Tíminn - 04.12.1955, Blaðsíða 6

6.
Steingrlmar Hermannsson, verkfræhlngur:
TÍiWNN, sunnu^agfnn 4. desember 1955.
1,1 ,'i- i m i . ."i'.inj'V.WV .■*, . ■' - ’ ‘

Fyrri hluti greinar
Nýjar byggingaaðferðir ryðja sér til rúms
í NýZega hirtist hér í blað'-
inu greinargerð, se?re ég
hafði íeldö saman u?re reokkr
ar reýjar byggingaaðferðir í
Baredaríkjrerere?re. Þar sem
húre var í rauninni ekki
skirefað sem bZaðagreire, má
vera að efre? henrear haf?
ekk? verZð Zesendw??? öZZum
eins aðgengilegt og æskiZegí
vaprZ. Mér þyk?r því réít að
fylgja því, sem þar birtZst
eftir, me'ð frekari skýrireg-
u??? ása?ret reokkrrem ðæmum
og myredwm.
*' Af hinum mörgu og miklu
framkvæmdum á íslandi síð
astUðin ár er fátt stórkost-
(egra en .þær gífurlegu íbúða
húsabyggingar, sem nú eiga
sér stað. Varla líður svo dag-
ur um byggingatímann, að
ákki komi í ljós nýjar undir-
stöður íbúðahúisa.
Við íslendingar erum þó
ákki þeir einu, sem hafa
slíka sögu að segja. Til dæm-
is er nú þyggt meira í Banda-
ríkjunum en nokkurn tíman
áður í sögu þess lands. Á síð-
astliðnu ári var hafin bygg-
ing rúmlega 1,1 milljón íbúða
húsa. í ár mun þessi tala
verða allmikiö hærri. Lang
mest er byggt af einnar hæð-
ar einbýlishúsum. í
Miðað við mannfjölda, eins
og okkur íslendingum er svo
tamt að segja, samsvarar
þetta um 1000 ibúðahúsum
hjá okkur. Á slíkum grund-
velli eru þessar tvær bygg-
ingaöldur nokkuð sambæri-
iegar.
Samanburðurinn nær þó
ákki lengra. Það er athygUs-
vert, að við notum enn í dag
að lang rnestu leyti sömu að-
ferðir við byggingar, sem not
aðar hafa verið síðastl. ára-
iugi. Lítið ber á nýjungum á
pessu sviði, þrátt fyrir það,
að við höfum reynt eftir
æegni að nota okkur tækni-
tegar framfarir við flestar
aðrar framkvæmdir okkar.
í Bandaríkjunum, aftur á
móti, er varla hægt að opna
oyggingatæknirit, án þess að
3já greinar um nýjungar í
oyggingatækni. Oft eru þar
iýsingár á hugmyndum ein-
stakra byggjenda, sem hafa
'ðulega sparað mikið fé og
.íraðað framkvæmdunum,
iða rætt er um nýjar aðferð-
.r, sem fundnar hafa verið
app eða endurbættar á rann-
jóknarstofum einkafyrir-
^ækja eða stofnana. Mun ég
iú ræða þróun þessara bygg
ngaframkvæmda nokkuð.
llmennt um bygginga-
iramkvæmdir í
ðanf(aríkjunum.
Á stríðsárunum síðustu
/oru byggingar íbúðahúsa í
iandaríkjunum mjög tak
narkaðar. Ofan á þetta bætt
st, að mjög lítið hafði verið
jyggt á kreppuárunjxm fyrir
ntríðið. Þetta olli afar mikl-
.im ibúðaskorti í lok stríðs-
ns og var auðséð, aö stór-
costleg átök þurfti tU að bæta
ar þvl.
I lok stríðsins, þegar bygg
ngar voru gefnar frjálsar.
nófst því mikið byggingakapp
nlaup. Fljótlega kom þó í Ijós,
að byggingakostnaður var of
nár fyrir almenning. Ef kostn
aður er borinn saman við ár-
ið 1926, sem var áður mesta
oýggingaár í sögu Bandaríkj-
önna, kemur í ljós, að bygg-
| Stemgrrímur Hermannsson raf-
| magnsverkfræðinsur, sem skrif- =
í a3 hefir þessa fróðle u grein Um!
nýjungar i byggingatækni hefirl
að urvJanförnu, í tæpt ár, starf- J
aS sem verkfræðingur hjá einu {
stærsta raforkufyrirtæki í Banda {
. ríkjunuip, Edísonsfélaginu í Kali j
Jforníu. Hefir hann unnið þarj
| að stórframkvæmdum, sem fé- j
j lagr þetta hefir jafnan í takinu,;
[ en það byggir stór raforkuver =
j oj háspennulínur og rekur mörg !
j orkuver. Steingrimur er í hópi f
jþeirra íslenzku æskumanna, erí
j nota hvert tækifæri, sem gefst)
f eriendis, til þess að kynna sér j
J markverðar nýjungar með það j
J fyrir augum, að þær gætu komiö j
) að gagni heima. Byggin-,amálin j
j eru einmitt eitt af stórmálum|
í íslenzku þjóðarinnar, enda vant- j
j ar mikið á að allir íslendingar!
I búi í viðunandi húsnæði. Má!
því ætla að margir vilji íhugaj
efni þessarar greinar. j
ingavísitalan hefir hækkað
úr 100 þá í 250 nú. í rauninni
rcyndist þó bygginigakostnað
ur íbúðahúsa hafa hækkað
míkið meira en ofangreind
vísitala gefur tu kynna. Visi
talan er fundin með því að
bera saman kostnað sements
timburs, stáls og vinnu í á-
kveðnum hlutföllum. Af þessu
eru vinnulaunin sá liður, sem
mest hefir hækkað. Þau hafa
víðast fjórfaldazt á þessum
tíma, auk þess, sem vinnu-
tími hefir stytzt og afköst án
nýrra véla og tækni yfirleitt
minnkað. Við byggingu íbúða
húsa eru vinnulaunin miklu
stærri hluti af kostnaðinum,
en_ vísitalan gefur til kynna.
Á árunum fyrir stríðið
kostaði rúmmeterinn af einn
ar hæðar íbúöarhúsi með
thnburgrind og án kjallara
um 12,50 til 14 doilara (þetta
samsvarar 82 tií 92 krónum
sámkv. gengi krónunnar fyr
ir stríð,- en 200 til 260 kr. á
nútíma .gengi hefiiiar). Fróð-
ir menn segja mér, áð sama
byggí ?reeð s'ámu aðferö-
u?re mundi i dag kosta að
minnsta kosti 50 til 60 dollara
rúmmeterinn (816—970 kr.),
eða 4 tjl 5 sinnum meira en
fyrir striíS. í sambandi við
þessar töíur verða méhn að
hafa í huga, að vinriulaun
eru hér helmingí hærri en
heima og því byggingakostn-
aður eðijiega hærri með svip
uöum aðferðnm.
— O —
Þó að þessi hækkun bygg-
ingakostnaðarins verði varla
talin óeðlilega mikil, ef hún
er borin saman við hækkun
þá, sem átt hefir sér stað
heima, þótti hún allt of mikil
í Bandaríkjunum. Kaup hafði
að vísu hækkað mjög á þess-
um sama tima, en tekjuaf-
gangur ekki að sama skapi.
Verðiag allt hafði hækkað
afar mikið og margt fieira er
taUð nauðsyn en áður var.
Almenningur gerir hærri kröf
ur á flestum sviðum, ekki
sízt til húsa. Þessi stórrika
þjóð taldi síg ekki geta byggt
allt það, sem þurfti með slík-
um tilkostnaði. Hvernig má
það vera, að við íslendúigar
höfum efni á að byggja eins
og nú er gert heima?
Tii að ráða bót á þessu var
stofnuð ríkislánastofnun,
sem lánar með góðum kjör-
'Jn til ibúðabygginga og end-
urbóta. Geta bæði einstakl-
ingar og byggingafélög fengið
lán þannig. Þýðingarmeiri
voru þó endurbætur þær á
byggingaaðferðum, sem eiga
rætur sínar að rekja til sam
keppni byggingafélaga og
rannsókna opinberra stofn-
ana og skóla.
Endurbætur þessar urðu
ekki til á einum degi og eru
afar margbreytilegar. Mun ég
aöeins ræða þær, sem hafa
átt mestan þátt í lækkua
byggingakost-naðar hér, og
sem ég tel að geti komíö að
r.okkrum notum heima.
¥jöldaframleiðsla og verk-
sre?'ðjufra?reZeZðsIa
Zi?rebw?'gr‘redarhúsa.
Langflest íbúðahús í Banda
ríkjunum eru byggð þannig,
steinsteyptum grunni. Hún
er kiædd með tjörupappa og
vírneti að utan og múrhúðuð.
Innan í grindina er sett ein-
angrun, þar sem þess er þörf.
Innan á eru settar sérstakar
gipsplötur með götum á. Er
múrhúðað beint á þær. Þakið
er úr timbri með tjörupappa
og flisum eða öðrum þakplöt
uin. Þessi hús eru langflest án
kia'.lara. Grunnurinn er slétfc
aður og þjappaður og háif-
fylltur með einhverju ein-
angrandí efni, en útveggir
einir eru steyptir niður fyrir
frostmark. Aldrei hefi ég séð
farið niður á fast með einnar
eða tveggja hæða íbúðahús.
Þegar byggingaframkvæmd
ir hófust í lok striðsins, tóku
þátt í þeim bæði byggingafé-
lög og einstaklingar, eins og
venja hafði verið'. Bráðlega
kom þó i Ijós, að einstakling
arnú- gátu ekki keppt við
byggingafyrirtækin, sem
nýttu fjöldaframleiðsluaðferð
ir og nýja tækni við fram-
leiðslu sina.
Á árunum 1920 til 1930 er
áætlað að 98 af hundraði
íbúðahúsa hafi verið byggð
af' einstaklingum eða litlum
byggingaféiögum. Fjölda-
f.ramleiðslan var þá næstum
óþekkt. Nú er áætlað að 78 af
hundraði af nýjum íbúðahús
um scu byggð af stórfyrir-
tækjum í fjöldaframleiðslu.
Árangurinn af þessu hefir
orðið sá, að það er nú í fæst-
um tdfellum einstaklingur-
inn, sem kemur tú bygginga-
meistarans með teikningu
sína og felur honum að byggj a
hús sift, heldur er það bygg-
ingafyrirtækið, sem kemur til
kaupandans með skrautlegan
Mynd 2. V,'erið að reisa ver ksmiðjuframleitt hús.
Mynd !• íbúðarhverfi í byggingu. Samtímis er
búa götur undir malbikun.
að reist er timburgrind á myndalista og býður honuní
hús sín til kaups. Hánn getur
valið á milli nokkurra gerða
og allmargra byggingafélaga.
Þessari þróT.m í byggingU
íbúðarhúsa hefir verið líkt við
bifreiðaframleiðsluna. Þar
ráða duttlungar einstaklings
ins því aðeins innan þröngra
takmarka, hvernig hifreið sú
er, sem hann kaupir-
Okkur ísléndingum mundi
efiaust reynast allerfitt að
sætta okkur við slíkt. Við er-
um miklir einstaklingshyggju
menn. En það eru Bandaríkja
menn yfirleitt einnig, enda
þrjóskuðust margir alllengi
víð. Sú staðreynd réði þó úr-
slitum, að með þessu móti hef
ir fjöldinn getað eignazt sitt
eigið hús yfir höfuðið. Þau
kosta ekki aðeins mikið
minna, heldur eru húsin iðu-
lega fullt eins vönduð. Þeim
fylgir einnig næstum undan-
tekningarlaust sléttuð eða
jafnvel ræktuð lóð, malbikað-
ar götur og steyptar gang-
stéttir og fullkomið verzlunar
hverfi í nágrenninu. Auk þess
losnar einstaklingurinn vtð
allar áhyggjur ög nöldur, sem
fylgja byggingu eigin húss.
Til að byrja með var sparn
aðurinn við fjöldaframleiðsl-
una einkum fólginn í hag-
kvæmari kaupum efnis og
tækja, sem var keypt í stórum
stíl, og betri nýtángu vinnunn
ar. Vanalega eru aðeins þrjár
til fjórar gerðir af húsum í
hverju hverfi. Smávægilegar
breytingar eru þó venjulega
gerðar á einstökum húsum,
þannig, að ekki sé áberandi,
að þau séu eins. Að öðru leyti
er ekki um stórkostlegar þreyt
ingar á byggingaaðferðum að
ræða. Timbrið er að vísu venju
lega sagað niður í réttar lengd
ir í verksmiðju, en það er enn
þá smiðurinn með hamar
sinn, sem reisir þessi hús &
staðnum.
Slíkt hverfi I byggingu er
sýnt á mynd 1- Til hægri sjást
húsgrindur á grunnum. Þök-
in eru komin á þær flestar. Til
vinstri sjást hús, sem búið er
að þekja með tjörupappa.
Verið er að undirbúa götuna
undir malbikun. í baksýn
sjást hús, sem lokið er við og
þeaar búið í.
Rúmmetrinn í húsunum &
mynd 1 kostar um 30 til 35
dollara (480 til 560 krónur).
Hér er því um verulega lækk
un að ræða, og virðist verðið
ekki mikið, þegar tekið er til-
l‘t til meðaltekna hér, sem
eru tvöfalt hærri en heima.
Og áfram var haldið. Það hafa
á síðari árum alltaf verið há-
værar raddir um nauðsyn þess
að lækka byggingakostnað
með róttækum breytingum á
(Framhald á 7. síðu.)