Tíminn - 05.10.1955, Blaðsíða 4

n
TÍMINN, TniSvikudaginn 5. október 1955.
225. blað,
Seint í júllmánuði síðastl.
oirtist grein í Tímanum og
ísafold eftír Guðmund L.
Friðfinnsson bónda og skáld
á Egilsá, er hann nefnir
,Norðurlandsvegur um Skaga
fjörð.“ Þungamiðja þessarar
ritsmíðar er sú, að hin vænt
anlega brú á Norðurá verði
byggð á Gvendarnesi og full
kominn þjóðvegur verði lagð
ur um hlaðið á Egilsá. Til
þess að koma sínu máli fram
kallar hann á hjálp þjóðar-
innar og td þess að þjóðin
neyri kallið örugglega birtir
hann ritgerð sína í tveimur
stærstu blöðum landsins sam
fcímis. Hann segir, að vegna
gífurlegs áróðurs örfárra
manna, hafi þeir atburðir
gerzt í fyrra, að fjárveiting
til brúar á Norðurá, hafi ver
ið bundin við brú hjá Skelj-
ungshöfða. Þetta er ekki rétt.
Tvær síðustu fjárveitingar
fcil brúar á Norðurá voru
bundnar við brú hjá Skelj-
ungshöfða og deilan um það,
hvar brúin eigi að vera hófst
ekki í fyrra, heldur er hún
búin að standa yÞr síðasthð
in fimm áv og Guðmundur
forðast að segja frá því,
hvers vegna deila þessi hófst.
Fyrir framan Norðurá í
Akrahreppi eru 9 bæir, sem
eiga að hafa gagn af brúnni.
Annars vegar eru sjö bændur
á Kjálka og Austurdal, sem
vdja, að brúin verði byvgö
hjá Skeljnngshöfða fyrir
sunnan Silírastaði, þar sem
hefir verið alfaraleið yfir
Norðurá frá ómunatíð, en
hins vegar er Guðmundur á
Egilsá, sem vill, að brúin
komi inn á Norðurárdal við
Gvendarnes. Þess sltal getið
um Björn bónda í Borgar-
gerði, að eftir því, sem kunn
ugir segja, hefir hann aldrei
gert minnstu tilraun til, að
hafa áhrif á hvar brúin verð
ur byggð og er þó brú hjá
Gvendarnesi meira hagræði
fyrir hann en Egilsárbónda,
ef um hagræði er að ræða.
í þessari brúardeilu eru
þvi sjö gegn einum og Guð-
mundur vill að einn — hann
íjálfur — ráði gegn sjö. Það
n hans lýðræði.
Kjálkahúar hafa frá upp-
nafi byggt andffiæli sín gegn
orú á Norðurá inn hjá Gvend
urnesi á tvonnum höfuð rök-
um. í fyrsta lagi, að vegur-
mn út í Blönduhlíð og til
ðauðárkróks lengist um 9 til
10 km. og það er ekki að ó-
fyrirsynju, að þeir, sem búa
33 til 70 km. frá verzlunar-
stað komi auga á það. Mundi
ikki Skagfirðingum bregða í
orún ef Sauðárkrókur væri
,'Jlt í einu kominn 10 km. út
i Reykjaströnd. Þá kæmi til
ithugunar, hvað það kostaði,
ið flytia þessa vegalengd, að
jg frá einu býli, yfir árið,
par sem rekmn er nútíma
oúskapur með tilheyrandi
ílutnmgaþörf. Og hvað
.nundi þetta kosta á einu ári
fcyrir 7 býli og hverju mundi
pað nema fyrir þessi 7 býli
í 50 eða 100 árum? Ég vil
Diðja Guðmund á Egilsá að
veikna þetta út, því ég held,
ið hann hafi það mikinn
=mekk fyrir peninga, að
aann geti fallizt á, að hér er
jm mikla fjármuni að ræða,
pegar tímar líða.
í ööru lagi er svo það, að
/egurinn eftir Silfrastaða-
•jalli er oft ófær á vetrum
/egna sveilalaga, en svo var
paö alllengi síðastliðinn vet
jr og þá kemur brú hjá
Svendarnesi ekki að notum.
?á má segja, að hún standi
i þurru landi.
Þetta deilumál um brúna á
Bj'örn Egilsson:
Orðið er frjálst
Norðurá hefir ekki verið flutt
á opinberum vettvangi, fyrr
en nú, að Guðm. á Egilsái
hefir rofið þögnina og kvatt
sér hljóðs. Þegar hann kemur
fram fyrir tjöldin eftir
margra ára tívöl í skúmaskot
um að tjaldabaki, er mér það
kærkomið tilefni til, að segja
frá ýmsu bví, sem hann get
ur ekki um, en skiptir þó
miklu máli.
Árið 1950 var fyrst veitt fé
til brúar á Norðurá, 130 þús.,
og sú fjárveiting bundin við
brú hjá Gvendarnesi. Þegar
það spurðist, þótti Kjálka-
búum sinn hlutur ekki góður
og fyrri hluta .árs 1951 skrifj
aði Oddur Einarsson bóndi í
Ef.atatungu vtegamálrjstj óra
um málið. Svar við því bréfi
fékk hann með bréfi frá
vegamálastjóra dagsettu 6.
júni það ár og hafði það að
geyma synjun um meðmæli
með brú á Norðurá hjá
Skeljungshöfða. Skömmu
seinna fékk ég umboð frá
bændum á Kjálka td þess að
ræða yið veigamálastjóra.
Hinn 3. júlí 1951 fékk ég inn
göngu á vegamálaskrifstof-
una eftir nokkra umsát. Geir
vegamálastjóri tók mér held
ur kuldalega, sem kann að
hafa verið fyrir það, að ég
þéraöi hann ekki. Hann
spurði, hvað væri fyrir mig.
Ég lagði þá fram bréf frá
Oddi í Flatatungu og skjal
undirskrifað af 20 manns,
þar sem óskað var eftir, að
vegamálastjóri endurskoðaði
afstöðu sína viðlcomandi
brúnni og að hún yrði byggð
hjá Skeljungshöfða. Þegar
ég hafði eytt einum 6 mín
útum af hinum dýrmæta
tíma vegamálastjórans, lét
hann mig vita, að hann gæti
ekki talað lengur við mig, en
hann þurfti ekki að opna
hurðina, því að einn af undir
mönnum hans gerði það. Nið
urstaðan af þessari viðræðu
varð sú, að vegamálastjóri
sagði þessa setningu: „Al-
þingi ræður þessu, því að
brúin verður dýrari hjá
Skeljungshöfða".
Þegar hér var komiö sögu
hafði Guðmundur á Egilsá
oft rætt um það við Stein-
grím Steinþórsson, að Norð-
urárbrúin yrði byggð hjá
Gvendarnesi, en afstaða
Steingríms viðkomandi þess-
ari brú, hefir frá upphafi ver
ið sú, að hún yrði byggð, þar
sem flestir hefðu gagn af
henni. Það hefir því aldrei
verið um það að ræða, að
hafa nein áhrif á hann. í
bréfi til mín frá Steingrími
Steinþórssyni 15. desember
1952, kemst hann svo að orði,
að hann voni, að Norðurár-
brúin komi hjá Skeljungs-
höfða, en Guðmundur á Eg-
ilsá sé ekki ánægður. Af þess
um orðum Steingríms er það
ljóst, að á því ári, hefir Guð-
mundur á Egilsá haldið á-
fram að reyna að hafa áhrif
á hann.
Sumarið 1951 var mælt fyr
ir brú hjá Skeljungshöfða og
gerðu það íleiri en einn verk
fræðingur. Síðar var unnið úr
þeim mælingum, kostnaðará-
ætlun gerð og lögð fyrir Al-
þingi. Það mun hafa verið
Alþingi 1953, sem samþykkti
fyrir atbeina Steingríms
Steinþórssonar, að Norðurár
brúin yrði byggð hjá Skelj-
ungshöfða. Síðan átti að
hefja brúarsmíðina vorið
1954, en það reyncust ekk'
hægt, vegna þess, aö verk-
fræomgaverkiailið stóð þá
yfir. Lm sumariö urou svo
mikiar natturuhamiarir í
Norðuráraar, skrLður og í'lóð.
Fióöið, sem þá kom i Norö-
ura, er ai sumum taúð það
mesta, sem komiö heiir, sið-
an í'lóöahaustið nokkru fyrir
siö'ustu aidamót. Mesta fióð-
iö stóö stutt og var taúö stafa
af scifiu, sem komið' hali af
sknöufaiii. Engin mæling
var gerö á vatnsmagninu og
ekki breytti Noröurá íarveg-
um sinum hjá Skeljungs-
höfða, en þar hefir hun iegið
í somu farvegum um langt
skeiö.
Siöastl. vor var ekki lengur
verkiræöingaverklali, en þá
kom annað tii. Vegamáiastj.
neitaöi aö framkvæma fyrir-
mæli Alpingis um byggingu
brúar hjá Skeljungsnöíöa.
Eg hefi heyrt, að hann haí'i
sagt í símtali viö Sauöárkrók
s. 1. vetur, að brúin yrði
byggð við Gvendarnes, ef
hann réði, annars væri ráð-
herrann með röfl, en þa'ð
yröi ekki tekið td greina.
Alþingi ræður þessu, sagð'i
vegamáiastjóri áöur og .það
er rétt. Alþingi hefir fjárveit
ingavaldið, en framkvæmda
vald ríkisins er í höndum ráð
herra. Vegamálastjóri hefir
hvorki framkvæmdavald eöa
neitunarvald og það er öm-
urlegt, þegar þes'si virðulegi
embættismaður, sem að
mörgu leyti mun hafa staðið
vel í stöðu sinni, endar sína
löngu embættistíð með því,
að vilja taka sér vald, sem
hann hefir ekki. Það er al-
varlegt mál, þegar einhver
þjóðfélagsþegn vill taka sér
vald, sem hann hefir ekki.
Slíkt á ekki að líðast neinum
í lýðfrjálsu landi. En hvers
vegna vill vegamálastjóri
hafa fyrirmæli Alþingis að
engu? Ég heid, að það hljóti
að vera annað hvort af
hræðslu við náttúruhamfar-
ir eða þjónustusemi við Guð
mund á Egilsá, nema hvort
tveggja sé. Það er rétt að
benda á, að ólíkt er aðhafst
við Múlakvísl á Mýrdalssandi.
Þar tók af 50 metra langa
brú síðastliðið vor. Það á
ekki að endurbyggja hana á
sama stað, þar sem þröngt
er að ánni, heldur færa hana
ofan á eyrar fyrir sunnan
Höfðabrekkuheiði. Þar á að
byggja 150 metra langa brú
með tilheyrandi varnargörö-
um. Þar er vegamálastjóri
ckki hræddur við, að byggja
brú á eyrum, enda hnfga rök
að því, að þar sem hætta er
á stórflóðuin, sé brúarstæði
betra, þar sem vatniö hefir
svigrúm til að dreifast. Þann
ig er það við Héraðsvatnabrú
á Grundarstokk. Vötnin eru
látin renna yfir veginn til
þess að hlífa brúnni.
Hlutverk verkfræðinga er
að mæla og reikna og gera
áætlun um kostnað við fram
kvrcmdir. En ef þeir taka sér
fyrir hendur að gera spádóma
um óvenjulegar aðfarir nátt
úruaflanna, eru þeir komnir
út fyrir sitt verksvið, því til
þess eru þeir alls ófærir.
Guðmundur á Egilsá reyn
ir að notfæra sér hamfarir
náttúruaflanna til þess að
heyja taugastríð. Eftir að
hafa lýst skriðuföllum á Norð
urárdal spyr hann: „Hvað
gerist næst?“ þvl er fljótsvar
að. Það veit enginn, hvorlti
hann eða neinir verkfræð-
uigar. Hanp talar um líftjón
af hugsanlegum skriðuföllum
í Silfrastaðafjalli í myrkri á
hauscin. En því endilega í
myrkri á haustin? Þó að
Norðurlandsvegur kæmi um
Egilsá með brú á Gvendar-
nesi, verða sveitungar Guðm.
cg aðrir innanhéraðsmenn
eftir sem áður að fara efÞr
veginum í SHfrastaðafjalli.
Ekki ætla ég honum það, að
hann meti minna líí sveit-
unga sinna en annara, held-
ur er þetta innskot hans,
dæmi utn iljótfærni í mála
tilbúnaði og hvað honum
tekst iila, að hræða með flóð
um og skriðum.
Þá kem ég uö þeim hugleiö
ingum Gnðmundar að Norð-
urlandsvegur iiggi í framtíð
inni fram Lýtingsstaðahrepp,
yfir væntanlega brú á Hér-
aðsvölnum og það er miklu
af lionv-m létt. þegar Norð-
urlandsvegur iiggur ekki leng
ur um Blönduhlið og Hólm-
inn, með öllu því torleiði,
sem þar er. Það er eins og
Hólmurinn og Blönduhlíðin
sé autt svæði, sem hægt er
að yfirgefa, en því fer fjarri.
Vegurinn eftir Hólminum og
Blönduhlíð, er ein af lífæöum
Skagafjarðarsýslu. Það verð-
nr að endurbæta hann og
halda honum við, hvað sem
það kostar, alveg eins og það
verður að byggja brýr á Múla
lcvísl og Skálm, hvað sem það
kostar, þó Kötlugos sé tali'ð
yfirvofandi.
Það þarf enga nýja brú á
Héraðsvötn fyrir Norðurlands
veg, því leiðin styttist ekki,
þó briún kæmi hjá Flata-
tungu, en lengist ef framar
verður. Hin íyrirhugaða nýja
brú á Héraðsvötnum, er til
þess ætluð, að opna hringveg
um innanverðan Skagafjörð
og verður hún ómetanleg
samgöngubót fyrir héraði'ð,
því hringvegir fullnægja bezt
samgönguþörfinni í byggð og
bæ. Þessi brú mun gegna ná
kvæmlega sama hlutverki og
brúin á Blöndu hjá Löngu-
mýri og brúin á Skjálfanda-
fljóti hjá Stóruvöllum.
Guðmundur á Egllsá bend
ir á, að með brú á Héraðs-
vötnum hjá Flatatungu og
brú á Norðurá hjá Gvendar-
nesi, fái allir beina leið til Ak
ureyrar og Sauðárkróks, en
hann nefnir ekki, að Ibúar
Akrahrepps fyrir framan
Norðurá þurfi að hafa sam-
band við sveitina, þar sem
beir eiga þingsókn, kirkju-
sókn og barnaskóla, en þaS
eeta þeir ekki að vetrinum,
begar Silfrastaðafjall er ó-
fært vikum og mánuðum sam
an. Er það meintngin hjá
Guðmundi, að visa þeim vest
ur yfir Vötn með þetta allt
saman? Ég tel vist að þeir
e-ætu fengið að nota barna-
"kóla Lýtingsstaðahreppg og
kirkju gætu þelr lika sótt
vestur yfir Vötn, en mann-
réttindi sín geta þelr ekkl
notað í Lýtingsstaðahreppi,
að breyttum hreppamörkum.
En þó að bessu sé sleppt, kem
ur annað tiJ. Með brú hjá
Gvendarnesi lengist hinn
^æntanlegi hringvegur um
in km. 0« rofnar, þegar Silfra
staðafiall er ófært og bá kem
ur brúin á Héraðsvötnum
ekki að fullum notum, en
húm mun kosta 3 til 5 millj.,
’oeear að bví kemur, að hún
vorður byggð.
Ésr get ekki stillt mig um
- ð tilfæra orðrétt tvaer setn-
ínvar úr grein Guðmundar
á Eeilsá. Eft.ir að hafa deilt
á fiárveitingavaldið fvrir að
ausa fé í flárglæfrafyrirtæki
segir hann:
..Þá kann ég ebki víS, að
öU þjófSin sé smánnð með þvi
að hvaða fó?k sem er, þykfst
ire.fa lagt snkkabönd sin vi®
æðsfn valdamenn landsfns.“
Síðan kemur upphrópun’
íariseans og hann bætir við:
„Aff siálfsögffu hefí ég ekk
ert sZíkt í hnga.“
Honum gremst það, að
bvaða fólk sem er, skuli geta
ílutt mál sín við yfirvöldin.
Hínu mundi hann una betur,
að það væru aðeins fáir
menn og hann værl einn af
(PrarnhaJd & B *®uv
\0W
\# .&>*" v»' .

oQ