Tíminn - 02.11.1956, Blaðsíða 8

3
TÍMINN, föstudaginn 2. nóvember 1956.
Nýtt sjúkrahús tekur senn
til starfa á Norðfirði
Eíías Eyvindsson læknir rá^inn anstur og kominn
fianga'ð til aí st]‘órna nitSursetningu tækja
Frá fréttaritara Tímans á NoröfirSi.
Sjúkrahúsið, sem undanfarin ár hefir verið í byggingu á
Norðfirði, tekur nú senn til starfa og er hinn nýi sjúkrahús-
i .eknir, sem ráðinn hefir verið til að veita sjúkrahúsinu for-
stöðu, korninn austur til að stjórna undirbúningi.
Læknirinn er Elías Eyvindsson,
rem stjórnað hefir blpðbankanum
í Reykjavík og flytur hann bú-
f ^rlum austur til Norðfjarðar. Um
þ ;ssar mundir er verið að ganga
frá lækningatækjum, sem fyrir
nokkru eru komin.
í sjúkrahúsinu verður fullkom-
in skurðstofa búin góðum tækjum
og verður þar hægt að fram-
kvæma margvíslegar læknisaðgerð
ir þegar til kemur.
Samtals verða um 30 sjúkrarúm
í sjúkrahúsinu og bætir það úr
mjög brýnni þörf, þar sem áður
þurfti að flytja flesta sjúklinga,
sem þurftu á sjúkrahúsvist að
halda, burt úr kaupstaðnum. Voru
flestir fluttir alla leið til Reykja-
víkur, þar sem ekkert sjúkrahús
hefir verið ó Norðfirði íyrr en
þetta tekur til starfa.
Sjukrahúsið stendur á íallegum
stað í svoneíndu Preststúni.
Ekki er að fuliu ráðið hvenær
sjúkrahúsið getur tekið íil rtarfa,
en vonir standa til að það verði
um mánaðamótin. Er aðaliega eft-
ir að ganga frá ýmsu smálegu, svo
sem fyrir lyftu og öðru slíku, þeg-
ar búið verður að ganga frá lækn-
ingatækjum, sem nú er unnið að
Bókmenntasaga Norðurlanda, höfuðrít
Bukdahls í nýrri útg. á 69 ára afmæli hans
Islenzkum bókmenntum genS gó<! skil.
Islendingum botSitS aft gerast áskriíendur
cg heiíra hinn ágæta bókmenntafræðing
Jörgen Bukdahl rithöfundur, er
reynzt hefir drengilegastur mál-
svari íslenzku þjóðarinnar meðal
Dana í handritamálinu, verður sex
tugur 8. desember næstkomandi.
Verður þess afmælis minnst um
Oll Norðurlönd, því að hann á ein-
læga vini í öllum löndunum.
í tilefni afmælisins kemur út hjá
útgáfufyrirtækinu Arnkrone höfuð-
r t Bukdahls, sem er Bókmennta-
saga Norðurlanda, og hefir hann
unnið að henni í mörg ár. Þar eru
í lenzkar bókmenntir í jafn háum
sessi og bókmenntir annarra Norð
urlandaþjóða, og má geta þess, að
l aflinn um íslenzku bókmenntirnar
verður að vöxtum um tveir þriðju
á móts við bókmenntasögu Dana.
Margar myndir verða í bókinni, en
t:ú stærsta er af Matthíasi Joehums
syni.
Bókin mun koma út um miðjan
nóvember, og kosta kr. 85.00 ís-
lenzkar.
Arnkrone útgáfan hefir ákveðið,
að allur hagnaður af sölu bókar-
innar skuli renna til höfundarins
sem afmælisgjöf. Hafa verið stofn
aðar nefndir á öllum Norðurlönd-
um til þess að greiða fyrir sölunni.
í dönsku nefndinni eru þeir Erik
Eriksen fyrrv. forsætisráðherra,
Julius Bomholt menntamálaráð-
herra og formaður danska ritliöf-
undafélagsins. I íslenzku nefndinni
eru þeir Valtý’r Stefánsson ritstjóri
Guðmundur Gíslason Hagalín rit-
höfundur og Árni Óla ritstjóri.
Ætla má að margir íslendingar
vilji eignast bók þessa og sýna höf
undi jafnframt vináttuvott með því
að kaupa hana. Eru þeir beðnir að
skrifa nöfn sín á lista hjá skrif-
stofu þessa blaðs, eða í Bókaverzl-
un ísafoldar í Austurstræti 8, eða
snúa sér beint til nefndarmanna.
Þetta þarf að gerast fyrir miðjan
nóvember, því að þá verða áskrift
arlistar sendir til bókaútgáfunnar.
Um 300 þúsund vinnuslys árlega í Sví-
þjóð, talið 700 millj. króna tjón
Um 300 þúsund vinnuslys eiga sér árlega stað í Svíþjóð.
Þjóðhagslega er þetta um 700 milljóna króna tap yfir árið
fyrir sænsku þjóðina. Leonard Goldberg prófessor við Stock-
hólms-háskóla upplýsti þetta í ræðu, sem hann flutti nýlega
á fundi félags bæjarstarfsmanna Stokkhólmsborgar, jafnframt
því sem hann gerði grein fyrir nýjum rannsóknum sínum á
þætti áfengisneyzlunnar í sambandi við slys við vinnu.
Prófessor Goldberg er heims-
kunnur fyrir rannsóknir sínar á
I neyzlu áfengis og afleiðingum
hennar.
í þessu tilfelli hefir hann lagt
11 grundvallar 429 vinnuslys. Sam-
kvæmt opinberum skýrslum voru
aðeins 4% þeirra talin eiga rætur
sínar í áfengisneyzlunni. En nán-
ari rannsókn leiddi hins vegar í
Ijós, að þar var 11,1% sem rekja
mátti til áfengisins og að liinir
rlösuðu höfðu neytt sem svaraði
þrem staupum af því. Einstaklings-
athugun sýndi og að meira en
helmingur heyrðu til flokki síneyt-
enda. Það er því Ijóst, sagði próf.,
r.ð flestir þeirra, sem fyrir slysum
• urðu, eru þeir sem misnota áfeng-
ið. Hann benti á hinn skaðlega
]>itt „afréttarans“ á þróun drykkju
íkapar. Einn mikilvægasti þáitur-
i,',.n í viðreisn drykkjumannsir.s er
ri, að fá hann til að hætta við að
, hressa sig“ með áfengj, rétta sig
af, eins og það er rie'fht. Méðál,
sem npta skal gegn ölvímu og ann-
arri vanlíðan eftir sumbl, er á leið-
inni, sagði prófessorinn að lokum.
Margir skólar starfa í
Siglufirði i vetur
Tekinn er til starfa tónlistar-
skóli í Siglufirði og stunda margir
nemendur þar nám. Kennari skól
ans er Guðlaugur Jörundsson.
Barnaskólinn í Siglufirði tók til
starfa síðasta laugardag og stunda
þar 420 börn nám í vetur. Auk
þessara skóia eru svo starfandi
gagfræðaskóli og iðnskóli, svo til
tölulega margir Siglfirðingar sitja
á skólabekk í vetur.
Fundur var haldinn í Rithöfunda
félagi íslands í Naustinu við Vest-
urgötu þann 30. þ. m. — Fundur-
inn samþykkti eftirfarandi álykt-
un: ■
Furidurinn fagnar því að n|ðst
hafa samningar við Ríkisútvaýþið,
Sauðfjárbúskapur
(Framhald af 7. síðu.)
bæði haft hyggindi og þrek til að
taka á þeim vandamálum, sem upp
komu við mikinn fjölda búfjárins.
Þegar búfénu fækkaði aftur, féll
ítala í haga að mestu niður, og var
ekki tekin upp aftur, er búfé fjölg-
aði á 19. öld. En nú virðist skyn-
samlegt, ef ekki óhjákvæmiiegt, að
hverfa aftur að fornu ráði. Þetta
yrði hvort tveggja í senn til þess
að tryggja það, að lönd spillist ekki
og fari í auðn sökum ofbeitar, og
hitt um leið, að sem mestar nytjar
verði að sauðfénu. En ítala ein í
haglendi nægir ekki. Jafnframt
verður að taka upp eftirlit með
sumarbeit sauðfjárins því til trygg
ingar, að það safnizt ekki á hag-
leysur, t. d. við girðingar, svelti
þar eða hálfsvelti. Þar sem féð hef-
ir orðið margt í högum, hefir rýrð
þess víða komið fram á þann hátt,
að mikill hluti fjárins hefir reynzt
mjög holdvana, og lömbin jafnvel
ekki náð neinum teljandi vexti, en
nokkur hluti fjárins hefir hins veg-
ar náð allgóðum, jafnvel ágætum
vænleika. Verið geta til þess fleiri
ástæður en ein, en líklega er aðal-
ástæðan oftast sú, að talsvert mik-
ill hluti fjárins lendir beinlínis í
svelti einhvern hluta sumarsins,
stundum við girðingar, stundum á
öðrum hagleysum. Víst er, að þetta
kemur eigi fyrir í stórum stíl, þar
sem rúmt er í högum, og í góðum
sumrum kemur það varla fyrir þar.
Ef litið er eftir fénu í sumarhög-
um þess, á þetta ekki að þurfa að
koma fyrir.
A bíUsýningunni í París vakti þriggja hjóla bíllinn „Avoietti" mikla at.
hyg!i 03 forvitnir áhorfsndur þvrptust a3 honum, e3a kannske hafa sumir
fátækari sýningargestir eygt þarna sinn „draumabíl", því að þessi litli
franski b:!l er bæði ódýr í rekstri og kostar ekki mikið fé í innkaupi.
Fjölgun fylgir
mikill vandi
Þetta, sem hér hefir verið rifjað
upp, á að vera bending á þann
vanda, er fylgir því að fjölga fénu
verulega úr því sem nú er orðið,
þar sem það er flest. Enginn efi
er á, að þar verða menn að gæta
vel að mörgu, sem lítill gaumur
hefir verið gefinn hingað til. Fyrst
af öllu verða menn að fylgjast vel
með vænleika f járins frá ári til árs.
því að vænleikinn talar sönnustu
og hreinskilnislegustu máli um
það, hversu margt má setja í hag-
ana að skaðlausu. Svo verða menn
að gæta sín að láta ekki blekkjast
af tylliástæðum fyrir því, hvers
vegna vænleika fjárins lirakar, ef á
þann veg snýst. Þar sem búhugur
er í mönnum, vilja þeir öllu öðru
heldur trúa um orsakir til rýrðar
fjár síns en því, að það sé of margt
fyrir þá haga, sem því eru fengnir.
Menn kenna um spóahretinu, því
að óveður hafi komið í ágústlokin,
að gróður hafi sölnað of snemma,
gleymnir á það, að allt þetta hafi
komið áður, meðan féð var vænt,
heldur en viðurkenna fyrr en í
fulla hnefa, að of þröngt sé orðið
í högum, eða illa hafi um féð farið
þar. Þessu veldur óskhyggja, sem
flestir eru haldnir af meira eða
minna. En til þess að ná góðum
fjárhagslegum árangri af sauðfjár-
búskap hér á íslandi á komandi
árum dugar áreiðanlega ekki ósk-
hyggja ein, heldur verður að hafa
vakandi auga á hverjum hlut,
skilja hlutina rétt og haga sér sam
kvæmt því. Við verðum að geta
haft vænt fé án mjög mikils fóðurs,
og við eigum ekki að hafa fleira fé
en svo, að við getum haft það vænt
án óhófslegs tilkostnaðar í fóðri.
SiglfirSing&r vllja komast í ömggt
akvegasamband
Þar er nú' snjékust hæst upp í fjöll, en skaflar
loka veginum í SiglufjanSarskartii
Siglfirðingum þótti það tíðind-
um sæta, að í fyrradag var þar
hlýjast í allri Norður-Evrópu. Þá
var 15 stiga hiti á Siglunesi, og
snjólaust upp í hæstu fjöll. Þykir
Siglfirðingum þetta óvænta sumar-
veður góð viðbót við sumardagana
og eiga ekki oft slíku sumarveðri
að vetri að venjast.
Vegurinn yfir Siglufjarðarskarð
er samt illfær, vegna skafla, sem
eru á veginum. Eru þeir svo stórir
að bílar komast ekki hjálparlaust
yfir.-,Erp, Siglfií’ðingaa- óánægðir
með þá ráð?t.öfún að mqka ekki
skarðið, þégar svd vel viferar sem
nú er.
Innilokun vetrarins er oftast löng
1 í Siglufirði og samgöngumálin eru j
eitt af þeim málum, sem efst eru!
á baugi í Siglufirði. Lagning vegar, j
sem orðið getur öruggur vetrar- í
fer á lögreglunám-
skeið i Ameríku
og væntir þess, að hér sé upphaf
meiri og betri samvinnu milli rit-
höfunda og Ríkisútvarpsins en ver-
ið hefir á undanförnum árum.
í stjórn Rithöfundasjóðs Ríkisút-
varpsins, sem stofnaður var með
samningi þessum, var kjörinn Ja-
kob Benediktsson magister.
Ennfremur var samþykkt eftir-
farandi tillaga:
Vegna erinda, sem fram hafa
komið frá formanni Bandalags ís-
lenzkra listamanna og Félagi ís-
lenzkra rithöfunda um sameiningu
rithöfundafélaganna, felur fundur-
inn stjórninni í samráði við stjórn
Félags íslenzkra rithöfunda, að
haldinn verði sameiginlegur fund-
ur beggja félaganna til að ræða
möguleika á samstarfi þeirra, og til
að kanna vilja félagsmanna til
sameiningar. .
Hallgrímur Jónsson
. Hallgrímur Jónsson, lögreglu-
maður, er nú á förum vestur til
Bandaríkjanna, þar sem hann mun
verða á lögreglunámskeiðum næstu
mánuðina. Er hér um að ræða boð j
af hálfu Randaríkjastjórnar. Sækja
þessi námskeið lögreglumenn úr
nokkrum löndum Vestur-Evrópu.
Munu þátttakendur dvelja á ýms-
um stöðum í Bandaríkjunum og
kynna sér framkvæmd löggæziu,
og einnig verður bóklegt og verk-
legt nám. Hallgrímur Jónsson hef-
ir starfað í Reykjavíkur-lögregl-
unni um fjögurra ára skeið.
Gerfiefni
vegur er eitt af þeim nauðsynja
framkvæmdum, er gera þarf í sam
göngumálunum tl þess að kaupstað
urinn geti verið í akvegasambandi
allan ársins hring.
Kokteilstúka
— krá
Kirkjubóli, Önundarfirði,
26. októbér 1956.
,,f blaðaviðtali við orðabókar-
nefnd Háskólans, — kom í ljós, aS
samkomulag hafði orðið um að
nota orðið „kokteiIstúka“ yfir
,,kokteilbar“ í flugvélum", segir í
Tímanum 14. október.
Þessi frétt vildi ég vona að væri
byggð á misskilningi. Kokte ll er
orð, sem mér finnst engin ástæða
til að þola í máiinu og er bar
miklu þolanlegra orð. Annars er
það alveg þarflaust því að við höf-
um gamalt og gott orð. yfir slíkt,
þar sem er orðið krá.
„Á sunnudögum gekk dillandi
dans, svo að dunuðu næstu krár“,
segir Matthías. Það sem málsljóir
menn hafa nefnt vínbar eða kok-
teilbar og þeir, sem vilja vera hug-
kvæmnir málbótamenn ætla nú að
nefna kokteilstúku, heitir á góðri
og gildri íslenzku drykkjukrá, vín-
krá eða drykkjukró. Kró er raun-
ar svipaðrar merkingar að upp-
runa og stúka, það sem er króað
eða stúkað af stærri byggingu.
Reglur, sem kölluðust í heild
rnusteri, nefndu einstakar deildir
eða félög sín stúkur og allir þekkja
konungsstúku í leikhúsi og kró í
fjárhúsi.
Það er smekksatriði, hvort menn
vilja nota orð, sem tengd eru við
tign og virðuleika yfir drykkju-
staðina fremur en önnur. En þó
að við höfum auðvitað mikla þörf
fyrir nýyrði, er engum greiði gerð-
ur með því að böggla saman nýj-
um orðum með ljótari slettu eins
og kokteil að uppistöðu og ætla
þeim óskapnaði að útrýma göml-
um ágætisorðum, ramíslenzkum
og grónum í bókmenntum.
En þoli menn einhverra orsaka
vegna ekki að nota orðið drykkju-
krá mætti benda þeim á gömul orð,
sem fallin eru úr notkun, svo sem
hjúhólf og skytning.
Halldór Kristjánsson.
1
lisfcvaknmg
(Framhald af 6. síðu)
markaðan hita. Og hinir eftirsóttu
kostir eru háðir því að hitanum
sé stillt í hóf. Er brot eru gerð í:
flík úr orloni við ákveðið hitastig,
haldast þau endalaust. En ef strok-
járn er notað heitara en vera ber,
missir efnið eiginleika sinn og er
ekki hægt úr að bæta.
(Lauslega þýtt).
(Framhald af 4. síðu)
vinnur byggingarefni úr leir, hafa
litla áheyrn fengið eða enga. En
ég vona þó, að það, sem ég hefi
fengið áorkað, hafi verið til góð.s
— og að það, sem mig hefir
dreymt um komizt í framkvæmd
þótt seinna verði. — Jó..