Tíminn - 22.01.1956, Side 8

8_______ ' ________' ! TÍIHINN, sunnudaginn 22. janúar 1956.
m
ÆmST
IslendingaþættÍT
Dánarminning: Þorsíeinn Jónsson,
símstjóri, Dalvík
í dag er til moldar borinn að
Upsum í Svarfaðardal, Þorsteinn
Jónsson, símstjóri og póstafgreiðslu
maður í Dalvik. ^
Við fráfall Þorsteins á sveitin
öll — Svarfaðardalur — á bak að
sjá þeim manni, sem tvímælalaust
var mestur athafnamaður sinnar
samtíðar þar í hreppi og hefur
markað mörg spor og glögg, sem
sýnileg munu og metin að verð-
leikum löngu eftir hans daga. Ung-
ur að árum hóf Þorsteinn athafn-
ir og var afkastamaður á borð við
þá, sem voru mörgum árum eldri
en hann Innan við tvítugs aldur
varð hann formaður á sexæringi
föður síns til sjóróðra, og þess
minnist ég að faðir minn, sem
þá hafði verið háseti hjá Þorsteini,
sagði síðar sögur af djarfri sókn
og tvísýnum atburðum, sem stund-
um var við að etja, en allt fór
vel undir hinni ágætu stjórn Þor-
steins.
Foi’mennskan á sexæringnum
Kára var upphaf þeirrar útgerðar,
sem Þorsteinn rak um áratuga skeið
Hann keypti og gerði út fyrstu
vélbátanna, er komu til Dalvíkur
1906, reisti þar bryggju og verbúð-
ir á nútíma vísu og lagði með
því grundvöll að nýtízku útgerðar-
höfn í Dalvík, í upphafi þessarar
aldar, þá milli tvítugs og þritugs
að aldri. Er fram liðu stundir
færðist sú útgerð í aukana með
fjölgun fiskibáta og stundum með
útgerð stærri skipa. Er árin færð-
ust yfir hallaðist þó athafnaþrá
Þorsteins meir frá útgerð yfir á
svið landbúnaðar og bygginga á
bújörðum.
Þorsteini voru í vöggugjöf léðir
margir góðir hæfileikar. Jón faðir
hans var ágætur smiður og það var
Þorsteinn líka. Lagði þó ekki mikla
stund á það starf en stóð því meira
í stórræðum um byggingarfram-
kvæmdir. Um aldamótin stundaði
hann þó smíðar út í Kaupmanna-
höfn ein vetur, en skömmu eftir
heimkomu reisti hann sér íbúðar-
hús í Dalvík, slíkt, er um áratugi
var hið stærsta og veglegasta í
sveitinni, en síðar lét hann reisa
margar byggingar bæði í Dalvík
og á jörðum þeim, er hann eign-
aðist og hýsti hverja af annarri
að meira eða minna leyti, en að
jarðeignum hans og umbótum á
því sviði skal sti-ax vikið.
Samtímis útgerðinni stundaði
Þorsteinn verzlun á tveim fyrstu
áratugum aldarinnar og þvi fylgdi
honum kaupmannsheitið, sem hann
var auðkenndur með Iöngu eftir
að hann hætti athöfnum á því sviði.
í okkar sveit voru framkvæmdir
Þorsteins langtum stórfelldari en
nokkur hafði séð, þegar hann stóð
í byggingarframkvæmdum, og rak
útgerð og verzlun samtímis. Spunn
uzt; í sambandi við þetta, meðal
áhorfenda, sögur um, að æfintýra-
leg; heppni með happdrættisvinn-
ing; hefði skapað frumrót að öll-
umi þessum framkvæmdum. Svo
mun þó ekki hafa verið. Hitt mun
sannast mála, að menn, sem áttu
fjátmuni, voru glöggskygnir á at-
hafnaþrá og stjórnhæfni Þorsteins,
áráéði lians og hagsýni, trúðu hom
um; fyrir fé til hinna miklu og
fjölþættu framkvæmda. Ég átti
noþkrum sinnum í einrúmi við-
ræður við Þorstein um þessi mál
og tjáði hann.mér, að á fyrstu
árunum hafi hann átt margar Vöku-
naétur vegna þess, að vandséð var
stiíþdum hvernig greiðsla slculd-
bintlinga yrði framkvæmd til þess
að.rbregðast ekki trausti lánar-
drþttna. En Þorsteinn brást '.ekki.
þeirra trausti og hann sá líka helzt,
að;'skuldunautar sínir stæðu í skil
um!t en hjá því varð ekki komizt,
að. í' umfangsmikilli athöfn yrði
haiþi einatt lánardrottinn.
Dýpstar rætur í hug og hendi
átfí, allt það, er varðaði framtak
og-tunbætur á bújörðum þeim, er
hann eignaðizt. Á meðan Þorsteinn
stundaði verzlun og útgerð varð
til vísirinn að ræktunarhneigð
hans. Hann lét ílytja slóg og hausa
á svartan sand og sótti þökur um
langvegu til að gera grænan blett
þar, sem áður var eyðimörk. Frjó-
efnasnauða leirmóa tók hann til
meðferðar og breytti í iðgræn tún.
Og það tjáði hann mér hin síðustu
ár, að sársaukalaust væri sér það
ekki að sjá þessa grænu bletti,
sem með ærnu erfiði og kostnaði
hefðu verið skapaðir. gerða að göt
um og brytjaða í byggingarlóðir
vaxandi sjávarþorps. o
En Þorsteinn færði ræktunar-
athafnir sínar langt út fyrir mörk
Dalvíkurkauptúns. Hann keypti
jarðir, rak á þeim búskap og gerði
stórvirki á sumum með miklum
byggingarframkvæmdum. Hann
átti um skeið jarðir á Árskógs-
strönd, í Hrísey, Ólafsfirði, Héð-
insfirði og í Svarfaðardal. í enga
þein-a lagði hann þó svo mikla
fjármuni og framtak eins og
Karlsá. Um stund hugði hann á
miklar athafnir í Vík í Héðins-
firði, en auðn þess staðar skyldi
þó verða endir þar.
Þorsteinn var fæddur á Grund
og átti þá jörð á síðari árum æv-
innar. Sjötíu og fjögurra ára að
aldri sat hann andspænis mér í
stofu minni og tjáði, að ósk sín
væri heitust sú að mega lifa þá
stund, að sjá rísa riýtt býli með
víðum ræktuðum löndum á Grund-
arbökkum, því að nógu væri Grund
stór til skipta, þegar allt yrði rækt-
að. Hann hafði markað fyrsta spor-
ið í þá átt með byrjun ræktunar,
en fékk ekki þá ósk uppfyllta að
sjá þar rísa sjálfstætt býli með
víðum, vel yrkturn ekrum.
Þorsteinn bar brennandi athafn-
arþrá í brjósti fram á síðustu ár.
Laust eftir að ég hafði skrifað
í blaðið Dag á Akureyri greinina
um veg fyrir Ólafsfjarðarmúla, ár-
ið 1950, en það var fyrsta tillagan
sem opinberlega kom fram um
það efni, kom Þorsteinn til mín
gagngert til þess aö tjá mér hrifn-
ingu sína og fullkomna sannfær-
ingu um, að af þessu framtaki
yrði, þó hann yroi þá máske kom-
inn yfir í aðra tilveru. En hann
tjáði mér einnig. að meginþorri
manna teldi þetta fásinnu.
,,En það er gamla ságan. Þeir,
sem ékkert vilja á sig leggja eigá
aldrei neina framfaraþrá eða fram
tíðarhugsjónir,“ bætti hánri við.
Þorsteinn kauþmaður var aldrei
i þeim flokki stjórnmála, sem til
framsókriar teljast, en hann var
alla tíð; í orði og þó sérstáklega
á borði, sá íHéstj írarnsóknarmað-
ur í öllum athöfnlim og umbótum,
sem Svarfdælingar hafa átt á þess-
ari öld; enda ber sveitin og kaup-
túnið þess mcrg. 'merki.
Það hlaut iíka áð falla í. hans
hlut, að standa í opinberum störf-
um fyrir sveit sína. Hann sat í
hreppsnefnd í áraraðir og mun
hafa verið oddviti hennar um 20
ára skeið. -Var það ekki feitLstarf
né vinsælt, en Þorsteinn tók á
sig óþægindin og að flestra dómi
fórust honum þau störf úr hendi
eins og önnur — með sóma. Hann
var í stjórn sparisjóðs, skattanefnd
armaður og gengdi fleiri störfum
í sveitinni. Símstjóri var hann í
Dalvík frá því sími kom þar og
til 1954, og auk þess póst-
afgreiðslumaður eftir að faðir hans
lét af starfi, eða um 20 ára skeið.
Þegar Þorsteinn Raupmaður nú
er horfinn, veit ég að margir þeir
er minnast athafnasamasta tíma-
bils ævi hans, skoða það skeið
sem hið framfaradrýgsta í okkar
sveit, allt frá tilveru þorpsins, sem
Böggvisstaðasands með mörgum
; lorfkofum, til þess að verða veg-
i legt Dalvíkurkauptún með reisu-
legum byggingum.
Tíminn breiðir blæju sína yfir
framfarasporln hans Þorsteins, en
þau eru svo mörg og djúp, að
seint mun í þau fenna að fullu,
og þegar saga sveitarinnar verður
skráð hlýtur hún að tengja margar
akkerisfestar. í undirstöður þær,
sem Þorsteinn lagði. Hann byggði
ekki starf sitt og afrek á skóla-
göngu, en skóli lífsins skóp úr
ágætum efnivið hinn ágætasta
mann, ekki gallalausan, en gjörv-
an og góðviljaðan þar sem hugur
hans hneigðist að.
Hann fór ekki almannaleiðir í
öllum málum og átti því mótherja
við að etja, en ég held að enginn
hlutur hafi verið honum fjær en
notkun óheiðarlegra vopna í við-
skiptum. Og Þorsteinn var sannur
vinur vina sinna — hjálpfús í
þeirra garð er þurftu.
Þungur harmur var að Þorsteini
kveðinn við ástvinamissi, er mann-
vænleg börn hans tvö urðu her-
fang hins hvíta dauða með nokk-
urra ára millibili. Þeir atburðir
færðu hug hans inn á vettvang
andlegra efna, sem hann þó helzt
kaus að eiga fyrir sig.
Heimili þeirra Ingibjargar og
Þorsteins var löngum stórt og þar
bar að garði gesti marga og gang-
andi, sem með viðeigandi gest-
risni var greiði veittur. Því var
það þekkt langt út fyrir takmörk
sveitarinnar.
Því er hér rakinn athafnafer-
illinn úr lífsvef Þorsteins kaup-
manns, að sá þáttur var sterkast-
ur allra í fari hans og óvenju-
legur. Að rekja aðra þætti einnig
væri viðeigandi en sRal ekki hér
gert.
★
Þorsteinn kaupmaður, — en svo
var hann jafnan nefndur heima í
sveit sinni, — fæddist að Grund í
Svarfaðardal þ. 29. september
1879. Foreldrar hans voru Jón
Stefánsson, síðar pósíaígreiöslu-
Skrifstofustúlks
óskast í sýsluskrifstofuna á Selfossi til skemmri eða
lengri tíma. Vélritunarkunnátta nauðsynleg. Nánari
upplýsingar veittar á sýsluskrifstofunni.
Sýslumaður Árnessýslu.

Umboð almannatrygginganna
fyrir Kópavogskaupstað
verður í skrifstofum bæjarfógeta Neðstutröð 4. Bóta7‘
greiðslur hefjast miðvikudaginn 25. janúar. Skrifstof-
an verður opin til afgreiðslu virka daga kl. 10—12 f.h.
og 1—3 e.h., laugardaga þó aðeins kl. 10—12.
Tryggingastofnun ríkisins.
essssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssi
JARÐÝTA
óskast til kaups. Helzt T. D. 9 eða samsvarandi stærð.
Tilboð merkt: „Jarðýta11 sendist afgreiðslu Tímans
fyrir 1. marz n. k.

í Dalvík, og kona hans Rósa Þor-
steinsdóttir.
Þorsteinn kvæntist árið 1902,
Ingibjörgu Baldvinsdóttir frá Bögg
visstöðum. Bjuggu þau í Dalvík
alla tíð, en Ingibjörg dó árið 1950.
Þau eignuðust 4 börn: Hannes og
Þórarinn, sem búsettir eru í Dal-
vík, Hildigunni og Friðþjóf, sem
bæði dóu ung. Tvö fósturbörn ólu
þau upp: Ingunni Sigurjónsdóttur
og Marinó Þorsteinsson, er sættu
sömu umönnun og ef verið hefðu
börn þeirra hjóna.
Eftir stutta legu lézt Þorsteinn
á sjúkrahúsi Akureyrar þann 1.
janúar síðastliðinn.
18. janúar 1956.
Gísli Kristjánsson.
1 U' V/O ABNAKUÓL
I I
nuiMiiiiiisiimiiiiiiiiiuuuuuuuiiiiiiiiiiiiiiiiiifii***Mom
Aualýsið í TIHWIM
NÆLONSOKKAR
NÆLON-
CREPSOKKAR
ULLARSOKKAR
karla og kvenna
Heildsölubirgðir:
íslenzk-erlenda Verzlun
. Sl rr. Síffi 5333.

osssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssss