Tíminn - 26.11.1955, Blaðsíða 5

4»0. blaff-
TÍMINN, laugardagínn 26. nóvember 1955.
Ltmgard. 26. nóv.
Sauðfjársjúkdómar
ERLENT YFIRLIT:
Eftir seinni Genf arf undinn
iHver leiðir hlaupið?
Oft getur samkeppní verið
IxoII tzl þess að kalla fram góð
afrek; fá menn til þess að
j gera bað, sem þe'r bezt geta,
Araní£ursleysi Eiaus liarf ckki að valda svartsýni cn [iaS cr ný á þetta vð bæði um íe'k
úinimiiits' tii vcstiirvcidaiina um að liakla vcl saiuan scin fyrr
Fyrir rúmum tveimur ára-
tugum barst hingað til lands
sáuöfj ársj úkdómur, sem geng
ur undir nafninu „mæöiveiki"
Sjúkdómur þessi hefir herjaö
víða um land og valdið miklu
tjóni.
Það þarf bæði hugrekki og
manndóm til að horfa á bú
étofninn veslast upp, án þess
að leggja árar í bát og hverfa
til glæstari halla.
1 Eins og að líkum lætur, hef
ir mæðiveikin komið misjafn
lega við Wna einstöku lands
Ihluta, enda sýnt sig að bau
■ ihéruð sem höfðu eingöngu
'sauðfjárrækt hafa dregist aft
>ur úr með allar umbætur og
eru þau þess- vegna verr á
vegi stödd núna en ella hefð'
verið.
Tjón þessara héraða er
geisimikið og margþætt. Eftir
jniklar og árahgurslausar til-
ráunir með að finna lyf gegn
„mæðiveikinni“. Þá var horfið
til fjárskiptá, sem staðið hafa
yfir rúman áratug og nýlega
er íókið: Vonir stóðu til að
þessi leið yrði örugg, svo að
Innan tíðar sæjust hvarvetna
feit um byggðir landsins stórir
fjárhópar, jafnframt því sem
„kindur jarma í kofunum.“
HvaF stæðum við nú, ef
ékki hefði tekizt að útúoka
sauðfé á Vestfjörðum frá öll
um hætulegum sj úkdómum.
Vafalaust hefðum við þá kom
3st í ennþá meiri vanda held-
ur en nú er. Þetta er gott fyr-
ir þá að hugleiða, sem vilja
leggja alla útkjálka í eyði.
Stundum er um það rætt
hvað niðurskurðurinn kosti
ríkissjóð mikla peninga. Það
er rétt það kostar ríkið mik-
ið og það er hægt að sýna
í tölum. En hitt verður aldrei
metið í tölum, raunverulegt
tap fjárpestanna, því það er
svo margþætt. Mesta fórnin
vegna fjárpestanna er færð
af bændum og búaliöi og
fetærsta átakið í fjárskiptun-
um hafa þeir gert. Festa og
tryggð þeirra til lands og
þjóðar hefir knúð þá til á-
framhaldandi baráttu, þrátt
fyrir boðaföllin, svo aftur
sæju þeir byggðir blómgvast.
Þessi festa hefir ekki einung-
is fært bændum björg í bú,
heldur einnig þjóðinni allri.
Nú eru líkur til að í framtíð-
inni verði meira en nóg tU af
Jkjöti, svo að það verði úit-
flutningsvara, sem það hefir
■ékki verið um langan tíma
'Þótt fjárskiptin hafi ekki tek
pst sem skyldi, þar sem „mæði
iveikin', hefir komið upp að
hýju, þá bendir þó allt til
■þess að þau hafi víðast hvar
•tekist vel.
1 Það er ekki sársaukalaust
að þurfa að skipta um fjár-
■jstofn að nýju, eins og nú á
sér stað í Dala- og Stranda-
thólfi, enda er þarna um ein
hæfa framleiðslu að ræða og
jþví mjög tilfinnanlegt fjár-
hagslegt tjón fyrir hlutaðeig-
endur.
„Ekki skal gráta Björn
hónda, heldur safna liði,“
isagði Ólöf ríka. Enginn efast
'iúm það að Dala- og Stranda-
ménn safna liði. Liði tU að
hefja saunðfjárrækt að nýju
jsneð meiri reynslu og krafti
®n verið heÞr nokkru sinni
ftður. Tún hafa stækkað, hús
New York, 20.11.
Eins og gefur að skilja, er Genf-
arfundur utanríkisráðherra- fjór-
veldanna enn eitt helzta umtals-
efni heimsblaðanna. Einkum gera
þau sér tíðrætt um þau áhrif, sem
fundurinn kann að • hafa á gang
alþjóðamála í framtíðinni.
Yfirleitt má segja, að það valdi
ekki neinum vonbrigðum, þótt fund
urinn næði ekki samkomulagi um
tvö fyrstu dagskrármál fundarins,
Þýzkalandsmálin og afvopnunar-
málin. Því hafði almennt verið
spáð fyrirfram, að fundurfnn
myndi litlu eða engu geta þokaö
áleiðis í þeim málum. Hins vegar
höfðu menn gert sér nokkrar vonir
um, að eitfhvert samkomulag gæti
náðst varðandi þriðja og seinasta
dagskrármálið, er fjallaði um auk-
in samskipti milli austurs og vest-
urs. Mestu .vonbrigðin í sambandi
við fundinn eru því þau, að ekkert
samkomulag skyldi nást um þetfa
mál.
fyrst og fremst að semja við Rússa j mér bezt, verður svarið i
um þessi mál. Vesturveldin verði máli eitthvað á þessa leið:
undir. öllum kringumstæðum að Andinn frá Genfarfundi
tefla þannig, að Vestur-Þjóðverj-
um sé ljóst, að sameiningin strandi
ekki á þeim. Sumir amerískir blaða-
og starf.
Samkeppn'n á hlaupabraut
inni er gott dæm' um þetta,
stuttu ejnjíllm meðal keppenda,
| sem ekki eru búnb' að ná full-
æðstu um þroska í íþrótt'nni. Hrað*
menn ympra því á þeirri hugmynd, Genf var og er raunar ekki annað
hvort ekki sé tímabært að láta j en að fórustumennirnir ræddu
þegar í það skína, að vesturveldin1 vinsamléga saman 03 komust að
geti vel fallizt á brottför Vestur-, þeirri niðurstcðu, að allir myndu
Þýzkalands úr Atlantshafsbanda- j tapa á kjarnorkustríði. Samkomu-
laginu, ef Rússar vilji gegn því! ]ag náðist ekki um nein mál. Þetta
fallast á frjálsar kosningar í öllu viðhorf er óbreytt eftir seinni fund-
mannanna á .siðast liðnu sumri er ■ allra, sem hlaupa, er þá mjög
ekki úr sögunni, þótt þessi íund- j und'r þe'm kominn, sem fljót
ur hafi misheppnazt. Andinn frá j astur er og' leiðzr hlaupið, eins
cg kallað er. —
Þýzkalandi og myndun ríkisstjórn-
ar fyrir allt Þjzkaland á rrund-
inn. Þar þokaðist ekkert áfram, en
heldur ekki t'l baka. Pundurinn
velli þeirra. Viðkomandi blaðamenn ; heíir því ekki aukið neitt á stríðs-
telja, að slíkt tilboð myndi setja hættuna eða ýtt undir nýtt víg-
/ flestum blöðum vestan járn-
tjaldsins kemur sú skoðun yfirleitt
fram, að rangt sé að telja fundinn
með öllu árangurslausan, þótt eng-
inn beinn árangur hafi náðst. Það
hafi þó alltaf áunnizt, að málin
hafi skýrzt. Þetta eigi þó einkum
við um Þýzkalandsmálin.
BJöðunum kemur yfirleitt saman
um, að það sé stórum ljósara eftir
fundinn en áður, að Rússar vilji
ekki undir neinum kringumstæð-
um láta Auístur-Þýzkaland sam-
eina§t Vestur-Þýzkalandi, nema
þeir geti haít tryggingu fyrir þvi,
að hið nýja Þýzkaland verði komm
únistískt. Þeir noti þátttöku Vest-
ur-Þjóðverja 'í Atlantshafsbandalag-
inu aðeins sem málamyndarástæðu
til að hafna sameiningu Þýzka-
lands. Raunverulega ástæðan sé sú,
að þeim sé ljóst, að sameining
Þýzkalands á frjálsum grundvelji
myndi þýða endalok kommúnism-
ans í Austur-Þýzkalandi, en þau
gætu haft hinar alvarlegustu af-
leiðingar í öðrum leppríkjum Aust-
ur-Evrópu.
Þótt ljósara sé eftu fundinn en
áður, að sameining- Þýzkalands
strandar fyrst og fremst á þessari
afstöðu Rússa, þá er ekki með því
sagt, aö taflstaða Rússa hafi versn-
að í Þýzkalandsmálunum. Mörg
amerísku blöðin vekja athygli á
þessari staðreynd. Eftir fundinn er
það nefnilega enn ljósara en áður,
að það eru Rússar, sem hafa það
fyrst og fremst i hendi sinni, hvort
úr sameiningu Þýzkalands getur
orðið eða ekki. Þessi staðreynd
hljóti óhjákvæmilega að hafa áhrif
í Vestur-Þýzkalandi. Hún sanni
Vestur-Þjóðverjum, að það þurfi
Rússa í mikinn vanda og vafalaust
verða haínað af þeim. En Vestur-
Þjóðverjum myndi þá líka verða
það ljósara eftir en áður, að Rúss-
ar vilja ekki sleppa Austur-Þýzka-
landi nema gegn því eina skilyrði,
að hið sameinaða Þýzkaland verði
kommúnistískt.
Heimsblöðunum verður alltíðrætt
um það atriði, að ekki skyldi nást
neitt samkomulag á Genfarfund-
inum um aukin samskipti milji
austurs og vesturs, þar sem þau
væru vænleg til að bæta andrúms-
loftið á sviði alþjóðamála. Dómar
blaðanna eru yfirleitt þeir, að slikt
samkomulag hafi strandaö á því,
að Rússar séu enn ekki reiðubúnir
til að fella niður járntjaldið. Vest-
urveldin lögð'u fram víðtækar til-
lögur um aukin menningarleg sam-
ikipti, frjálsari ferðalög og afnám
hamla á frétta- og upplýsingastarf-
semi. Gegn þessum tihögum tefldu
Rússar fram öðrum, er fólu það
fyrst og fremst í sér, að afnumin
yrðu höft á verzlun með hergögn
og vörur til hergagnaframleiðslu og
að tekin yrðu upp gagnkvæm skipti
á ýmsum tæknilegum upplýsingum
og sérfræöinganeíndum. Yfirleitt
er talið, að Rússar hafi teflt þannig
að þeir telji sig ekki viðbúna til að
upphefja járntjaldið og það senni-
lega öllu fremur vegna leppríkj-
anna í Austur-Evrópu en Sovétríkj-
anna sjálfra.
Óhætt cr að segja, að umræður
heimsblaöanna um seinni Genfar-
fundinn snúist langmest um þau
áhrif eða afleiðingar, sem það kann
að hafa, að • fundurinn bar engan
jákvæðan árangur. Þau varpa nú
mjög fram spurningum eins og þess
um: Er andinn frá Genfarfundin-
um i sumar úr sögunni? Hefir
stl'iðshættan aukizt að nýju?
Kemst kalda stríðið í algleyming
aftur? Hvað er nú helzt framundan?
Ef draga ætti saman svör vest-
rænu blaðanna við þessum spurn-
ignum og þá aðallega hinna am-
erísku, sem ég hefi getað kynnt
búnaðarkapphlaup. Hann hefir
hins vegar ekki glætt þær vonir,
að hægt verði fyrst um sinn að
draga úr nauðsynlegum og ráð-
gerðum varnar- og varúðarráðstöf-
unum. Kalda stríðið mun halda á-
fram i. þeirri merkingu, að báðir
aðilar munú stefna að því að treysta
aðstöðu s:na og áhrif og munu að
sjálfsögðu ýmsir árekstrar hljótast
af slíkri samkeppni. Hins vegar er
öll ástæða til að ætla, að málflutn-
ingurinn haldi áfram að vera hóf-
legri en hann var fyrir Genfar-
fundinn fyrri og samkomulag geti
náðst um ýms minniháttar atriði
og þetta hvort tveggja stuðlað smátt
og smátt að batnandi sambúð. Senni
lega ei' ekki hyggilegt að balda
neina stórveldafundi í náinni fram-
tíð, því að þeir eru tvísýnir til ár-
angurs vegna þess áróðurs, sem
Kaupmenn kenna s'g við
samkeppn'. Þeir halda því
fram, að þe'r séu í kapphlaupi
um aö bjóða sem hagfeldust
og bezt viðskipti. Sjálfstæðis-
flokkurinn telur kaupmanna-
stéttina skjólstæðing s'nn,
enda mun hann ekk' taka
ste'ninn í staðinn.
Blöð Sjálfstæð'sflokksins
telja kosti samkeppn'nnar
kaupmannaverzlun til g'ld's-
Víst getur slyngur kaupmað
ur, sem hefir upplag t'l þjón-
ustu, ver'ð góður þegn og
þarfur maður. Samkeppni
hans getur verið öðrum kaup-
sýslumönnum t'I uppörfunar
og eftirbreytní. Hann getur
orð'ð í sínum hópi eins og
góður hlaupan', sem leiðir
hlaupið.
Verzlun er þjónusta við þá,
sem kaupa þurfa. Hve margir
ætli gerist kaupmenn, af því,
aö þeir finni hjá sér köllun tH
að veita þessa þjónustu, eða af
því, að þeim finnist stéttin of
fámenn?
Ætli flestir gerist ekki kaup
menn af bví, aö þeir ætla sér
ris'ð af grunni. Þetta ber vott
um rétta þróun, þrátt fyrir
erfiðar aðstæður og lýsir jafn
framt trú og dugnaði þessa
fólks í starfi sínu.
Fyrir nokkrum dögum var
að t'lhlutan landbúnaðarráð-
herra, Steingríms Steinþórs-
sonar, lagt fram í Alþingi frv.
t'l laga um breytingar á fjár
skiptalögunum. Þessar laga-
breytingar miða fyrst og
fremst að því að auka öryggi
fjárskipta, þar eru einnig á-
kvæði Um það að bæta beri
fleiri sjúkdóma en verið hefir
s. s. kýlapest og riðuveiki. Þá
er einnig lagt til að allar bæt
ur vegna fjárskipta hækki
verulega frá því sem nú er.
Frumvarpið er stjórnarfrum
varp og hefir Framsóknar-
flokkurinn beitt sér fyrir því,
undir forustu landbúnaðar-
ráðherra að lögunum yrði
breytt, með túliti til hmna
nýju fjárskipta og þeirra við
horfa sem hafa skapast í þess
um efnum nú upp á síðkastið.
Framsóknarflokkurinn hef-
ir jafnan haldið á rétti bænda
og þeirra, sem búa við lakari
skilyrði í þjóðfélaginu, enda
efast flokkurinn ekki um að
þeir, sem landið erfa muni
ekki síöur koma auga á mátt
og gróöur moldarinnar, en
þeir er það byggja nú.
Ræktun og bygging sveit-
anna er fagurt málefni að
vinna fyrir og þjóðinni far-
sælt, en auöæfi seintekin og
reynast vel þegar „grundir
gróa“.
jaínan er líklegur til að vera þeim ' að &ræða á því að vera milli-
I'ðir?
V'tanlega er það mannlegt.
En h'ns vegar vill almenn-
'ngur ekki Iáta græða á sér,
og það er full ástæða til þess.
Af þeim sökum eru kaup-
félög rekin.
Þau voru sett á fót t'l þess
að útrýma óþörfum millilið-
um og gera verzlun og við-
skipti svo hagfelld sem unnt
er.
Þau eru fyrirtæki þeirra
sjálfra, sem viðskiptanna
þarfnast. Þar geta all'r feng'ð
inngöngu, sem eru á félags-
svæðmu og ekki reka verzlun
sjálfir.
Strax og fyrsta kaupfélagið
var stofnað, hófust árásir
þeirra, sem þóttust vHja ve?a
samkeppnismenn.
Þe*r, sem ráku emkaverzl-
anir, sáu fram á, að ekki yrðf
hægt að græða eins og áður,
og aðrir létu blekkjast af tal-
inu um gildi samkeppnmnar
milli kaupmanna.
Á fyrsta ármu útvegaði
fyrsta kaupfélagið vörur með
40% lægra verði en kaupmað-
urinn á staðnum.
Fljótt sá kaxipmaður'nn, að
hann mátti tjl að lækka verð-
ið, ef hann átti að geta haldið
í viðskipti jafnvel v5na sinna.
Þannig leiddi samvmnufé-
lagið hlaupið — og svo fór
að kaupmannsverzlun'n
sprakk í kapphlaupinu.
Sama sagan hefir gerzt
víðs vegar um land.
Kaupmannaverzlanírnar
hafa, hver af annarri, ekki
þolað samkeppnina við kaupfé
íögin, orðið að bæta kjörm,
grætt oflítið, geíizt upp eða
sprungið
Sjálfstæðisflokkurmn horfir
á þetta bólgnum augum af
gremju.
Hann veit, að kaupmenm
hafa yfirleitt verið hver öðr-
um góðir og haft samkconu
Iag með sér um að sprengja
ekki hverjir aðra.
(Fraaahald á 6, síðu.).
samfara. I því sambandi er senni- !
lega hyggilegra að hverfa. aftur til
þeirra vinnubragða að reyna að
jafna. ágreiningsmálin eftir venju-
legum diplomatiskum leiðum.
Síðast, en ekki sízt, leggja svo
nær öll eða öll vestræn blöð á-
herzlu á það, að síðari Genfarfund-
urinn sé vestrænu lýðræðisþjóðun-
um áminning um, að þær verði að
I
halda áfram samvinnu sinni. Það,
sem áunnizt hafi að undanfömu
og valdi því, að nú sé stórum frið-
vænlegra en fyrir fáum árum, sé
fyrst og fremst að þakka sam-
heldni og varúð'arráðstöfunum lýð-
ræöisþjóðanna. Öll ásfæða sé því
til þess að ætla, að' ástandið haildi
smámsaman áfram að batna, þótt
ekki megi búast við hröðum bata',
ef samheldni vestrænu þjóðanna
rofnar ekki og þær byggja stefnu
sína jöfnum höndum á styrk og
samningavilja, eins og þær haía
gert að undanförnu. Hins vegar
myndi það áreiðanlega gera komm
únistaríkin stórum ófúsari til allrn
samninga, ef samheldni vesturveld-
anna slitnaði og kommúnistar teldu
sig geta hagfiazt- á sundrungu
þeirra.
Þ. Þ.
Fólksvagnaeigefidur
stofna félag
Eigendur Volkswagenbíla,
sem nú eru orðnir margir hér
í bænum og næsta nágrenni
hans, hafa stundum um það
rætt að stofna bæri til fé-
lagsskapar, til þess að gæta
hagsmuna bíleigendanna og
hafa nána samvinnu við um-
boðsmenn VW-bila hér á
landi, Heklu h. f.
Nú hafa nokkrir menn tek
iö sig saman um að beita sér
fyrir stofpun Wr-klúbbs og
hefir veriö ákveðið að boða
eigendur VW-bíla á stofn-
(Framhald á 6, síðu.)