Tíminn - 30.05.1956, Blaðsíða 5

aifiiimiuiiiiiiuuiMimiiiiiiiimimmiiiiiiiiiimimmiii mmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmii 9
T í M I N-N, miðvikudaginn 30. niaí 1956.
iimúmiiiiiimriimimiiiiiiiiiriiiiiiimiiumiiiimmiimmmmimmmimmiimiimmiliiiiiiiiiiimiiiiiitiimiii
Hvor hagræddi sannleikanum,
Mbl. eða Reutersfréttastofa?
Utaœríkisrá^herra rekur viískipti vií frétta-
mahn Reuters, sem er starfsmaíur Mbl.
Morgunblaðið og Frjáls þjóð eru æ ofan í æ að klifa á því,
að ég hafi sagt við fréttaritara Reuters, að ekkert lægi á, að
herinn færi frá Keflavík. Ég hefi áður mótmælt því, að rétt sé
eftir mér haft. Er því ástæða til að rekja sögu þessa máls.
Hinn 3. apríl s. I. fór fréttamaður Reuters, Þorsteinn Thoraren-
sen, blaðamaður við Morgunblaðið, fram á það við mig, að
ég ætti viðtal við hann og gerði ég það. Óskaði ég eftir að fá
afrit af fréttaskeytinu. Lét blaðamaðurinn mig svo íá blað, sem
hann kvað vera afritið. Dró ég ekki í efa, að svo væri. Hin
rangfærðu ummæli eru þannig á „afritinu": „We are not in
great hurry that troops should leave next days stop according
treaty first six months revision delay then tvvelve months
cancellation delay“ — „Það er ekki sá asi á okkur, að herinn
eigi að fara næstu daga. Skv. samningum er fyrst frestur til
endurskoðunar 6 mánuðir og síðan 12 mánaða uppsagnarfrestur“.
Nú geta lesendtir dæmt urn, hvort heiðarlega sé farið með um-
mæli mín. Mér virðist eitt af tvennu hafa gerzt:
„Afrit“ það, sem Þorsteinn afhenti mér er ekki afrit af skeyti
því, sem hann sendi eða Reuter liafi „hagrættf1 ummælum
mínum.
í bréfi til mín segir Þorsteinn Thorarensen:
„Ætlun mín með því að óska slíks samtals við yður er að
uppfylla óskir frá erlendri fréttastofu, sem nýtur almenns álits,
sem traust og sannorð“.
Ég hringdi til Þorsteins og lét hann vita, er ég sá mishermin
í amerísku blaði. Hann veit því vel, að ummæli mín eru úr lagi
færð og efnislega fölsuð. Hvort „hin trausta og sannorða írétta-
stofa“ hefir gert fölsunina eða fréttamaðurinn sjálfur, læt ég
ósagt. Þorsteinn liefir átt kost á því að bera sannleikanum vitni
og vænti ég hann geri það í blaði sínu, þótt seint sé.
Kristinn Guðmundsson.
’llllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllIIlllllllllllllllllllllllllllllll■lll
'SAÐSroFAA/
Þjónustan við almertning.
„SNÆBJÖRN“ skrifar athyglis-
verða hugvekju um þjónustu við
fólkið og segir: — „Okkur hefir
legið þau skelfing á, í öllu okkar
brauki og bramli sem við köllum
uppbyggingu, viðreisn eða ný-
sköpun (tvö orð áf þremur herfi-
lega Ijót) að þjónusta við almenn
ing hefir orðið útundan. Við
hyggjum stór hús og miklar verk
smiðjur, gerum vegi og brýr,
smíðum skip og kaupum bíla og
vélar. En við höfum ekki komið
því í verk að skipuleggja svo sölu
á nauðsynjavarningi almennings,
að viðunandi sé. Hvað skyldi það
kosta í vinnustundum, afköstum
og framleiðslumagni þjóðarbús-
ins, að hafa 1 mann — oft full-
vinnandi karlmann — úr að kalla
hverju heimili á landinu við að
sinna þessum störfum: Sækja
mjólk, sækja brauö, og sækja
fisk? Hvað skyldu glatast marg-
ar vinnustundir hér í Reykjavík
af því að ölium borgarbúum, sem
fá ábyrgðarbréf eða aðra verð-
pappíra í pósti, er gert að sækja
þá á eitt pósthús í miðbæ hvort
sem þeir eiga heima í Langholti
eða á Ivlelum? Iíve margar ævi-
stundir líða og verða til einskis
meðan maður hangir yfir síma,
sem ekki gefur són af því að
kerfið er ofhlaðið? j
Hve margar stundir glatast,
manni sjálfum og þjóðfélaginu i j
rölt til að greiða opinber gjöld á (
ótal stöðum? Svona mætti lengi
telja dæmin. Á þessum sviðum er
okkar búskapur af frumstæðustu
tegund. Hvort tveggja er, að okk-
ur hefir iegið svo mikið á að
gera ýmislegt annað, og hjá okk
ur virðist skorta skilning á því,
live þjónusta við almenning er
mikilvæg. Ég vildi fyrir mitt
leyti hafa meira af slíkri þjón-
ustu og minna af alls konar trygg
ingum."
Neytendasamtök gera gagn.
„NEYTENDASAMTÖKIN, sem
hér var til stofnað, eru að reyna
að gera gagn á þessum sviðum
sumum, en ná skammt. Þau eru
of lítilsmegandi af því að fólkið
sjálft tekur ekki þátt í starfinu.
En hér í borginni eru ótal verk-
efni fyrii’-samtök, sem hugsa um
liag og rétt neytendanna. Ég skal
nefna tvö dmæi: Maður kemur í
brauðbúð og kaupir allmargar
tegundir af fínna brauði, fyrir 10
—20 krónur. Afgreiðslustúlkan
segir ekki, hvað hver tegund kost
ar, hún stimplar ekki hverja upp
hæð í búðarkassa, hún stendur í
þess stað með pokann í hendinni
og horfir áhyggjufull út í loftið
eins og hún eigi í ógurlegri and-
legri áreynslu. Og loks kemur
það: 15,80 takk. Viðskiptamaður-
inn verður að treysta reiknings-
list stúlkunnar. Hann veit ekkert
um, hvort hún nefnir rétta tölu.
Þetta fyrirkomulag er óhafandi
og er brauðgerðarhúsunum til
minnkunar. (Líkiega eru ekki öll
jafn sek að þessu leyti). Þá held
ég að útreikningurinn í sumum
fiskbúðunum sé haria handahófs-
kenndur á stundum. Þarna eru at
riöi, sem Neytendasamtökin ættu
að kippa í lag. Um hin stærri
málin er það að segja, að þau
lagast ekki fyrr en við viljum
sjálf, fyrr en þjónustuhugsunin
nær rótfestu í þjóðfélaginu. Nú
er hún'algerlega minnimáttar, en
gróðahugsunin veður uppi alls
staðar."
Mér finnst Snæbjörn hafa mik-
ið til síns máls. Víða er pottur
brotinn í þessum efnum. Og lík-
lega rætist ekki úr, fyrr en þjón-
ustuhugsunin, sem hann nefnir
svo, fær meiri viðurkenningu,
þykir sjálfsagðari en gróðasjón-
armiðið, sem veður að manni á
skítugum skónum alla daga árs-
ins — Frosti.
Búnir að vera lengi á
leiðinni norður
í gærkvöldi auglýsti Slysavarna
félagið eftir tveimur bræðrum,
sem farið höfðu af stað norður
í Skagafjörð á föstudaginn. Fóru
þeir á vöruflutningabíl frá Reykja
vík og ætluðu alla leið norður
á Löngumýri að sækja systur
sina, sem verið hafði þar á hiís
mæðraskóla í vetur.
Þegar ckkert hafði spurzt til
drengjanna í gær og þeir ekki
koinið norður bað móðir þeirra
Slysavarnafélagið að auglýsa eft
ir þeim ef vera kynni að óhapp
hcfði hent þá á lciðinni.
Aðalfundur barna-
kennara á Reykja-
nesskaga
Aðalfundur Félags barnakennara
| á Reykjanesskaga var halclinn í
í barnaskólanum í Ytri-Njarðvík
i sunnudaginn 27. maí.
i Eftirfarandi tillögur voru sam-
i þykktar á fundinum:
\ 1. Aðalfundur Fél. barnakenn-
i ara á Reykjanesskaga haldinn 27.5.
| 1956, skorar á fræðslumálastjórn
i landsins, sveitarstjórnir og sýslu-
i nefnd í Kjalarnesþingi að gera nú
| þegar ráðstafanir til þess að
| heiðra minningu Jóns Þorkelsson-
| ar skólameistara á 200 ára ártíð
i hans 1959. — Skál þá sérstaklega
i stuðzt við framkomna tillögu Eg-
í ils Hallgrímssonar, keiyiara um
i stofnun menntaseturs á Suðurnesj-
Í um í minningu Jóns. Ennfremur
| gerð minnismerkis, útgáfa á ævi-
í sögu hans, frímerkjaútgáfa o. fl.
f 2. Aðalfundur Fél. barnakennara
i á Reykjanesskaga haldinn 27.5.
i 1956, skorar á Alþingi að setja lög
Í er hindri útgáfu bóka, blaða og
I rita, er þar til kjörin nefnd teldi
f að hefði siðspillandi áhrif á æsku-
l lýð landsins. Á meðan ekki hafa
i verið sett lög, er hindri slíka út-
i gáfustarfsemi, skorar félagið alvar-
i lega á seljendur blaða og bóka,
i hvar sem er á landinu, að hafa
Í ekki slík blöð eða rit til sölu í verzl
1 unum sínum.
i 3. Aðalfundur Félags barnakenn-
i ara á Reykjanesskaga haldinn 27.5.
i 1956 skorar á varnarmáladeild ut-
| anríkismálaráðuneytisins að gera
allt, sem unnt er til þess að koma
í veg fyrir hið tíða flug orrustu-
flugvéla yfir bæjum og byggðum
á Reykjanesskaga sakir þeirrar gíf-
urlegu hættu fyrir líf og limi í-
búanna, sem slíku flugi er sam-
fara, og ennfremur sakir þeirra
miklu truflana, sem umrætt flug
hefir í för með sér fyrir alla
kennslustarfsemi.
Á fundinum mætti Egill Hall-
grímsson, kennari, Reykjavík, og
flutti erindi um líf og starf Jóns
Þorkelssonar, rektors, og skýrði
frá meðferð Thorkillii-sjóðs að
fornu og nýju.
12 míina landhelgi
fyrir Kanada
í Fishing NevVs er fyrir skömmu
birt fregn frá Ottawa, höfuðborg
Kanada, um að kanadíska fiski-
málaráðuneytið (Fisheries Coun-
cil of Canada) hafi lagt til að
landhelgislína Kanada verði á-
kveðin tólf mílur í stað þriggja
áður, og sé línan dregin samhliða
grunnlínu, sem er í milli annesa
á ströndinni. Tillaga þessi er
fram komin vegna þess, að fiski-
málaráðherrann, Sinclair, ósk-
aði álits ráðsins í málinu. Er land
helgismálið enn í athuguu hjá
ríkisstjórninni.
Erlendar fréttir
í fáum orðum
□ Utanríkisráðherra Grikkja hefir
sagt af sér, en hann hefir undan-
farið verið gagnrýndur mjög í
grískum blöðum fyrir linkind gagn
vart Bretum í deilunni um Kýpur.
I greinargerð frá honum vegna
brottfarar hans úr stjórninni, seg-
ir, að hann geri þetta í mótmæla-
skyni við stefnu Breta í Kýpur-
deilunni og skilningsleysis ýmissa
bandamanna Grikkja varðandi mál-
þessi.
□ Mannréttindanefnd S. þ. kom sam
an í Strassborg í gær til að ræða
ákæru Grikkja á hendur Bretum
vegna hörku þeirra gagnvart inn-
fæddum eyjarskeggjum á Kýpur.
Bretar hafa lofað að taka ákæruna
til alvarlegrar íhugunar og um-
hugsunar.
□ Tilkynnt var í París í gær að sam-
eiginleg yfirlýsing yrði gefin út
frá stjórnum Marokkó og Frakk-
lands, að Marokkóstjórn yrði leyft
að reka sjálfstæða utanríkisstefnu.
Ennfremur var því lýst yfir, að
báðar þessar stjórnir myndu enn
sem fyrr hafa núna samvinnu í
utanríkismálum.
Á víöavangi
r p (
Hringrás lyginnar
Morgunblaðið þýddi ranglega
ákveðna kafla í yfirlýsingu At-
lantshafsráðsins og lagði í
munn ráðsins fullyrðingar, sem
voru alger liugarsmíð Mbl.-
manna. Ræðumenn íhaldsins úti
á landi taka sér síðan I munn
orð Mbl. og segja að þar sé á-
lit Atlantshafsráðsins. Blöð
flokksins endurprenta síðan
þær glefsur úr yfirlýsingunni,
sem mest eru falsaðar, og segja:
þarna sjáið þið, góðir hálsar,
þetta segja þeir í París, og
hverjir erum við iitlir karlar,
að andmæla þeim? Starfsmenn
Mbl. og Vísis síniuðu til frétta-
stofnana, sem þeir liafa uinboð
fyrir, að samþykkt Alþingis í
varnarmálinu væri kosninga-
brella ein og að engu hafandi.
Erlend blöð birta þessa frétt,
eftir heimild þessara frétta-
stofnana. Frjáls þjóð sagði sín-
um lesendum að það haíi stað-
ið í erlendu blaði, að samþykkt
Alþingis væri bara kosninga-
brella og þótti ekki að sökum
að spyrja, fyrst það stóð í er-
lendu blaði. Það er miklu
meira virði en sú staðreynd, að
upphafið er áróðursbrella starfs
manna íhaldsins.
Fréttaritarinn, Mbl. og
Reuter
Fréttaritari Reuters hér er
blaðamaður við Mbl. Hann fær
að gera viðtal við utanríkisráð-
herra. Þar segir ráðherrann m.
a.: Það er ekki sá asi á okkur,
að herinn þurfi að fara næstu
daga. (Iceland is not in a great
liurry that the troops should
leave within the next days ...).
Síðan minnir ráðherrann á á-
kvæði samningsins um endur-
skoðunarfrest og uppsagnar-
frest. Með öðrum orðum. Álykt-
un Alþingis þýðir ekki að her-
inn eigi að fara næstu dagana,
heldur að sjálfsögðu samkvæmt
ákvæðum samningsins um upp-
sögn. Þegar fréttaskeyti Mogga
mannsins kemur í erlendri út-
gáfu, er búið að sleppa seinni-
hluta setningarinnar. Engum
er betur kunnugt en honum um
orðalagið. Samt notar Mbl.
þessa setningu daglega til árása
á ráðherrann. Og Frjáls þjóð
tekur undir og gjammar líka.
Þetta eru nú bardagaaðferðir
sem segja sex. Þannig gengur
svikamyllan.
Á innlendum markaði
En það er meira blóð í kúnni.
Tíminn vakti athygli á því, að
nokkra undrun hcfði vakið, að
tilkynning sú, sem ameríska
blaðið á Keflavíkurflugvelli
birti um samdrátt varnarfram-
kvæmda, hefði verið þannig orð
uð, að ætla mætti að dregið yrði
úr viðhaldi á flugvellinum nú
þegar. Fyrirtæki, sem átti að
vinna viðhaldsverk þar, m. a. á
flugbrautum, liafi verið gert
afturreka, sagði blaðið. Með til-
liti til þess, að ætla mátti að
varnarliðið ætti eftir að dvelja
hér mikið á annað ár, og einn-
ig ineð tilliti til stríðshættunn-
ar, sem Mbl. og önnur blöð hafa
lengi uppmálað, mátti kalla
fregn blaðsins, að því er snerti
viðhaldið, nokkuð óvænta. En
þegar íhaldsblöðin fengu málið,
var þessi umgetning Tímans á
þeirra máli orðin „urgur“ og
„gremja“ út af því að Banda;
ríkjamenn skyldu minnka fram
kvæmdir hér. Síðan hefir sífellt
verið tönnlast á þessu. Nú er
nær hálfur mánuður síðan mál
þetta var fyrst rætt hér og hef-
ir fátt upplýsts um það síðan.
En á þessum hálfa mánuði er í-
haldið búið að hagræða svo frá
sögn sinni að nú á Tíminn að
liafa rokið upp með vonzku
vegna þess, að Bandaríkjamenn
hafi ekki gengið frá samning-
um um að gera höfn í Njarð-
vik! Þannig gengur svikamyllan
hér heima, og hringrás lyginn-
ar líka á innlendum markaði.
Hvítárbakkaskólinn
Síðast liðið liaust birtist þessi
sama mynd og var þá skólans ræki
lega minnzt í blaðagreinum, á-
samt brautryðjendunum, sem
unnu það haþpaverk, já það mikla
þrekvirki, í fátækt og vegaleysi
aldamótaáranna, að byggja hús og
byrja skólahald fyrir alþýðufólk,
í svo að segja skólalausu landi.
Hvítárbakkaskólinn var fyrst
settur af Sigurði Þórólfssyni skóla-
stjóra, árið 1906. Það voru því
liðin 50 ár frá stofnun hans síð-
ast liðið haust.
I sólarupprás fyrsta sumardag
1931 lét Lúðvík Guðmundsson
skólastjóri hringja til síðustu
kennslustundar á sama stað.
Daginn áður höfðu gamlir nem-
endur og aðrir gestir fjölmennt á
staðinn til þess að vera á skóla-
slitaskemmtuninni. Nú voru sum-
armál og skólanum skyldi slíta að
vanda, en þar að auki skyldi slíta
hinum vinsæla Hvítárbakkaskóla í
síðasta sinn. Hann hafði vaxið og
blómgast vel frá byrjun og hlotið
virðingarsess í huga þjóðar sinn-
ar. Þessi framherji íslenzkrar al-
þýðumenntunar skyldi flytjast á
hlýlegri stað. Skólahúsið gamla
skyldi standa eftir, ruplað og
rænt, og gert að heyhlöðu.
Miklar framfaraöldur, sem rísa,
mætti líkja við eldmóð æskunnar,
bæði geta lyft grettistaki og báð-
um hættir við að henda yfirsjónir.
□ Jarðskáiftafræðingar í Tokíó til-
k.vnntu í gær, að þeir hefðu orðið
varir við á mælum þar í borg mikl
ar hræringar í gufuhvolfi jarðar
svo og jarðskjálfta svipaðs eðlis og
þær hræringar, sem orðið hafa
vegna vetnissprengjutilrauna Am-
eríkumanna við Marshalleyjaklas-
ann. Bandaríska hermálaráðuneyt
ið sagði í gær að ekki væri vitað
til þess, að nokkur slík sprenging
hefði orðið á þeiin slóðum nýlega,
sem hefði getað valdið hræringum
þessum. Brezka stjórnin hefir lýst
hinu sama yfir.
Hin sigursæla barátta brautryðj
endanna var háð á Hvítárbakka
og í þeirra anda var háð barátta
til hinzta skóladags fyrir öjlu göf-
ugasta og bezta í innri menningu
þjóðarinnar, „því sem mölur -og
ryð fær ei grandað“. Ljómi slíkr-
ar fortiðar verður ekki fluttur. —
Eitthvað svipað þessu lield ég
að við höfum hugsað, að minnsta
kosti vorum við, síðasti árgangur-
inn, ekki í skapi til að skemmta
okkur, við eigruðum í einhverju
ráðaleysi aftur og fram um húsið,
unz dagur rann, þá var það að
bjallan hringdi í síðasta sinn að
Hvítárbakka. Skólastjórinn fór
nú með nemendur og gesti út í
skólagarðinn, hvað þar var sagt
eða gjört veit sá, sem þessar lín-
ur ritar ekki gjörla, hann „skróp-
aði“ í þá kennslustund, en það er
staðreynd, að frá þeirri stundu
fóru skýin að draga sig saman
yfir héraðinu og nokkru seinna,
þegar við, sem höfðum verið þar
þennan vetur, röltum alfarin burtu
var komin rigning og himinninn
koldimmur eins og ketilbotn, Þeir,
sem ætluðu að dvelja lengur á
staðnum, t. d. skólastjórahjónin,
fygldu okkur útfyrir tún og þá
varð kveðjustundin ekki umflúin.
Kveðjusöngurinn hófst, en var
fjarska óáheyrilegur. Það vár eirt-
hver kökkur í hálsinum, sem gjörði
„tregt tungu að hræra“.
Við tvístruðumst smátt og sttiátt
sitt í hverja áttina, svo áð kveðju-
stundirnar urðu fleiri en ein og
fleiri en tvær á þessum vota vor-
morgni.
Svo vorum við aftur komin heim'
til okkar allra kærustu og nán-
ustuvandamanna með fullt fangið
af glöðum og góðum minningum
frá þessum indæla vetri, einhverj---
um bezta tíma ævinnar.
„Að vera ungur ó! Guð minn
góður.“ Þannig byrjaði gullfallegt
erindi, sem Helgi Valtýsson sendi
(Framhald á 8. síðu).