Tíminn - 30.04.1955, Page 5

Tíminn - 30.04.1955, Page 5
96. blaff. TÍMINN, laugardaginn 30. apríl 1955. 5. Fólksfækkunin í írlandi Varla verður hægt að stöðva fækkun fólks í írlandi án þess að gera breytingar á fjármálakerfi landsins Kr- l/i Iióntlabær á Vcstur-írlandi. næga ástæðu til að giftast. Meðal ar eru þekktar fvrir hinn mikla ara- bænda í Vestur-írlandi er heim- grúa ungra stúlkna, og sveitirnar Langard. 30. apríl Lok verkfallsins Lok verkfallsins mikla í Reykjavík, hefir vakiö mik- inn fögnuð um land allt. Flestum er að vísu ljóst, að lauán verkfallsins mun draga nokkurn dilk á eftir sér, því að það mun leiða af sér al- menna kauphækkun og hlið- stæða verðhækkun á land- búnaðarafurðum, þar sem þændur eiga að sjáifeögðu rétt á sömu launáhækkun og verkamenn. Jafnframt má búast við því, að sjómenn krefjist hækkaðs fisksverðs til þess að fá hliðstæöar launabætur og útgerffar- menn vúji einnig fá hækkað fískverð vegna aukins fram- leiðslukostnaðar. Allt mun þetta skapa erfið viðfangs- efni fyrir atvinnuvegina og ríkið. Þrátt fyrir þessar skuggahhðar fagna menn lausn verkfallsins, því að ekkert er verra og heimsku- legra en að lát,a dýrmætt vinnuafl ónotað tímum sam- an. Hér í blaðinu hefir jafnan verið bent á, að nokkrar kaupkrgfur af hendi lægst- launuðu stéttanna, eins og Dagsbrúnar og Iöjufélaga, hafi ekki verið óeðlilegar. Mikil atvinna vegna óeðli- legrar fjárfestmgar ýtti und- ir þessar kröfur. Ef verka- lýðssamtökin hér hefðu verið undir svipaðri forustu og þ'eirrí, sem er nú á Noröur- löndunum hinum, benda verulegar líkur til þess, að þessi deila hefði verið leyst án verkfalls, eða eftir stutt verkfall. Atvmnurekendur buðu fljótlega 7% beina kaup hækkun og létu óbeint í það skína, að þeir myndu geta hækkað sig í 10%. Slík kaup hækkun án verkfalls eða eft- ir viku verkfall, hefð'i verið verkamönnam hagstæðari en sú, sem endanlega varð, ef reiknað er með tapi þeirra af v.erkfallinu. Kommúnistar, er höfðu fqrustu verkfallsins hieð höndum, vildu hins veg- ar ekki hlusta á þetta. Þeir héldu á þe.ssu stigi fast við kröfuna um meira en 20% hækkun. Þess vegna varð verkfallið jafn langt og raun varð á Þegar Ijóst varð, að sam- komulag næðist ekki milli deúuaðila, hóf ríkisstjórnin athugun á því, hvað hún gæti gert til málamiðlunar. Lækk unarleiðin svonefnda var lok uð að mestu eða öllu leyti, þar sem krafan um verulega kauphækkun var ófrávíkjan leg hjá forustumönnum verk- faifeins. Það tvennt var ekki framkvæmaniegt í einu að hækka kaupgjaldið almennt og færa jafnframt niður verð lag, svo emhverju munaði. NJðurstaðan varð því sú, að þoðin var löggjöf um atvmnu leysistryggingar, en hún hef- ir lengi verið áhugamál verka lýðshreyfingarinnar. Með henni tókst að brúa bilið og ná samkomulagi í deilunni. Hér í blaðinu var sú af- staða strax tekin til verkfalls ins að ræffa málsatriffin með _hófsemi og rökum og reyna þannig að greiffa fyrir sátt- um. Bent var á að krafan um kauphspkkun hef ði mikiff fylgi meðal verkamanna og Það er ekki íyrr en nú á seinni árum að þeirri hugsun hefir skotið upp meðal íra, að þeir kunni að deyja út sem kynflokkur. Til stuðn ings þeirri hugsun nægir að benda á tölur giftinga í landinu. Þrír fjórðu írskra karlmanna og helm- ingur írskra kvenna á aldrinum 24 til 34 ára er ógift fóik. Einn þriðji karlmanna á aldrinum 45 til 55 ára eru piparsveinar. Ein af hverjum fjórum konum giftist aldrei. Þrátt fyrir þessar lágu gift ingatölur eru barnsfæðingar tíðar, og það svo mjög, að s.agt er að ír- ar séu frjósömustu menn í heimi. En á móti kemur svo aftur, að tala útflytjenda er mjög há, að með altali 25 þúsundir á ári, en sú tala svarar til eins þrið'ja hluta barna, sem fæðast í landinu. Þannig kem ur í ljós, að nú, á þeim tíma sem fólksfjölgun er meiri en nokkru sinni fyrr í heiminum, hefir íbúum írska lýðveldisins stöðugt fækkað nið'ur í það sem nú er, nefnilega 3 miljónir, eða 46 af hundraði í- búatölunnar árið' 1841. Fyrir scx árum síðan var sett á stofn nefnd til að' athuga þessi mál og gera tillögur til úrbóta. í júlí í fyrra lauk þeim athugunum og gaf nefndin skýrslur yfir verk sitt. Þessar skýrslur hafa komið tals- vert við kaun hins opinbera í ír- iandi og orsakað talsverðar deilur. í þessari grein verður reynt að gera grein fyrir því, hvað valdið hefir þessum vandamálum, og hverj ar tillögur hafa komið fram til úr- bóta. Þessi lægsta giftingatala í heimi er aðallega runnin af sálfræðileg- um orsökum. Það hefir komið í ljós að jafnvel írar, sem búsettir eru í Ameríku, láta ekki í ljós neina löng un til að kvænast, þegar þeir eru komnir á hinn eðlilega giftingar- aldur. Til þess að skilja þetta er nauðsynlegt að kanna nákvæmlega allar aðstæður í heimalandinu. Fólksfækkunin hófst fyrir 110 ár- um siðan, þá végna hungursneyð- ar og pestafaraidra. Meira en hálf milljón manna létust á þeim árum og ein miljón flúði land, oft við hinar erfiðustu aðstæður, á svo- kölluðum „líkkistuskipum" til Am- eríku og Ástralíu. Hinn mikli fjöldi íra í nýja heiminum eru afkom- endur þessa óhamingjusama fólks. Ástand þetta stóð lengi eftir hung ursneyðina og fóikið hélt áfram að flýja land í leit að betri lífsskii- yrðum. Þessir erfiðu tímar hafa sett mark sitt á lyndiseinkunn írsku þjóðarinnar. írar eru önnum kafn ir við að safna sér fjárupphæð til þess að geta verið öruggir. Þeir vilja heldur draga það að kvæn- ast þar til þeir eru orðnir yfir 40 ára gamlir, heldur en að ganga í hjónabandið snauðir. Þeir áiíta „góðar framtíðarhorfur" ekki vera rangt væri- því aff telja verk fallið fyrst og fremst runnið undan rifjum kommúnista. Hms vegar myndu kommún- istar að sjálfsögðu reyna aff nota sér þaff ástand, sem hér hefði skapast, til aff þjóna stefnu sinni. Atvinnurekend ur voru hvattir til aff ganga eips langt til samkomulags og þeir gætir, og verkamenn tU aff draga • úr óeðlilegum kröf um sínumt Ríkisstjórnin var einnig hvött til milligöngu. Árekstrum- þetai, sem gátu leitt til ankinna æsinga, var ekki halqjj^á lofti. Vafalaust hefir þes^tftfstaða Tímans, anmundurinn oft öllu mikilvæg- ari en útlit stúlkunnar. Ekki er ó- algengt í írlandi að hin tilvon- andi brúðhjón séu trúlofuö í íimm til tíu ár. Greiniiegasta hindrun giftinga ungs fólks og eðlilegrar fólksfjölg- unar er núverandi fjárhagsástand írska lýðveldisins, og öruggasta leið til stöðvunar fólksfækkunarinnar eru gagngerar breýtingar á fjár- málakerfi landsins Fólksfækkunin hefir aðallega bitn að á sveitunum. Borgirnar hafa ver ið í stöðugum vexti, einkum Dublin, sem nú telur yfir 600 þús. íbúa. Land búnaður er eina atvinnugreinin, sem nýtir auðæfi landsins, en þó er landið hiö eina í Evrópu, sem ekki hefir aukið landbúnað sinn frá því sem var fyrir stríð, þrátt fyrir bætt atvinnutæki og uppörvanir frá stjórninni. Enginn neitar því, að írland gæti framfleytt helmingi fleira fólki með bættum atvinnu- háttum. En landbúnaðurinn er þvingaður af fjárhagskröggum. Þeir bændur, sem ekki eiga jarðir sinar sjálfir, leita til borganna, þar sem þeir finna aðeins atvinnuleysi, og flytja síðan úr landi, aðallega til Engiands, þar sem atvinnumöguleik ar eru miklir. Útflutningur fólks er öryggisloka gegn þvi að atvinnu- leysið aukist enn og ókyrrð grípi um sig og í því liggur skýringin á því að ekki skuli unnið meir en gert er gegn útflutningnum. Konur flýja sveitirnar í stærra stíl en karlmenn I irnir, því að í sveitunum geta þær ekki vænzt þess að giftast nokkurn tíma. Afleiðingin er sú, að ekki er einungis skortur á ungu fólki, heldur er mikil misskipting kynj- anna. Dublin og aðrar stærri borgirn som var í samræmi víff önn- ur vinnubrögð Framsóknar- flokksins, hjálpaff verulega til aff greiffa fyrir lausn verk- fallsins. Það sem flestum mun efst í huga viff lok verkfallsins, mun fyrst og fremst það, hvernig slíkum ótíffindum verffi afstýrt framvegis. í því sambandi má áreiffanlega margt læra af því, sem nú hefir gerst. Það eru t. d. ekki góð vinnubrögff, að viðtöl milli deiluaðila skuli ekki byrja fyrr en verkfall er haf- ið, og ekki skulu fyrir hendi neinar öruggar heimildir um þekktar fyrir skortinn á stúlkum á giftingaraldri. Það er þess vegna nauðsynlegt að efla landbúnaðinn þannig að hann verði arðvænlegur atvinnuvegur. Slikt getur aðeins gerzt með því að taka í notkun nýtízku vélar og gera bændum auðvelt að ná sér í þær. Einnig þarf a'ð gyila sveitirnar svo í augum fólksins, að unga fólkið taki ekki borgirnar fram yfir. Félög er nefnast „Marca na Feirme" vinna gott starf í þessum tilgangi með því að veita fóiki menntun í nýjustu aðferðum á sviði landbún- aðar. Einnig hefir verið hafizt handa um rafvæðingu sveitanna tii þess að gera lífið' þar þægilegra og ábatasamara. ___________________ Annar óheppilegur arfur fortíðar innar er misskipting fólksins. Ensku nýlendusinnarnir ráku bændurna frá fljótinu Shannon vestur á hin gróðurlausu landsvæði til þess að stærstu jarðeigendurnir fengju beztu löndin á austursvæðinu. Enn þann dag í dag eru gróðurminnstu landsvæðin þéttbýlli en hin. Bændabýlin á Vestur-írlandi hafa flest yfir mjög litlu landrými að ráða. Aðeins eizti sonurinn getur fengið jörð eftir föður sinn, og hann verður að'bíða þess að faðir- inn falli frá áður en hann getur kvænzt. Yngri synirnir verða að hverfa að heiman. Enda er það' svo, að flestir útflytjendurnir koma frá Vestur-íriandi, og þar er giftinga- talan lægst. Bændur í þessum hluta landsins fá háan styrk, þegar þeir hafa náð 65 ára aldri með því skil- yrði að þeir eftirláti elzta syninum jörðina og búskapurinn verði betur rekinn. Markmiðið með þessu er að (FramJ>»:a á 7. síðu) afkomu atvinnuveganna, er geri það mögulegt að dæma um réttmæti kaupkrafna. Til þess að bæta úr þessu hvoru tveggju, hafa Framsóknar- menn flutt og fengiff sam- þykkt á Alþingi tillögu um samstarfsnefnd atvinnurek- enda og verkalýðssamtaka vegna kaupgjaldsmála og ætti aff mega vænta góffs árang- urs af störfum hennar. Með þessu heÞr Framsóknarflokk uúnn lagt nýjan sker.f tU þess að þessi mál sé hægt aff leysa friðsamlega og aukm sam- vinna sköpuð um það að tryggja vinnufrið í landinu. Breytingarnar á jarðræktar- lögunum Eins og frá var skýrt í blað inu í gær voru samþykkt á Alþingi fyrir nokkrum dög- um lög um breytingar á jarð ræktarlögunum frá 1950. Landbúnaðarnefnd efri deild ar skilaði mjög ýtarlegu nefndaráliti um frumvarpið, er það lá fyrir þeirri deúd, og geröi þá m. a. grem fyrir helztu breytingum frá eldri lögum, sem í frv. fólust. Til glöggvunar og fróðleiks fyrir þá, er þetta mál varffar, verð ur birt hér á eftir þessi hluti úr nefndarálitinu: 1. Héraffsráðunautum í jarff rækt er fjölgað úr 12 í 15 og laun þeirra greidd aff helmingi úr ríkissjóði í staff % nú. 2. Ríkissjóffur hefir greitt 50% kostnaðar viff rekstur skurðgrafanna, þegar þær vinna aff skurðagerð til upp- þurrkunar túna, engja eða haglendis, en nú er lagt til, aff ríkissjóffur greiffi 65%. 3. Vinnsla og jöfnun lands vegna túnræktar var áður styrkt með 200 kr. grunnstyrk á hvern hektara og jafnt á alla nýrækt. Nú er.ræktunar landinu skipt í tvennt: sand- lendi, og þar er grunpfram lagiff lækkaff úr 290 kr, í 150 kr. á hektara en á öðru rækt unarlandi er framlagiff ó- breytt, 200 kr. á hektara. 4. Áður gat enginn fengið framlag úr ríkissjóffi á meira grjótnám úr ræktunarlandi en 50 rúmmetra á ári, og þá 2 kr. á rúmmetrann. Nú er lagt til að breyta þessu, taka 50 rúmmetra hámarkið úr lög unum og hækka ríkisframlag ið í 4 kr. á rúmmetra grjóts. Þetta ákvæði gildir þó ekki þar, sem grjótiff er seljanlegt, eins og er í ýmsum kaupstöff um og sjávarþorpum. 5. Framlagi á garðávaxta- geymslur, sem bætt var í lögin 1952, er haldiff óbreyttu á steyptar, varanlegar geymsl- ur, en fellt niður á geymslum byggðum úr torfi, enda hefir mjög lítið verið gert af þeim og skiptir því litlu fyrir heild ina. 6. Lagt er til, aff ríkiff greiði framlag á súgþurrkunarkerfi í þurrheyshlöffur og sé það 5 kr. á hvern fermetra í gólf- fleti hlöðunnar. Þetta atriði er nýtt. Öllum ber saman um nauðsyn þess, aff sem flestir komi súgþurrkun í hlöður sínar. Þeir, sem þaff hafa gert, geta ekki nógsamlega lofað þá heyverkunaraðferð. Til þess þarf mótor og blásara og svo timburútbúnaff (grindur, stokka) í hlöðugólfið, þar sem Ioftinu, sem ætlaff er að fara jafnt upp í gegnum allt hey- stæffi hlöðunnar, er blásið inn í (stokkana) eða undir (grindurnar). Framlag ríkis- sjóffs er miðað við þaff, að þaff sé sem næst hálfvirði timburs ins, er þarf í gólfið, miðað við núverandi timburverð, og verður þá bóndinn að fram- kvæma verkið, greiffa hinn helming timbursins, kosta blásara, mótorinn og annaff, sem til súgþurrkunar þarf. Þetta framlag er því fremur örvun til manna en f járstuðn ingur, þar sem um 2—3 þús. kr. getur verið aff ræða f hlöðu, sem kostar meff mótor og blásara um 150 þús. kr. eða meir. (Framh. á 6. síðu.)

x

Tíminn

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Tíminn
https://timarit.is/publication/50

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.