Tíminn - 22.03.1956, Blaðsíða 2

TÍMINN, fimmtudaginn 22. marz 1956
Enskur sjóliði drukknar í Akureyrarpoili
í gærmorgun varð dauðaslys á Akureyrax-polli. Ungur
sjóliði af brezkru freigátunni Rattle Snake, drukknaði, er
seglbát hvolfdi. Brezka freigátan hefir legið á Akureyrar-
höfn undanfarna daga. í góðviðrinu fóru 3 sjóliðar að sigla
á seglbát frá skipinu.
2
Hagnýting jaríliitans
(Framhald af 1. síðu.)
að kaupa djúpbor, og bæjarstjórn
Reykjavíkur hefir eining ákveðið
að kaupa bor. Bor ríkisins er ætl-
aður til borunar á gufusvæðum,
en bor bæjarins til að leita eftir
!áeitu vatni. Er ráðgert að báðir
oorarnir komi til landsins fyrir
íitt sumar, og ætti þá að fást úr
bví skorið, sagði Steingrímur Stein
^órsson, hvort áætlanir þær, sem
gerðar hafa verið um magn jarð-
ritans, reynast réttar, og þá jafn
ramt, hvort nægur jarðhiti er í
•aun og veru fyrir hendi til þeirra
íagnýtingarframkvæmda, sem um
xr rætt.
tannsókn á notagildi jarðhita.
Þá vék ráðherrann að notagildi
arðhita til gróðurhúsa, raforku,
íitunar og iðnaðar. Nú eru rekin
jróðurhús við jarðhita, cr þekja
jni 70 iiektara lands. En mögu-
eikar fyrir hendi til aukinnar hag
íýtingar, þótt ekki sc fulikanuað.
Þá hafa skilyrði lil raforku-
/innslu verið allýtarlega rannsök-
ið og áætlanir gerðar um jarð-
gufurafstöðvar. Eru ekki taldir
:æknilegir möguleikar á rekstri
arðgufurafstöðva, og vinnslukostn
iður er talinn svipaður og vatns-
iflsstöðva, þar sem skilyrði eru
|óð. En magn raforku, sem unnt
;r að vinna úr gufu er lítið, miðað
/ið vatnsafl landsins. í Krýsuvík
: d. rúmlega % hlut þeirrar raf-
orku, sem fæst úr Soginu full-
/irkjuðu. Er því líklegast, að raf-
orkuframleiðsla af þessu tagi
skipti ekki miklu máli hér í landi
vatnsaflsins.
Vlöguleikar hitaveitu.
Nokkru öðru máli gegnir með
íitaveitu. Ráðherrann upplýsti, að
/egna notkunar jarðhita í þeim
litaveitum, sem nú eru starfandi,
sé eldsneytissparnaður sem nemur
10.000 lestum af gas- og ketilolíu,
íf miðað er við varniamagn, en
verðmæti þess er um 28 milj. kr.
flagkvæmt að auka hitaveitur.
Rannsóknir og áætlanir um
Mtaveitur hafa verið gerðar á veg-
um Reykjavíkur, jarðhitadeildar
raforkumálastjórnar og Hafnar-
fjarðarkaupstaðar. Hefir einkum
verið athugað um möguleika á
Akranesi, Akureyri, Hafnarfirði,
Húsavík, Kópavogi, Reykjavík og
Sauðárkróki.
Taldi *ráðherra að fengin
reynsla benti eindregið til þess að
þessi hagnýting jarðhita sé mjög
hagkvæm, og megi auka hana til
muna. Nefndi hann einkum hita-
veitu fyrir Hafnarfjörð, Kópavog
og Reykjavík, frá Krýsuvík.
Þá rakti ráðherra rannsóknir,
sem gerðar hafa verið allt frá ár-
inu 1946 úm möguleika á meiri-
háttar efnaiðju við jarðhita og
nefndi þar til
klórvinnslu og vítissódavinnslu,
fosfórframleiðslu, áburðarfram-
leiðslu, sjóefnavinnslu, þörunga-
vinnslu, svifvinnslu úr sjó, efna-
vinnslu úr síldarlýsi, móvinnslu,
plastefnavinnslu, þungt vatn,
saltfiskþurrkun, heyþurrkun,
frystingu matvæla alúm-oxíd-
vinnslu og vinnslu úr gasi í jarð-
gufu, þ. e. brennistein, vetni og
koldioxid.
Rakti hann nokkru nánar ein-
staka liði og sagði m. a.:
„.... Af þessum möguleikum
hafa þessir liðir verið kannaðir
nokkru nánar.
Þörungavinnsla, athuguð af
Rannsóknarráði ríkisins. Tækni-
lega séð, er ekkert, sem mælir á
móti slíkri vinnslu, en tvísýnt um
fjárhagslegan grundvöll.
Klór- og vídissódavinnsla, at-
huguð af Rannsóknarráði ríkisins
og jarðhitadeild raforkumála-
stjórnarinnar. Var komizt að
þeirri niðurstöðu, að slík vinnsla
gæti orðið allálitlegt fyrirtæki.
Fosfórframleiðsla er í athugun
hjá jarðhitadeild.
Sjóefnavinnsla hefir verið at-
huguð hjá jarðhitadeild, og þykir
gefa góðar vonir. Er í ráði að
koma upp tilraunavinnslutækjum
innan tíðar.
Þugnt vatn er í athugun hjá
rannsóknarráði og jarðhitadeild.
Alúmín-oxídvinnsla hefir verið
athuguð nokkuð hjá jarðhitadeild.
Frekari athugana er þó þörf, áð-
ur en nokkuð er unnt að segja
um rekstrargrundvöll slíkrar
vinnslu. ...................
Vinnsla brennisteins úr jarð-
gufu er í athugun hjá jarðhita-
deild. Hafa tilraunavinnslutæki
verið sett upp á Námafjalli og
nokkur sýnishorn af hreinum
brennisteini verið unnin úr guf-
unni og er tæknilegum undirbún-
ingsrannsóknum langt komið.... “
Fræðileg þekking á eðli
jarðhitans.
Þær athuganir, sem hér hafa
verið taldar, hafa aukið mjög við
þekkingu manna á eðli jarðhitans.
Hafa íslenzkar rannsóknir á þessu
sviði vakið athygii viða um heim.
Vfirverkfræðingur jarðhitadeildar
raforkumálastjórnarinnar, Gunnar
Böðvarsson, hefir tvisvar verið íil-
kvaddur af Sameinuðu þjóðunum
sem sérfræðingur í þessum efnum
til leiðbeiningar urn rannsóknir og
hagnýlingu jarðhita í öðrum lönd
um.
Undirbúningur löggjafar um
hagnýtiugu jarðhitaus.
Ýms undirbúningur undir heild-
arlöggjöf um jarðhita hefir farið
fram samliliða jarðhitarannsókn-
um. Þekking sú, sem fengizt hefir
við þær á eðli jarðhitans svo og
reynslan, sem fengin er við boran-
ir og hagnýtingu jarðhita hér á
landi, hafa skapað þann grundvöll,
sem byggja verður löggjöfina á.
Á síðast liðnu ári skipaði ráð-
herra þriggja manna nefnd, þá
próf. Ólaf Jóhannsson, raforku-
málastjóra og Gunnar Böðvarsson,
verkfræðing, til að semja frv. til
laga um jarðhita.
Nefndin aflaði, með aðstoð ut-
anríkisráðuneytisins, gagna um
löggjöf í ýmsum löndum (Banda-
ríkjunum, Þýzkalandi, Nýja-Sjá-
landi o. fl.) um jarðhita, olíu-
vinnslu, grunnvatnsvinnslu o. f!.,
sem hliðsjón var talið mega hafa
af við samningu frumvarpsins.
Nefndin býst við að ljúka starfi
sínu fyrir næsta Alþingi, sagði
ráðherra og lauk þar með þess-
ari merku skýrslu, sem var öll
ýtarlegri en hér er rakið.
Mótmæla aSgerftum
stjórnar A.S.L
(Framhald af 1. síðu.)
engu í þessu tilfelli, þótt svo sé
látið heita, að nefndur framboðs
flokkur sé að nafninu til skipu-
lagslega óbundinn sambandinu,
þegar vitað er, að stjórn þess beitir
sér fyrir honum.
Þá vekjum við athygli á, að
saniþykktir þær, sem liér liafa
verið gerðir í verkalýðsfélögununi
á Akureyri um æskilega myndun
vinstri stjórnar liafa hvergi lagt
til, að sambandið beiti sér fyrir
stofnun framboðsflokks, þótt sam-
staða til vinstri næðist ekki nema
að nokkru, og mun svo vera um
flestar ef ekki allar samþykktir
verkalýðsfélaga í þesum málum í
vetur. Teljuin við því, að stjórn
ASÍ taki sér vald til verknaðar,
sem henni hefur alls ekki verið
veitt, og lýsum yfir, að við munum
ekki taka þátt í stofnun nefnds
kosningaflokks, og teljum liann
okkur og verkalýðshreyfingunni
með öllu óviðkomandi. En haldi
Alþýðusambandsstjórn fast við
þessa ákvörðun sína, krefjumst við
þess, að kallað verði saman auka
þing ASÍ til þess að fjalla um
þetta mál.“
Undir þetta skrifa 9 fulltrúa-
ráðsmenn, 4 félagsformenn og auk
þeirra 12 stjórnarmenn úr verka
lýðsfélögum á Akureyri.
Hannibal fór norður í fyrradag
og boðaði til fundar á Akureyri
til stuðnings áformum sambands
stjórnar eins og skýrt var frá í
gær. Á þessum fulltrúaráðsfundi
verkalýðsfélaganna mættu 39 menn
og þar af tveir frá Svalbarðseyri.
Hannibal og hans menn báru fram
tillögu um að ASÍ beitti sér fyrir
stofnun kosningaflokks. Aftur á
móti kom fram frávísunartillaga.
Sú tillaga var felld með 20 atkvæð
um geng 18 og hefði verið felld
með jöfnum atkvæðum, ef utan
bæjarmennirnir hefðu ekki greitt
atkvæði með Hannibalstillögunni.
Tillaga Hannibals var svo endan
lega samþykkt með 20 atkvæðum
gegn 16, en þá voru menn farnir
af fundi.
Suðaustan strekkingur var, en
ekki hvasst. Bátnum hvolfdi og
fóru allir 3 í sjóinn. Þeir tóku
það til bragðs að reyna að synda
að freigátunni, og 4 sjóliðar af
skipinu köstuðu sér til sunds til
að bjarga mönnuunm. Tókst að
ná þeim öllum upp á skipið. Einn
var meðvitundarlaus, og þrátt
fyrir lífgunartilraunir um borð og
í sjúkrahúsi Akureyrar, tókst ekki
að lífga hann við og varð þessi sjó
ferð hans bani. Maðurinn var ung-
ur matsveinn, giftur, Robinson að
Farfyglar halda
aðalf unú
Nýlega var haldinn aðalfundur
Farfugladeildar Reykjavíkur.
Ferðalög innanlands voru minni
en oft áður, sem stafaöi af því hve
veðurfar var óhagstætt til ferða-
laga á síðastliðnu sumri. Þó voru
farnar 11 sumarleyfis og helgar-
ferðir með nær 200 þátttakendum.
í skálum félagsins Heioarbóli og
Valabóli komu alls 606 gestir á
árinu, þar af gistu 431. íslenzkir
farfuglar gistu 435 nætur á erlend
um farfuglaheimilum árið 1954
Skýrslur hafa ekki borist yfir ár-
ið 1955. Tala erlendra Farfugla,
sem hingað komu, eykst stórlega
með ári hverju. Á síðastliðnu
sumri gistu hér erlendir Farfuglar
frá 18 löndum í samtals 435 nætur.
Þar af 387 nætur í húsnæði, sem
Farfugladeildin hafi til umráða í
Austurbæjarskólanum. í Reynihlíð
við Mývatn og á Akureyri voru
gistinætur alls 48. Af þessu má sjá
ao með hverju ári sem líður verð-
ur brýnni þörf fyrir að hér rísi
af grunni fullkomið gistiheimili,
og vonast Farfuglar til að þess
verði ekki langt að bíða.
Næsta þing alþjóðabandalagsins
verður haldið í Skotlandi í sumar.
Ráðgera islenzkir farfuglar að efna
til tveggja hópferða á mótið. Verð
ur farið með Gullfossi milli landa
og síðan verður ferðast á reiðhjól-
um um Skotland og gist á farfugla
heimilum. Þátttöku í þessar ferðir
þarf að tilkynna sem fyrst, því að
panta verður bæði gistingu erlend
is og farmiða með löngum fyrir-
vara.
Gamlir Bolvíkingar
skemmta í Þjóðieikhús-
kjallaranum
Bolvíkingafélagið í Reykjavík
hefur starfað í 10 ar. Sem önnur
átthagafélög hefur þ.ið liaft þann
tilgang að halda við tengslum við
átthagana, ýmist með fundum eða
ferðum vestur.. Hafa verið farnar
tvær slíkar ferðir.
Þá vill félagið í samvinnu við
heimamenn stuðla að menningar
málum heima. Bolvíkingafélagið
telur 176 félagsmenn. Formaður
félagsins þessi 10 ár hefur verið
Jens E. Níelsson. Núverandi for-
maður er Jóhannes Magnússon.
Félagið minnist þessa afmælis
síns með hófi í Þjóðleikhúskjallar
anum í kvöld. Koma þar fram m.a.
gamlir bolvískir skemmtikraftar.
Vilja vingast við
Norðurlöndin
Washington. — Blaðið Washíngton
Post segir fyrir skömmu í leiðara,
að Ráðstjórnin biðli nú ákaft til
Norðurlanda og leitist’við að fá
þau til að taka upp hlutleysis-
stefnu. Forsætisráðherrar þessara
landa hafi nú allir heimsótt
Moskvu og rússneskir valdamenn
ráðgeri heimsókn til Stokkhólms í
vor. Blaðið bendir á, mestur hluti
af flota Rússa muni nú á Eystra-
salti og það sé ástand, sem Norður
löndin hafi sennilega aldrei þurft
að horfast í augu við fyrr
nafni. Hinir tveir voru allþjak-
aðir, er þeir náðust, en mun ekki
hafa orðið verulega meint af.
Bandarískt körfu-
knattleikslið
væntanlegt
Hinn 15. apríl næstkomandi er
frægt bandarískt körfuknattleiks-
lið væntanlegt hingað á vegum
ÍSÍ og verður það í fyrsta skipti,
sem erlent körfuknattleikslið kem
ur hingað á vegum ÍSÍ. Liðið, sem
er Syracuse National, var banda-
rískur meistari í fyrra, mun hafa
hér tvo til þrjá sýningarleiki í í-
þróttahúsinu að Hálogalandi, þar
sem ekki var talið fært að senda
íslenzkt lið gegn því. Nánar verður
getið um heimsókn þessa á íþrótta
síðu blaðsins einhvern næstu daga.
Kefauver vinnur glæsi-
legan sigur í prófkosn.
New York, 21. marz. — Próf-
kosningu er lokið í Minnesota-fylki
í Bandaríkjunum. Urðu úrslit þau,
að af hálfu demókrata fékk Kef-
auver langflest atkvæði. Stevenson
hefir sent Kefauver heillaóskir í
tilefni af sigrinum, en það fylgdi
með í skeytinu, að hann hefði ekki
í hyggju að draga sig til baka,
þrátt fyrir þennan mikla sigur
Kefauvers. Eisenhower hlaut mik-
inn meirihluta atkvæða í kosning
um hjá republikönum, en Know-
land kom næstur með margfalt
færri atkvæði. Er sýnilegt, að aðal
bardaginn mun standa á milli
þeirra Stevensons og Kefauvers
um hvor verður í framboði af
hálfu demókrata.
Aðalfundur FéSags
ísl. myndlistar-
manna
Aðalfundur Félags ísl, myndlista
manna var haldinn mánudaginn 12.
marz. Stjórn félagsins var endur-
kosin, en hana skipa:
Svavar Guðnason, formaður,
Hjörleifur Sígurðsson ritari, Val-
týr Pétursson gjaldkeri.
í sýningarnefnd voru kosnir: Ás-
mundur Sveinsson, Magnús Á.
Árnason, Sigurjón Ólafsson, Þor-
valdur Skúlason, Sigurður Sigurðs-
son, Svavar Guðnason, Jóhannes
Jóhannesson og Kjartan Guðjóns-
son.
í Bandalagsnefnd voru kosnir:
Ásmundur Sveinsson, Svavar
Guðnason, Kjartan Guðjónsson,
Jóhannes Jóhannesson og Karl
Kvaran.
Á fundinum var Halldór Kiljan
Laxness einróma kjörinn heiðurs-
félagi Félags ísl. myndlistamanna.
ÆtlaíJ að mikil smásíld
se í tyjanroi
Akureyri í gær: — Sjómenn
ætla að allmikil smásíld — kræða
— sé í Eyjafirði, en lítið sem ekk-
ert er gert til að veiða hana, því
að ekki er talið borga sig að hag-
nýta þennan afla. Áður fyrr var
síldin látin í niðursuðu og í
bræðslu, en hvorugt er nú talið
svara kostnaði.
Drengir stunda flugdreka-
sport i gó'ðvi'ðrinu
Akureyri í gær.
í blíðviðrinu hér undanfarna
Þýzkir námsstyrkir
í boði
Samkvæmt orðsendingu frá
þýzka sendiráðinu í Reykjavík til
íslenzkra stjórnarvalda hefur Deu
ische Akademische Austauschdie-
nst í Bonn ákv. að veita námsstyrki
við rannsóknarstofnanir í Vestur-
Þýzkalandi á námsárinu 1958/7.
Eru styrkir þessir ætlaðir útlend-
ingum, og er íslendingum meöal
annarra boðið að sækja um styrk-
ina, en ekki er Víst. að neinn styrk-
ur komi í hlut íslendinga, því að
valið verður úr umsóknum þeim,
sem berast kunna frá ýmsum þjóð-
löndum. Deutsche Akademische
Austauschdienst velur styrþegana.
Er hér um tvenns konar styrki að
ræða:
Þriggja til sex mánaða styrkir.
Styrkir þessir eru að fjárhæð
300 til 350 þýzk mörk á mánuði, og
eru ætlaðir mönnum, sem hafa
hug á þriggja til sex mánaða náms
vist við þýzkar rannsóknarstofnan-
ir. Skal námið fara fram einhvern-
tíma á tímabilinu 1. okt. 1956 til
1. okt. 1957.
Tólf mánaða styrkir.
Hér er um tíu námsstyrki að
ræða, sem þýzk stjórnarvöld bjóða
útlendingum að sækja um, og er
hver styrkur að fjárhæð 350 þýzk
mörk á mánuði, er greiðast tólf
mánuði samfleytt, frá 1. nóv. 1956
til 31. okt. 1957. Styrkirnir eru ætl
aðir til námsdvalar við háskólastofn
anir og háskólaspítala í Vestur-
Þýzkalandi.
Þessir framangreindu styrkir eru
einkum ætlaðir háskólastúdentum
og ungum háskólakandidötum.
Umsóknareyðublöð fást í mennta-
málaráðuneytinu. Umsóknir skulu
hafa borizt ráðuneytinu fyrir 5.
apríl næstkomandi.
Ályktanir 33. Jjings
U.M.S.L
(1) 33. þing U.M.S.K. ályktar:
Dvöl erlends herliðs á íslenzku
landi er ósamrýmanleg hugsjónum
ungmennafélaganna.
Þess vegna telur þingið rétt, að
varnarsamningnum við Bandarík-
in sé sagt upp svo fljótt sem á-
kvæði samningsins leyfa, og ekk-
ert komi í stað herliðsins.
Að ekki verði höfð önnur sam-
skifti við hina erlendu hermepn
meðan þeir dvelja hér á landi,
en þau, er ekki verður hjá kom-
ist. Jafnframt vill þingið vara við
þeirri hættu að beina vinnuafli
landsmanna að störfum fyrir
varnarliðið.
(2) 33. þing U.M.S.K. skorar á
Alþingi, ríkisstjórn og lands-
menn alla að halda áfram bar-
áttunni fyrir endurheimt ís-
lenzku handritanna sem geymd
eru í Danmörku.
(3) 33. þing U.M.S.K. fagnar
samþykkt Alþingis á þingsálvkt-
unartillögu um stofnun æskulýðs-
skóla með lýðháskólasniði, og
væntir þess að ríkisstjórnin
hrindi málinu sem fyrst í fram-
kvæmd.
(4) 33. þing U.M.S.K. samþykk-
ir að skora á Alþingi það er nú
situr, að skerða ekki tekjur fé-
lagsheimilissjóðs frá því sem nú
daga hafa unglingar mjög tekið að
stunda flugdrekasport, enda hefir
árað til þess með hreinviðri og
sunnangolu. Hefir stundum mátt
sjá marga dreka á lofti í senn og
suma stóra og hátt í lofti. Ekki er
laust við að fyrir bregði, að full-
orðnir hafi gaman af að grípa í
spotta og stjórna dreka hátt í
lofti.
Inflúenza breiðist út
á Akureyri
Akureyri í gær.
Allmikið er um inflúenzu hér £
bæ og virðist breiðast ört út. _
Margt fólk hefir vantað í bæjar-
skólana að undanförnu.
er.

Fréttir fra landsbyggöinni