Tíminn - 04.12.1955, Blaðsíða 4

ð
TÍMINN, sunnudagmn 4. desember 1955.
277. blað.
Nýjar bækur á jólamarkaði
Tii ffskiveiða fóry — endur-
minningar Geirs Sigurðssonar
Geir Sigurðsson, sk'pstjóri er kunnur Reykvíkingur og
hann hefir l'fað og starfað á þeim byltingatimum, er ís-
lendingar hættu að nota áraskzp og seglbúinn knör en tóku
upp vélknúnar skeiðar. Thórólf Smith blaðamaður hefir fært
endurminningar hans í letur, en bókaútgáfan Setberg gef-
ur bókina myndarlega út.
Sjósóknarsaga Geirs hefst
um 1890 og nær fram undir
þennan dag og er það með
sanni viðburðaríkt tímabil.
Er þar sagt frá skútulífi og
annarri sjósókn á öldinni sem
leið, slysförum ýmsum, svo
sem Ingvarsslysinu 1906, sem
minnisstætt var áratugi eftir
en nú er farið að fyrnast yfir.
Þá er sagt frá kaupskipaferð-
um og stofnun ýmissa félaga
varðandi sjósókn svo sem
Slysavarnafélagsms og Fiski-
félagsins. Þá eru rakin kynni
Geirs við ýmsa nafnkunna á-
hrifamenn fyrr á árum, svo
sem Tryggva Gunnarsson, Ein
ar Benediktsson, Hannes Haf-
stein og Jóhann Sigurjónsson.
Svo er vikið til nýrri tíma og
t. d. sagt frá fyrsta síldarleit-
arfluginu og fleiru. í bókinni
Ge'r Sigurðsson.
er allmikið af myndum frá
fyrri tíð.
Ný skáldsaga og smásagna-
safn eftir Ólaf Jóh. Sigurðsson
Heimskrmgla hefir sent frá sér tvær bækur eftir Ólaf Jó-
hann Sigurðsson. Er annað skáldsaga, en hitt smásagna-
safn. Þótt Ólafur sé enn ungur, er hann orðinn stórvirkur
rithöfundur á okkar vísu; komnar út eftir hann þrettán
bækur, skáldsögur og smásagnasöfn.
Skáldsaga sú, sem nú birt-
ist frá hans hendi, nefnist
Gangvirkið og gerist í Reykja
vík á útmánuðum 1940. Ung-
ur maður segir þar söguna.
Hann er almn upp í fjarlæg-
um firði, draumlyndur og í-
stöðulítill, en lendir nú í hinni
harðsoðnu Reykjavík- Hann
verður blaðamaður af tilvilj
un og lendir í miklum raun-
um um það hvern dag, hvort
hann á heldur að hlýða kenn
ingum ömmu sinnar og sam-
vizkunnar eða ritstjóranum,
Valþóri Stefáni Guðlaugssyni.
Þetta er svo einnig ástarsaga
þessa unga mannsv
Svo virðist, sem Ólafur ætli
nú að seilast töluvert í stétt
blaðamanna eftir sögupersón-
um, því að á saurblaði er þess
getið, að hann hafi í smíð-
um bók, líklega framhald þess
arar, er nefnist Glæpurmn
(Ævintýri blaðamanns).
Smásagnasafnið, sem nú
kemur fyrir almenningssjónir,
nefntst A vegamótum og er
þetta fjórða smásagnasafn
höfundar, enda lætur Ólafi
Paló frá Grænlandi
— skemmtileg
barnabók
Bókaútgáfan Norðri hefir
sent frá sér einkar snotra
barnabók, sem vafalaust verð
ur vel þegin af yngstu les-
endunum. Bókm nefnist Paló
írá Grænlandi rituð af Knud
jHermansen með ’teikningum
eftir Ernst Hansen en Örn
.Snorrason kennari hefir þýtt.
'Frásögnin er mjög einföld og
leistír'a:/ iDéíin; sem eru
íafnif ' aáT sfáutá ’og' í hverri
opnu er falleg litteikning úr
iífi eskimóadrengs.
það listform einkar Vel og
hafa margar snjallar smásög
ur eftir hann birzt. Þessi litla
bók hefir að geyma fjórar
smásögur er nefnast: Gömul
frásaga, Bruni, Trufl og Hvolp
ur. Höfundur telur æskúegt,
að þessar smásögur og Gang-
verkið íylgist að til lesenda,
og því séu þær látnar verða
samferða.
Don Camilo
Nýjar sögur af Don Cam-
>IIo, eftir Giovanni Guar-
eschi, þýðandi Andrés
Björnsson. Útgefandi
Bókaútgáfan Fróði. Verð
kr. 50.00.
Sagan Heimur í hnotskurn
hlaut miklar vinsældir hér á
landi sem annars staðar, og
kvikmyndin ekki síður. ítalski
presturinn og viðureign hans
við bæjaryfirvöld kommúnista
í litla italska bænum er á
margra vörum, og menn kíma
að viðbrögðum hans og dást
að honum um leið. Á s. 1. ári
kom út framhald þessarar
sögu og nefndist Nýjar sögur
af Don Camillo. Kvikmynd
hefir einnig verið sýnd hér af
þeirri þók. Það er hið sama
að segia um þessa bók ög hina
fyrri, að frásögnin er *einkar
skemmtileg. Don Camillo lend
ir enn í mörgum vanda en
hreinsar sig vel af öllum
heimsins vélabrögðum og
stendur sigurreifur að lokum.
Það bezta við þessa sögu er,
að hvergi er farið í öfgar. Þótt
samúð höfundar sé eindregin
með hinum kaþólska preláta
og sigur hans sé ótvíræður,
eru óvinirnir hvergi gerðir
ómannlegir, heldur viðkvæm-
ar og góðar sálir inn við beinið,
’éigihléga'ekkert verri en Don
Cariiillo sjálfur- Péppöh'e fær
sína uppreisn í hreinleik
hjartans.
Frumskóga Rútsí
Nýlega er konrin á bóka-
markaðinn og jólamarkaðinn
óvenjuleg barna- og unglinga
saga eftir hinn víðkunna rit
höfund Carlota Carvallo de
Nufiez frá Perú, í þýðingu
Kjartans Ólafssonar.
Þetta er hugnæm ævintýra
bók, enda er þessi útgáfa
helguð minningu ástsæls æv-
intýraskálds, Sigurbjarnar
Svein.ssonar, kennara.
Frumskógar Suður-Amer-
íku eru miklir dularheimar.
Þeir eru ekki aðeins fullir af
hinum furðulegustu dýrum
jarðar, heldur búa þessir
heimar yfir verum, ósýnileg-
um mennskum áugum. í hin_
um miklu fijótum þessarar
álfu ríkja konungar með
þegnum sínum, háum og lág
um, lífsreyndum og nægju-
sömum, og öðrum fáráðari og
forvitnum, fullum af þrá eft
ir að kynnast heimi
mennskra manna, lífi þeirra
og atferli.
Rútsí litli er einn hinna
síðar nefndu. Lítill fljóta-
andi, er ólmur og uppvægur
vill breytast í mann og kanna
heimkynni þeirra, siðu og
hætti. Bókin er um reynslu
hans í mennsku gervi og í
mannheimum. Hann leggur
leið sína út úr djúpum frum-
skóganna og fljótanna, um
fjöll og firnindi, eyðimerkar
og úthöf, til borganna, þar
sem múgurinn Ufir, berst fyr
ir tilveru sinni, lýtur lögmál-
um lífs, sem í flestu er mótað
af harðri baráttu, samkeppni
eigingirni og sjálfselsku. Mörg
spennandi atvik og ævintýri
bíða Utla, eftirvæntingarfulla
fljótaandans á för hans um
veröld mannanna. Margt
finnst honum furðulegt í fari
þeirra, flest ólíkt því, sem
hann hefði gert sér í hugar.
lund. Öllum vill hann hjálpa,
sem bágt eiga. Ýmsir verða t'l
að hjálpa honum í ólíkustu
erfiðleikum, er að honum
steðja.
En því nánar sem hann
kynnist mannlífinu með öll-
um sínum breytileik, því ljós
ar standa honum fyrir hug-
skotsaugum annmarkar þess,
böl og kvöl, og því skýrar rísa
í minningu hans fljótaheim.
kynnin heima, friður hinna
djúpu skóga, ró og hugsvölun
vatnaheimanna og sú ham-
ingja, sem þar ríkir. Hann fer
:ið þrá heim á ný, burt frá
hávaðanum og baráttunni,
sv'kum og sjálfselsku mann-
anna, þótt misjafnir séu.
Frumskóga Rútsi er bók
full af góðleik, fögrum hugs.
unum, hugljúfum ævintýrum.
Hún er góður lestur öllum,
vngri .sem eldri. Þýðingin er
á góðu máli, enda er Kjartan
Ólafsson, kennari, fyrri. að
skrifa sterka, þróttmikla ís-
lenzku.
Jónas St. Lúðvík&son í .Vest
mannaeyjum, sem er ráðandi
tnaður fyrir bókaútgáfunni
Hrímfell. gefur bókina út.
Hún er 196 síður með mynd-
um og káputeikningu eftir
Matta Ástbórsson. Öllu holl-
ari jólalestur í formi skemmti
ieerar unglingabókar er naum
ast hægt á að benda. H. J.
Sjö ár í Tíbet
Svo nefm'st nýkomin bók,
er segir frá ferðum og dvöl
í hinu einangraða og undar-
lega þjóðríki á „þekju“ heims
ins. Landið hefir löngum ver
ið stranglega lokað útlend-
ingum, einkum þó hin helga
höfuðborg, Lhasa. Lýsingar á
landi og þjóðlífi Tíbetinga
eru þvi bæði fágætar og for-
vitnilegar.
Góðar ferðasögur svíkja
aldrei lesendur sína. Þær eru
í senn fróðlegar og skemmti-
legar, ýta við ímyndunarafl-
inu og vikka sjóndeúdarhring
inn. Væri betur, að íslenzkir
bókaútgefendur legðu meiri
rækt við þær hér eftir en
hmgað til.
Sjö ár i Tíbet er ferðabók
sem hefir margt til síns ágæt
is og vel má mæla með. Hún
er rituð af austurrískum
menntamanni og fjallagarp,
sem var staddur í Indlandi,
þegar stríðið skall á. Bretar
settu hann í fangabúðir, en
þaðan flýð' hann og komst
eftir mikla hrakninga og harð
ræði ásamt einum félaga
sinna til Tíbet. Þar tókst
þeim að fá landvistarleyfi eft
ir mikla vafninga og tor-
tryggni ,og loks voru þeim fal
in ýms verkleg störf fyrir
landsstjórnina. Höfundur bók
arinnar gerðist jafnvel kenn
ari og vinur höfuðprestsins,
Dalai Lama. Fékk hann því
alveg einstætt tækifæri til að
kynnast hugsunarhætti, þjóð
siðum og innstu helgidómum
Tíbetinga. Bókinni lýxur á
því, er höf. varð að hrökklast
úr landi á fiótta undan inn-
rásarher kínverskra kommún
ista.
Eftir dvöl sína í Tíbet og
kynni af þjóðinni, segir nöf-
undur svo í bókarlok: ,Ég
mun alltaf þrá að komast til
Tjþots, hvar sem ég er. Það
er einlæg ósk mín, að bók
þessi megi skapa nokkurn
skiining á þjóð, sem hefir tek
izt að öðlast svo Utla samúð
í liirðulausum heimi. þrátt
fyrir löngun sína til að búa
víð frið og frelsi.“ Sýna þessl
orð, að bókin er rituð af hlý-
hug til efn'sins, en þao er
skilyrði fyrir því að ferðabók
verði geðþekk, .
Hersteinn Pálsson hefir.
þýtt bókina á lipurt mál, þótt
sums staðar hefði mátt betur
vanda. Fjöldi góðra mynda
prýðri bókina, og er í heiid til
sóma fyrri BÖkfe! Isú ,g;áfu r.'i
Jón Eyþórsson.
Húnvetninga - Ijóð
þtRARmítlcnsscii
LÖGGILTUR SRiALAÞYOANDl
• GG D0MTVJlK.uk 16NSUJ •
| HUJUaTOLl - uai 81655
Húnvetningaljóð eftir
66 höfunda. Tileinkað
Húnvetningafélaginu á
Akureyri. Umsjármenn
Rósberg G. Snædal og
Jón B. Rögnvaldsson.
Verð kr. 85 ób. 340 bls.
Þetta er mikið ljóðasafn og
margir höfundar. í formáls-
orðum segi-r Rósberg G. Snæ-
dal: „Fyrir okkur, sem staðið
höfum að útgáfu Húinvetinga
ljóða, vaktl það eitt að safna
í handhæga bók sýnishornum
af ljóða- og vísnagerð þerira
núlifandi skálda og hagyrð-
inga, sem eiga það sameigin-
legt að hafa fengið uppeldi
sitt í húnvetnskum sveitum
og teljast Húnvetningar, hvar
svo sem þeir byggja garð nú“.
í þessu safni er því að finna
skáld og hagyrðinga Húnvetn
inga, sem á lífi eru, jafnt
hehna menn sem brottfluttna.
Að því leyti er þetta safn
byggðaljóða með öðrum hætti
en t. d. ljóðasafn Þingeyinga,
sem leiddu aðeins þá, sem á
lífi voru og búsettir í hérað-
inu.
Eins og að líkum lætur eru
ljóð þessi ærið misjöfn að
gæðum, en auðsætt er þó, að
Húnvetningar eru ljóðasmið-
ir góðri og einkum liðtækir
hagýrðingar, því meira mun
vera af ferskeytlum og stök-
um í safni þessu en nokkru
öðru safni byggðaljóða, sem
út hefir komið, og má vera að
því ráði freihur'smekkur velj-
endá en þa’ð, 'að þar sé um
auðugri garð að gresja en í
öðrum héruðum, sem byggða
ljóð hafa komið frá. Tel ég,
að það auki fremur gildi bók
arinnar en hitt.
Bók þessi er vel úit gefin og
frágangur góður. Þó virðist
manni, sem útgefendur hefðu
mátt vera djarfari við að lag
færa og leiðrétta ýnisa hina
smærri ágalla máls og forms,
sem gera annars góð kvæði
leiðari álitum og tUheyrir í
raun og veru að búa verkið til
prentunar. Myndr eru í bók-
nni af öllum höfundum.
Slíkt safn byggðaljóða —■
ekki sízt þetta — er skemmti
leg mynd af héraði sínu, og
þótt gUdi þess sé að sjálfsögðu
mest fyrir héraðsbúa sjálfa
heima og heiman, og þeir
muni fletta því mest, er bæöi
gagn og gaman fyrir utan-
garðsmenn að blaða í því. —
Með því kynnist hver og einn
þessu héraði miklu nánar á
vissan hátt en hægt er með
öðru móti. Það er gaman að
farma um héruð, sjá yfir-
bragð þeirra og fólksins og
m.æla það málum, en af slikri
kynningu kemst gesturinn
ekki að kjarnanum, yeit lítt
hvað inni fyrir býr. En gefst
sýn í þann heim. Það er gam
an að fá að lesa þannig í
hug nokkurra . Húnvetninga,
sem menn hafa skipt orðum
við áður eða séð á förnum
vegi. Þess vegna er lestur slíks
safns byggðaljóða skemmti-
ferð í héraðið með öðrum og
áhrifaríkari hætti en kostur
er á öðrum farartækjum. AKi
Tvær
vantar í Vifilsstaðahælið strax. — Upplýsirigár gefur
yfirhjúkruriarkoriári f éirifá 5611, milU kl. 2-^3'á öagtón;