Tíminn - 04.10.1956, Blaðsíða 6

6
TÍMINN, fimmtudaginn 4. október 195&
<9
ÍDK
Útgefandl: Framsóknarflokkurinn.
Kitstjórar: Hnukur Snorrason
Þórarinn Þórarinsson (áb.).
Skrifstofur I Edduhúsi við Lindargötu.
Slniar: 81300, 81301, 81302 (rltstj. og blaðamesn),
auglýsingar 82523, afgreiðsla 2323.
PreatsmiSjan Edda h.f.
Framlag Islands til Nato
Á FORSlÐU Morgunblaðs
íns í' gær var skýrt frá við-
ræðum þeirra Emils Jónsson
ar og Dulles í Washington.
M. a; segir þar, að Dulles hafi
sagt á blaðamannafundi, þar
sem hann var spurður um
þessi mál, „að hann væri von-
góður um, að ísland hékb' á-
íram að greiða skerf sinn til
varna Nato-ríkjanna“ þ. e:
ríkja Atlantshafsbandalags-
íns.
Út af þessum ummælum
Dulles, læzt Mbl. setja upp
mikinn undrunarsvip og spyr
í stórri, þrídálkaðri fyrir-
,'jögn: Stóð til ,að íslands
»egði skilið við Nato-ríkin?
í framhaldi af þessu má vel
búast við því, að Mbl. hefji
nú mikil blaðaskrif, sem það
byggi á því, að upp hafi kom
ist ráðabrugg um, aö fsland
í:æri úr Atlantshafsbandalag
£nu!
AÐ SJÁLFSCGÐU hefur
það aldrei staöið til að ís-
J.and færi úr Atlantshafs-
bandalaginu og segði slitið
samvinnu við ríki þess. í
ályktun þeirri, sem Alþingi
samþykkti síðastl. vetur um
varnarmálin, er einmitt lögð
áherzla á, að haldið verði á-
íram þátttöku íslands í þessu
samstarfi. Stefna ríkisstjórn
arinnar í utanríkismálum er
byggð á þessari ályktun. Utan
ríkisráðherra fslands mun
byggja afstöðu sína á henni í
viðræðum þeim, sem nú fara
fram í Washington.
Það er þvi hvorki afstaða
Alþingis eða ríkisstjórnar ís
lands, er veldur því, að sú
opurning er lögð fyrir Dulles
á blaðamannafundinum,
Jivort ísland ætli að segja skil
ið við Nato-ríkin. Sú spurn-
ing er byggð á þeim frétta-
skeytum, er blaðamenn Mbl.
og Vísis hafa sent út um heim
þar sem ályktun Alþingis hef
ur'verið túlkuð, eins og ætl
unin væri, að ísland segði
;,kilið5 við Nato-ríkin. Það sýn
?.r bezt þau áhrif, sem þessi
vangi fréttaburður hefur
haft, að Dulles skuli vera
; ;purður slíkrar spurningar.
Dulles byggir svar sitt hins-
vegar auðsjáanlega á álykt-
un Alþingis og segist því von
góður um, að ísland haldi á
:.ram að greiða sinn skerf til
várna Nato-ríkjanna.
Mbl. er hinsvegar samt við
r,ig. Hina fráleitu spurningu,
oem auðsjáanlega er byggð á
Iiinum ranga fréttaflutningi
blaðamanna þess og Vísis,
J.iyggst það nota sem sönnun
þéss, að uppvíst hafi orðið um
ERLENT YFIRLIT:
verskonar maður er Nixon?
Hann er nú umdeildasti maSurinn í kosningahrítSinni i Bandarikjunum
f 1
ráðabrugg um brotthlaup ís-
lands úr samstarfi Nato-ríkj
anna!
EINS OG rakið er hér að
framan, hefur það aldrei staö
ið til, að ísland færi úr sam-
starfi Nato-ríkjanna. Líkt og
Lester Pearson sagði hér fyr
ir nokkrum dögum, eru þær
ástæður enn fyrir hendi, er
á sinum tíma leiddu til þess,
að Atlantshafsbandalagið var
stofnað. Hinsvegar hefur
starf bandalagsins borið
þann árangur, að ástæðu-
laust er, að ríkin leggji fram
meiri skerf en gert var ráð
fyrir þá.
Og hver var sá skerfur, sem
ísland undirgekkst að
leggja til þessa samstarfs
og það mun standa
við eins og glöggt kom fram
í ályktun Alþingis í vetur?
Þessi skerfur var sá, að
komi til ófriðar á Atalntshafs
svæðinu, mun bandalagið fá
aðstöðu til bækistöðva á ís-
landi og i því skyni verður
haldið við þeim varnarstöðv-
um, sern fyrir eru. Það er þó
alveg háð sjálfdæmi íslands
hvenær og hvernig þessi að
staða er veitt. Og það var al-
veg sérstaklega tekið fram,
— og það fengið viðurkennt
af Nato-ríkjunum, — að
þessu fylgdi ekki það, að hér
yröi leyfð herseta á friðar-
tímum.
Að undanförnu hafa ís-
lendingar lagt fram meiri
skerf til þessa samstarfs en
lofað var 1949 vegna óvenju-
lega uggvænlegs ástands í
alþjóðamálum. Nú hefur
þetta breyzt aftur til hins
betra — m. a. fyrir atbeina
Atlantshafsbandalagsins, —
og því er ekki lengur ástæða
fyrír hendi til að leggja fram
meiri skerf en lofað var 1949.
Þetta sézt m. a. á afstöðu ann
ara Nato-ríkja og nú allra
síðast Vestur-Þýzkalands, er
hefur stytt ráðgerðan her-
skyldutíma úr 18 í 12 mán
uði.
ÍSLAND mun öruggglega
standa við það, sem lofað var
1949. Það mun hvorki bregð
ast þeim skuldbindingum, né
öðrum, er það hefur gengist
undir. Um það geta samherj
ar þess ekki aðeins verið von
góðir, heldur vissir. En þess
er hinsvegar ekki hægt að
krefjast með neinum rétti,
að það geri meira en lofað var
1949, þar sem þróunin er líka
sú, að önnur þátttökuríki
telja sér nú fært að draga úr
framlögum sínum.
.. .rDSÚÖ—-v
ÞÓTT ÞEIR Eisenhower og
Stevenson séu höfuðkeppinautarn-
ir í forsetakosningunum í Banda’
ríkjunum, er það þó hvorugur
þeirra, sem er mest umdeildi mað-
urinn í kösningahríðinni. Sá mað-
ur, sem tvímælalaust mesti slyrinn
stendur um, er Richard Milhouse
Nixon, varaforsetaefni republik-
ana.
Aðalástæðan til þess er að sjálf-
sögðu sú, að vegna veikinda Eis-
enhowers er mjög óttazt, að hann
muni ekki endast til að gegna for-
setaembættinu allt næsta kjörtíma-
bil og varamaður hans muni þá
taka við. Þetta veldur því. að at-
hygli beinist nú miklu meira að
varaforsetaefni republikana en títt
er um varaforsetaefni í íorsetakosn
ingum. Venjulegast ber lítið á
þeim og þeir hverfa að mestu í
skuggann í kosningahríðinni.
Þetta er þó ekki eina ástæðan.
Það hefir jafnframt sitt að segja,
að Nixon hefir alltaf verið um-
deildur maður síðan hann hóf þátt
tölcu í stjórnmálum fyrir 10 árum
síðan. Demokratar telja því heppi-
legt að beina athyglinni sem mest
að honum og reyna að láta Eisen-
hower gleymast sem mest.
RICHARD NIXON er einn
þeirra manna, sem hafa hafizt til
mikils frama á óvenjulega skömm-
um tíma. Hann verður 44 ára 9.
janúar næst komandi. Hann lauk
fremur ungur laganámi með góð-
um vitinisburði og stundaði síðan
lögfræðistörf að undanskildum ár-
unum 1942—46, er hann var í hern
um. Hann gaf sig lítt að stjórn-
málum á þessum árum og virtist
ekki liafa nejnn sérstakan áhuga
fyrir þeim. Ástæðan til þess, að
kunningjar hans lögðu að honum
að gefa kost á sér til framboðs
haustið 1946, var einkum sú, að
republikanar áttu í vandræðum
með að fá frambjóðanda, því að
demokratinn, er hafði verið þing-
maður umrædds kjördæmis um
skeið, var talinn öruggur í sessi,
enda mikilsmetinn maður. Nixon
sýndi það strax í kosningabarátt-
unni þá, að hann var bæði kænn
og harður baráttumaður og ekki
sérlega vandaður í áróðri sínum.
Hann hlaut því kosningu og var
þingmaður í fulltrúadeild Banda-
ríkjanna fjögur næstu árin. Hann
hlaut þann dóm starfsbræðra
sinná að vera vel starfhæfur þing
maður, fljótur að átta sig á mál-
um, vinnusamur og laginn í samn-
ingum. Sérstaka frægð hlaut hann
þó fyrir starf sitt í þeirri þing-
nefnd, er fjallaði um mál Algers
Hiss, því að hann átti mestan þátt
í að sanna á hann njósnir fyrir
kommúnista. Það átti svo mestan
þátt í því, að Nixon var valinn
frambjóðandi repúblikana 1950 við
kosningu á öldungadeildarmanni
fyrir Kaliforníu, þótt bæði Warr-
en og Knowland, sem voru þá
mestir áhrifamenn republikana
þar, væru heldur á móti honum.
Hann háði kosningabaráttuna af
mikilli hörku og þótti beita óvönd
uðum meðulum. Úrslitin urðu þau
ao hann bar sigur úr býtum.
Á ÞINGI þótti Nixon standa
nærri hægra armi flokksins 1 inn-
anríkismálum, en í utanríkismálum
fylgdi hann frjálslyndara armi
flokksins. Hann hefir alltaf verið
andstæðingur einangrunarstefnunn
ar. í átökunum, sem urðu um Eis-
enhower og Taft sem forsetaefni
republikana 1952, fylgdi Nixon
N I X O N
hinum fyrrnefnda. Með því að
fylgja hægri armi flokksins í inn-
anlandsmálum, en hinum í alþjóða
málunum, hafði Nixon skapað sér
þá millistöðu í flokknum, að báðir
armar flokksins gátu sætt sig við
hann sem varaforsetaefni. Um það
hafði verið samkomulag, að það
sæti skyldi skipa ungur maður.
Nixon tók mikinn þátt í kosn-
ingabaráttunni 1952 og var þá gerð
á hann árás, sem um skeið virt-
ist ætla að ríða honum að fullu,
en hann var talinn hafa misnotað
sjóð, er verið hafði í vörzlu hans
Hann hratt þessari árás í mjög
snjallri sjónvarpsræðu og mun hún
því hafa gert honum meira gagn
en tjón. í þingkosningunum 1954
var hann sá leiðtogi repúblikana,
er kosningabaráttan mæddi mest
á.
Nixon hefir sem varaforseti tek-
ið meiri þátt í stjórn landsins en
nokkur fyrirrennari hans, því að
Eisenhower hefir viljað hafa þann
hátt á. Hann hefir tekið mikinn
þátt í samningum milli þingsins og
stjórnarinnar og þótt laginn mála-
miðlunarmaður. Þá hefir hann
ferðazt víða um heim sem fulltrúi
Eisenhowers og þótt koma
frárn.
ÞAÐ ER einkum tvennt, sem
andstæðingar Nixons finna honum
til foráttu. Annað er það, að hann
sé tækifærissinni í skoðunum.
Hann hafi byrjað sem hægri mað-
ur, en síðan orðið fylgismaður Eis-
enhowers. Hann hafi sjálfur enga
sérstaka stefnu, heldur fari mest
eftir því, hvernig vindurinn blæs.
Slíkur maður geti reynzt hættu-
legur í forsetaembættinu. Hitt er
það, að hann sé maður óvandur
að meðulum og baráttuaðferðum
og sýni það, að ekki megi treysta
honum.
Fylgismenn Nixons halda því
hins vegar fram, að Nixon hafi
sýnt sig að vera maður, er sé
traustur fyrir, þegar á reynir, og
hann sé sem varaforseti búinn að
afla sér þekkingar, er geri haiin
vel færan um að taka við forseta-
embættinu, ef á þurfi að halda.
Þeir viðurkenna, að hann sé harð-
ur baráttumaður, og geti verið ó«
væginn, en tæplega gangi hann þð
lengra í þeim efnum en Truman
hafi oft gert, en málflutning hans
hafi demokratar látið sér vel líka.
SENNILEGA liggur sannleik-
urinn um Nixon einhvers staðar
þarna mitt á milli. Hann er tví-
mælalaust gáfaður maður og eng-
inn öfgamaður, þótt hann sé harð-
ur í málflutningi. Hann hugsar
bersýnilega ráð sitt og gerir sér
jafnan vel Ijóst, hvernig landið
liggur. Þess vegna reynist hann
góður samningamaður og hefir tek
izt að afla sér stuðnings bæði
hægri og vinstri arms repúblikana.
Sú hætta virðist mest í sambandi
við hann, að hann geti sem forsetí
reynzt of mikill tækifærissinni og
farið um of eftir því, er hann á-
lítur vinsælt í það og það skipti.
Þessi ótti er ástæðumeiri en ella
vegna þess, að Nixon er ungur og
hefir aldrei verið reyndur í ábyrgð
armikilli trúnaðarstöðu. Hinu verð
ur samt ekki neitað, að þótt hann
hafi verið óvæginn og tækifæris*
sinnaður stjðrnmálamaður, virð-
veljist hann jafnan hafa kunnað fót-
(Framhald á 8. síðu).
TSAÐsromfl
Samviiman í Hreyfli
ÞAU tíðindi hafa nú
ýferzt í bifreiðastjórafélag-
:nu Hreyfli, að fylgismenn
iTramsóknarflokksins, Alþýðu
lokksins og Alþýðubanda-
lagsins.hafa komið sér sam-
;in um sameiginlegan lista við
Jjosningu á fulltrúum til Al-
Aýðusambandsþings. Áður
hafa vinstri menn verið klofn
ir í Hreyfli.
Það hefur mjög háð verka-
lýðshreyfingunni á undan-
förnum árum, að vinstri
menn innan hennar hafi ver
ið klofnir og háð yfirboðs-
baráttu hver gegn öðrum.
Þetta hefur bæði veikt hreyf
inguna og gert hana ábyrgð
arminni en ella.
Ef vinstri öflunum tækist
að vinna saman innan verka
lýðshreyfingarinnar, myndi
þetta mjög breytast. Áhrif
hennar og ábyrgð myndi
styrkjast stórlega við það.
Það væri því vel, ef sameig
inlegi listinn í Hreyfli væri
vísbending um það, sem í
vændum pv.
HEILL OG SÆLL Frosti! — Síð-
ast þegar ég leit inn til ykkar í
baðstofuna gaf ég fyrirheit um
að boma þangað aftur að heyönn-
um loknum og tel því tímabært
að efna það loforð. Að sjálfsögðu
verður rabb mitt mest kveðskap-
ur eins og venjulega um hin
sundurlausustu efni með viðeig-
andi skýringum. Byrja ég svo á
kveðskapnum. Stuttu eftir stjórn-
arskiptin kvað ég eftirfarandi
stökur:
Illt þó vilji íhaldshljóð
eyru margra lýja.
Væna menn að verði góð
„vinstri" stjórnin nýja.
Allt sem farið illa var
efalaust hún bætir.
Vorrar þjóðar velferðar
„vinstri" stjórnin gætir.
Nóttina eftir kjördaginn s. 1.
vor var ég gestkomandi í Húna-
vatnssýslu að Torfustöðum í Mið-
firði. Vakti ég þá nótt alla og
hlýddi á úrslit kosninganna. Kvað
ég þá stökur nokkrar og set hér
tvær sem sýnishorn:
Seyðfirðinga sýnda dáð,
sjótin meta kunni.
Lárus fékk í lengd og bráð
lausn frá þingmennskunni,
Flatur enn í Darra-dans
datt hann Mýra-Pétur.
Þetta er 5. fallið hans,
fáir gera betur.
ÉG ILÉLT síðan för minni áfram
til Eyjafjarðar og Akureyrar og
var þar alls staðar vel tekið að
venju. — Ég var í kaupavinnu á
Bægisá í Ilörgárdal hálfsmánað-
artíma og var þá heyskapartíð
góð. Benedikt Einarsson hús-
bóndi minn er hniginn að aldri,
en heiðursmaður mesti. Leið mér
þar afbragðsvel. Um hann kvað
ég þessa stöku:
1
Metinn vel er mönnum hjá,
margra heillir styður
Benedikt á Bægisá
bóndi og söðlasmiður. _______'
"'«i|
Um Sverri bónda i Skógum,
sem er dugnaðarmaður og dreng-
ur góður, kvað ég eftirfarandi
stöku:
Hörgárdals af bændum ber,
búinn kostum nógum.
Sé ég aðeins sæmd hjá þér
Sverrir bóndi í Skógum.
Ilonum og öðrum Eyfirðingum
þakka ég vinsemd og viðtökur
góðar. — Þorvaldsdalur heitir af-
dalur einn vestanmegin í Hörg*
árdal. Blæs þaðan oft kalt á vetr>
um og því kvað ég:
Hlýtur stundum kvöldaval
harðra veðra grillu.
Þegar blæs úr Þorvaldsdal
þá er von á iliu.
Á AKUREYRI dvaldi ég nokkrar
nætur og heimsótti ýmsa vini
mína. Var mér þar vel tekið sem
fyrr, m. a. af Davíð Stefánssyni
skáldi, sem er mitt uppálialds-
skáld af núlifandi skáldum ís-
lendinga.
UM MIÐJAN JÚLÍ s.l. hélt ég
svo suður aftur, enda ráðinn þar
syðra á Galtalæk í Skilamanna-
hreppi. Er það nýbýli. Þar var ég
svo kaupmaður í sumar að mestu
leyti og Ieið vel. Þar yar í sumar
(Framhald á 8. síðu)