Tíminn - 17.11.1955, Side 5

: 862. blað.
TÍMINN, fimmtudaginn 17. nóvember 1955.
5
Fimmtud. 17. nóv.
líki Sjálí-
stæðismanna
í forustugrein hér í blaðinu
í fyrradag var nokkuð rætt
um sýndartUlögu Sjálfstæðis-
manna á Alþingi um op'nbera
rannsókn á-milliliðagróða og
minnt á, að það tiltæki væri
sama eðlis og bragð sauðaþjófs
ins, sem læddist í hóp leitar
mánina, sem vftdu klófesta
hann, þóttist sjálfur ákafast
ur við leitina, en leiddi haua
framhjá bæli sínu og slapp
sjálfur.
Við þessa samlíkingu hefir
leiðarahöfundur Morgunblaðs
ins alveg misst stjórn á sér,
og kallar svo, að „Tíminn
setji upp hundshaus" við td-
lögunni. Það er auðvitað á-
kaflega auðvelt að kalla upp
ókvæðisorð, þegar menn eru
sviptir grímunni á svo ein-
faldan og auglj ósan hátt og
gert var með samanburðmum
við útilegumanniim í þjóðsög-
unni.
Það er hins vegar dálítið
skrítið, að leiðarahöfundi
Moggans skyldi einmitt rat-
ast þetta orð á munn, er hann
missir stjórn á tungu sinni, og
veröur naumast skýrt á ann
an hátt en þann frá sálfræði-
legu sjónarmiði, að undir
niðri finnur hann, hve vel
þetta orð á við einmitt við
þessa tillögu Sjálfstæðis-
manna. Hún er sannkallaður
hundshaus, -eða öllu heldur
selshaus arðránsmanna og
milliliðaokrara, og mundi Sæ-
mundur fróði hafa kunnaö
skil á skepnunni - og með að
fara. ,
. Milliliðagróðinn hefir verið
állmikið á dagskrá undanfarið
og var þetta bröskurunum i
Sjálfstæðisflokknum svo við-
ky.semt mál, að þeir fengu
Hjai'na Benediktsson til þess
?-ð halda mikla ræðu um mál-
ið, og varð liún fræg einkum
áf frásögn Morgunblaðsins,
sem kallaði hana „magn-
þrungna“. í ræðu þessari sýkn
aði Bjarni milliliðina alger-
lega af öllum syndum og kvað
það illra manna orð ein, að
þeir missæju sig á nokkrum
eyn. Hefði mátt ætla, að þetta,
þætti nægur þvottur á þ.eim
bæ.
En ekki eru nema nokkrii:
dagar liðnir frá hihni „magn
þrungnu“ ræðu, aÖ Sjálfstæ.ðis
xnenn bera fram selshaus sinn
á-Alþingi, tiliöguna um rann-
sókn á gröðá"milliliða. Var
varía hægt 'að líta á tillöguna
á-" ahriáii hátt en sem beint
vantraiíst á Bjárna Benedikts
son og ógildingu á syndaiausn
hahs.
' 'Þetta leit vel út á yfirborð-
ihu — þó larinst Sjáifstæðis
mönnum örug'gára aö hafa
þétta utanþingsnefnd án alls
lagalegs stuðhings til þess að
framkvæmá ráhnsóknina, og
þegar á þetta er bent, ségja
þeir að Alþingi geti breytt
þessU. Rétt er það, en sýnir
eigi að siður, áð Sjálfstæðis-
menn vildu heldur hafa þann
háttinn á, láta. þetta aðeins
vera marklausa sýndarrann-
Bókn. .......
íslenzkir kunnáttumenn
hafa löngmft kunnað með sels
haus að fara, þar sém hon-
Ute skýtur upp. Hér er tUváHð
tækifæri til að gera nokkuð
jftr ómerkilegri sýndartillögu
t>S iáta af henni leiða ;rauB-
SJÖTUGUR:
JÓN Á
bankast jóri
Góður félagi frá æskuárum
er sjötugur í dag. Það er Jón
Árnason bankastjóri í New
York. Og þar sem ég næ ekki
til hans, langar mig til að
biðja Tímann fyrir stutta af-
mæUskveðju.
Jón Árnason er Skagfirð-
ingur, fæddur í Vallholti 17.
11. 1885. Voru foreldrar hans
Árni Jónsson trésmiður og
bóndi og kona hans Guðrún
Þorvaldsdóttir frá Framnesi.
En kornungur missir Jón föð
ur sinn, og begar við hitt-
umst fyrst, haustið 1903, átti
hann heima á Stóra Vatns-
skarði hjá móður sinni og
stjúpa, og þar ólst hann upp
að mestu.
Jón Árnason er einn þeirra,
sem luku prófi úr Möðruvalla
skólanum vorið 1905, en þá
var skólinn raunar fluttur til
Akureyrar. Þeir voru aðeins
12 og taka nú fast að eldast,
allir um sjötugt eða rúmlega
það, sem efth lifa. Og Jóns
er gott að minnast frá þeim
dögum. Hann var jafnan í
okkar hópi dáður fyrir
dirfsku og dug, og þótti stund
um ."nokkuð aðsópsmikill.
Og auk þess var hann ágæt-
ur náímsmaður, og átti létt
með hvaða námsgrein sem
verkast vildi, ef hann kærði
sig um að sinna henni, og
mun-þó reikningsnám hafa
legið einna léttast fyrir hon-
um. En harður þótti Jón
stundum í horn að taka, þeg
ár svo bar undir, og skapmað
ur í allríkum mæli. Þótti
hann jafnan hinn mesti of-
urhugi í „orrustum“ og kærði
sig þá kollóttan þótt við of-
-urefli væri að etja. En að
sitja hjá og hafast ekki að
þegar einhver þarfnaöist hð-
sinnis, var ekki að skapi Jóns
Árnasonar. Og þá einkum ef
það var lítilmagni, sem Þð-
sinná? þurfti, eða eitthvert
ranglæti, sem lækka þurfti
1 rostann. Þá svall Jóni Árna
syni tnóður og skeytti þá oft
ast éfngu um liðstyrkinn né
mæTtist til friðar. Það gat
því ’ verið stundum nokkuð
róstusamt kringum þennan
skápheita Skagfirðing, sem
'vár þó öllum kær og hinn vin
sælasti félagi, enda drengur
góður.
Okkur, sem bezt bekktum
Jón Árnason á þessum árum,
ög kunnum einhver skil á
starfsferli hans, mun finnast
að hann hafi alla ævi verið
„líkur sjálfum sér“, sem kall
'að er, þótt að sjálfsögðu að
„breytt sé um háttu og rím“
í lífi og starfi hins vaxna ver
aldarmanns. Hann hefir
færst margt í fang, og jafn-
an tekið á viðfangsefnum
með karlmennsku og dug hins
viljasterka og framsýna á-
hugamanns, sem veit hvað
hann vill, kemur auga á það,
öem vinna þarf að, og miklar
jfá ekki fyrir sér erfiðleikana
eða lengd vinnudagsins.
Jón Árnason var um • því
nær 3 tugi ára einn af for-

hæfairi rannsókn en Sjá]lf
stæðismenn ætlast til- Sú
rannsókn ætti að verða Grall
ari, sem að gömlum og góð-
um sið er reiddur að þeim
selshaus, sem Sjálfstæðis-
menn hafa skotið upp að hætti
höfðingjans í neðri þyggð.
kólfum samvinnustefnunnar
í landínu. Hann gerðist starfs
maður Sambands ísl. sam-
vinnufélaga 1917 og fórnaði
því bezta hluta ævinnar. Féll
það í hans hlut að starfa við
útflutningsdeild Sambands-
ins, og stjórnaði Jón þeirri
deild um fjölda ára. Er starf
hans þar, að koma í sem bezt
verð ísl. afurðum og sjá um
úitflutning þeirra, hið merk-
asta. Og ekki síður sú ný-
breytni, er hann studdi fast
að, að komið yröi upp frysti-
húsunv svo að hægt yrði að
flytja út frosið kjöt og fisk.
Telja þeir, sem fylgzt hafa
með þessum málum síðustu
áratugina, að á þessum vett-
vangi hafi rnikið og merki-
legt starf verið unnið og á
Jón Árnason vissulega sinn
mikla þátt í því. Mega þvi
Samvinnumenn og þjóðin öll,
þakka Jóni margt handtakið,
bæði í þessum og öðrum efn-
um.
Jafnframt þessu aðal-
starfi gegndi Jón Árnason
ýrnsum trúnaðarstörfum fyr
ir rikið um lengri tíma. Hann
var 1 margs konar nefndum
og samningagerðum fyrir r|Jí
ið, bæði innanlands og utan,
var fulltrúi þess í stjórn Eim
skipaíélags íslands um fjölda
ára, og formaöur bankaráðs
Landsbankans hátt á annan
áratug og siðast bankastjóri
um 9 ára skeið, en er nú einn
áf framkvæmdastjórum Al-
þjóðabankans í New York.
Það mun almennt taUð að
Jón Árnason hafi gegnt öll-
um þessum margþættu störf
um af hinum mesta dugnaði
og trúmennsku, og hvergi
sparað orku til þess að ná
sem beztum árangri. Atorka
hans og piöggskyggni í fjár-
málum er cg viðurkennd.
Minntst ég í þessu sambandi
greinar um Jón fyrir nokkr-
um árum, eftir Magnús Sig-
urðsson bankastjóra, sem
mun hafa verið allra manna
kunnugastur störfum hans
fyrir Landsbankann, en þar
er farið hinum mestu viður-
kenningarorðum um Jón og
störf hans.
Jón Árnason yar einn að-
alhvatamaður þess að harizt
var handa um sparifjársöfn-
un skólabarna að tilhlutan
L.andsbankans, og að bank-
inn gæfi hverju skólabarni
10 krónur í sparisjóðsbók.
Mun það hafa vakað fyrir
Jóni og samstarfsmönnum
hans í banka og bankaráði,
að þetía væri byriun á nauð-
svnlegu vegsögustarfi i ráð-
deild og sparnað1, er bióðin
þarf?iaðist að upp væri tekið
sem liður í hagrænu uppeldi
hennar, og því fyrr því betra.
Er þess að vænta að þetta
starf í framtíð nái þeim
árangri, ,sem til var ætlazt í
byrjun, þótt nú sé við örðug-
leika aö etja, sem fvrst og
fremst stafa af vantrú manna
á öryggi gjaldiniðils í veiku
hagkerfi þjóðar, sem eyðir
meiru en hún aflar. En hin
uppeldisloga hlið þessa máls
er iafngild fyrir því. Og um
hitt mun Jón Árnason hafa
sínar skoðanir, að takast
mætti aö firra þetta .sparifé
barnanna rýrnun, ef í skær-
ist. Væri óskandi að finnast
mætti leið til þess, oá ekki
rfa ég góðan vilja ráðamanna
vorra W lausnar því vanda-
máli.
Jón Árnason hefir talsvert
ritað um málefni fjárhags-
legs eðlis. oa átt frumkvæði
að ýmsu á bvi sviði. Er hann
aldrei myrkur í máli eða
ejarn á að fela staðreyndir,
sem máli skipta, þótt óþægi-
legar kunni að þykja og óhk
legar til vinsælda. Það er hon
um eiginlegt, að ganga h .xit
til verks.
Jón Árnason hefú' jrðið
þjóð sinni dyggur so r, þótt
hún kostað’i ekki : iklu til
uppeldis hans og r .olagöngu.
Og það er oneitanlega
skemmtilegt. ..sienzkt ævin-
týri, að wkomulaus dreng-
ur „ofan úr dal“, skuli, eftir
aðeins tveggja vetra fátæk-
lega skólagöngu, brjóta séff
braut áfram o|f upp á við til
hinna fremstu sæta í fjármál
um á alþjóðlegum vettvangi.
Kvæntur er Jón Sigríði
Bj örnsdóttuf Sigfússonar frá
Kornsá, hinni beztu konu,
PJiga þau tvo syni uppkomna,
en misstu dóttur af slysför-
um fyrir nokkrum árum.
Við, gamlir félagar Jóns,
gleðjumst yfir sigrum hans
og frama, og sendum honun?
beztu árnaðaróskir á þessum.
merkisdegi með innilegri þökk
fyrir forna viðkynningu og
þjóðnýt störf.
Snorri Sigfússon.
Jón Árnason, bankastjóri,
frá Stóra-Vatnsskarði er sjö
tugur í dag. Allir íslendingar
þekkja hann, annað hvort
persónulega eða af afspurn,
en þó einkum af störfum
hans í þágu samvinnufélag-
anna og atvinnumála þjóðaí.’
innar, frá því í lok heims-
styrjaldarinnar fyrri og tii
þessa dags.
Jón fæddist 17. nóvembeí.5
1885 að Syðra-Vallholti í
Skagafirði. Foreldrar haní
voru Árni Jónsson, trésmiðui.
og kona hans Guðrún Þor-
valdsdóttir frá Framnesi. E:
Jón var þriggja ára gamall
missti hann föður sinn. Hani
ólst upp með móður smni oé
stjúpföður, að Borgarey og
Löngumýri í Hólmi, en síðai.'
að Stóra-Vatnsskarði og vici
þann bæ hefir hann kenni;
sig. Jón stundaði nám vid
Gagnfræðaskólann á Akur-
eyri árin 1903—’05, eö&
fyrstu árin eftir að skólmn
flutti frá Möðruvöllum. Jón
vann að búsýslu, kennsiu og
ýmsum öðrum störfum cd ára
ins 1916.
Á þessum árum var Jöni
efst í huga, að gerast bóndi
í fæðingarsveit sinni, — og
auðvitað stórbóndi — en þaö
voru vandkvæði á um jarð-
næðið og fyrir atburðanna
rás féll sú ráðagerð niður.
Á öndverðum vetri 1916,
var þriggja vikna námskeiö
haldið á Akureyri, á vegum
Sambandsins. Stóðu beú fyr ■
ir því Hailgrímur Kristins-
son og Sigurður Jónsson irá
YztafelU. Hallgrímur kenndl
bókfærsiu, en Sigurður hélö
fyrirle„tra um samvinnumáí.
Námskeiðið sóttu ým:Jr á-
hugarnenn, þeirra á meöal
Jón Arnason, þá þrítug'ur aö
aldri. Þetta stutta námskeið
skapaði vakningaröiuu i nug
um þeirra er þaú' sottu og
varð þeim drjúgt veganesti
til síðari tíma. uin haustiö
sama ár sigldi 'un til Kaup-
mannahafnar, oæöi til aö
hleypa heimuraganum og til
þess að kvimast dönskurn
samvinnufémgum og starfs-
háttum þejira af eigin raun.
Sumariö 1917 flutti Hall-
grímur ívnstinsson aðaiskrif
stofu Sajnbandsins frá Kaup
mannanöfn til Reykjavíkur
og i yuiimánuði þaö ár varð
Jón rians fyrsti aðstoðarmaö'-
ur á þeirri skriístofu.
Með hverjum degi uröu
vei’Kéfni skrifstofunnar í
Keykjavík fleiri og umfangs-
meiri, en þó sérstaklega við
stríðslokin 1918.
Hallgrímur Kristinsson var
þá einnig einn af forstjórum
Landsverzlunar. Eambandiö
varð aö glíma við marga örö
ugleika frumbýlisins, var á
hrakhólum meö húsakost o.
s. frv., en verkefni svo mikil
fyrir fámennt lið, að leggja
varð nótt með degi til að
(Framhald á 7. síö'uÁ