Tíminn - 21.02.1956, Blaðsíða 8

8
/ slendingaþætúr
Friðgeir H. Berg
AÐFARARNOTT 11. febrúar
lézt á Akureyrarsjúkrahúsi Frið-
geir H. Berg, rithöfundur, 72 ára
að aldri.
Friðgeir Haildórsson Berg var
fæddur að Granastöðuin i Köldu-
kinn vorið 1883, þann 8. júní að
því er hann sjálfur taldi eftir
sögn móður sinnar, en samkv.
prestþjónustubók hinn 18 maí.
Foreldrar hans voru Halldór Berg-
finnur Jónsson bónda frá Öxará í;
Bárðardal, Bergþórssonar og kona;
hans Ingibjörg Hallgrímsdóttir
bónda í Miðhvammi í Aðaldal,
Jónssonar. Þriggja ára að aldri;
flutlist Friðgeir með foreldrum
sínum úr Aðaldal vestur yfir Eyja-
fjörð og ólst þar upp hjá þeim,!
en þau bjuggu búi sínu lengst af
á Svíra í Hörgárdal. Friðgeir flutt-
ist til Vesturheims með föður sín-
um aldamótaárið, en þá var móð-
ir hans fyrir stuttu látin. Hann
dvaldist mest í íslendingabyggðum
í Manitoba i Kanada og N-Dakota
í Bandaríkjunum og fékkst við
allskonar störf, en mest þó við
smíðar. Eftir tæpa 16 ára dvöl
vestra kom Friðgeir heim aftur
vorið 1916. Hann kvæntist frænd-
konu sinni Valgerði Guttormsdótt-
ur frá Ósi í Hörgárdal. Reistu þau
nýbýlið Hofteig í landi Hofs í
Möðruvallasókn, og bjuggu þar
nokkur ár. Fluttust síðar til Akur
eýrar og áttu þar heima æ síðan.
Einn son áttu þau hjón, Guttorm,
er býr þár heima. Friðgeir stund-
að smíðar meðan heilsa hans leyfði,
og fékkst við þýðingar og ritstörf
í hjáverkum. Um langt skeið hafði
hann verið fréttaritari Ríkisút-
varþsjns á Akureyri.
A fyrstu árum sínunr vestra varð
Friðgeiy fyrir því slysi að fótur
Frændi Brooklynmeistarans.
Þessi ungi íslendingur er í ætt
við Magnús Smith, sem einu sinrii
var skákmeistari í taflfélagi Brook
lyn og Manhattan.
JÓHANN HANNESSON við
íslenzka safnið í Cornellháskóla
í íþöku hefur rakið ættir þeirra
Friðriks og Magnúsar saman.
Magnús er fæddur á íslandi, en
fluttist til Winnipeg á fyrstu árum
skákfrægðar sinnar. Hann varð
skákmeistari Kanada áður en hann
fór til New York, þar sem hann
vann mikla skáksigra.
Starfaði með heimsmeistara.
Hann varð ritsjóri við vikublað
um skák og bókmenntalegur ráðu-
nautur Dr. Emanuels Lasker, sem
einu sinni var heimsmeistari í skák.
Vegna hinna miklu sigra Friðriks
Ólafssonar í skáklistinni hafa sam-
borgarar hans fengið mikinn áhuga
á listinni og margið aflað sér upp-
lýsinga um skákaðferðir Magnús-
ar frænda hans.
Síðan birtir blaðið tvær af
skákum Friðriks í Hastings. Við
Corral frá Spáni, þar s’em Friðrik
vann í 39 leikjum, og við Darga
Þýskalandsmeistarann, en sú skák
varð jafntefli eítir 23 leiki.
hafá. Um hann mátti með sanni
segja það er b.ar.n orti eftir einn
fornvin sinn vestan hafs, Jóhann
Reykdal föðurbróður Jakobínu
Johnson skáldkonu:
„Hreinn og beinn í hug og verki,
hræsni hvöss þú veittir svör.
Það leið aldrei undirhyggju,
orð eða bros um þína vör.
Þú varst ekki meðalmaður,
máttur fyliti þína sál.
Ef af móði mæltir stöku f
mundu orð þin skörp sem stál.
Hispursfólki sárt gat sviðið,
sem að fyrir þessu varð.
Nú í manna frjálsa fylking
finnst mér höggvið óbætt skarð.“
Gaman var þig að hitta, frændi
sæil, og gott Var þér aðí kynnast,
þó eigir- væri með öllu vandalaust.
Oft kom ég á heimilið ykkar Val-
gerðar þann aldarþriðjung, sem
lians lenti í vél í verksmiðju er kynni okkar hafa varað- Þú vildir
hann vann í og muldist leggurinn.!vera mer sem frœndi,'vinur og
Varð hann bæklaður og gekk Frið faðir> °S maske hefir þig aldrei
geir stinghaltur síðan. Háði þetta rent Srun í til fulls, hversu yel
honum mjög til vinnu og olli hon- i)tír tókst það. En það er min sok,
um oft langvarandi kvöl og þreytu, |er her eftlr verður óbætt.
og gerði erfitt fyrir um margs-l Nu þegar eg rifja upp við leiða-
konar störf er þó hefðu getað skil hy11111 okkar, þa fmn eg að
verið honum að skapi. | *>au eru með Þeim hætti fra þmm
Friðgeir var maður bráðvel halfu-..að Þeim fær hvorkl Srand-
gefinn og hámenntaður af sjálfs-i að raölur né ryð. þviað eins
námi. Hann var skáld gott \ se§ir 1 einu Óoðanna þrnna:
og hafði yndi af fögrum skáld- j
skap. Söngelskur var hann, enda Hversu sem hatt þvi er hossað,
raddmaður góður og lengi í kór- jsem við heimslist og raunsæi er
um, bæði vestan hafs og eins eftirí , kennt,
að heim kom. Hann gaf út ljóðabók Þa Sengur aldrei til grunna
ina Stef 1935, og nokkrum árum,hiu goðborna hjartans mennt.
síðar smásögur og frásagnir, dul' sú gleði sem minnig geymir,
ræns eðlis, I ljósaskiftum. Þá hafði það gull sem a3 hiartað sló,
hann fýrir nokkru lokið endurminn ; gelur ei farist né fölnað,
ingum sínum, og er verið að hefja þóu falli í eld og snjó.’
útgáfu þeirra. Friðgeir var hinn
mesti hagleiksmaður í hugsun og Þú varst af eðlum málmi gerð-
talaði fagurt mál og kjarngott. ur. Hjartans gull þitt er óforgengi
Smíði hans bar vitni um hagleik j legt í hugum þeirra og minnum
og smekkvísi, og rithönd hans var
hagleg að allri gerð. Allt bar þetta
órækt vitni því listræna eðli er
Erlent yfirlit
(Framhald af 6. síðu.)
fóru fram aukakosningar í þrem-
ur kjördæmum í Bretlandi. Auka-
kosningar þessar stöfuðu af því,
að íhaldsmenn þeir, sem höfðu
verið fulltrúar þeirra á þingi,
höfðu verið aðlaðir. Úrslit auka-
kosninganna urðu þau, að íhalds-
menn héldu þingsætunum, en með
miklu naumari meirihluta en áður.
Jafnaðarmenn rétt stóðu í stað,
en frjálslyndir, sem buðu fram
í tveimur kjördæmunum, uku
mjög fylgi sitt eða sem svaraði
því, sem íhaldsmenn höfðu tapað.
Úrslit þessara kosninga þykja
benda til þess, að breska íhalds
stjórnin hafi vaxandi andstöðu að
mæta og hefði hún þó reynst meiri,
ef áðurnefndar ráðstafanir hefðu
verið kunnar áður en kosningarnar
fóru fram. Jafnframt þykja þessi
úrslit sýna, að jafnaðarmenn séu
enn ekki búnir að endurvinna þá
tiltrú, sem þeim sé nauðsynleg
til þess að verða sigurstranglegir.
Flestir spádómar hníga þó í þá átt,
að Gaitskell njóti vaxandi álits
og megi því vænta þess, að hann
rétti við traust flokksins.
Þ. Þ.
TÍMINN, þrightdagifari :aÍ:.febrj^cgÍ8Í56.
::
Hafið þér íhugað það, að Bláu |
Giliette blöðin í málmhylkjun-1|
h
um kosta ySur ekkert meira jj
n
♦ *
♦♦
::
::
!:
::
::
::
Raksturinn verður fljótari og
ánægjulegri með því að nota
blöðin í málmhylkjunum og nýj-
ustu gerð Gillette rakvéla. Þér
getið keypt rakvélina „Rocket“
með sex Bláum Gillette Blöðum
fyrir aðeins kr. 33.00
10 Blá Gillette Blöð í málmhylkj-
um kr. 14.00.
Gilletté
býður fljótari rakstur
«
::
H
♦♦
♦♦
♦♦
1
H
::
er einhverntíma litu birtu þess.
Indriði Indriðason.
hann bjó yfir í óvenju ríkum mæli,
en ekki fékk notið sín til fulls
eða borið þann ávöxt er efni stóðu . Friðrik Ölafssom
til. I
í grein er Jakob Kristinsson
fyrrv. fræðslumálastjóri ritaði í
Dvöl 1940 um Friðgeir, kemst hann
svo að orði er, hann segir frá fyrstu
kynnum þeirra vestan hafs, 1914:
-----„leikni hans í því, að velja
hugsunum sínum kröftug, kjarn-
góð og rammíslenzk orð, bar svo
langt frá því, sem venjulegt var,
bæði austan hafs og vestan, að ég
hálfskammaðist mín fyrir hina
hversdagslegu og sviplitlu íslenzku
mína.“
Friðgeir var maður vel á sig
kominn að öllu útliti, fríður sýnum
og gerðarlegur, fagureygur og
hreinn á svip, en gat virzt þurr
Og stoltlegur.
Hann var mjög óvenjulegur per-
sónuleiki, flestum minnistæður er
sáu hann og heyrðu, og öllum hug-
umkær er honum kynntust til hlýt
ar. Geðríkur var hann og hispurs
laus, svo að undan gat sviðið, sátt-
fús og viðkvæmur sem barn, því
engann vildi hann að ósekju styggt
(Framhald af 7. síðu.)
fjölmörgum alþekktum skákmönn-
um. Nýiega hefir Friðrik gjörsigr
að skákmanninn Hermann Pilnik
frá Argentir.u og íór keppnin fram
í Reykjavik.
Þessi argentínski stórmeistari
haíði rétt áður tekið þátt í und-
irbúningsskákmóti fyrir heims-
rneistaramótið, sem haldið verður
í Amsterdam i næsta mánuði. Ó-
hræddur vlð fvrri sigra Pilniks
bar Ólafsson sigur úr býtum og
var staðan 4-0, en .2 skákir urðu
jafnteí'-;
Bækur og höfundar
(Framhald af 4. síðu.)
argáfuna en hin gamla heimska
nokkru sinni var“.
Þegar Dylan Thomas
fór í hundana
Gyldendal er um þessar mundir
að gefa út þýðingu á nýrri bók
eftir Malcolm Brinnins, er fjallar
um ljóðskáldið frá Wales, Dylan
Thomas, og einkalíf hans. Bókin
heitir „Dylan Thomas í Bandaríkj-
unum“. Hún er þegar tilefni til
umræðna um hið gamla deiluefni,
hversu langt eigi að ganga í því
að lýsa einkalífi höfundar og meta
verk hans með hliðsjón af því.
Bókin um Dylan Thomas er mjög
opinská skilgreining á því, hvernig
þetta ágæta skáld fór gersamlega
í hundana, unz yfir lauk í New
York fyrir 2 árum, er hann lézt af
alkóhóleitrun. Skrif Brinnins um
þessa hlið á einkalífi skáldsins
hafa m. a. vakið gagnrýni ritstjóra
„Bonniers Litterára Magasin", sem
telur ritun hennar og útgáfu harla
vafasamt fyrirtæki. Hann viður-
kennir, að slík opinberun á einka-
málum höfundar geti e. t. v. aukið
við þekkingu manna á einstaklingn
um, en samt hljóti önnur atriði
að vera þyngri á vogarskáiinni, svo
::
::
:::::::::::::::::::::::::::::::«::::::::::::::::::::::«:::::::::::::::::«::::«::::::«:::::t'
a íí
♦♦
1AÐVÖRUN
um stöðvun atvinnurekstrar
vegna vanskila á söluskatti
Samkvæmt kröfu tollstjórans í Reykjavík og heimild
í 4. mgr. 3. gr. laga nr. 112, 28. desember 1950, verður «
atvinnurekstur þeirra fyrirtækja hér í umdæminu, er «
enn skulda söluskatt IV. ársfjórðungs 1955, stöðvaður, :|
þar til þau hafa gert full skil á hinum vangreidda «
söluskatti ásamt áföllnum dráttarvöxtum og kostnaði. «
Þeir, sem vilja komast hjá stöðvun, verða að gera full «
skil nú þegar til tollstjóraskrifstofunnar, Arnarhvoli. H
♦♦
H
«
Lögreglustjórinn í Reykjavík
20. febrúar 1956.
::
♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦

Móðir okkar,
Margrét Jónsdóttir
frá Hamraenda,
lézí að Eskihlíð 18 þann 18. þ. m.
Jarðarförin ákveðin síðar.
Börn hinnar látnu.
sem tillit til konu og barna. En
nánustu aðstandendur skáldsins
höfðu reynt að stöðva útkomu bók-
arinnar. Ake Runnquist, ritstjóri
Bonniers, telur það brot á frið-
helgi einstaklingsins, þegar óvið-
komandi persóna notar þá niðr-
andi vitneskju, sem hann hefir
komizt yfir, til þess að upphefja
sjálfan sig með því að opinbera
hana allri veröldinni.
Hinn göfugi villimaÖur
UM ÞESSAR mundir er að
koma út á dönsku bók um Paul
Gauguin, hinri mikla franska lista-
mann, eftir Lawrence og Elisabeth
Hanson. Hagrup Forlag gefur út.
Bókin kom upphaflega út í Bret-
landi árið 1954 og heitir „The
noble Savage“ eða hinn göfugi
villimaður.
Bókin vekur athygli í Dan-
mörku, m. a. vegna þess, að
Gauguin var úm tíma giftur
danskri koriu og í bókinni kémur
fram.ýmislegt nýtt um.hjónabands
mál hans, m. a. úr bréfum. En
bókin fær þó heldur ómilda dóma
í dönskum blöðum og þykir ekki
hafa skýrt listaferil hans né ævi-
sögu, enda þótt hún megi teljast
allskemmtileg aflestrar, og berorð
um ýmsa þætti í lífi þessa undar-
lega manns, sem höfundar kalla
með nokkrum rétti villimann.
Mest umtalaÖa skáld-
sagan '
Rétt fyrir áramótin kom út ný
skáldsaga eftir brezka skáldsagna-
höfundinn Graham Greene, „The
Quiet American", Þessi bók er nú
mest umtalaða skáldsagan í hinum
enskumælandi heimi og stundum
nefnd í blöðum „the novel for
1956“, enda þótt sá dómur megi
heita fullsnemma upp kveðinn.
Bókin er um þessar "mundir að
koma í danskri þýðingu hjá for-
lagi Hasselsbachs í Kaupmanna-
4iöfn, og er hennar beðið með eft-
irvæntingu i Danmörku. . _____