Tíminn - 28.03.1956, Qupperneq 7

T í MIN N, míSvikudaginn 28. marz 1956.
7
Fimdur Framsóknarmanna LReykjavík í fyrrakvöld lýsti
mikiiiM áhuga og sigurvilja
r
Utdráttur úr framsögipeðu Her- j
maiins Jónassonar
Það
hefSi veriS sú aT> þeir voru að-
eins a3 leita að tiiefni til af-
sökunar á því að þcir veittu ekki
hiulleysið og tæku þar með á-
byrgð á setu íhaldsráðherranna
fram yfir kosningar.
Af þessu gætu menn svo nokkuð
er seinasta áróðursbragð Sjálfstæðisflokksins, sagði
Hermann Jónasson, er hann hóf framsöguræðu síiia á funrti fá3ið’ ,hv<"r verða aís,-aða
Framsoknarfelaganna i Reykjavik í fyrrakvoid, að breiða ingarnari ef aðstaða þeirra væri
það út, að Framsóknarmenn muni eftir kosningarnar talta þá° slík,’að þeir gætu ráðið ein-
upp samvinnu við Sjálfstæðisflokkinn að nýju. Þetta hefir (hverju um gang málanna.
komið fram í Morgunblaðinu og á fundum, sem Sjálfstæðis-
menn hafa haldið út um land.
Það þarf ekki langt að leita
til að, finna skýringuna á þessu
nýja • áróðursbragði Sjálfstæðis-
manna, sagði Hermann Jónasson
ennfremur.
Forsprakkar Sjáifstæðisfiokks-
ins gera sér ljóst, hve samstarf
við þá er orðið óvinsælt í aug-
um allra frjálslyndra og umbóta-
sinnaðra manna. Þessum mönn-
um er orðið það ljóst, að hin
miklu vandamál, sem bíða fram-
undan, verða ekki leyst í sam-
starfi við þá sérhagsmunaklíku,
er stjórnar Sjálfstæðisflokknum,
vegna þess, að liún setur eigin
hag og gæðinga sinna ofar öllu
Forkólfar Sjálfstæðisflokksins
telja því ekkert líklegra til að
spilla fyrir Framsóknarflokkn-
uin en að halda því fram, að
liann muni taka upp samvinnu
við Sjálfstæðisflokkinn eftir
kosningar!
í þessu cr vissulega fólgin liin
bezta viðurkenning íorkólfa fhalds
ins sjálfra á bví, hvers konar flokk
ur Sjálfstæðisflokkurinn er í raun
og veru.
Kommúnistar bera
ábyrgð á íhaldsrátS-
hernmtsm
Ástæður fyrir því, að ekki var
liorfið að stjórnarslitum strax eft
ir flokksþingið, voru cinkum tvær.
Önnur var sú, að ekki var full-
lokið afgreiðslu mála, sem stjórn-
in hafði lofað í sambandi við lausn
i Samviminusliljii vi’S
in er sii, að ráðherrar Sjálfstæð- Sjáíístse^isílokkinn
isflokksins verði í stjórninni: Hermann ræddi þessu næst um
fram yfir kosningar og veröa ii:ci' fullyrðingar Sjáifstæðismanna;
þeir þar því raunverulega á á-.Framsóknarmenn hefðu ekki
byrgð kommúnista. | fullreynt, hvort hægt væri að leysa |
Svipuð fyrirspurn var lögð fyrir 1 efnahagsmalin með Sjálfstæðis-1
flokknurn. Til frekari skýringar á !
þessu, kvaðst hann vilja henda á i
eftirfarandi atriði :
1. Sjálfstæðisflokkurinn hefði!
nu meirihluta í stjórn beggja aðal;
banka landsins. Ein nauðsynlegasta
endurbótin, er gera þyrfti til við-
reisnar atvinnulífinu, væri að ráð-1
Þjóðvarnarmenn og kommúnista.
Þeir svöruðu henni ekki endan-
lega, en renna mátti grun í, að
þeir rnyndu einnig setja skilyrði
fyrir hlutleysi eða stuðningi.
Skilyr'ði kommúnista
Plermann vék þessu næst að skil-! stafa lánsfé bankanna meira til
yrðum þeim, sem kommúnistar j samræmis við hagsmuni þess en
hefðu sett fyrir hlutleysinu en i nú er gert. Til þess þyrfti að
þau voru þessi: I hnekkja meirihlutavaldi Sjálfstæð-
1. Endurskoðun og uppsögn' ismanna í bönkunum. Hver trúir
herverndarsamiiingsins. f sam-'því, að Sjálfstæðisflokkurinn íeng
stæði því ekki á Framsóknar-
miinnum að framfylgja þeirri
stefnu, er flokksbingið hefði mót
að. Hins vegar myndi Framsókn
armenn ekki haga vinnubrögðum
sínum í utahríkismálum á þann
veg, að þau hefu þann blæ, að
þeir væru knúðir fram af ein-
liverjum skilyrðum kommúnista.
2. Samþykkt togarafrumvarpsins,
en það legði tugmillj. kr. útgjöld á
herðar ríkisins,. Málið myndi ekk-
ert þokast meira áfram við það,
þótt samþykkt væri eitthvað mála-
verkfallsins í fyrra, að afgreiða á myndarfrumvarp fyrir kosningar,
bandi við það væri rétt að upp- j ist til að gera slíkt?
lýsa, að Framsóknarmenn og Al-j 2. Takmarka'þarf fjárfestinguna
þýðuflokksmenn ynnu nú að því j við heilbrigðar og nauðsynlegar
í utanríkismálanefnd, að Alþingi framkvæmdir. Óyggjandi reynsla
gerði ályktun um þetta mál í er fyrir, að slíkt er ekki hægt í
samræmi við samþykkt flokks-! samvinnu við Sjálfstæðisflokkinn,
þings Framsóknarflokksins. Það því að gróðamennirnir, sem ráða
þessu þingi. Hin var sú, að sjálf-j og væri þar skemmst að mmna
sagt þótti að kanna, hvort hægt á ýmis slík frumvörp, sem nýsköp-
væri að koma upp kosningastjórn,! unarstjórnin lét samþykkja fyrir
án þátttöku íhaldsins. kosningarnar 1946.Aðalatriðið væri
Kommúnistar hafa mjög haldið j að undirbúa fjárhagshlið málsins
því fram að undanförnu, að það ■ og gera það í sambandi við heildar
strandaði eingöngu á Framsókn-1 ráðstafanir til að tryggja efnahags-
armönnum, að ráðherrar Sjálf- líf og atvinnuvegi þjóðarinar.
stæðisflokksins væru látnir vera
áfram í stjórninni. Það stæði
ekki á kommunistum að veita
stjórn Framsóknarflokksins og
Alþýðuflokksins hlutleysi, án skil
yrða, ef fram á það væri farið.
3. Útfærsla friðunarlínunnar.
Meirihluti Alþingis hefði þegar
markað þá stefnu, að frekari að-
gerðum í þessu máli skyldi frestað,
unz séð væri, hvað gerðist í því á
þingi S.Þ. í haust,en þar gætu hæg-
Framsóknarmenn vildu hins veg- j lega þeir atburðir gerst, sem auð-
ar ekki óska eftir því, þar sem ■ velda alla framkv. þess. Hins vegar
þeir vildu ekki með neinu móti
skilja við jhaldið.
Þótt menn legðu ekki mikinn
trúnað á fullyrðingar kommúnista
þótti þingflokki Framsóknarflokks
ins skylt, að gengið yrði úr skúgga
úm það, hvort liægt yrði að mynda
tapaðist ekki neitt við þennan
drátt. Þetta hefðu kommúnistar
vel vitað, er þeir sendu bréf sitt.
4. Útvegun láns til Sogsvirkjun-
ar. Að þessu máli væri búið að
vinna iengi, án árangurs. Ómögu-
legt væri fyrir stjórn, sem aðeins
vir.stri stjórn, er sæi um þingrof sæti í þrjá mánuði, að gefa nokk-
og kosningar. Þess vegna voru1 urt fyrirfram loforð um, að liún
lcommúnistar spurðir um, hvort gæti útvegað slíkt lán.
þeir vildu veita slíkri stjórn hlut-
leysi. Það var tekið fram, að ekki
yrði gengið að neinum skilyrðum
fyrir hlutleysinu né teknir upp
neinir samningar, þar sem það
væri aðalverk stjórnarinnar að
leggja málin fyrir kjósendur í
kosningum og fá um þau úrskurð
þeirra.
Svar kommúnista við þessari
fyrirspurn varð neikvætt, þar
sem þeir settu skilyrði, er þeir
vissu fyrirfram að væru sama og
synjun. Það kom þannig í ljós,
að kommúnistar vildu ekki gera
hið íninnsta til að losna við ráð-
herra Sjálfstæðisflokksins úr
stjórninni. Líklegasta afleiðing-
5. Hafnir skyldu svo samningar
um stjórnmyndunarmáiið í heild
og hefðu þá vafalaust komið fram
ný skiiyrði.
Þetta yfirlit sýndi, sagði Her-
mann, að öll væru þessi mál svo
vaxin, að kommúnista hefði eklti
rekið til þess neinar málefnaleg
ar ásíæður að seíja þau sem skil
yrði fyrir hlutleysi við kosninga-
stjórn. Ef koinmúnistar liefðu
eiiiliver skilyrði viljað setja,
hefði verið eðlilegra, að þeir
settu þau í sambandi við dýrtíð
armálin, t. d. um stöðvun vcrð-
liækkana me'oan stjórnin sæti að
völdum. Slíkt hefðu þeir liins
vegar ekki minnst á. Ástæðan
honurn, hafa hér hagsm. að gæta,
er stangast á við þarfir almenn-
ings. Giöggt dæmi um það, hvernig
Sjálfstæðismenn virða fjárfesting-
areftirlit að vettugi, er smáíbúðar-
hverfið, sem þeir þykjast nú vera
að byggja ofan á Morgunblaðshöll
ina.
3. Úthlutun hins allt of nauma
gjaldeyris er nú að miklu leyti
kominn í hendur þeirrar klíku
Sjálfstæðismanna, sem ræður yfir
bönkunum. Hver trúir því, að
þessu fáist breytt í samvinnu við
Sj álf stæðisf lokkinn?
4. Lítil klíka helztu gæðinga
Sjálfstæðisflokksins ræður nú yfir
fisksölunni og mestu af fiskvinnsl-
unni. Ilér er stórfelldra endurbóta
þörf, ef tryggja á sjómönnum og
útvegsmönnum rétt verð og út-
rýma þeirri tortryggni, sem hér á
sér stað. I-Iver trúir því, að Sjálf-
stæðisflokkurinn fáist til að gera
hér endurbætur, sem óhjákvæmi-
lega hljóta að skerða hag helztu
gæðinga þeirra?
Þannig rná halda áfram að
nefna dæmin. Klíkan, sem ræð-
ur Sjálfstæ'ðisflokknum, hefir
koir.ið sér fyrir í hreiðrum og
bælum, sem peningalífæðar þjóð
félagsins liggja um. Það væri
harnaskapur að láta sér detta í
luig, að gróðainennirn;r færu úr
þessum bælum með samningum.
Sjálfstæðisílokkurinn er bein-
línis starfræktur til að viðhalda
þessum bælum. Það cr því nokk
urn veginn það sama að krefjast
þess, að þessi bæli séu lögð nið-
ur, og að krefjast þess, að Sjálf
stæðisflokkurinn sé Iagður nið-
ur.
En vissulega ætti þetta að gera
öll frekari rök óþörf fyrir því, að
efnahagsmálin verða ekki leyst í
samstarfi við Sjálfstæðisflokkinn.
Samíylking Framsóknar-
Ookksins og AlþýíSu-
fíokksins
Síðari hluti ræðu Hermanns
fjallaði svo um bandalag Fram-
sóknarflokksins og Alþýðuflokks-
ins. Ræddi hann nokkuð þau mál-
efni, ,sem það mun berjast fyrir
Hermann Jónasson flytur ræðuna á fundinum.
og greinilegar verður skýrt frá,
þegar stefnuslcrá þess verður birt.
Með stofnun þessa bandalags,
sagði Hcrmann, verða tímamót í
íslenzkum þjóðmálum. Um langt
skeið hefir frjálslyndum og rót-
tækum mönnum ekki geíist íæki-
færi til að styðja vinstri fylkingu,
sem væri þess líkleg að fá meiri-
hluta á Alþingi. Vinstra fólkið hef
ir verið klofið og í skjóli þess hefir
íhaldið getað treyst aðstöðu sína.
Nú á þessu að vera lokið. Nú hafa
vinstri öfl landsins tækifæri úl að
efla fylkingu, sem sé nógu sterk
til að stjórna landinu, án þess að
þurfa að sætta sig við nokkra í-
hlutun íhaldsaflanna.
Hermann lýsti því síðan, að
þessari fylkingu hefði verið tekið
með miklum fögnuði um allt
land. Það hefði fljótt komið í
Ijós, þegar Framsóknarmenn og
Alþýðufíokksmenn fóru a'ð ræöa
saman, að milli þeirra væri eng-
inn ágreiningur um lausn þeirra
vandamála, sem íyrir liggja í
dag. Það hefði líka ótvírætt kom-
ið í Ijós, að liðsmenn þessara
flokka vildu vinna saman. Glöggt
dæmi um þennan samhug væri t.
d. það, að ritstjóri Alþýðumanns-
ins, sem oft hefði deilt hart á
Framsóknarmenn, hefoi nú skrif-
að eina beztu greinina, er um
þetta nýja bandalag hefði verið
rituð. Annað dæmi væri það, hve
| Hannihal Valdimarsson fengi fáa
af fyrri stuðningsmönnum sínum
til liðs við sig eítir að hann sner-
ist gegn baudalaginu. Sú mikla
eining, er hefði einkcnnt flokks-
þing Framsóknarflokksins í
þessu máli, væri undantekning-
arlítið einkennandi fyrir liðs-
menn Framsóknarflokksins og AI
þýðuflokksins um allí Iand. Jafn-
framt væri þegar vitað um stúðn-
ing margra manna, sem áður
hefðu fyigt öðrum flíkkam.
Ræðu sinni lauk Hermann með
áhrifamildum hvatningarorðum
um að sigur þsssarar nýju sam-
fylkingar yrði gerður sem me3tur.
Undir þau orð hans var tekið a£
fundarmönnum með löngu lófa-
taki.
MikiII áhugi og sigurviiji
Auk Hermanns, fluttu þeir Ól-
afur Jóhannesson og Þórarinn Þór
arinsson stutt framsöguerindi.
Gerðu þeir nánari grein fyrir ýms-
um atriðum í samningum Frara-
sóknarflokksins og Aiþýðuflokks-
ins.
Þá hófust almennar umrssður og
tóku þá til máis Kristján Benedikt
son kennari, Þórður Björnsson bæj
arfulltrúi, Rannveig Þorsteinsdótt-
ir lögfræðingur, Björn Guðmunds-
son skrifstofustjóri og Eysteinn
Jónsson ráðherra. Allir ræðumenn
irnir lýstu ánægju sinni yfir banda
lagi FramsóknarfIqkksins og Al-
þýðuflokksins og hvöttu menn til
að vinna vel að því, að sigur þess
yrði sem mestur.
Um 300 manns sóttu fundinn og
bar hann á allan hátt vott urn mik
inn áhuga og sigurvilja.
Sýiiiiigargliiggar verzlana veria í há-
Á stjórnarfundi Sambands smásöluverzlana, sem haldinn
var 13. þ. m., var samþykkt að beina þeim tilmælum til verzl-
ana í Reykjavík, að sýningargluggar þeirra verði færðir í
hátíðarbúning, er Friorik IX. Danakonungur og Ingiríður
drottning koma hingað í opinbera heimsókn.
Konungshjónin munu koma á
hádegi þann 10. apríl og dvelja
hér til 12. apríl og mælst er til þess
að sýningargluggarnir verði
skreyttir þann tíma. Verzlanir geta
fengið lánaða danska fána í skrif-
stofu húsameistara ríkisins í Arn-
arhvoli og einnig verða þar fáan-
legar myndir af konungi og drottn-
ingu. Borðar í fánaliíum fást í
vefnaðarvöruverzlunum og blóxna-
húðir munu hafa næg blom a boð-
stólum.
Það eru eindregin tilmæli Sam-
bands smásöluverzlana, að \crzl-
unargluggar bæjarins verði með
smekklegum hátíðarsvip þessa
daga, til heiðurs hinum tignu gest-
um.