Tíminn - 21.04.1955, Qupperneq 6

IB.
M' í 1 > . £f rj!-i V.'J1 k ;
TÍMINN, fimmtuðaginn 21. apríl 1955.

89. blað.
Sumardagurinn fyrsti 1955
Hátíöahöld „SUMARGJAFAR”
tJtiskemmtaiiir:
Kl. 12,45:
Skrúðganga barna
írá Austurbæjarbarnaskól-
iinum o.g Melaskólanum að
Lækjartorgi.
Lúðrasveitir leika fyrir
skrúðgöngunum.
Kl. 1,30:
íltiskemmtun við Lækjar-
götu:
Kórsöngur barna (1600—2000
börn syngja) með aðstoð lúðra
sveitar. íþrótta- og vikivaka-
sýning á vegum íþróttakenn-
araíélagsins og Þjóðdansafé-
lagsins.
Inniskemmtanir:
Kl. 12,15:
Ræða úr útvarpssal dr. med.
Jón Sigurðsson, borgarlæknir.
Kl. 1,45 í Tjarnarbíói:
Lúðrasveitin „Svanur“ ieikur:
Stjómandi Karl O. Runólísson.
Danssýning: Nemendur úr
dansskóla Rigmor Hanson.
Bkemmtiþáttur: Klemens Jóns
son og Bessi Bjarnason. Hljóm
sveitin „Brak og brestir“. Börn
úr 12 ára A, Langholtsskóla.
Samleikur á tvær blokkflaut-
ur: Vigöís Kalldórsdóttir og
Vigdís Sigurðardóttir. Nemend
ur barnamúsíkskólans. Kvik-
mynd.
Kl. 2,30
í Sjálfstæðishúsinu:
Siingur: 7—8 ára börn úr Mela-
skólanum. Frú Guðrún Páls-
dóttir stjórnar.
Eiinleikur á píanó: Guðrún Frí-
mannsdóttir. Yngri nem. Tsk.
Banssýning: Nemendur úr dans
skóla Rigmor Hanson.
Söngleikur: Börn úr 7 ára B og
J, Melaskólanum.
Leikþáttur: „Yngingalæknirinn"
börn úr 12 ára E, Melaskól-
anum.
Leikþáttur: „Naglasúpan". Börn
úr 11 ára H, Melaskó’anum.
Samtaisþættir: Böm úr 8 ára
B, Melaskólanum.
Leikið fjórhent á píanó: Geir-
laug H. Magnúsdóttir og Guð-
rún Frímannsdpítir.
Yngri nem. Tóniistarskólans.
Söngleikur: Börn úr 8 ára B,
Melaskólanum.
Leikið fjórhent á píanó: Kol-
brún Sæmundsdóttir 13 ára og
Ej’gló Haraldsdóttir 13 ára.
Yngri nem. Tónlsk.
Kvikmynd.
Kl. 2,30
i Austurbæjarbíói:
Starfsstúlknafélagið „Fóstra"
og nemendur Uppeldisskólans
sjá um skemmtunina.
Hrin: dansar.
Saga.
„Gæsamamma."
Einleikur á píanó: Jcnína H.
Gisladóttir. Yngri nem. Tón-
listarskólans.
„LiMa Gunna og Litli Jón.“
Hringdansar.
Leikþáttur.
Saga.
Samleikur á fiðlu og píanó: Þór-
ur.n Haraldsdóttir (fiðla), Sig
ríður Einarsdóttir (píanó).
Yn;.ri nem. Tónlistarskólans.
Söngur.
Börn frá barnaheimilúm Sum-
ar. jaíar skemmta. — Skemmt-
unin er einkum ætluð börnum
frá 3ja til 9 ára.
Kl. 2
í Góðtemplarahúsinu:
(Ungtemplarar í Reykjavík sjá
um þessa skemmtun).
Earnakór: Ung'ingareglan.
Söngleikur: „Kantu brauð að
baka“ (Unnur).
Smáleikur: „Rauöakrosspakk-
inn.“
Píanósóló: (Æskan).
Leikþáttur: „Litli engillinn."
(Sóley).
Upplestur: „Þula“ (Unnur).
Kl. 4
í Góðtemplarahúsinu:
Píanólcikur: Tvær 11 ára síúlk-
ur úr A bekk Langholtsskóla.
Leikrit: „Láki í Ijótri klípu."
Börn úr 11 ára H, Austurbæj-
arskólans.
Einleikur á píanó: Þóra K. Jo-
hansen, 6 ára.
Samtal: Tveir drengir úr 12 ára
A, Langholtsskóla.
Samleikur á fiðlu og píanó: Sig-
riður Löve (fiðla), Agnes
Löve (píanó). Yngri nem. Tón
listarsk.
Framsögn: „Berðu mig til blóm
anna“. Telpur úr il ára H,
Austurbæjarskólanum.
Skemmtiþáttur: Klemens Jóns-
son og Bessi Bjarnason.
Söngur: Teipur úr 11 ára H,
Austurbæjarskólanum.
Kl. 3 í Trípólíbíói:
Samleikur á gígjur: Ragnheið-
ur ísaksdóttir, Guðrún Finns-
dóttir, Gunnar Björnsson og
Hildur Halldórsdóttir. Nem.
Barnamúsíkskólans.
Skemmtiþáttur: Gestur Þor-
grímsson.
Einleikur á harmóníku: Emil T.
Guðjónsson, 10 ára.
Upplestur: Gísli H. Friðgeirs-
son úr 11 ára F, Laugames-
skólanum.
Þjóðdansar: Þjóðdansafélag
Reykjavíkur.
| Samleikur á þjár fiðlur: Ragna
Karlsdóttir, Fanný Karlsdótt-
ir og Jakob Hallgrímsson.
Skemmtiþáttur: Klemens Jóns-
son og Bessi Bjarnason.
Einleikur á h.nrmóniku: Emil T.
Guðjónsson, 10 ára.
Hljómsveitin „Brak og brestir".
Börn úr 12 ára A, Langholts-
skó’a.
Danssýning: Nemendur úr dans
skóla Rigmor Hanson.
Kvikm.sýnlngar:
Kl. 3 og 5 í Nýja bíói.
Kl. 5 og 9 í Gamla bíói.
Kl. 5 og 9 í Hafnarbíói.
Kl. 3 í Tjarnarbíói.
KI. 9 í Austurbæjarbíói.
Kl. 5 og 9 í Stjörnubíói.
Aðgöngumiðar í húsunum frá
kl. 11 f. h„ venjulegt verð.
Lieiksýningar:
Kl. 3 í Þjóðleikhúsinu:
„Pétur og ú!furinn“
og „Dimmaiimm".
Aðgöngumiðar í Þjóðleikhúsinu
á venjulegum tíma.
Kl. 2 í Iðnó:
/ slenzka brúðuleikhúsið sýnir
brúðuleikina Hans og Grctu og
Rauðhettu.
Verð aðgöngumiða kr. 10 fyrir
börn og kr. 15 fyrir fullorðna.
KI. 5 og 8 í Iðnó:
„Törabrunnurinn“, barnaleikrit,
leikstj. Ævar Kvaran. Leikfél.
Hafnarfjarðar sýnir.
Aðgöngumiðar að leiksýning-
unni í Iðnó, verða seldir í Lista-
mannaská’anum 10—12 og í Iðnó
frá kl. 1,30 til 5 e. h. sumardag-
inn fyrsta.
lireifing og sala:
Barnadagsblaðið, Sólskin,
merki og fánar fást á eftir-
töldum stöðum: Grænuborg,
Vesíurborg, Drafnarborg, Tjarn
arborg, Laufásborg, Baróns-
borg, Steinahlíð, Brákarborg,
Austurstræti 1 (skrifstofu dval
arheimilis aldraðra sjómanna)
og i anddyrum Melaskólans.
Barnadagsblaðið verður afgreitt
til sölubarna frá kl. 9 f. h.
Það kostar 5 krónur.
„Sólskin" verður aígreitt á fram
anrituðum stöðum frá kl. 0
íyrsta sumardag. „Sólskin"
kostar 10 kr.
Merki verða eining afgreidd á
sömu sölustöðvum írá kl. 9 f.
h. fyrsta sumardag, merkin
kosta 5 krónur. Sölulaun íyrir
alla sölu eru 10%.
Skemmtanir: Aðgöngumiðar að
dagskemmtunum veiöa seldir
kl. 5—7 síðasta vetrardag. Það
sem óselt kan nað verða verð-
ur selt í Listamannaskálan-
um kl. 10—i2 f. h. íyrsta sum
ardag.
Dasskcmmtanir:
verða í þessum húsum:
Sjálfstæðishúsinu,
Breiðfirðingabúð,
Alþýðuhúsinu,
Þórscafé.
Aðgöngumiðar í húsunum á
venjulegum tíma, verð kr. 25.
Börn: Athugið að geyma vel sölu
númer ykkar. — Þau verða
látin gi’da sem aðgönrumið-
ar að kvikmyndasýningu síð-
ar.
Foreldrar: Atugið að láta börn-
in ykkar vera hlýlega klædd í
skrúðgöngunni, ef kalt er í
veðri. ’
Mætið stundvislega kl. 12,30 við
Austurbæjarbamaskólann og
Melaskólatm, þar sem skrúð-
göngur eiga að hefjast.
;
,4
;í
»*
?!
t*

ISSSSSSS{$$S$SgggSSS3$S»$S5$3SS$gSS3SS3S$SSS3$SS3SCfiCS ISSS»CSSSS«SSS3SSSSSS5SSSSSS33SSSSSSSSSS3SS3SS3SSS3«L
Áhrif almennrar kaup-
hækkunar á greidslu-
viðskiptin við útlönd
í umræöum þeim um kaup
gjaldsmálin, sem fram hafa
fariö undanfarið, hefir tals-
vert verið rætt um áhrif al-
mennrar kauphækkunar á
verðlag og afkomu atvinnuveg
anna, en litið verið um það
fjallað, hverjar afleiðingarnar
kynnu að verða að því er
snertir viðskiptin við útlönd.
— Nú eigum við flestum þjóð
um fremur afkomu okkar und
ir viðskiptum við önnur. lönd.
Verðmæti innfluttrar vöru og
þjönustu er tæpur þriðjungur
þeirrar upphæðar, sem fer til
neyzlu, fjárfestingar og út-
flutnings, og er það hærra
hlutfall en í flestum nágranna
löndum okkar.
Þróun kaupgjalds og verð-
lags hefir verið rakin allt frá
miðju ári ’47 og borinn saman
kaupmáttur Dagsbrúnarlauna
eins og hann var þá og í janú-
ar 1953, við það, sem hann
var í íebrúar og marz í ár. Sam
anburður við fortíðina á þess
um atriðum út af fyrir sig er
að vísu fróðlegur, en öllu
meira máli skiptir þó að gera
sér grein fvrir, hverjar afleið
ingar ráðstafanir, sem nú
kunna að verða gerðar, muni
hafa á ýmsa þætti atvinnu-
lífsins. Síðan 1947 hafa orðið
svo gagngerðar breytingar á
búskaparháttum okkar, að
samanburður á kaupgjaldi og
launum þá og nú gefur frekar
Ltilvægar upplýsingar, þegar
á allt er litið. Á það hefir ekki
verið minnzt. að árið 1947 var
240 millj. kr. halli á viðskipt-
unum (vöru og þjónustu) við
útlönd, en það samsvarar 480
millj. kr. á núgildandi gengi.
Hallinn var aðallega greiddur
með erlendum innstæðum,
sem safnazt höfðu á stríðsár-
unum. Peningatekjur lands-
manna og eftirspurn eftir er-
lendum gjaldeyri til ýmissa
þarfa ^ar s^o mikil það ár, að
með vöruútfiutningi var að-
eins greiddur rúmur helming
ur af verðmæti innfluttra
vara (cif).
Á árunum 1948—53 var sí-
fellt mikill halli á viðskiptun
um við útlönd, og liefir hann
að miklu leyti verið greiddur
með erlendu aðstoðarfé. Á s. 1.
ári varð enn halli á utanríkis
viðskiptunum, þctt ekki sé
hann mikill, en hér verður
að hafa í huga. að til tekna
eru taldar um 200 millj. kr.
gjaldeyristekjur vegna fram-
kvæmda varnarliðsins. Þótt
að því hafi verið stefnt undan
farin ár að gera innflutning-
inn sem frjálsastan, stöndum
við enn í þessu efni langt að
baki flestum þeim Evrópuþjóð
um, sem við höfum bundizt
samtökum við um að koma á
frjálsum gjaldeyrisviðskiptum
landanna á milli.
Hvaða áhrif hefði almenn
kaupgjaldshækkun á viðskipt-
in við útlönd eins og nú er
ástatt um þessi mál? Til þess
að gera dæmið sem einfaldast
skal gert ráð fyrr 10% kaup
gjaldshækkun. Það liggur í
augum uppi, að möguleikar út
flutningsatvinnuveganna til
gj aldeyrisöflunar mundu
rýrna, nema aðstaða þeirra
yrði bætt, en kostnaðinn af
því yrði vitanlega einhver að
brúa bilið milli gjaldeyrisöfl-
unar og gjaldeyriseftirspurn-
ar. Innflutningshöft og gjald
bera. Úthaldstími togara og
báta mundi styttast og vinnu
afl leita yfir í framleiðslu fyr
ir innlendan markað. Hins veg
ar kynnu gjaldeyristekjur
vegna varnarliðsframkvæmda
að aukast eitthvað. í stað þess
að reikna með minnkaðri
gjaldeyrisöflun, verður hér
gert ráð fyrir, að gjaldeyris-
eftirspurn vegna rekstrarvara
útflutningsatvinnuveganna
minnki ekki, heldur haldist
óbreytt. Ennfremur er gert
ráð fyrir óbreyttum innflutn
ingi byggingarefnis, m. ö. o.
er reiknað með sömu raunveru
legri fjárfestingu, þannig, að
hún aukist að verðmæti ein-
ungis sem .svarar kaupgjalds-
hækkuninni.
Síðastliðið ár nam gjaldeyr
isnotkun landsmanna rúm-
lega 1250 millj. kr. Af þeirri
upphæð voru rúmlega 300
millj. kr. innflutningur á
rekstraivörum til útgerðar og
byggingarefni, sem hér er gert
ráð fyrir að verði óbreyttur.
Hin aukna eftirspurn vegna
10% hækkunar á kaupi mundi
þá beinast að erlendri vöru og
þjónustu, sem að verðmæti
nam um 950 millj. kr. 1954.
Það ætti ekki að vera fjarri
lagi að áætla, að eftirspurn
eftir erlendum gjaldeyri ykist
um 80 millj. kr., og þá enn
meir, ef gert væri ráð fyrir auk
inni raunverulegri fjárfest-
ingu.
Sagan er þó ekki öll sögð
með þessu. Af kauphækkun-
inni mundi leiða hækkun á
vísitölu framfærslukostnaðar.
Hækkunin kæmi fyrst fram á
ýmsum þjónustuliðum vísi-
tölunnar og síðan á vöruverði,
þvi meir og því fyrr, sem inn-
lend vinnulaun eru meiri þátt
ur í útsöluverði varanna. í
haust kæmi fram allmikil
hækkun á verði landbúnaðar-
vara, enda er kaupgiald lang
stærsti liðurinn (um 80%) í
kostnaðargrundvelli þeim,
sem þær eru verðlagðar eftir.
Gera má ráö fyrir, að kaup-
gjaldshækkun um 10% valdi
allt að 5% hækkun á vísitöl-
unni, þegar áhrif hennar eru
komin fram að fullu. Ef kaup
gjaldið breytist með vísitölu,
verður kaupgjaldshælckunin
þá orðin 15% fyrir áramót, og
enn héldu víxláhrif verðlags
og kaupgjalds áfram að
óbreyttum aðstæðum.
Næsta ár ætti hin ófull-
nægða gjaldeyriseftirspurn
að vera komin þó nokkuð á
annað hundrað millj. kr. Sjálf
verðbólguþróunin dregur úr
sparnaðartilhneigingu manna
en ýtir undir neyzlu og eykur
þrýstinginn á greiðslujöfnuð-
inn við útlönd.
Nú ætti það að vera augljóst
mál, að 80—90% þjóðarinnar
getur ekki með vísitölufyrir-
komulagi trvggt sér aukningu
á raunverulegum tekjum eða
kjarabætur, nema framleiðsl
an vaxi að sama skapi. Ef svo
er ekki, hljóta tilraunir í þá
átt að valda verðbólguþróun
eða atvinnuleysi. Sú staðreynd
verður ekki umflúin, að af-
köst framleiðslunnar, afla-
brögð og verð á erlendum
markaði eru ekki á valdi lands
manna sjálfra nema að mjög
litlu leyti.
Á einhvern hátt verður að
eyrisskömmtun skerða frjálst
neyzluval og skapa misrétti
meðal innflytjenda, óg því er
ekki sennilegt, að launþegar
Framh. á 13. síðu