Tíminn - 21.04.1956, Síða 6

'6

Útgefandi: Framsóknarflokkur inn.
Ritstjórar: Haukur Snorrason
Þórarinn Þórarinsson (áb.).
Skrifstofur i Edduhúsi viS Lindargötu.
Símar: 81300, 81301, 81302 (ritstj. og blaðamenn),
auglýsingar 82523, afgreiðsla 2323.
Prentsmiðjan Edda h.f.
~ Lausn eínahagsmálanna
C'YRSTI KAFLI málefna-
samnings Framsóknar-
iokksins og Alþýðuflokksins,
er var birtur í seinasta blaði,
[jallar um svonefnd grundvall-
aratriði. í þessum kafla er
aefnilega fjallað um þær ráð-
stafanir, sem talið er nauðsyn
tegtlegt að gera, ef koma á efna
hagslífi þjóðarinnar í heilbrigt
horf og tryggja þannig undir-
stöðu þess, að hór geti dafnað
blómlegt athafnalíf og framfar
ir. i
Það grundvallaratriði, sem
megináherzla er lögð á, er sam-
starf milli ríkisstjórnar og við-
komandi stéttarsamtaka um
stefnuna í verðlags- og kaup-
gjaldsmálunum. Reynslan er bú
in að sýna það og sanna, að
engar varanlegar ráðstafanir
verða gerðar af liálfu þess opin-
bera, án sæmilegs samstarfs við
þessa aðila. Annars renna allar
þær ráðstafanir, sem gerðar
eru, fljótiega lít í.sandinn.
TIL ÞESS að hið opinbera geti
gert kröfur til þess að ná_ sam-
komulagi við stéttarsamtökin,
verður það að fullnægja vissum
skilyrðum. Án þessara skilyrða
er ekki hægt að búast við því,
að stéttasamtökin fáist til sam-
starfs. Þessi skilyrði eru fyrst
og fremst þessi:
1. Heilbrigt og strangt eftir-
lit með öllu verðlagi í landinu
til þess að koma í veg fyrir ó-
eðlilegan milliliðagróða. í þess-
um tilgangi m. a. verði sam-
vinnufélagsskapnum tryggð að-
staða til að geta notið sín.
2. Tryggt verði nauðsynlegt
aðhald með fjárfestingu og
þannig stuðlað að jafnvægi í
efnahagsmálunum og jafnvægi
milli landshluta.
3. Bankakerfið verði endur-
skoðað í því skyni, að komið
verði í veg fyrir pólitíska mis-
notkun og að framleiðsluat-
vinnuvegir og nauðsynlegar
framkvæmdir sitji fyrir fjár-
magninu.
4. Starfræksla þeirra fyrir-
tækja, er vinna úr sjávarafla,
verði endurskipulögð ineð lög-
gjöf í því skyni, að þau tryggi
sjómönnum og útvegsmönnuni
rétt \erð.
5. Útflutningsverzlunin með
sjávarafurðir verði endurskipu
lögð með löggjöf í þeim til-
gangi, að sjómenn og útgerð-
armenn fái það verð, sem þeim
öer.
Þá verður jafnframt að vinna
að því eins og gert hefir verið
rndanfarið, að ríkisbúskapur-
nn sé hallalaus, því ella
nun allt fjárhagskerfið fara úr
löndunum.
MEÐ ÞEIM ráðstöfunum
;em nefndar éru hér á undan,
ir stefnt að því að koma í veg
tyrir þann óeðlilega milliliða-
gróða, sem er einn af megin-
iáttum dýrtíðarinnar. Meðan
þessi gróði er látinn óskertur,
er ekki eðlilegt né réttlátt að
krefja verkamenn eða bændur
um aðgerðir, sem í bili geta
eitthvað skert hag þeirra, þótt
þær reynist þeim til hagsbóta
í framtíðinni, ef rétt er á hald-
ið. Fyrsta stig viðreisnarinnar
í efnahagsmálunum verður því
að gera framannefndar ráð-
stafanir. Þær eru lykillinn að
samstarfinu við stéttarsamtök-
in.
Allar viðnámsráðstafanir, er
gerðar hafa verið seinustu 17
árin, hafa strandað á því, að
ekkert af framannefndum að-
gerðum hefir verið hægt að
framkvæma í samstarfi við
Sjálfstæðisflokkinn. Hann hef-
ir sem fulltrúi milliliða og
gróðamanna hindrað að hægt
væri að framkvæma heilbrigt
verðlags- eða fjárfestingareftir-
lit og hann hefir risið önd-
verður gegn öllum umbótum í
fiskvinnslu- og fisksölumál-
um. Á sama liátt heldur hann
dauðahaldi í núverandi skipan
bankamálanna.
Af þessum ástæðum var það
óhjákvæmilegt fyrir Framsókn
arflokkinn að rjúfa samstarfið
við Sjálfstæðisflokkinn, ef hann
vildi freista þess að gera raun-
hæfa tilraun til að koma efna-
hagsmálum þjóðarinnar á rétt-
an kjöl.
ÞEGAR BÚIÐ er að full-
nægja þeim grundvallaratrið-
um, sem talin eru upp í fimm
liðum hér á undan, hefur ríkis-
valdið orðið sterka siðferðislega
iðstöðu til að hefja viðræður við
stéttarsamtökin um stefnuna í
verðlags- og kaupgjaldsmálum
að öðru leyti eða um frekari
aðgerðir, sem kunna að reynast
nauðsynlegar til að tryggja heil-
brigt efnahagslíf. Ef stéttarsam-
/tökin taka þá ekki upp ábyrgt
samstarf, bitnar það fyrst og
fremst á þeim aðilum, sem þau
eru fulltrúar fyrir, og þeim
mun veitast erfitt að réttlæta
þá afstöðu. Þess vegna er öll
ástæða til að vænta þess, að
slíkt samstarf hljóti að nást.
Og niðurstaðan verður þá
sú, að horfið verður að þeim
úrræðum, er stéttarsamtökin
munu geta sætt sig bezt við, og
hafa því bezt skilyrði til að
heppnast.
Þeir menn kunna að vera
til, sem telja að hér sé ekki
bent á nógu ákveðna lausn. Ef
menn hinsvegar athuga þessi
mál til hlítar, munu þeir kom-
ast að fullri raun um, að það
er sú samstarfsleið, sem hér
er bent á, sem er liin eina
leið, sem uú er vænleg til
Iausnar á vanda efnahagsmál-
anna. Og því meira og traust
ara fylgi, sem bandalag Fram
sóknarflokksins og Alþýðu
flokksins fær í kosningunum,
því meiri og betri eru horfurn-
ar' fyrir því, að hún muni
heppnast.
AuSvelt val vinnustéttanna
gFNAHAGSMÁLIN er
aðalmál kosninganna
24. júní.
Ef þau verða ekki leyst á heil-
irigðan og varanlegan hátt, vof
ir fyllsta hætta yfir sjálfstæði
og afkomu þjóðarinnar.
Þa<i er ljóst, a,ð þau mál
verða ekki leyst af Alþýðu
bandalaginu, sem hefir enga
möguleika til að fá meirihluta
á Alþingi. Þau verða því síður
leyst af Þjóðvarnarflokknum,
sem allt bendir til að muni
deyja í kosningunum. Valið
stendur því á milli tveggja höf
uð fylkinganna, bandalags Al-
þýðuflokksins og Framsóknar-
flokksins annarsvegar, og Sjálf
stæðisflokksins hinsvegar.
Það val ætti ekki að vera
neinum vinnajjdi manni erfitt.
Sálfstæðisflokkurinn er fyrst
og fremst flokkur milliliðanna.
TÍM I NN, laugardaginn 2L aprfl 1956,
ERLENT YFIRLIT:
Alan Tindal Lennox-Boyd
Veríur hann bezti nýlendumálaráííherrann í sögu Bretaveldis ?
AÐ UNDANFÖRNU hefir athygli
manna um víðan heim beinzt mjög
að atburðunum á Kýpur og Bretar
hiotið harða dóma fyrir framferði
sitt þar. Það hefir þótt sýna, að
Bretar haldi enn fast við hina
gömlu nýlendustefnu sína. Af
hálfu andstæðinga þeirra hefir
framferði þeirra á Kýpur lika verið
hotað óspart til áróðurs gegn þeim-,
einkum þó af kommúnistum.
Framferði Breta á Kýpur ber
vissulega að harma. í fyrsta lagi
ber að gera það vegna þess, að
Kýpurbúar eru hér beittir miklu
ranglæti. í öðru lagi ber að harma
það vegna Breta sjálfra, því að það
gefur alranga hugmynd um núv.
nýlendustefnu þeirra, sem er í eðli
sínu sú, að veita nýlendunum
aukna sjálfsstjórn með það fyrir
augum, að þær öðlist fullt sjálf-
stæði síðar.
SÍÐAN SEINNI heimsstyrjöldinni
lauk hafa margar brezkar nýlend-
ur hlotið fullt sjálfstæði og ber
þar fyrst og fremst að nefna Ind-
land, Pakistan, Burma, Ceylon og
Sudan. Aðrar nýlendur eru nú í
þann veginn að öðlast fullt sjálf-
stæði eins og Gullströndin og Ma-
lajalönd. Enn aðrar eru langt á
veg komnar í þeim efnum eins og
Nigería, Vestur-Indíur og Rodesía.
Þessi þróun er vissulega öfug
við það, sem á sér stað í lepprikj-
um þeim, er heyra undir Sovétrík-
in. Þar er bersýnilega ekki verið
að linna á nýlendutökunum. Glöggt
dæmi um það má bezt sjá á því,
hvernig ríkisstjórnir þessara landa
herma nú eftir valdhöfunum í
Moskvu og afneita Stalín og játa
jafnframt á sig verstu níðingsverk,
er þær hafa unnið að undirlagi
hans.
Það ér vissulega leitt til þess að
vita, að Bretar skuli með framferði
sínu á Kýpur hjálpa kommúnist-
um til þess að geta dregið athygl-
ina frá þesesum staðreyndum.
SÁ MAÐUR, sem ræður nú einna
mestu um nýlendustefnu Breta, er
Alan T. Lennox-Boyd nýlendu-
málaráðherra. Sú staða, sem hann
gegnir, er nú einhver sú allra á-
byrgðarmesta innan alls brezka
samveldisins. Álit og framtíð
brezka heimsveldisins getur mjög
oltið á því, hvernig þessi staða
verður rækt næstu missirin. Það
er og ekki aðeins brezka heims-
veldið eitt, sem á mikio undir því,
heldur raunar allur hinn vestræni
heimur.
Staða brezka nýlendumálaráð-
herrans hefir sennilega aldrei ver
ið þýðingarmeiri eða ábyrgðar-
Umhyggja hans fyrir þeim, hef
ur átt mestan þátt í því, að
ekki hefur tekist að leysa þessi
mál á undanförnum árum. Auk
in völd sín myndi hann fyrst
og fremst nota til að hlynna að
hag milliliðanna og gróða-
mannanna. Það myndi gera
öngþveitið í þessum málum enn
meira og þrengja kjör verka-
lýðs og bænda stórlega frá því
sem nú er.
Bandalag Framsóknarflokks-
ins og Alþýðuflokksins á fylgi
sitt fyrst og fremst meðal hinna
vinandi stétta, bænda og laun
þgga. Það telur sér því skylt
að vinna að lausn efnahagsmál-
anna með hag þessara stétta
fyrir augum. Sú stefna, sem
bandalagið hefur myndað sér
í efnahagsmálum, er byggð á
því, að þau verði leyst í sam-
vinnu við samtök þessara
stétta.
Hinar vinnandi stéttir
eiga því ekki erfitt val í þess-
um kosningum. Þær eiga ekki
annað val en eflingu banda-
lags Framsóknarflokksins og
Alþýðuflokksins, ef þær vilja
stuðla að því, að meginmál
kosninganna, efnahagsmálin,
verði leyst með hagsmuni
alþýðu fyrst og fremst fyrir aug
um.
Lennox Boyd
meiri en um þessar mundir. Brezki
verkamannaflokkurinn liefir árétt-
að það augijóslega, hve þýðingar-
mikil og örlagarík hann telur ný-
lendumálin vera nú, þar sem hann
hefir gert einn kunnasta leiðtoga
sinn, Bevan, að aðaltalsmanni sín-
um á brezka þinginu í öllum þeim
málum, er snerta nýlendurnar.
ALAN TINDAL LENNOX-BOYD
er fæddur 1904. Hann er kominn
af þekktum skozkum ættum og
voru foreldrar hans vel efnum bún
ir. Ilann stundaði laganóm við Ox-
ford og hafði sig þar mjög í
frammi I félagsmálum. Hann var
um skeið formaður í félagi íhalds-
stúdenta þar. Á þeim árum var
har.n fremur afturhaldssamur í
skoðunum og mikill heimsveldis-
sinni. Að loknu lagaprófi, fór hann
til Bandaríkjanna og flutti á veg-
um stúdenta fyrirlestra við ýmsa
háskóla þar. Eitt efnið í fyrirlestr-
um hans var að deila á Bandarik-
in fyrir að hafa skilið við Bretland.
Eftir heimkomuna tók hann að
stunda málflutning, en gaf sig jafn
framt m.ikið að stjórnmálum. Hann
bauð sig fyrst fram til þings 1929,
cn náði ekki kosningu, enda í von-
lausu kjördæmi. Árið 1931 reyndi
hann í öðru kjördæmi, sem var tal-
ið tvísýnt. Hann náði þá kosningu
og hefir verið endurkjörinn þar
stöðugt síðan.
Á fyrstu þingárum sínum, var
Lennox-Boyd talinn standa langt
til hægri í íhaldsflokknum og
fengu því ræður hans oft misjafn
ar undirtektir í þinginu. Hann var
hlyntur Franco meðan borgarstyrj-
öldin stóð yfir á Spáni. Hann hélt
því hiklaust fram, að Bretar ættu
að láta það afskiptalaust, þótt Þjóð
verjar legðu Tékkóslóvakíu undir
sig.
Skoðanir Lennox-Boyd á þessum
árum, áttu sinn þátt í því, að Ne-
ville Chamberlain veitti honum at-
hygli og fól lionum trúnaðarstörf.
Árið 1938 gerði Chamberlain hann
að málsvara verkamálaráðuneytis-
ins á þingi, en síðar gegndi hann
hliðstæðu starfi fyrir innanríkis-
ráðuneytið og matvælaráðuneytið.
ÞEGAR CHURCHILL tók við
stjórnarforustunni vorið 1940,
sótti Lennox-Boyd um inngöngu í
flotann og starfaði í honum um
þriggja.ára skeið. Afstaða hans. til
Þjóðverja hafði þá breytzt allmik-
ið og má vera að það hafi m. a.
stafað af því að skömmu fyrir
styrjöldina, myrti Gestapo einn af
þremur bræðrum hans, er hann
var að vinna skyldustörf í Þýzka-
landi. Hinir bræður hans féllu báð
ir í stríðinu.
Árið 1943 kvaddi Churchill Len-
nox-Boyd úr þjónustu flotans og
fól honum starf í ráðuneyti því,
sem sá um framleiðslu fiugvéla.
Þar gat hann sér gott orð. Á ár-
unum 1945—51, þegar íhaldsmenn
voru í stjórnarandstöðu, lét Len-
nox-Boyd ekki bera mikið á sér á •
þingi, en tók sér fyrir hendur, á-
samt nokkrutn mönnum öðrum, að '
vinna að því að marka stefnu I- *
haldsflokksins til nýlendumála í
samræmi við breytt viðhorf. Len- ,
nox-Boyd og félagar hans unnp .
þetta starf mjög vandlega og
kynntu sér málefni sérhverrar ný-
lendu sérstaklega. Það þótti þá
koma í ljós, að Lennox-Boyd væri
bæði góður starfsmaðúr og glögg-
! ur á meginatriði. Þá tók hann einn
, ig að sér fyrir flokkinn að afla
upplýsinga um samgöngumál og
, leggja þannig grundvöll að stefnu
iflokksins í þeim málum.
|
j ÞEGAR CHURCHILL tók við
] stjórnarforustu á ný 1951, gerði
| hann Lennox-Boyd að aðstoðarráð-
j herra nýlendumálaráðherrans, sem
,þá var Oliver Lyttelton (nú Chan-
dos lávarður). Eftir skamma stund
flutti Churchill hann þaðan og
gerði hann að samgöngumálaráð-
herra. Það féll þá m. a. í hlut hans
að koma rekstri flutningabíla á
langleiðum í einkarekstur, en jafn
aðarmenn höfðu þjóðnýtt þessa
flutninga meðan þeir fóru með
völd. Miklar og langar umræður
urðu um þetta mál á þingi, og
þótti Lennox-Boyd standa sig vel
í þeim. Eftir þetta fór stjarna hans
mjög hækkandi í íhaldsflokknum,
en meðal almennings var hann þá
enn lítið þekktur, því að þessi mál .
drógu aldrei að sér almenna al- .
hygli.
SUMARIÐ 1954 flutti ChurchiII
Lennox-Boyd enn til og fól honum
nú það starf, sem hugur hans stóð
mest til, embætti nýlendumálaráð-
herra. Meðal brezkra heimsveldis-
sinna var því fagnað, því að þeir
töldu, að skoðanir hans í þeim mál-
um væru enn hin sömu og fyrir
styrjöldina. Jafnaðarmenn munu
hins vegar hafa vænzt þess, að
hann myndi verða þeim gott skot-
mark vegna afturhaldssamrar
stefnu sinnar.
Meðal þeirra, sem hafa gert sér
þær vonir um Lennox-Boyd, að
hann yrði afturhaldssamur og
heimsveldissinnaður nýlendumála-
ráðherra, hefir hann áreiðanlega
valdið vonbrigðum. Hann hefir
ferðast mikið í Asíu og Afríku síð-
an hann varð nýlendumálaráð-
herra,, rætt við forvígismenn og
fulltrúa þjóðernissinna á öllum
þessum stöðum og reynt að afla sér
sem beztrar þekkingar á hverjum
stað. Hann hefir jafnan reynt að
ganga sem mest til móts við full-
trúa þjóðernissinna og víðast náð
góðu samkomulagi við þá. í stuttu
máli má líka segja, að síðan hann
var nýlendumálaráðherra hafi hvar
vetna verið stefnt í sjálfstæðisátt-
ina í nýlendum Breta í Asíu -og Af-
rílui, og sums staðar mjög veru-
lega.
Kýpur er eina undantekningin í
þeim efnum. Þar blandast líka
fleira inn í. Vegna stríðshættunn-
ar, sem vofir yfir löndunum fyrir
botni Miðjarðarhafsins, vilja Bret-
ar ekki sleppa bækistöðvum sínum
á Kýpur. Þá vilja þeir ekki gera
Kýpur að þrætuepli Grikkja og
Tyrkja. Mál Kýpurs er erfitt lausn
ar, en óhjákvæmilegt er samt, að
þar verði tekin upp önnur vinnu-
brögð en Bretar beita þar nú.
LENNOX-BOYD er maður óvenju-
lega hávaxinn (6 fet og 6 þumlung-
ar) og mjög brezkur í framgöngu.
Hann er góður og glöggur ræðu-
maður og er þægilegur og laginn 1
í samræðum. Kona hans er af Gu- 1
inness-ættinni, sem á hinar miklu
ölverksmiðjur, og stendur því fjár
hagur þeirra traustum fótum. Þau
hafa haft mikla risnu á heimili sínu
síðan Lennox-Boyd varð nýlendu-
málaráðherra og kemur þar margt
litaðra manna, m. a. flestir fulltrú-
ar þjóðernissamtaka í nýlendun-
um, er leggja leið sína til London.
Þá hafa þau hjón oft boð fyrir
(Framhald ó 8. síðu).