Tíminn - 04.10.1956, Blaðsíða 5

T í M IN N, fimmtudaginn 4. október 1956.
Fulltrúar frá 44 þjóðlöndum sóttu alþjóða-
esperaníista í Kaupmannahöfn í sumar
HaSldór Kolbems, sóknarprestnr í
VestmaimaeyjnM, skriíar um þingiS,
eu 26 Islendmgar sóitii
Á hverju ári halda esperanistar alþjóðaþing til þess að
ræða um þau málefni, sem horft geta hugsjónum esperant-
ista til heilla. Á undan heimsþinginu eru í ýmsum löndum
heima fyrir ýmiskonar námskeið og undirbúningur undir
sjálft þingið. Einna kunnast íslenzkum esperantistum er nám-
skeið það eða sæluvika, sem lýðháskólakennari Friis veitir
forstöðu, einn meðal allra ötulustu forustumanna esperant-
igta í Danmörku. Og sltal nú skýrt nokkuð frá þessari sælu-
viku, er var á Helsingjaeyri dagana 28. júlí til 4. ágúst 1956.
Helsingjaeyri er fögur borg við
Eyrarsund andspænis Helsingja-
borg í Svíþjóð. Þarna voru um
250 esperantistar úr 16 löndum
saman komnir til þess að æfa sig
í að tala esperanto og kynnast vísindamanna esperantista.
Tveir kunnir bandarískir tónlistarmenn
halda hljómleika hér á landi bráðlega
Leika á fiðlu og píanó
•'4f1
■■
I sapibandi við þingið var vís-
indaleg starfsemi. Voru íiuttir
nokkrir fyrirlestrar í svokölluðum
Sumarskóla og haldið hátíðlegt V?.
aldar afmæli Alþjóðlegs sambands
hver öðrum. Hver dagur hófst með
ýmis konar námskeiðum, 6 talsins,
og valdi hver þátttakandi nám-
skeið við sitt hæfi, stóðu nám-
skeiðin frá kl. 9 til kl. 12. En eftir
hádegið og fram til háttatíma voru
svo ýmis atriði til skemmtunar.
Viðræður yfir borðum og hvar sem
einhverjir hópuðust saman voru
hinar ánægjulegustu og yfirleitt
svo ijúfar og léttar eins og þetta
Nefnd sú, sem stjórnar fram-
vindu Esperantohreyfingarinnar,
Komitato de UEA sat jafnan á
fundum og var samin ný reglugerð
fyrir félagið. Nýr forseti og nýr
varaforseti voru kosnir. Enfrid
Malmgren sagði af sér forseta-
starfi sökum sjúkleika, en hanr.
hefir unnið ágætt starf. Nýi íor-
setinn er prófessor Giorgio Kanuto
hinn ítalski, og í stað varaforset
væru menn, sem alizt hefðu upp i ans Dayí(js Kennedy, sem beiddist
í sama bænum. Og var það ekki!
sjaldgæft að t. d. menn frá átta
þjóðum eða jafnvel fleiri væru
saman við sama borð og engin við
staða var á fjörugum þætti í um-
ræðunum fx-á neins manns hálfu.
lausnar, var kosinn H. W. Holm
es, Lundúnum, Bretlandi. Voru frá
farandi foi’seti og varaforseti leyst.
ir út með gjöfum. Kennedy var gef
in stundaklukka, hin bezta og feg-
ui’sta, sem fáanleg var í Lundúna-
Til skemmtunar var þarna margt!borg og Malmgren var gefin áletr-
og mikið, .kvikmyndasýningar, smá j ug giifurskál með ávöxtum, hið
ferðalög, góður söngur og mörg mesta .forlátaþing.
gamanatriði. Islendingar j
voru 22 og sáu alveg um eitt
skemmtikvöldið, var gérður góður
rómur að, enda vel til vandað eft-
ir ástæðum, svo sem gítarspil, sam
söngur, ræður, kvikmynd, samlest-
ur og fleira. 21 íslendinganna eru
búsettir í Vestmannaeyjum, en
einn er Hafnfirðingur og er hann
einnig Vestmannaeyingur frá
fornu fari.
41. alþjóðaþing esperantista.
Setning þingsins.
Setning þiiigsins fór fram í Söng-
höllinni í Tívólí. Er hún hinn glæsi
legasti salur og rúmar þúsundir.
Sterkastur var einhugurinn og rík-
ust hrifningin, er allur þingheim-
ur stóð upp og söng lofsöng esp-
erantista: En la mondon venis
nova Sento. — Nova senti, Ný
kennd. — Allir þessir menn frá
hinum ýmsu löndum, er töluðu
ýmsar þjóðtungur, voru á þinginu
A 41. alþjóðaþingi esperantista | lrd tungumálasjónarmiði ein ein-
í Kaupmannahöfn létu skrá sig 28 ing Það skildu allir hver
annan,
íslendingar, en tveir þeirra munu , hvagan sem þelr voru aðkomnir
hafa verið forfallaðir frá að mæta j dr veröldinni. Afríkumenn eða ís
á þinginu, svo að alls voru á þessxi jendingar, ítalir eða Norðmenn.
þingi 26 Islendingar. Er það hærri j /vilir gátu talað saman eins og
þingmannatala hlutfallslega en hjá ; þeir hefgu verið bornir og barn-
nokkurri annarri þjóð og hafa ! læddir d sama bænum. Ég sat við
aldrei hlutfallslega mætt svo marg
ir menn á alþjóðaþingi esperant-
ista. frá nokkurri þjóð.
Alls voru á þinginu 2200 manns
og voru þeir frá 44 þjóðlöndum.
Við þingsetninguna talaði fyrir
Aðalþingstörfin fóru fram í Poli-
teknisk Læreanstalt, en viðkynn-
ingarkvöld laugardaginn fyrir form
lega setningu þingsins var í Odd-
fellowpallæ, einnig var þar hinn
alþjóðlegi dansleikur. Og auk þing
setningarinnar fóru fram í söng-
höllinni í Tívolí leiksýningar á esp
eranto.
Ég hitti marga, sem unna ís-
landi og íslenzkri þjóð og vita
mikið um ísland, en yfirleitt mun
koma íslendinga á þetta þing sem
önnur vera hin ágætasta þjóðkynn-
ing. Mér tókst ekki að fá leyfi
fyrir nokkurn af okkur íslending-
unum til þess að vera fulltrúi ís-
lenzka ríkisins á þinginu, en við
vorum þó öll í raun og veru full-
trúar íslenzka ríkisins. Spurning-
unum rigndi yfir okkur um land
og þjóð og stofnað var til viðkynn
ingar, sem mun varanlega liafa
blessunarrík áhrif fyrir þjóðina og
margfalda heill íslandi til handa,
því að vinir okkar esperantistanna
íslenzku verða einnig vinir ís-
lands, og vilja þess heill, enda
munu margir þeirra verða hér ó
ferð í framtíðinni, og einnig greiða
götu okkar til hollrar dvalar með-
al vina erlendis og aukinnar menn
ingar og víðsýni, sem í kjölfarið
siglir.
Nokkur skref frá þingsölunum
var hin annálaða sýning um esper-
anoefni, er fyrst kom fram í des-
ember 1254 í Montevido, og jók
mjog álit esperantos hjá Samein-
uðu þjóðunum og fjölda annarra
opinbci'ra stofnana. Þar voru þús-
undir bóka og tímarita á esper-
anto fi'á 100 löndum að minnsta
kosti og glögglega gaf þar að líta
hina glæsilegu framvindu esper-
antos hið innra og ytra þau um
sjötíu ár, sem liðin eru síðan mál-
ið leit dagsins ljós fullgjört. En
það var 26. júlí 1887. Þá kom
fyrsta kennslubókin fyrir almenn-
ingssjónir.
þingsetninguna á milli grískraj feg
urðardrottningar og japansks lækn
is. Við höfðum öll sömu áhyggjur,
hvernig koma skyldi því, sem í
brjósti brann, fyrir í einni mínútu,
en mönnum tókst það yfirleitt, töl-
hönd forsætisráðherra Dana, er; uðu skýrt og greinilega, að vísu
var erlendis, aðstoðarutanríkisráð ■ hver með sínum blæ, en þó ekki
hei’ra Ernst Christiansen. Svo tók ■ eins mikill framburðarblæmunur
til máls borgarstjórinn Ingvard 1 eins og í mállýzkum þjóðlandanna.
Dahl, og bauð menn velkomna til Það er meiri munur á framburði
Kaupmannahafnar. Þá þakkaði for- j Norðlendinga og Sunnlendinga á
seti UEA Enfrid Malmgren ráð-' íslenzku en á frambui’ði íslendings
herranum og borgarstjóranum og' og Nýsjálendings eða Grikkja á
bauð velkominn fulltrúa kennsiu- j esperanto. Ég varð var við mikla
málaráðherra Dana mag. Rosen-1 aðdáun á íslandi og beðinn íyrir
kjær, og sagði hann síðan eftir : mai-gar kveðjur heim, því að ýmsir
stutta tölu þingið sett. Þá töluðu j áttu bréfavini heima á íslandi.
og heilsuðu þinginu fáar mínútur | Eftir styrjöldina hefir ekkert al-
hver, fulltrúar 7 ríkisstjórna, Aust þjóðaþing esperantista verið eins
urríkis, Finnlands, Frakklands, alþjóðlegt og þetta, því að við voru
Hollands, Belgíu, Noregs og Sví- j staddir menn frá Póllandi, Ung-
þjóðar. Svo heilsuðu "ulltrúar osp-
erantófélaga hinna ýmsu landa og
töluðu 1 mínútu hver. Fyrir hönd
íslands talaði séra Halldór Kcl-
beins, sóknarprestur í Vestmanna-
ey.ium.
Þingið starfaði í brem deildum.
í 1. deiid var "jailað um afstöðu
esperantohreyfingarinnar ul upp-
e'.dismála. í annarri deild var íjall
að uin viðhoi'f alþjóðamálsins vil
verjalandi, Búlgaríu, Tékkóslóva-
kíu, Japan, íran, Vietnam, Kína,
Afríku, Nýja-Sjálandi, Bandaríkj-
unum, Suður-Ameríku og meira að
segja kom kveðja írá Sovét-Rúss-
iandi.
Sérstakt æskulýðsþing.
Þá var sérstakur æskusvipur yfir
þinginu. Margir unglingar völuðu
Fraxmirskarantli móttökur.
Móttaka Dananna var eins og
þeirra var von og vísa á marga
lund framúrskarandi og til fyrir-
myndar. Fjöldi manna var boðinn
í stórveizlu hjá borgarstjóra, og
fyrir þessar fjörutíu krónur, sem
var þinggjaldið, voru okkur, er bár
um þingmerkið, opnaðar ýmsar dyr
ókeypis, svo sem Tívólí. Og það
var auðkennilegt, hvort sem farið
var í sporvagni eða hvar sem var,
að Kaupmannahafnarbúar vildu
yfirleitt greiða götu okkar. Jafnan
voru greinar í blöðunum um esp-
eranto. Og er það víst að undir-
búningurinn undir þingið og öll
önn heimamanna og sérstaklega
þeirra, er skipuðu hin ýmsu vanda
sömu þjónssæti og forsæti var
glögglega merki um hina miklu
dönsku menningu og vinarhug lít-
illar þjóðar til allra landa víðrar
veraldar.
Hér væri viðeigandi að geta um
ýmsa hina fremstu menn Esper-
antchreyfingarinnar í Danmörku,
en ég læt mér nægja að vísa til
„Kongresa Libro“, þeirrar bókar,
sem hver maður fékk, er þingið
sat og septembertímaritsins UEA,
„Esperanto“. Hér hefir verið stikl
að á stóru, en í þessum ritum eru
ýtarlegar frásagnir um sérhvað, og
myndir margar meðal annars af
móttökunefndinni.
Formaður Sambands danskra
esperantista er kand. polit. Svend
Di-agsted, er um nokkui't skeið
dvaldist í stjórnarráðinu í Reykja
vík. Iíann flutti einn þingdaginn
fyrirlestur um Danmörku.
Hvað skal segja um framgang
espei-antohreyfingarinnar á ís-
landi? Sjálfsagt mun vera hér á
landi um 1000 færir esperantistar,
en þeir eru dreifðir og fæstir skní-
settir í félögunum. Oss vantar ein-
ingartákn út á við fyrir ísland.
í fyrradag komu hingað til lands1
tveir tónlistai’menn frá Bandaríkj
unum, þau Jeanne Mitcliell, fiðlu-
leikari og James Wolfe, píanóleik-
ari. Er ráðgert að þau haldi sam-
eiginlega nokkra liljómleika hér,
bæði í Reykjavík, á ísafirði, Akui’-
eyri og í Hafnarfirði.
Efxiileg Iistakona.
Fiðluleikarinn Jeanne Mitchell
er nú talin standa einna fremst
meðai yngri fiðluleikai’a Bandaríkj
anna og hefir á síðari árum vaxið
mjög í áliti sem framúrskai’andi
listamaður. Ungfrú Mitchel, sem
nú er um þrítugt, var aðeins fimm
ára gömul, þegar hún hóf nám
í fiðluleik hjá hinum kunna tón‘
listarmanni og fiðlukennara Chesí
er La Follette í New York og stund
aði hún nám hjá honum samfleytt
fram yfir tvítugsaldxxr.
Ungfrú Mitchell kom fyrst frarn
opinberlega á einleikstónleikum í
New York árið 1947 og hefir hún
þráfaldlega síðan haldið einleiks-
tónleika í Carnegie Hall tónlistar-
höllinni, þar í' borg, auk þess sém
hún hefir ferðast mjög víða um
Bandaríkin og Suður-Ameríku til
tónleikahalds. Einnig hefir hún
komið fram sem einleikari með
ýmsum kunnustu sinfóníuhljóm-
sveitum vestan hafs, svo sem New
York Philharmonic og Philad.clphia
Symphony Orchestra, undir stjóirn
hins fræga Eugene Ormandy, sem
farið hefir mjög lofsamlegurn orð-
um um einleik Jeanne Mitchell.
Undirleikari fiðluleikai-ans -er
ungfrú Sylvía Suzowski, sem einnig
verður með í för listamannanna
hingað til lands.
Góður píanóleikari.
Hinn bandaríski listamaður, sem
kemur hingað ásamt Jeanne Mitc-
hell og heldur hér tónleika með
henni, er píanóleikarinn James
Wolfe.
Wolfe er á svipuðum aldri og nýt
ur þegar mikils álits sem píanó-
leikari í heimalandi sínu. Á sl. ári
James Vv'olfe ... ,
tónleika á þessu ferðalagi unt ;Ev.-I
rópu. Wolfe er nú orðinn mjög^tjfJ-,
irsóttur píanóleikari og heldur. ár-.
fór hann í fyrstu tónleikaferð sína; lega fjölda tónleika og hefn’ leikið
til Evi’ópu. Lék hann þá í mörgum j inn á mikið af hljómplötum.
borgum, þar ó meðal París og Lund ! Eins og áður getur munu lista-
únum og hlaut hvarvetna afburða-! mennirnir halda hér sameiginlega
dóma.
! tónleika, m. a. í Hafnarfiröi og á .
Vestan hafs hefir James Wolfe Akureyri á vegurn tónlistarféisg-
komið fram sem einleikari með
ýmsum kunr.um hljómsveitum, svö
sem sinfóníuhljómsveitinni í Phila-
delphia, Denver ög Charlotte. í
París og Lundúnum kom hann sex
sinnum fram með kunnustu hljóm-
anna þar, en auk þess munu'þélij
halda opinbera tónleika á Ísaíirði,
n. k. föstudag og verða það fyfcrtH..'-.
tónleikar þeirra hér á- landiT.-— t,
Reykjavík rnunu tónlistarmennirn-
ir m. a. koma fram á veguni Há-.........
sveitum þar, en alls hélt hann 24lskóla íslands sunnudaginn 7. þ. m.
i!

aox
rt
Spádómurinn*, verðlaunaleikrif
Tryggva Sveinbjömssonar fmmsýnt
„Spádómurinn", verðlaunaleik-—
rit Tryggva Sveinbjörnssonar, verð! ' . , ■■
ur frumsýnt í Þjóðleikhúsinu á i Af011 gÉS6VZS3 6ykst"
morgun. Fyrir leikrit þetta fékk ° ' '
höfundurinn fyrstu verðlaun meða)
ísl. höfundanna í norrænu leikrita-
samkeppninni, sem fram fór 1955. ,
Þjóðleikhúsið hefir áður sýnt leik-j Ems °S kun;‘l,®t er; ,^
rit eftir Trvggva Sveinbjörnsson, j sfsBgianautn ínxkið auk!st/«*-Svi-* - -
leikritiö Jón Arason, sem er slerktiW'38 síðan skömmtun á áfengi'valf • '
og áhrifamikið leikrit og Tryggvij uPP^fin þar í fyrrahaust,-Mená::-i
því vel þekktur hjá ísl. léikhús-vcrmtíu að þetta yrðx aðemstífyiStt: :: '’
„estum ;En þær von:r ætla ekki að réetast:.
° Spádómurinn er leikrit sem fjall!— Því miður- Hér er reynslah'sú'
ar um hin eilífu vandamál í sam- sama °S alltaf hefir veri3- Þíg^
slakab er a homlunum, þa éy0st »J\Uc
æskulySsins j.
slþjóðasamskipta. Og
mjög vel saman á esperanto og j Um tíma gáfum vér út bókmennta
dei]d var rjett um viðhorf æskunn
ar til esperanto. Forseti 1. deildar
var David Kennedy, doktor í Skot-
iandi. Forseti í annarri deild var
Ivo Lapenna, prófessor í Lundún-
um og forseti þriðju deildar Karl
Fighiera, kennari.
þriðju ekki var hlutur barnanna ninnst-! rit íslenzkt á esperanto „Vocon de
ur. Þau höfðu sitt sérstaka þing I Islando". Það gat sér mjög góðan
innan ramma aðalþingsins. Komu! orðstír. En varð fljótt að hætta
þau stundum fram á aðalþinginu
og báru djarflega fram merkið,
var þeirra framburður og fram-
koma í esperantisma hrein og fág-
uð.
að koma út vegna peningaskorts
Nú eigum vér íslendingar að gjöra
átak nokkurt og ekki litið, svo að
vér getum orðið fremstir í fylk-
ingu esperantohreyfingarinnar, og
búð karla og kvenna, samskipti
fjölskyldna, þjöða og þjóðasam
steypa. Leikritið er um margt ný-
stárlegt svo og sviðsetning þess og
leiktjöld. — Leikstjóri er Indriði
Waage, en leiktjöldin gerði Lot-
har Grund. Leikarar eru Herdís
Þorvaldsdóttir, Róbert Arnfinns-
son, Hildur Kalman, Benedikt
Árnason, Margrét Guðmundsdóttir
og Ólafur Jóxxsson.
áður en mjög langt líður verði
haldið hér Alheimsþing Esperant-
ista. Treysta skulum vér þjóð og
þingi til stuðnings við þetta ágæta
mál.
Ofanleiti x Vestmannaeyjum,
23. sept. 1956.
Halldór Kolbeins.
fengisnautnin. bnmf*i
En nú í sumar hefir áfengisnautn
æskulvðsins komið enn bei-ar í.
ljós. í blaðinu ..Folket“ er skýrt
frá því, að á.stórri samkomu, sem
ökumenn á bifhjólum héldu í júlí
í sumar í bænum Hedemora voru
um 100.000 manns. Þar var svo
mikil ölv'un meöal unga fólksins,
að við ekkert varð ráðið. Þarna
voru 150 lögregluþjónar, og þeir
gátu aðeins sinnt þeim, sem verst
voru á sig komnir. Fyrsta daginn
voru 83 settir í fangelsi og af þeim
voru 75% unglingar. Átján árá
stúlkur voru bornar í fangelsin,
þar sem hjúkrunarkonur önnuðust
þær. Jafnvel 14—15 ára unglingar
voru drukknir. Svíar eru bæði
hryggir og áhyggjufullir yfir þess-
ari þróun. (Áfengisvarnarnefnd).
o |’ te gfkM*j-*fpgjagai ■** tt'í*|irí«ai>» %■ t: i f tt fL c p6% íf. f,; «» £