið ný-
lega til að athuga ástandið í þeim
málum. Hann lagði til að sérfræð-
ingur á þessu sviði dveldist í Hol-
landíu um þriggja ára skeið til að
koma skipan á mál þessi.
Lífsskílyröi éru erfið í Nýju Gui-
neu, og verkamönnum þeim, sem
ekki eru innfæddir, veitist örðugt
að vinna í hinum geigvænlega hita.
Og oft í ófullnægjandi húsnæði.
Eftir sjö klukkustunda vinnu á
dag kemur Evrópumaðurinn heim
til sín og snæðir máltíð, sem sam-
anstendur af niðursoðinni súpu, nið
ursoðnum pylsum, niðursoðnu
smjöri og niðursoðnum ávöxtum.
Aðeins grænmeti og brauð er hægt
að fá njtt af nálinni.
Framfærslukostnaður er gífur-
lega hár, og nýlega fór van Baal
landsstjóri' til Haag í þeim tilgangi
að athuga möguleika á því að
draga eitthvað úr hinum háa fram
færslukostnaði í Nýju Guineu.
Ef ekki tekst að lækka fram-
færslukostnaðinn er allur útflutn-
ingur á heimsmarkaðinn, þar sem
samkeppnin er mjög hörð, algjör-
lega útilokaður. Og Nýja Guinea
getur aðeins þróazt með því að
byggja á útflutningi. Til þess að
lækka framfærslukostnaðinn hefir
verið reynt að koma á nautgripa-,
svína- og sauðfjárrækt og hafa
Papúanar verið þjálfaðir i því skyni
að taka þessi störf að sér.
Fjögur skip eru einnig stöðugt
að rannsóknum á þvi, hvaða fisk-
veiðiaðferðir muni hentugastar úti
fyrir ströndum Nýju Guineu. Fisk-
ur sá, er þau veiða, ér seldur i Hol-
landíu, en er mjög dýr.
Þegar litið er yfir lífsskilyrði í
Nýju Guineu, er einn staður, sem
vafalaust býður upp á betri skil-
yrði en aðrir. Það er oliubærinn
Sorong, þar sem olíufélögin hafa
byggt heil hverfi samkvæmt nýj-
ustu fyrirmyndum, þar eru reisu-
leg hús og glæsilegar verzlanir, er
selja vörur við lægra verði en t
Hollandu.
En þó að óglæsilegar fréttir
(Framhald á 7. síðu).
Fundur Alþjóðaráðs tónskálda
Alþjóðaráð tónskálda heldur sinn fyrsta aðalfund í London
3.—5. maí næstkomandi í boði brezka tónskáldafélagsins.
Fundir alþjóðaráðsins verða haldnir í „Copyright House“,
salarkynnum brezka STEFs. Um leið verða haldnir sérstakir
hátíðatónleikar og „ballettar“ sýndir. Einnig er gert ráð
fyrir heimsókn fundarmanna í Windsor og hádegisverði þar.
Stofnun þessa ráðs var,
sem kunnugt er, undirbúin
af Tónskáldafélagi íslands
og formanni þess Jóni Leifs,
forseta Norræna tónskálda-
ráðsins 1952—1954, en stofn
fundir Alþjóðaráðsins voru
haldnir í efri deildar-sal Al-
þingis í fyrrasumar samtím-
is norrænu tónlistarhátíð-
inni og ráðið endanlega stofn
að á Þingvöllum 17. júní með
undirskrift fulltrúa tíu þjóða
um leið og klukkum var
hringt í tilefni af 10 ára af-
mæli lýöveldisins.
v Alþjóðaráðið er eina al-
þjóöasamband tónlistar, sem
í eru eingöngu tónskáld,. og
er svo frá gengið að inn-
göngu fá aðeins tónskáld
æðri tegundar og fulltrúar
frá félögum þeirra.
Fjórtán lönd hafa tilkynnt
þátttöku sína i aðalfundin-
um í London. Stofnskrifstofa
ráðsins hjá Tónskáldafélagi
íslands hefir nýlega gefið út
í 300 eintökum skýrslu og
fundargerð stofnfundanna
eftir upptöku ræðuhalda á
segulband í efri deildar-sal
Alþingis.
Þetta mun vera í fyrsta
sinni að á íslandi eru stofn-
uð alþjóðasamtök.