Tíminn - 28.10.1956, Side 6

Tíminn - 28.10.1956, Side 6
6 T í MIN N, sunnudaginn 28. október 1956, tni tJtgefandi: Framsóknarflokkurinn. Ritstjórar: Haukur Snorrason Þórarinn Þórarinsson (áb.). Skrifstofur f Edduhúsi við Lindargötu. Sfmar: 81300, 81301, 81302 (ritstj. og blaðamenn), auglýsingar 82523, afgreiðsla 2323. Prentsmiðjan Edda h.f. Kommúnistar leika á sitar og syngja MEÐAN RÓMABORG brann lék Neró á sítar og söng. Það er stórkostlegasta dæmi sögunnar um mann, sem útilokaði sig frá attaurð- um samtímans og lifði á öðru plani en veröldin umhverfis hann. í dag tarenna eldar aust ur í Ungverjalandi, kúguð þjóð brýtur hlekkina, alþýða manna rís gegn útlendu her- •valdi og leppum þess. Ný- lendukerfi riðar til falls, nýrri skipan í samskiptum stór- velda og smáríkja á miklum hluta heimstayggðarinnar skýtur upp úr kafinu. En það er enn hægt að leika á sítar og syngja út í loftið. í Þjóðviljanum i gær er for ustugrein upp á tvo heila dálka um uppreisn alþýðunn ar í Ungverjalandi og Pól- landi. Þar er hvergi minnst á rússneskt hervald eða enda lok Stalinstímans. Þar er hvergi minnst á þá staðreynd að atburðir síðustu daga eru stórkostleg fordæming á öllu því, sem kommúnistar hafa prédikað og lifað fyrir undan farin 10 ár. Kommúnistafor- ingjar á Vesturlöndum eru í dag á harðahlaupum undan staðreyndunum, eins og ung- versku borgararnir, sem eru að reyna að forða sér undan hrynjandi húsveggjum í brennandi strætum höfuð- borgar sinnar. Austur þar er ekki lengur hægt*að skjóta sér undan attaurðunum með díalektísku fræðaþrugli. Neyð in sjálf talar annarri tungu. Hér hjá okkur, og úti um öll frjáls lönd, engjast komm- únistar sundur og saman í eig in orðaneti. Allt í kring um þá eru hrundar kennisetn- ingar, rústir bókstafstrúar, sem lífið sjálft er að afsanna. En þá brestur kjark til að horfa framan í staöreyndirn- ar. Þá er sítarinn gripinn og sungið út í loftið. „Kunnug- um ber saman um-‘, ségir Þjóðviljinn, „að alþýða manna sé ekki að mótmæla sósíalismanum og fram- kvæmd hans, heldur starfs- aðferðum og mistökum . . “ Þannig hljómar sítarlagið í dag. Lítil er framför mann- skepnunnar í 19 aldir. Það sem þarna er reynt að gera, er í raun og veru meira en undanbrögð frá því að horfast í augu við veruleik- ann. Það er verið að reyna að leika sama leikinn og í fyrra, er Krúsjeff fordæmdi Stalin og flest hans verk. Með orðaleikjum og fræða- þrugli er reynt að skera á tengslin við fortíðina og hlaupa frá átayrgð liðinna daga. Hvernig geta þeir menn sem í áratug hafa lofsungið allt, sem gerðist austan járn- tjalds, allt í einu hlaupiö frá orðum sínum og hengt þau upp á einhverjar ímyndaðar skýringar um „mistök“? í aug um þeirra, sem heilskyggnir eru, er slík tilraun dæmd til þess að misheppnast. Komm- únistaforingjarnir hér verða fyrr eða síðar að horfast í augu við þá staðreynd, að jörðin brennur undir fótum þeirra. Allt þeirra skraf um réttlæti og bræðralag í aust- urvegi er marklaust. Mikil fylla fór með Stalin og opin- taeruninni á grimmdarverk- um hans. Atburðirnir síðan eru rökrétt framhald. Fyrir 100 árum kæfði rússneskur her ungverska frelsishreyf- ingu. Nú er tækjum tareytt, en eölið er eitt og hið sama nú og var 1849. Enn er um að ræða grimmilega kúgun á þeim, sem er minnimáttar. Þegar búið er að svipta kenní setningagrímunni af komm- únistum, standa þeir opin- beraðir sem dýrkendur valds og kúgunar. Frá þeirri stað- reynd geta þeir ekki flúið, og það ekkert fremur þótt Þjóð- viljanum takizt sú kúnst, að birta tvo heila dálka um á- standið í Póllandi og Ung- verjalandi án þess að nefna Rússa á nafn. AUSTUR í Ungverjalandi brenna borgir, þúsundir manna, sem okkur var sagt að tryðu á kommúnisma, leggja lífið í sölurnar til að bylta honum af sér. Sumir vestrænir kommúnistar segja okkur nú, að ástæðan sé „mis tök“ nokkurra leiðtoga. Þeir hafi ætlazt til of mikils. Svona skrif eru nokkur kúnst. En Neró vildi líka telja það list, er hann lék á sítar og söng, meðan Rómaborg brann. Hvert leitar hugurinn? ÞAÐ ER fróðlegt að blaða í tímaritum og blöðum komm únista um þessar mundir og horfa á eymd bókstafsþræl- anna. f tímariti MÍR, sem vafalaust er gefið út fyrir rússneskt fé, stóð t.d. þessi lýsing á hughrifum gesta á Rauða torginu: „Það var mér, verkakon- anni, hamingjusöm stund. Frá heiðurspallinum, hægra anegin við Lenin-grafhýsið, sá ég félaga Stalin leggja af stað til grafhýsisins. Ég jheyrði fagnaðarlætin, ekki aðeins frá Sovétþjóðum, held ur líka frá erlendum gestum. Rauða torgið, þar sem fólkið stóð svo þétt, að saumnál hefði ekki getað dottið til jarðar, komst á glaðlega, há- tíðlega hreyfingu, þegar leið- togi, kennari og vinur alls vinnandi fólks kom í ljós. Ég get ekki lýst tilfinning- um mínum á þessari stundu með orðum. Hjartað barðist, augun urðu rök. Hugsanir mínar leituðu heim, til verka mannanna okkar, sem ég átti að þakka að mér var veitt þessi stund. f huganum naut ég með þeim þessa dags, er ég sá — aðeins nokkur skref frá mér — frelsara lands okk- ar, félaga Stalin, elskaðan af öllu vinnandi fólki. Walter Lippmann ritar um alþjóðamál: Títóismi boðar aðskilnað kommún- isma og rússneskrar heimsvaldastefnu Kýtt tímabil í skiptum lýðræíiisstefnunnar og hinnar kommúnistísku kreddu er hafið Washington: Bandaríkjamenn hafa staðið í 8 ár í því að veita Júgóslövum aðstoð eða allt síðan 1948, er upp úr sauð í milli Stalins og Títós. Aðstoðin hefir verið veitt til þess að gera Tító fært að treysta raunverulegt sjálfstæði landsins. Þaö er nú full ástæða til að ætla, að þáð sé rétt, sem Eisenhower forseti sagði fyrir fáum dögum, að þarna hafi tilganginum verið náð. Þessa grein ritaði Lippmann rétt áður en hófust stóratburð- irnir I Ungverjalandi. Það skal að vísu viðurkennt, að við vitum lítið um það, sem gerzt hefir upp á síðkastið í skiptum Júgóslava og Rússa, svo sem á fund um Krúsjeffs og Títós í Belgrad, og í ferð Títós til Jalta. En fyrir liggur hins vegar margt til sönn- unar því, að grundvallarhugsun títóismans, sjálfstæði þjóðanna og afneitun Moskvuvaldsins stendur ekki aðeins styrkum fótum í Júgó slavíu heldur grefur um sig í gjörv- öllu leppríkjakerfi Rússa, einkum þó í Póllandi og Ungverjalandi. Aðskilnaður kreddu og stórveldis ÞAÐ SEM nú er að gerast, ér, að við erum að horfa upp á að- skilnað kommúnistmans, kreddutrú arinnar og þjóðfélagshreyfingarinn ar, og Ráðstjórnarríkjanna, stór- veldisins og hins héimsveldasinn- aða ríkis. Meðan Stalín ríkti fór saman dýrkun kommúnista og út- færzla á veldi Ráðstjórnarríkjanna. Þetta var óaðskiljanlegt. Þannig er ljóst, að járntjaldið sjálft, raun- veruleg landamerki Rússlands, sem markaði því stöðu inni í miðri Ev- rópu, er gamalt rússneskt stefnu- mark, og hefir verið keppikefli valdhafa í Moskvu a. m. k. síðan um miðja 19. öld. Þegar heimsstyrj öldinni lauk og herir Stalíns höfðu náð svo langt vestur á bóginn, setti hann upp kommúnistiskar ríkis- stjórnir sínum megin við járntjald ið. En að því hníga nú öll rök, að tilgangur hans hafi einkum verið, að stofna rússneskt heimsveldi, og nota kommúnistísk fræði og kenni- setningar til þess að binda þetta veldi saman. Á þessum tíma voru kommúnistaflokkar í vestrænum löndum, eins og til dæmis á Ítalíu og í Frakklandi, einkum notaðir til þess að efla álit og gengi Rúss- lands fremur en til þess að út- breiða fræði kommúnistmans heima fyrir. Uppreisn gegn Moskvu HIÐ SÖGULEGA gildi títóism- ans er, að hann er uppreisn gegn notkun Moskvuvaldsins á kommún- ismanum, sem tæki til þess að efla rússneska heimsveldastefnu. Allt frá lokum heimsstyrjaldarinar þar til uppreisn Títós gegn Stalín hófst, umgengust Rússar Júgóslafa eins og heimsveldi eru frá gamalli tíð vön að umgangast nýlendur sín ar. En í þeim umgengnisháttum felst, að löndunum er ekki ætlað að þróa efnahagskerfi sín til eigin uppbyggingar heldur eru þau gerð að mjólkurkúm fyrir heimsveldið. Þessi uppreisn gegn nýlendu- stefnunni hefir fyrir löngu breiðst út frá Júgóslavíu og hefir látið tj sín taka í Póllandi og Urigvérj " landi. Hennar verður einnig mjög vart innan hins fjölmenna komm- únistaflokks á Ítalíu. Þeir menn, sem næstir stáfu Stalín í Rússlandi, hafa viðurkennt títóismann í grundvallaratriðum. Það eru til ýmsar leiðir að tak- marki sósíalismans, segja þeir nú, og birtu opinberlega eftir ferð Títós til Moskvu í júnímánuði sl. En um íramkvæmd þessa grund- vallarsjónarmiðs virðist hins vegar ekkert samkomulag. Það hlýtur að vekja nokkurn ugg í Rússlandi, hjá leiðtogunum, og ekki síður innan hersins, hvernig þjóðernisstefna veður upp í Póllandi til dæmis. ÞjóðernisSeg vakning ÞAÐ MÁ líta á títóismann sem hliðstæðu þeirrar þjóðernislegu vakningar, sem fer um lönd hins frjálsa heims allt frá Indónesíu til Marokkó. Titóisminn er svarið gegn nýlendustefnu og heimsvalda stefnu komúnista. Moskvu-valdinu tekst e. t. v. að halda honum eitt- hvað í skefjum, jafnvel láta hann setja niður hér og þar. En það er samt ærin ástæða til að ætla, að í títóismanum fremur en í stalínism- anum — sem er rússnesk heims- valdastefna — sé framtíð hinnar kommúnistísku hreyfingar. En þessu fylgir þegar nauðsyn þess, að taka til endurskoðunar og breyt inga ýmis þau sjónarmið, sem réðu stefnu hins frjálsa heims á þeim tíma kalda stríðsins, sem kenna má við Stalín. Annars vegar er það, að því meir sem Moskva tapar áhrifum sem mið miðdepill allra kommúnist- W A l. T E R LIPPMANN ískra áhrifa, því augljósara verður að Rússar leika hlutverk stórveldis og heimsveldis upp á gamlan móð fremur en hlutverk krossíara heimsbyltingarinnar. Þegar bendir margt til þessarar þróunar. Hér er engan veginn um það að ræða, að Rússar muni hverfa frá núverandi stefnumiöum í utanrikismálum, svo , sem að útiloka vestræn áhrif í nálægum austurlöndum, gerast á- hrifaaðili á þeim slóðum og reyna j að rífa niður Atlantshafsbandalag- , iö. En það sem gerast mun er, að , Rússar fara æ meira að leika ref- skák hins grímulausa stórveldis, og ! byggja á eigin afli, og reikna mun minna með kommúnistaflokkum út , um allar jarðir til stuðnings en var ; á tímum Stalíns. Þétta lofar sann- j arlega ekki alþjóðlegu samstarfi. I En útlitið verður samt miklu j skárra þegar kommúnisminn og , rússneskt afl voru eitt og hið sama. (Framhald á 8. síðu.) Gestir í Sovétríkjunum sjá beinlínis hvar sem er sann- anir á hinum mikla friðar- áhuga Sovétþjóða og leiðtoga þeirra, og þeir afhjúpa níð stríðsæsingamannanna“. HVERT LEITA hugsanir svona fólks á þessum síðustu dögum? Eru þær enn bundn- ar við grafhýsi Stalins? Eða „leita“ þær til „verkamann- anna okkar“, sem nú berjast fyrir lífi og frelsi? Kommún- Á skotspónura Athafnamaður sunnan lands, sem rekur fyrirtæki úti á landi, hefir krafizt þess af hreppsnefnd, að útsvar hans verði stórlega lækkað.... Hefir í hótunum að hætta rekstrinum ef ekki verði orðið við kröfunni.... Forráðamenn sveitarfélagsins telja sig í úlfakreppu.... Þetta dæmi minnir á gildi þess fyrir fólkið, að samtök þess sjálfs hafi vald á fjármagni atvinnulífsins.... SÍS hefir í athugun að setja upp skrifstofu í Hamborg. .. . Sambandið hefir nú skrifstofur í New York, Leith og Kaupmannahöfn... . Stjórn Sinfóníuhljómsveitarinnar vinnur að því að undirbúa frumvarp um framtíðarskip- un sveitarinnar og fjárhag.... ýmsar fjáröflunarleiðir eru til athugunar. .. . Eggert Kristjánsson var felldur úr stjórn Verzlunarráðsins.... áróðurinn gegn honum var svo sterkur, að hann féll ekki aðeins úr formanns- stöðu heldur alveg út úr ráðinu.... Það voru smærri heildsalar, sem sameinuðust gegn stórveldinu.... fs- lenzku þátttakendurnir í Ólympíuleikunum í Mel- bourne eru nú í Svíþjóð og munu fara fljúgandi með sænskum þáttakendum til leikanna. . . . Gísli Jónsson sterki af Barðaströnd fór fyrir skömmu austur í Horna- fjörð og hélt þar ræðu mikla á móti Sjálfstæðismanna . .. ,Nú hafa Hornfirðingar og fleiri verið að velta því fyrir sér, hvort Gísli mundi vera farinn að leggja hug á kjördæmið, og hygðist skipta um landshorn, eftir fall hans vestra.... Mundu þá miklir endurreisnartímar hefjast austur þar.... hliðstæðir hinu glæsilega fram- faraskeiði í Flatey á Breiðafirði með Gísla-grjóti og öðru tilheyrandi.Mánudagsblaðið birti fyrir nokkru aliharða ádrepu á iðaðarmenn fyrir okur.... f ein- hverju næsta blaði á eftir var boðað meira af slíku, og sagt að framhaldið kæmi í næsta blaði.... Þá brá svo við, að Mánudagsblaðið lcom ekki út. .. . í næsta blaði þar á eftir var ekkert um okur iðnaðarmanna... Nú eru menn að velta því fyrir sér, hvað orðið hafi af framhaldinu sem koma átti í blaðinu, sem aldrai kom út. . . .

x

Tíminn

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Tíminn
https://timarit.is/publication/50

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.