Tíminn - 23.05.1956, Blaðsíða 6

6
^TÍMINN, miðvikudaginn 23. maí 1956
L——
Útgefandi: Framsóknarflokkurinn.
Ritstjórar: Haukur Snorrason
Þórarinn Þórarinsson (áb.).
Skrifstofur í Edduhúsi viS Lindargötu.
Símr.r: 81300, 81301, 81302 (ritstj. og blaSamenn),
auglýsingar 82523, afgreiðsla 2323,
Prentsmiðjan Edda h.f.
Mauðsyn samhentrar ríkisstjómar
E1
j'F SVARA ætti þeirri
spurningu, hvers
;æri mest þörf í þjóðmálum ís-
lendinga, leikur enginn vafi á
því, hvcrt svarið ætti að vera:
Það þarf sterka og samhenta
stjórn til að leysa þau marg-
háttuðu vandkvæði efnahags-
málanna, er bíða lausnar fram-
undan.
Mikill glundroði hefir ríkt í
efnahagsmálum íslendinga í
nær tvo áratugi samfellt. Bráða-
birgðaúrræði eftir bráðabirgða-
úrræði hafa verið reynd til að
fresta stöðvun atvinnuveganna
um stundarsákir. Öll hafa þessi
bráðabirgðaúrræði verið fólgin
í því að ríra verðgildi pening-
anna og grafa undan grundvelli
efnahagslífsins. Þrátt fyrir
þetta er ný stöðvun framund-
an á næsta leiti — enn stór-
felldari en þær fyrri.
Þetta rriá ekki og getur ekki
gengið þannig lengur.
EF MENN reyna að gera
sér grcin fyrir því, hvað valdið
hafi þessum glundroða í efna-
hagslífinu, liggur svarið í aug-
um uppi. Síðan 1937 hefir ekki
starfað sterk samhent stjórn á
fsiandi. Samhentur þingmeiri-
hluti hefir ekki verið fyrir
hendi. Ólíkir flokkar hafa orð-
ið að vinna saman. Niðurstaðan
hefir orðið sú, að ekki liefir
verið hægt að taka með neinni
festu á efnahagsmálunum, lield
ur að láta sér nægja hina hættu
legu leið bráðabirgðaúrræð-
anna.
Af þessu lilýtur mönnum að
vera það Ijóst, hvaða niðurslaða
sé æskilegust og mikilvægust í
kosningunum 24. júní næstkom
andi. Hún er augljóslega sú, að
eftir kosningar verði íyrir
hendi samstilltur og öruggur
þingmeirihluti.
Það takmark, sem þarf að
názt í kosningunum, er að binda
endir á hinn stjórnmálalega
glundroða, sem meira en nokk-
uð annað hefir skapað það ugg-
vænlega ástand, er nú ríkir í
efnahagsmálum landsins. Að
öðrum kosti munu málefni þjóð
arinnar lenda í enn meira ó-
farnaði en þegar er orðinn. Öll
heilbrigð öfl þurfa því að sam-
einast um það takmark, að eftir
kosningarnar verði fyrir hendi
samhentur þingmeirihluti, er
fylki sér um ríkisstjórn, er sé
nógu traust og einbeitt til að
reynast fær um að leysa hinn
mikla vanda efnahagslífsins.
Eini
mo
J-jAÐ SEM hver kjósandi
* hlýtur nú að
spyrja um fyrst af öllu, er sam
kvæmt framansögðu þetta: Get
ég stuðlað að því með atkvæði
mínu, að eftir kosningar verði
til á Alþingi sterkur, samstæð-
ur þingmeirihluti?
Athugum þetta nánar. Ekki
verður slíkur þingmeirihluti
myndaður með því að kjósa
Þjóðvarnarflokkinn, þar sem
líklegast er að hann velti alveg
út úr þinginu.
Ekki vcrður slíkur meirihluti
myndaöur mcð því að kjósa
kommunistabandalagið, því að
það mun í mesta lagi geta feng-
ið sjö þingmenn og þó því að-
ains, að Þjóðvarnarflokkurinn
detti úr sögunni.
Ekki verður slíkt bandalag
heldur myndað með því að
kjósá Sjálfstæðisflokkinn, því
að allt bendir til að þingsæt-
am_ hans muni fækka.
ÞÁ ER eftir að athuga sein
asta möguleikann — möguieika
bandalags umbótaflokkanna til
að fá þingmeirihluta.
í seinustu kosningum fengu
bessir flokkar 22 þingsæti sam-
anlagt cða vantaði 5 þingsæti
til að fá meirihluta. Ef þeir
befðu haft með sér Svipað
bandalag þá og nú, hefðu þeir
fengið meirihluta. Niðurstaðan
hefði einnig orðið á þann veg í
kosningunum 1949.
Mögúleikar bandalagsins tii
að fá meirihluta nú, eru rnjög
miklir. Framsóknarflokkurinn
hefir góða möguleika til að
vinna þingsæti í Barðastranda-
sýslu, Skagafjarðarsýslu, Eyja-
fjarðarsýslu, Vestur-Skafta-
fellssýslu, Árnessýslu og
á Seyðisfirði. Aíþýðuflokkur-
inn hefir rnikla möguleika tii
að bæta við sig 3—4 þingsæt-
um. Jafnvel þótt einhverjir af
þessum raöguleikum tapist,eru
möguleikar bandalagsins til a'ð
fá meirihluta samt mjög mikl-
ir.
íslenzkir kjósendur standa
því frammi fyrir þeirri stað-
reynd í kosningunum nú, í
fyrsta sinn um langt skeið, að
þeir hafa 'fyllstu möguleika til
að skapa samstilltan þingmeiri-
hluta og binda þannig enda á
þann óþolandi glundroða, er
ríkt hefir um skeið og er á
leið með að leggja allt efnahags
kerfi þjóðarinnar í rústir.
Það er skylda kjósenda að
hagnýta sér þann möguleika —
bæði vegna þjóðarinnar og
sjálfs sjji.
Flokkar glundroðans
E
ITT STENDUR fram-
ar öðru í vegi þess,
að þjóðin beri gæfu til að nota
bá nýju aðstöðu, sem nú er
fyrir hendi til að mynda sam-
stæðan meirihluta á Alþingi.
Þessi hætta cr sú, að alltof
margir kjósendur láti blekkj-
ast af ismáflokkunum, sem sann
arlega má nefna glundroða-
flokkana, kommúnistabanda-
laginu og Þjóðvarmírflokknum. .
Hvert það atkvæði, sem þess
ir flokkar fá, hjálpar til að
viðhalda sundrungu og glund-
roða, sem nú er, og og stuðlar
þannig að því að gera þingið ó-
starfhæft til að fást við efna-
hagsmálin.
Enginn kjósandi, sem vill af-
stýra áframhaldandi glundroða
og upplausn, má því leggja
þessum flokkum lið. Með því
væri hann a'ð vinna á móti því,
’ sem hann telur rétt. Hann væri
me'ð því a'ð leiöa þjóðina lengra
út í ófæruna.
Allir þeir, sem vilja binda end
ir á glundroðanum verða að
fylkja sér um bandalag um-
bótaflokkanna. Það er eina leið-
in til að skápa samstilltan þing
meirihluta og trausta stjórn, er
sé fær um' að leysa þann mikla
vanda, sem frariumdan er. Það
er eina leiðin til að hindra það,
að glundroðinn verði ekki frelsi
þjóðarinnar að fótakefli.
VValter lippmann ritar um alþjóðamál:
Ný hernaðartæki og ný viðhorf
Kjarnorkuvcldin gera ekki lengur rátS
íyrir styrjöld sem hugsanlegum möguleika
Washington: Eftir tveggja vikna
dvöl í London og París virðist mér
sem stjórnmálamenn hér í Wasli-
ington hafi ekki áttað sig á því,
hver er kjarninn í þeirri ákvörðun
Sovétríkjanna að afskrá um það
bil milljón menn í her sínum.
„Ég tel elcki", sagði John Eoster
Dulles á blaðamannafundi fyrir
fáum dögum, „að það, sem Sovét-
ríkin eru liér að gera.... sé ætl-
að til að draga úr herstyrk þeirra
að neinu sem
n0mur“. Utanrík-
isfá'oherrann var
þarna að gefa x
skyn að af þess-
um ástæðum eigi
ákvör'ðun Sovét-
ríkjanna ekki að
hafa nein áhrif á
hervarnastefnu
þeirra landa, sem
eru í Atlantshafs-
bandalaginu. Þar
sem liernaðar-
máttur Sovétríkjanna er eins mik-
ill og hann áður var, er hættan,
seru þörf er að geta mætt, alveg
eins mikil og ætíð fyrr.
En þannig held ég að tilkynn-
ing Sovétstjórnarinnar sé ekki
lesin í Vestur-Evrópu. Spurningin
þar ersenniléga á þessaleið: Fyrst
Rússar geta minnkað herafla sinn
um milljón menn og staðið jafn-
réttir hernaðarlega eftir, hversu
marga menn mætti þá afskrá --
eða láta vera að skrá í Þýzkalandi
— án þess að Vestur-Evrópa sé í
nokkru meiri hættu en áður?
Hlutleysisstefnu vex fylgi.
Því betur sem Mr. Dulles tekst
að sannfæra menn um að Rússar
hafi ekki misst neitt með því að
spara mannaflann, því eftirtektar-
verðara verður fordæmi þeirra.
Því að Bretland, Frakkland og
Þýzkaland skortir mjög mannafla
til framleiðslunstarfa. Þessar þjóð-
ir líta á herþjónustu sem sóun
mannafla sem raun er að horfa á.
Ákvörðun Sovétstjórnarinnar
mun verða skoðuð sem dæmi um
raunsæa hermálastefnu fremur en
sem eitthvert sérstakt framlag til
friðar. Spurningin er, hvort Sovét-
ríkin séu að ná frumkvæðinu í
herfræðilegum stefnumörkum á
þeirri byltingatíð tækni og hug-
taka, sem við lifum á. Mikið hefir
verið um það rætt, til dæmis hér
í Washington, livort Rússar haíi
tekið forustuna á einstaka sviði,
svo sem á vettvangi langfleygra
eldflauga. En spurningin, sem ælti
að vera á dagskrá, er, hvort Rúss-
ar séu ekki að breyta allri stefnu
sinni fljótar en Bandaríkjamenn
til að samhæfa hana hinni nýju.
herfræðilegu þróun.
Rússar voru fyrri til að meta
pólitíska þýðingu þess, sem gerð-
ist 1949, er þeim tókst að brjóta
á bak einokun Bandaríkjamanna
á kjarnorkusviðinu og byrjuðu að
búa til kjarnorkuvopn. Þeir sáu
það, sem vestrænir stjórnmáia-
menn hafa lengi neitað a'ð viður-
kenna, að óumflýjanleg afleiðing
mundi verða, að hlutleysisstefnu
mundi aukast fylgi me'ðal þjóða,
sem sjálfar eiga ekki kjarnorku-
vopn. Þjóð, sem ekki er varin
kjarnorkuvopnum og hefir ekiíi
mátt til að halc’íi andstæðingi i
skefjum og engan varnarmátt sjálf
í kjarnorkustyrjöld, hlýtur að þoka
sér í stöðu milli kjarnorkuveld-
anna. Þetta sáu Rússar fljótt og
Listamannaklnbbur
Vegna blaðaskrifa um Lista-
mannaklúbb Bandalags íslenzkra
listamanna óskar stjórn þess aö
taka fram eftirfarandi:
Reglur klúbbsins voru rækilega
undirbúnar á stjórnarfundum
Bandalagsins og sendar öllum
stjórnum sambandsfélaga þess til
athugunar.
Síðan voru þær samþykktar ein-
(Framhald á 4. síðu.)
jstuddu jafnsnemma að þróun til
hlutleýsis meðal þessara þjóðá.
Þetta raunsæi þeirra á herfræði-
legu sviði hefir stóraukið pólitjsk
áhrif þeirra í Asíu. Það er fyrst
nú, með heimsókn Sukarnos for-
seta í Indónesíu og fyrirhugaðri
heimsókn Nehrus, sem Bandaríkja-
nienn eru að byrja að reyna að
bæta fyrir tjón, sem röng steína
hefir valdið.
lierfræðilc-gt endurmat.
Vesturlönd voru aftur á móti
fyrri til að sjá pólitíska þýðingú
þeirrar herfræðilegu byltingar,
sem vetnissprengjan olli. En það
var þessi seinni bylting, sem leiddi
til viðurkenningar á fundi æðstu
manna stórveldanna í Genf á þeirri
staðreynd, að herna'ð'arlegt þrátefli
ríkir í milli kjarnorkuveldanna
og að þau geta alls ekki gert
ráð fyrir styrjöld, sem tæki í
pólitískri baráítu.
NÚ ER UPPRUNNIÐ hið þriðja
tímabil í þessari þróun. Þá er
einkum um að ræða að samliæfa
hervarnarstefnu Vestur-Evrópu því
hernaðarlega þrát.efli, sem viður-
kennt var í Genf. Herir Atlants-
hafsbandalagsins eiga í vök að verj-
ast vegna vaxandi vantrúar á því,
að þeir endurspegli hina nýju her-
fræðilegu hugmynd framtíðarinn-
ar. Mér kom á óvart, hversu þessi
vantrú er sterk og útbreidd, jafn-
vel á háum stöðum, um hernaðar-
legt gildi hluta, sem ekki hefir
verið efast um fyrr.
Sem dæmi um breyttan hugsun-
i arhátt get ég nefnt, að Bretar eru
j að cthuga hvort ekki sé rétt að
j afnema orustuflugher sinn, en
j hann var sú deild flughersins, sem
mesta frægð og vinsældir gat sér
í orustunni um Bretland. Rök-
semcRn er. a'ð ekki sé urint að verja
Bretland að gagni með orustuflug-
vélum gegn riýtízku spreneiuflug-
T'élum. sem fara hraðar en hljóðið.
En endurskoðunin nær dýnra. Hún
sneriir þegar landherinn í Þýzka-
I iancli.
I Þetta er baksviðið, sem ákvarð-
j anir Sovétstjórnarinnar bera v.ið.
Snurninsin er ekki, hvort Rússar
séú að leika á okkur, eða að reýna
að blekkja okkur, heldur hvort
beim tekst að sannfæra þjóðir
Vestur-Evrópu um að þeir viti
hvernig eigi að vísa veginri til ör-
■yggis og efnahagslegrar velmegun-
nr. Og með því að hefiast handa
um fækkun í hinum skráða her,
hefir þeim þegar orðið eitthvað
ágengt.
(Einkar. N. Y. Herald Tribune).
Henrik Iksen, litógrafía eftir Edvard Munch, 1902.
r b r
Skáldsins minnst á marga
og fleiri löndum
í dag eru liðin 59 ár síðan
skáidiö Henrik Ibsen léízt, 78 ára
gamall. Norðmenn minnast hans
í dag og næstu daga á ýmsan liátt
■ með leiksýningum, fyrirlestrum,
sýningum og útgáfum svo að
nokkuð sé nefnt.
Hátíðahöldin hófust nú í morg-
un með því að stór blómsveigur
var lagður á leiði skáldsins í Vor
Frelsers Gravlund í Osló í nafni
norsku þjóðarinnar. En síðan
hefst Ibsens-vika með ræðuhöld-
um í ráðhúsi borgarinnar. En ráð-
húsið stendur einmitt þar, sem Ib-
sen bjó fyrst er hann kom til Osló
sem fátækur iihgur maður. En að
aðhátíðin er í leikhúsum borgar
innar. Þar vcrða verk Ibsens sýnc
hvert af öðrU alla vikuna. Á einn
viku er hægt að sjá þessi leikri
í Osló: Brúðulieimilið, Heddí
Gabler, Villiöndin, Brandur, Rós
mersholm, Pétur Gautur, John Ga
briel Borkman, Cataline og nokk
ur fleiri.
Leikhúsin þrjú, Nationalteatret
Det Nye Teater og Folketeatre
skipía verkunum milli sín.
Þá verða fyrirlestrar um Ibser
og skáldskap hans og upplestrar
kvöld í h.áskólanum.
Kanþíélag Hvammsfjarðar endurgr.
félagsmönnum 135989 kr. á si. ári
Aðalfúndur Kaupfélags Hvamms
fjarðar var hald'uin að Ásgarði
14. þ. m. — Hagur 'félagsins
blóuigvaðist mjög á árinn. Vöru-
saia jókst um eina millj. króna
og innstæða hjá SÍS nemur tæp-
um 2 inilijónum króiía.
Innlög í innlánsdeild námii á
aðra milljón króna og er sjóður
innlánsdeildar lcr. 1.737.648,51.
Tekjuaígangur varð kr. 135.540,
34 og skiptist þannig, að 4%
renna í stofnsjóð, 2% í viðskipta-
reikninga og afgangur í skuida-
skilasjóð.
Afskriftir af áhöldum, bifreiðiim
og húsum vorii í'íflegar. Guðjóni
ólaíssyni, framkvæmdastjcra kaup
félagsins, voru í fundarlok færðar
sérstakar þakkir fyrir dugnað 'og
árvekni í starfi.
Stjórn félagsins skipa: Geir Sig-
urðsson, Skerðingsstöðum, formað
ur; Þórður Jónsson, Iljarðarholti;
Jósep Jóhannesson, Giljalandi; Jón
Sumarliðason, Breiðabólstað og
Finnur Þorsteinsson, Hrafnabjörg-
um.