Tíminn - 03.11.1955, Blaðsíða 5

250. blag-
TÍMINN, fimmtudaginn 3. nóvember 1955.
9.
Finnntud. 3. nóv.
Notkun kjarnorku
atvinnu-
Fellur Singapore
Eru kommiíuistar að ná völdum í lielzta víg'i Breta í Austur-Asíii
Pramfarir þjóSanna hafa
jafnan stáðiff í nánu sam-
bandi við þá orku, sem þær
hafa átt ráð á og kunnað að
hagnýta í þágu atvinnuvega
sinna. Kolin sem orkugjafi
vélanna gjörbreyttu aðstöðu
Bretlahds og fleiri stórvelda.
Á þehri orku, sem þau gefa,
hefir grundvallast um langt
skeið hin öra atvinnuþróun,
er átt hefir sér stað.
Á þessari öld hefir vatns-
aflið veriff annar aðalorku-
gjafi. þjóðanna. Eftir að
menn lærðu að hagnýta
vatnsaflið sem orkugjafa hef
ir rafmagn orðið æ algeng-
ara til margvíslegra nota og
gjörbreytt aðstöðu manna og
lífsþægindum.
Á allra síðustu árum hefir
vísindamönnum tekizt að ná
valdi yfir kjarnorku, sem
ætla má að reynist, þegar
tímar líða, enn mikilvægara
en vatnsaflið og koUn. Er
það jjafnvel áht manna, sem
bera • gott skyn á þessi efni,
að eftir fáa áratugi verði
kjarhðrkah talin mikilvæg og
sjálfsögð til - ýmissa nota,
eins og rafmagnið er nú.
. n tZið...Xslendingar erum auð-
utanrík>sráðherra Breta.
það má eigi láta undir höfuð
leggjast; að gefa því gaum,
se'm' ylsindin leiða í Ijós um
skilyrði tÚ að hagnýta kjarn
orku til friðsamlegra starfa,
bæöi í þágu atvinnuveganna
og til lækninga. *
Þess vegna hafa nokkrir
þihgmenn Framsóknarflokks
ins borið fram á Alþingi, til-
lögu um að fela ríkisstjórn-
inni að láta fram fara rnerki
lega athugun á því, hvaða
möguleikar eru á því að hag
nýta kjarnorku og geislavirk
efni hér á landi í þágu at-
vinnuveganna og tU lækn-
inga og gera ráðstafanir til,
ef hepyilegt þýkir, að athug-
uðu máli, að sérstök stofnun
fylgist með nýjungum í þeim
efnum og hafi með höndum
rannsóknir og forgöngu um
framkvæmdir, eftir því sem
gagnlegt þykir og viðráöan-
legt er.
í greinargerð með tillög-
unni segir svo:
„Hagnýting kjarnorku til
friðsamlegra starfa vú-öist
vera eitt af stærstu viðfangs
efnum vísindanna nú á tím-
um. Engin þjóð, hvort sem
hún er fjölmenn eða fámenn,
getur talið það mál sér óvið-
komandi. Það viðhorf hafa
ÍSlendingar fyrir sitt leyti
staðfest með þátttöku í al-
þjóðaráðstefnu þeirri, sem
haldin var í Genf í ágústmán
uði í sumar.
Á ráðstefnu þessari skýrðu
Vísindamenn margra þj óða
frá niðurstöðum undangeng-
inna rannsókna. Fátt eitt er
álmenningi kunnugt af þeim
mikla fróðleik, er þar kom
fípiiM; en þó er ljóst af frá-
sögnum um þessi efni, að þeg
af • eru fyrir hendi marghátt-
aðir möguleikar til hagnýt-
lligár kjarnorku og geisla-
yhkra efna. Má f því sam-
þtndi t. d. nefna notkun
Það er ekki lengra síðan en í vor,
að allt var rólegt og með kyrrum
kjörum í Singapore. Þessi staður er
einn hinn mikilvægasti fyrir frjáls-
ar þjóöir í Suðaustur-Asiu. Borgin
hafði nýlega fengið allmikil sjálfs-
réttindi, og ef undan voru skildir
nokkrir ákafir stjórnmálamenn, virt
ist enginn í þessari rólegu borg óska
eftir neinum breytingum á stjórn-
arháttum.
En á skammri stund skipast veður
í lofti og eins hefir farið um'mál-
efni Singaporeborgar. Ólgan hófst
með því, að í maí urðu óeiröir í
borginni og í þeim féllu fjórir menn,
þeirra á meðal einn amerískur
fréttamaður frá United Press frétta
stofunni. Nú eru Evrópubúar ekki
lengur óhultir á strætum borgar-
innar, og það er ékki óalgengt, að
heyra kínversk skólábörn hrópa
ókvæðisorð til hvítra manna, ef þau
mæta þeim. Singapore hefir skyndi
lega breytzt í álíka borg óttans og
Shanghai var 1948 og Saigon 1953.
Fyrir fáeinum mánuðum héldu
ekki nema hinir bjartsýnustu, að
Bretum myndi vera- mögulegt nð
halda þessari borg lengur en í
hæsta iagi fimm mánuði. Mestu
bjartsýnismenn halda því nú fram,
aö þess geti ekki orðið langt að
bíða, að Bretar verði að gefa borg-
inni fulla sjálfsstjórn. Það getur
varla dregizt nema 1 tvö eða þrjú
ár, og þegar það gerist, munu komm
únistar taka öll völd i borginni. Þá
mun Singapore verða önnur hjá-
ienda frá Kína og eflugt kommún-
istavígi mitt i hinni frjá.su Asíu.
Það my:idi aftur merkja endaiok
á yfirráðum Breta yfir Malaya þar
fvrir norðan, e:n þar eru einhverjar
auðugustu tinnámur veraldarinnar
og mikil gú.nmíframleiðsn.
Það er í sjálfu sér ekki örðugt að
skilja það, að Singapore stefnir
hratt í þá átt að verða kommúnist-
isk borg. Kínverjar telja um 900
þúsund af hinum 1,2 milljónum, er
búa í borginni. Auk þess eru þar
margir Malayar, Indverjar og
Pakistanbúar. En í borginni eru
ekki nema 17 þúsund Evrópubúar.
Fram til þessa hala Kínverjar
beðið átekta til að sjá, hvort konnn
únistum myndi" takast að festa sig
í sessi heima í Kína, eða hvort
Bandaríkin myndu taka að sér að
ábyrgjast frelsi landanna í Suðust-
ur-Asíu. Nú virðist svo sem þessi
biðtími sé liðinn. Einn af hinum
auðugustu kínversku verzlunar-
mönnum í Singapore sagði nýlega:
— Kínverji í Singapore getur að.
sjálfsögðu haldið áfram að vera
ekki kommúnisti, en enginn Kín-
verji getur lengur verið andkcmm
únisti í Singapore.
Meðan kommúnistar, hvar sem
var í heiminum, töluðu hástöfum
urn frið og jafnrétti þjóða og kyn-
þátta, tóku þeir í ákafa að grafa
undan hinum borgaralegu öflum í
Singapore.
MCMILLAN
ugir af vatnsorku. Þrátt fyrir
Starfsemi sína höfu þeir með því
að snúa sér að stúdentum borgar-
innar af kínverskum uppruna. Því
næst sneru þeir sér að því að endur
skipuleggja verkalýðsfélögin, og
þeim tókst að safna þúsundum iðn
verkamanna í ný félög, sem stjórn
að er af kommúnistum. Þessu næst
náðu þeir öllum völdum og undir-
tökum í Framfaraflokki fólksins, er
stofnaður var í nóvember 1954.
Kommúnistaflokkurinn hafði verið
bannaður með lögum síðan 1948,
en þessi nýi flokkur t.ók nú brátt að
gerast áhrifamesta pólitíska heild-
in í Singapore. í apríi síðast liðn-
um unnu þeir þrjá af 25 fulltrúum
á fyrstu iöggjaíarsamkundu Singa-
pore. N'ú gera Bretai ráð fyrir, að
þeir mundu vinna níu eða tiu sæti,
ef til kosninga væri gengið.
í baráltunni um völdiil eiga kín-
versku stúdentarnir mikilvægan
þátt. Margir þeirra eru enn innan
við tvítugt, og um það bil helming-
ur allra stúdenta í Singapore stund
ar nám við háskóla, sem kostaðir
eru af kínverskum aðiium. Þessir
skólar, sem að sjálfsögðu eru ekki
undir opinberu eftirliti, eru tilvald-
ar gróðrarstíur fyri kommúnisma,
og kommúnista létu heldur ekki á
sér standa að benda stúdentunum
á, hversu beint lægi við að þeir ættu
samstööu með hinu kommúnistiska
Kína. Tíu til tuttugu manna komm
únistasellur í hverjum hinna sjö
einkaskóla í borginni hafa nægt
til að skipuleggja 10 þúsund manna
stúdentahóp, er fylgir kommúnist-
um að málum. Þegar úmtölu.r duga
ekki, grípa hinir kommúnistisku
áróðursmenn til ógnana, og fyrir
nokkru drápu þeir stúdent, sem álit
inn var flokkssvikari af kommún-
istum.
spurði einn skólastjóra að þvi. hvers
vegna hann léti þetta ekki til sín
taka, en sá svaraði skjálfandi af
ótta: — Við getum ekkert aðliafzt,
við gehim verið drepnir hvenær sem
er. Sem chemi um ástancuð, ma geta
þess, að ^altsýr;; v-ar kasiað að sko.a
stýrunni fyrir Nauvang stúlknaskói
anum Hin brézku víirvöjd og hia
nýkjörna stjórn niem.i.r.mála þora
ekki að hafa ne;r. áliri.' á smrfsemi
kommúui.;:,.; i skáTuu «*n þvi að þau
óttast að slíkt kynm að leiða til
uppþota.
Menn gcta sé? hversu nlvariegt
þetta er, ef þess er gætt, að árlega
' hljóta í Singapore kosningavétt 30
’ þúsund ur.gmenni, sem liefir verið
j kennt að dýrka og ti’biðja h;ð
kommúiiistiska K’na. Ertendur
stjórnarerindreki í Singapore hefjr
látið eftir sér hafa, að ef kommún-
istar vilji vera öruggir í Singapore
þá þurfi þeir ekki annsð að gera en
bíöa, því að eftir fáein ár verði mik
ill meirihluti íbúanna orðinn hlynt-
ur kommúnistum.
Á síðustu sex níánuðum hafa
kommúnistar náð völdum i verka-
lýðshreyfingunni í Singapore. Þeir
hafa þegar völdin í félagi 15 þúsund
flutningaverkamanna, og sú stund
nálgast óðum, að þeir ráði yfir þeim
75 þúsund verkamönnum, sem eru í
verkalýðsfélögum. Félagsskapur
verzlunarmanna, sem er undir
stjórn kommúnista, hefir aukið
félagatal sitt úr 2000 í 20.000 síðan
í marz. Af því má sjá, að jafnvel
hefir tekizt að ná hinum íhalds-
sömu kínversku verzlunarmönnum
inn í félög kommúnista. Meira að
segja meðal hinna milljónaauðugu
gúmmiplantekrueigenda er ekki
einn einasti, sem þorir að láta hafa
eftir sér styggðaryrði í garð komm
únista. Nærri öll kínversku blöðin
í borginni fylgja hinu kommúnist-
iska Kína að málum.
Sem dæmi um áhrif kommún-
ista má geta þess, að þeir neyddu
verzlunarmenn til þess að hætta
stuðningi sínum við Lin Yutang,
1 frægan heimspeking og andkomm-
• únista, sem þeir höfðu boðið skóla-
stjórastöðu við nýjan kínverskan
háskóla í Singapore. Þeir atburðir,
sem undanfarið hafa átt sér stað
í Singapore geta átt eftir að hafa
hinar alvarlegustu afleiðingar fyrir
allan hinn frjálsa heim. Og Bretar
verða nú að gera sér það ijóst, að
þess kann að vera skammt að bíða,
að þessi aðalvarnarstöð þeirra
verði helzta vígi kommúnista í A-
Asíu.
Kotnmúnistaforingjarnir geta kall
að á stúdentana til fundarhalda að
vild sinni. Þeir fá þá til að fara
kröfugöngur til þess að styðja verka
lýð.sfélögin, sem þeir ráða og sömu
leiðis til þess að mæia með fram-
bjóðendum, sem þeir styðja. Þetta
gera stúdentarnir án þess að þeir
þurfi nokkuð að óttast-. Ferðamaður'
geislavirkra efna til læknínga
og einnig til ýmiss konar
rannsókna í þágu landtoún-
aðar og iönaöar.
í sambandi við þessi mál
hefir verið bent á það, að
framleiðsla á þungu vatni við
jarðhita kynni að geta orðiö
arðvænlegur stóriðnaður hér
á landi. Ætti það að athuga
til hlítar þann möguleika að
verða eitt af verkefnum milli
þinganefndarinnar, sem kos
in var á síðasta Alþingi til að
gera tillögur um nýjar at
vinnugreinar og hagnýtingu
náttúruauðæfa.
Hér er lagt tll, að ríkis
stjórninni verði falið að taka
til athugunar, hver skilyrði
eru ti] notkunar kjarnorku
og geislavirkra efna hér á
landi. Enn fremur að undir
búa það, að sérstakri stofnun
ef heppilegt þykir, verði falið
að fylgjast með nýjungum á
þessu sviði, annast rannsókn
ir og liafa forgöngu um hag
nýtingu nýjunganna, eftir
því sem framkvæmanlegt og
heillavænlegt þykir. Að áliti
flm. getur komið til mála, að
þessi verkefni verði falin
rannsóknaráði ríkisins, nema
betur þyki henta að athuguðu
máli að setja á fót sérstaka
stofnun til að annast þau
viðfangsefni.“
Þung færð um
Siglufjarðarskarð
Frá fréttaritara Tímans
í Siglufirði.
Enda þótt tíð sé með bezta
móti i Siglufirði, eftir því sem
gerist á þessum árstíma er veg
urinn yfir Siglufjarðarskarð
illa fær bílum. Var hann rudd
ur um daginn, en skafrenn-
ingur fyllt aftur að nokkru í
hjólförin ,svo vegurinn er nú
ekki lengur talinn fær öðrum
bílum en þeim ,sem hafa afl-
drif á öllum hjólum.
Þykir Siglfirðingum að vel
mætti oftar renna snjóýtu um
veginn í svo góðri tíð, sem nú
er, þar sem greið færð um
skaröið er brennandi áhuga-
mál kaupstaðarbúa, enda eina
samgönguleiðin fyrir utan
sjóinn og stopular flugferðir.
Martröð í Morgun-
bfaðshöll
Þeir háu herrar, scm
stjcrna Mbl- og Sjálfstæðis-
flokknum, hafa erfiða drauma
um þessar mundir. Þá dreym-
ir að Hermaim .íónasson og
Haraldur Cuðmundsson séu
búnir að semja um samvinnu
milli Framsóknariiokksins og
Alþýðuflokkstus t næstu al-
þingiskosningum. Samkvæmt
draumnum eru þe*r H. J. og
H. G. m. a. bún r að semja
u.m að Alþýðufiokkurinn
styðji frambcá Framsóknar-
flokksins í Eyjafjavðarsýslu,
Barffastranúai-sýshi og Vest-
ur-SkaitafelIssýslu og jafnvel
víðar, og aff Framsoknarflokk
urinn styðji framboff Alþýðu
flokksins : Akureyri, Siglu-
firffi, HafnarC'rffi og ísafirði,
sbr. sunnudagsbréf Mbl 39.
okt. s. 1. Þetta þyk>r þeim
Mbl.-mönnum Ijótur draum-
ur, og fá ekki orða bundizt-
En af hverju evu þeir Mbl.
menn svo hræddir viff draum
sinn? Þaff er af því, aff draum
urinn er lengri. Draumamcan
Mbl. þykjast sjá hörmulegar
afleiffingar af samvinnu
þeirra H. J. og H. G. Þeir þykj
ast sjá kappa sína falla einn
af öðrum fyrh* sameinuðum
Iiffstyrk Framsóknarflokks-
ins og Alþýðuflokksins, Gísli
Jónsson, Kjartan Jóhannsson,
Einar Ingimundarson, Jónas
Rafnar, Magnús frá Mel, Jón
Kjartansson, Ingólfur FIy;g-
enring og ef til vill fleiri. Það
eru vábrestir í draumunum.
Meírihlutarnir roknir út í veð
ur og vind. Hnípnir heildsalar
og Kveldúlfsmenn blása í
kaun.
Eft>r martröð draumsins rifj
ast upp dapurlegar enchir-
niinningar í morgunskímunni,
endurminningar, sem e. t. v-
eru undíirrót hinna órólegu
svefnfara. Endurminningar
um umkomuleysi Sjálfstæðis-
flokksins, þegar þeir Her-
mann og Haraidur sátu í ríkis
stjórn landsins fyrir 20 árum,
en Framsóknarflokkui'inn cg
Alþýffuflokkurinn höfðu sam-
an mehihluta á Alþingi. í
þann tíff var margt öðruvísi
en góður Mbl.maffur vill vera
láta. Þá vai’ t. d. ekki hægt
aff byggja „smáíbúffahverfi“
fyrir enda Austurstrætis.
Því er auðvitaff ekki að
leyna, að margir menn víffa
um land hafa veriff þeirrar
skoffunar, aff helzta ráffiff t>l
að leysa hina pólitísku sjálf-
heldu hér á landi, væri að
auka samvinnu milli Alþýöu-
flokksins og Framsóknar-
flokksins. En efth er að vita,
hve berdreymnir þeir reyn-
ast Morgunblaðsmenn-.
Fyrirheit og efndir
Marga mun reka mmni t*l
þess, aff fyrir einu ár> var
flutt á Alþingi þingsályktunar
tillaga um að fela ríkisstjórn-
inni að veita frjálsan innflutn
ing bifreiffa til landsins.
Flutningsmenn tillögunnar
voru þrír af forkólfum Sjálf-
stæðisflckksms, Jóhann Haf-
stein bankastjóri, Jónas Rafn
ar lögfræðingur og Jón Kjart
ansson sýslumaður. Tillög-
unni fylgdi hvatskeytlega orð-
uff og lítiff rökstudd gremar-
gerð full af oflátungshætti og
líkari því sem spjátrungar
tala en virðulegir alþingis-
menn.
Tillaga þessi sætti verff-
skuldaffri meðferð á Alþmgi
er lauk meff því að ernhver
viðvikalipur hjálparmaöur.
(Framhald á 6. síðuJ>