Tíminn - 21.04.1956, Síða 7

7
T í MIN N, laugardaginn 21. apríl 195G.
endurskoðuð
! . : r' j/ iS'íf ' \ ' ■ ' ' ■ ‘ :
Aíhygaðir verða möguleikar á að koma á fót
búsMnsláoastarfsemi til þess að. gera eftialiíl-
iini bæmfiMia, þar á meðal nýbýlingum, kleift að
koma sér iapp hæfilegum bústofni
Liig um nýbýli og samvinnu-
by.ggðir . voru sett á Alþingi 1935
(nr. 19 1936) í títí fyrsta rá'ðu-
neyíis Hermanns Jónassonar, sem
var samstjórn Framsólaiarflokks-
ins og AJþýðufloKksins.
Steingrímur Síeinþórsson núver-
andi landbúnaðarráðhei-ra, sem þá
var nýjega orðinn búnaðarriiála-
stjóri, var aðal forgöngumaður
þessarar löggjafar. Éftir gildistöku
laganna varð hann formaður ný-
býlastjórnar, sem sá um íram-
kvœmd laganna. Árið 1946 voru
sett ný lög um þetta efni (um land
nám, nýbyggðir og endurbygging-
ar í sveiíuiri, nr. 35 það ár). Voru
fjárframlög íil nýbýlastarfseminn-
ar aukin. Samkvæmt lögunum frá
1946 var skipaður sórstakur land-
námsstjóri, Pálmt Einarsson fyrrv
jarðræktarr.áðunautur Búnaðarfé-
lags íslands. Hefir hann gegnt því
starfi síðan.
Miklar fratrsfarir
Á þeim 20 árum, sem liðin eru
síðan nýbýlalöggjöfin var sett hafa
verjð stbfnuð um 900 nýbýli alls í
landinu, hátt á fjórða hundrað sam
kvæmt eldri lögunum og nokkuð
á sjötta hundrað samkyæmt yngri
lögunum.' Nokkur hluti þessara
býla er í byggðahverfum, en lang-
flest eru einstök býli, stofnuð me'ð
skiptingu jarð'a og nokkrir me'ð því
að byggja upp eyðijarðir. Þegar
um byggðahverfi er að ræða, t. d.
undir Ingólfsfjalli í Ölfusi, sér
landnámsstjóri u.m framræslu, girð
ingar og ræktun tiltekins land-
svæðis, sem síðan er skipt milli
nýbýlinga, en þeir reisa íbúðarhús
og útihús á býlunum á sinn kostn-
að, og fá til þess lán úr Bygging-
arsjóði eða Ræktunarsjóði eftir
sönui reglum og aðrir bændur.
Þeir, sem stofna einstök nýbýli
nveð skipiingu jar'ða eða með því
að byggja upp eyðijörð, fá nú sér-
slakan ræktunarstyrk vegna ný-
býlisins, allt að 25 þús. kr. síðustu
ár.in, enda rækti þeir fimm hekiara
lands. Að öðru leyti búa þeir við
sömu lánskjör og aðrir bændur.
EnclurskoSun laganna
Á Álþingi í vetur fluttu Franv
sóknarmennirnir Bernharð Stefáns
son, Ásgoir Bjarnason, Jörundur
Brynjólfsson og Eiríkur Þorsteins-
son tillögu til þingsályktunar um
skipun nefndar til að „endurskoða
ákvæði laga um nýbýli og bústofns-
lán.“ Var tillagan samþykkt. Nefnd
in verður skipuð fimm mönnum,
formapni, sem landbúnaðarráð-
herra skipar án tiinefningar, íveim
tilnefndum af Bi^naðarf élagi ís-
lands og tveim tilrjefndnm af ný-
býlastjórn ríkisins...
í greinargerð Framsóknarmann-
a«na fjögurra fyrir tillögunni seg-
ir svo m. a.: „Yfirleitt munu ný.býl
ingar þurfa á meiri stuðningi að
halda en nú er í tá látinn. Um leið !
og áætlun er gerð um stofnun ný-
býla á komandi árum, þarf að at-
huga gaumgæfilega möguleika tll
nýbýlastofnunar í allum héruðum ,
landsins og þá möguleika, sem
landnám rildsins hefir til frarn-
kvæmda í þessum efnum“. Tillögu
menn töldu, að núverandi nýbýla-
framlag rikisfns, 2% miílj. kr. á
ári væri of lágt. j
160 nýbýli á ári!
Pálmi Einarsson landnámsstjóri
telur, að stofna þurfi árlega um ná
lega 160 býli, eða allt að því helm-
ingi fleiri en gert er, ef íbúum
sveitanna, sem þar eru nú eigi að
geta fjölgað hlutfallslega við fjölg
un þjóðarinnur og er uppbygging ;
eyðijarða þá að.sjálfsegðu meðtal- j
in, en að líkindum ekki gert ráð ■
fyrir, að jar'öir,. sem nú eru í j
byggð, fari í eyði. Samkvæmt þessu
þarf bændabýlum að fjölga um
1600 á na.'stu 10 árum, og meira,
ef gera ætti ráð fyrir fólksflutn-
ingi til sveitanna úr kaupstöðum.
Tala sú, sem landnámsstjóri nefn-
ir, svarar til þess, að stofnað sé
eitt býli árlega éða rúailega það iil
i jafnaðar í hverjum hreppi í sveit-
um landsins.
Bústofnslánin
Um bústofnslán segir svo í grein
argerð Framsóknarmannanna :'jög-
urra:
„----- Ekki verður hjá því kom-
ist að gcra nú 'gangskör að því að
koma á fót eihhvers konar bú-
stofnslánastarfsemi í landinu. Eiga
þar raunar fleiri en nýbýlingar
hlut að máli. Á Alþingi hafa öðru
hverju verið uppi tillögur um bú-
stofnslán og fyrirkomulag þeirra,
on ekki borið þann árangur, að
komið liafi verið á skipulagðri bú-
stofnslánastarfsemi til'frambúðar.
Fé hefir skort
í lögum Búnaðarbanka ísjands
voru um tíma sérstök ákvæði um
bústofnslánadeild, en sakir íjár-
skorts varð lítið um framkvæmdir,
og voru þessi ákvæði numin úr lög
unum. Nú eru í gildi a. m. k. tvenn
lagaákvæði varðandi bústofnslán,
ákvæði laga nr. 31 1930 (bústofns-
lánafélög) og ákvæði ræktunar-
sjóðslaganna frá 1947, þar sem
ræktunarsjóði cr heimilað að lána
til bústpfnskaupa. Þá heimild mun
sjóðurinn aldrei hafa notað, enda
varla von til þess, þar sem hann
hefir átt íullt í fangi með að siona
þeim verkefnum, sem honum eru
ætluð fyrst og fremst, þ, e. lánveit
ingar. til franikvæmda. Má og vera.
að tæplega sé við því að búast, að
hægt sé að útyega fjármagn sem
um munar tii bústofnslána með
sömu kjörum og ræktunar- eða
byggingarlán. Og líklegt er, að
bændur teldu sér hag að bústofns-
lánum, þótt þau væru til skemmri
tíma ög eitthvað vaxtahærri en
byggingar- og ræktunariánin.
Baráttu haldið áfram
H:tt er óviðunandi til lengdar,
að menn, sem vilja eignast bústofn
eða þurfa nauðsynlega að auka bú-
stofn sinn til þess að geta lifað á
hor.um, skuli ekki eiga aðgang að
neinni lánsstofnun í því skyni. Því
er að vísu haldið fram af banka-
fróðum mönnurn, að e-ríitt sé að
reka bústofnslánastarfsemi vegna
þess, að vafasöm trygging sé í bú-
fé eins og staðhættir eru nú hér
á landi. Hefir þetta að visu nokk-
uð til síns máls. Þarf hér að ráða
bót á og þá einkum með því að
draga úr þeirri hættu, sem yfir bú-
peningi vofir vcgna fóðurskorts í
ilfæri og vegna búfjársjúkdóma.
Hugsanlegt er að koma á íakmark-
aðri skyldutryggingu á búfé í sam
bandi við bústofnslán. Og barátt-
unni gegn fóðurskorti og búfjár-
sjúkdómum verður að halda áfram
af alefli, hvort sem bústofnsián
eru veitt eða ekki. Mögulcikar til
úrræða í þessum efnum koma að
sjálfsögðu til meðferðar í nefnd-
inni í sambandi við bústofnslá.nin“.
Sauðfjárrækíina í
Græniandi á að auka
Kaupm.liöfn í gær. Konunglega
Grænlandsverzlunin, sem yfirtók
sauðfjárræktina í Grænlandi
hinn 13. apríl s. I., gerir nú áætl-
anir um að koma á fót tilrauna-
stöð í sauðfjárrækt við Juliane-
haab.
í Grænlalndi eru 20 þúsund
sauðfjár og gefur sá stofn af sér
árlega til frálags urn þúsund
dilka og um 2 kg. af ull af hverri
kind. Þetta þykir of lítill afrakst-
ur og á að reyna að auka hann.
Jafnframt verður reynt að rann-
saka hvaða grastegundir þrífast
bezt á þessum slóðum.
Auk þessa verður rannsakað,
hvort ekki er unnt að auka veru-
lega garðrækt í Suður-Grænlandi.
Aðils.
Pétur Jónsson
operusongvari
f dag verður til moldar borinn einn af ástsælustu Iista-
mönnum þjóðarinnar, Pétur Á. Jónsson, óperusöngvari, eu
hann íózt hinn 14. þ. m. eftir langa vanheilsu. IVIeð Pétri er
fallinn í valinn merkur brautryðjandi í tónlistarmálum íslend-
inga, sá maður er einna fyrst hleypti heimdraganum, og leit-
aði sér frama með stærri þjóðum.
Pétur Á. Jónsson var fæddur í Reykjavík 21. desember 1884.
Hann lauk prófi úr Lærða skólanum, og hélt sumarið 1906 til
Kaupmannahafnar, og hugðist nema tannlækningar. Á skéla-
árum sínum hér heima hafði Pétur tekið mikinn þátt í söng-
lífi höfuðstaðarins, og þegar til Hafnar kom, varð hann fljótt
eftirsóttur söngkrafíur. Það fór og svo, að þegar hann átti
skammt eftir til prófs í tannlækningum ákvað hann að venda
sínu kvæði í kross, og helga sönglistinni alla krafta sína. Hanu
fékk inngöngu í óperuskóla Konunglega lcikhússins, og fékþ
fljótt orð á sig sem afburða tenórsöngvari. Seinna fór Pétur
til Þýzkalands, og þar má telja að íerill hans sem óperusöngv-
ara hefjist er hann söng hlutverk Lohengrins í samnefndri ó-
peru Wagners í Kiel hinn 20. september 1914. Næstu átján ár
vann hann svo sem aðaltenór við ýmsar stærstu óperur Þýzka-
lands, en árið 1932 fluttist hann alfarinn til íslands, og átti
lieima í Reykjavík til dauðadags.
í æviminningum Péturs, er Björgúlfur Ólafsson hefir skráS
eítir frásögn hans, cr birtur listi yfir þau hlutverk er hann
hefir sungið, og eru þar talin 59 aðalhlutverk, en auk þess
söng Pétur mörg smærri hlutverk, á fyrstu árum sínum í
Þýzkalandi. Hann var fyrst og fremst hctjutenór, og því var
það í hinum miklu hetjutenórhlutverkum í óperum Wagners
sem hann gat sér rnesta frægð.
Þegar Pétur fluttist til íslands aftur var hann enn í fullu
fjöri, tók mikinn þátt í músíklífinu hér, og sást nokkrum sinn-
um á leiksviði, í óperettum og leikritum. Hann fékkst einnig
við kcnnslu, og hefir kennt sumum af okkar ágætustu söngv-
urum.
Pétur Á. Jónsson var ekki aðcins mikjll og dáður söngv-
ari, liann var einnig eitt hið mesta Ijúfmenni er ég hefi kynnzt.
Allir er þekktu hann eru fátækari fyrir það, að hann skuli
nú vera genginn, en ríkari að mun fyrir að hafa þekkt hann.
ÞORSTEINN HANNESSON.
Á víðavangi

Heimsmynd Mbl.
Hvernig skyldi líta út heims-
mynd þess manns, sem ekki
hefði annað við að styðjast en
Morgunblaðið? Sæi ekki önnur
blöð, heyrði ekki útvarp og
hefði yfirleitt alla vizku úr
Morgunblaðinu?
Vísbending um þetta má fá,
ef menn taka „stærsía blað
Iandsins“ s. 1. miðvikudag og
skoða það. Þar er að vísu rkýrt
frá því, að Kominform hafi ver-
ið lagt niður, en ekki orð um
brezka fjárlagafrumvarpið, ekk-
ert um verðbindinguna í Ðan-
mörku, ekkert um Bretlands-
lerð rússnesku leiðtoganna, en
aftur á móti ofurlítið um brúð-
kaupið í Monte Carlo. Aðalfrétt
in á forsiðu blaðsins, næst á
eftir Kominform, er heilaspuni
um fund Framsóknar- og Al-
| þýðuflokksmanna á Selfossi s. 1.
Si sunnudag, og heldur blaðið þvi
|j fram, að Selfossbíó taki ekki
| nema 100 manns i sæti. Öðru
1 vísi verður ekki skilin sú frá-
sögn, að 140 manns hafi verið
á fundinum því að hvert sæti
var skipað og að auki margt
manna, sem ekki fékk sæti.
Þennan dag hefði lærisveinn
Mbl. því séð veröldina þannig:
Kominform leyst upp, fáir á
fundi í Selfossbíói. Er ekki ó-
nýtt að fá slíka fræðslu um
gang hcimsmálanna.
SpámaSurinn Hannibal.
í þessu saina Mbl. er svo-
hljóðandi fyrirsögn: Spádómur
Hannibals á ísafirði. Á þeim
degi varð Hannibal spámaður í
augum Morgunblaðsmanna og
efni í fyrirsögn. Er þetta nokk-
ur uppreisn fyrir Hannibal í því
blaði, sem ekki hefir hampað
kenningum lians fram til þessa.
Unibreytingin í augum Mbl. lief
ir orðið þegar Hannibal ior að
tala illa um fyrrverandi sam-
herja sína í Alþýðuflokknum á
fundinum á ísafirði. Þá er hann
alit í einu góður í Mbl., og orð
hans „spádómur“, sem sjálfsagt
er að setja í fyrirsögn. Enda
klöppuðu íhaldsmenn fyrir
Hannibal á ísafirði, ásamt með
kommúnistum.
Eru fleiri nafnbreytingar
í aðsigi?
Kommúnistar höfðu beyg af L;
fortíðinni og kusu að koma jl
fram í kosningabardaganum í il
dulargervi og kalla sig „Alþýðu ;
bandalag". Er það þriðja nafn-1§
breyting flokksins. Hugmyndina
að þeim skrípaleik eiga þeir þó |
ekki. íhaldsmenn fundu hana ffi
Framhald á 8. síðu). I:
Stórvirkar vélar liafa breytt ásýnd laudsins síðuslu áratugina.
«1. I^u “