Tíminn - 02.11.1956, Blaðsíða 6

6
TÍMINN, föstudaginn 2. nóvember 1956,
Crtgefandi: Framsóknarflokkurinn.
Ritstjórar: Haukur Snorrason
Þórarinn Þórarinsson (áb.).
Skrifstofur f Edduhúsi við Lindargötu.
Símar: 81300, 81301, 81302 (ritstj- eg blaðamenn),
auglýsingar 82523. afgreiðsla 2323.
Prentsmiðjan Edda h.f.
Stríðshættu (agnað
MORGUNBLAÐIÐ hefur
verið með miklum gleðisvip
seinustu daga. Tilefni þessar-
ar gleði er þó nokkuð óvenju
legt. Tilefni er nefnilega það,
að Mbl. telur atburði seinustu
daga í Austur-Evrópu og Súez
svæðinu benda til aukinnar
stríðshættu. Sennilega mun
það einstætt, að blað geti
ekki leynt fögnuði sínum yfir
aukinni stríðshættu. En svo
mikill er áhugi Mbl. fyrir því,
að ísland verði hersetið á-
fram, að það fagnar af hjarta
öllu því, sem það telur geta
réttlætt framlengda hersetu
hér á landi — meira að segja
aukinni stríðshættu.
UM ATBURÐINA í Aust-
ur-Evrópu er það annars að
segja, að Mbl. er nokkuö eitt
um þá skoðun, að þeir hafi
aukna stríðshættu í för með
sér. Þvert á móti er af flest-
um talið, að haldi núv.
þróun áfram í þessum lönd-
um, muni það vafalítið
styrkja verulega friðarhorf-
urnar í Evrópu. Aukið sjálf-
stæði leppríkjanna og brott-
flutningur rússneskra herja
úr löndum þeirra, myndu tví-
mælalaust minnka stríðs-
hættu úr þeirri átt. Meðan
þróunin eystra stefnir í þessa
átt, er vissulega ekki hægt að
tala um aukna stríðshættu
þar. Annað viðhorf skapaðizt
að sjálfsögðu í þessum efnum
ef Rússar gripu til þess ráðs,
að herða tökin í þessum lönd
um aftur. Það myndi auka
viðsjár.
INNRÁS GYÐINGA í Eg-
yptaland, og hótanir Breta
og Frakka um að hertáka
Súezskurðinn, geta vafalaust
haft í för með sér nokkra
styrjöld á þessu svæði. En
flestar líkur benda til, að þar
verði aðeins um takmarkaða
styrjöld að ræða, er ekki verði
að neinu allsherjarbáli. —
Helztu stórveldin eins og
Bandaríkin og Sovétríkin
munu standa utan við, og á-
hrifamikil ríkjasambönd
munu vinna að því að koma
á friði. Margt bendir því til,
að Bretar og Frakkar verði
'fljótt neyddir til að hætta við
hið óafsakanlega innrásar-
ævintýri sitt. Það er jafnvel
ekki ósennilegt að sá hnútur,
sem hér hefur skapazt, geti
orðið til þess að þvinga fram
iausn Súezdeilunnar.
Úr þessu fæst að öllum lík
indum skorið mjög fljótlega.
Þangað til ætti Mbl. að geta
beðið að draga ályktinar sín-
ar um það, hvort Súezdeilan
réttlæti hersetu á íslandi.
Eigi hins vegar deilur Araba
og Gyðinga að réttlæta her-
setu hér á landi, þá er alveg
óhætt að reikna með henni
næstu aldir.
f SAMBANDI við þessi
mál er rétt að hugleiða það,
hvernig sú stefna var, sem
andstöðuflokkar kommúnista
mótuðu 1949, og enn er hin
yfirlýsta stefna íslands í
hessum efnum. Hún var sú,
að hér yrði ekki leyfð herseta
á friðartímum. í samræmi við
þá stefnu var ekki leyfð her-
seta þá. Ófriður milli Araba
og Gyðinga var þá í algleym-
ingi, borgarastyrjöldin í Kína
var ekki til lykta leidd, barist
var í Indó-Kína, og flutninga
bannið á Berlín stóð sem
hæst. Ekkert af þessu var þá
talið réttlæta hér hersetu.
Skilningur manna var þá sá,
að til þess að leyfa hér her-
setu og tímarnir gætu ekki
talizt friðartímar, þyrfti að
vera yfirvofandi stríðshætta
á Atlantshafssvæðinu. Slíkt
ástand skapaðist á tímum
Kóreustyrjaldarinnar, þar
sem Rússar og Bandaríkja-
menn áttust þar raunveru-
lega við.
EF SÚ REGLA væri nú
tekin upp, að leyfa hér her-
setu meðan búast mætti við
smástyrjöld eða árekstrum
einhversstaðar í heiminum,
væri alveg vikið frá stefn-
unni, er var mörkuö 1949. Þá
væri raunverulega verið að
gera hersetuna vararílega.
Þetta vildu menn ekki 1949,
því að menn vildu heldur,
eins og Bjarni Benediktsson
orðaði það, taka áhættuna,
sem fylgir því að hafa ekki
her, en áhættuna, er fylgir
varanlegri hersetu.
Sú afstaða er í samræmi
við reynslu allra þjóða, sem
hafa búið við langvarandi
hersetu og það alveg eins,
þótt vinveitt þjóð hafi átt í
hlut. Því bindur engin þjóð
sér sjálfviljug bagga lang-
varandi hersetu. Stefna ís-
lendinga frá 1949 er byggð á
ótvíræðri sögulegri reynslu,
sem vonlaust er að ætla að
véfengja.
STEFNA Framsóknarfl.
og Alþýðuflokksins er enn hin
sama og 1949. Þess vegna
hafa þeir óskað eftir að hafin
verði undirbúningur að brott
flutningi hersins. Þeim er það
hins vegar ljóst, að aftur get-
ur syrt í álinn, og því vilja
þeir láta viðhalda varnar-
stöðvunum, svo að þær geti
orðið til taks, ef þörf krefur,
t.d. ef þróunin gerbreytist í
Austur-Evrópu eða Súezdeil-
an yrði að Evrópustyrjöld.
Þetta er áreiðanlega hin
rétta íslenzka stefna. Stöðug,
langvarandi herseta myndi
lama allt sjálfstæði þjóðar-
innar. Tvísýnt ástand alþjóða
mála réttlætir hér hins vegar
nokkurn viðbúnað. En hann
verður að vera í höndum ís-
lendinga sjálfra, nema alveg
óvenjulega standi á.
Það er sannarlega ekki ís-
lenzkt sjónarmið, að þrá svo
erlenda hersetu, að fagnað
sé yfir því í hvert sinn, er
ófriðarhorfur skapast í heim
inum. Fögnuður Mbl. yfir
Súezdeilunni er vissulega svo
annarlegur, að menn
hljóta að hugsa sig um oftar
en tvisvar, áður en þeir á-
kveða að fylgja áfram flokki,
er hefur slíkt viðhorf.
íerfiefnin og eiginleikar þeirra
Stöðngt eru að koma til sögunnar ný og ný
efni, og skiptir miklu, að fólk afli sér upp-
lýsinga um eiginleika þeirra áður en
reynir þau
KONUR standa næstum ráða-
lausar gagnvart þeim fjölda efna,
sem á síðari árum hafa komið á
markaðinn. Og ekkert síður þær,
sem numið hafa með áhuga hin
góðu ráð mæðra sinna og eldri
systra. Alltaf koma ný og ný efni,
sem engin venjuleg kona hefur
minnstu þekkingu á.
Fyrst kom Rayon-silkið og Rayon-
ullin, og konurnar voru á góðri leið
að missa fótfestuna. Rétt eftir síð-
ustu heimsstyrjöld kom nylon, sem
konurnar kepptust við að kynnast
og síðan orlon og dacron og margar
aðrar nýungar. Perlon til dæmis,
er hin þýzka framleiðsla af nylon
og terylen er ensk framleiðsla af
dacron.
Grillon, enkalon og silon er skylt
perlon og akrilan og redon eru
nöfn á mismunandi efnum af orlon-
líkingu.
FRAMANTALIN nöfn segja ekki
mikið, og húsmæður eru nokkurn
veginn jafnnær, þótt einhver efni
séu kenad við hin framandi er-
lendu heiti. En hvernig eigi að
fara með hin nýju efni og hvers
megi vænta af þeim, er ofarlega
í huga kvenna og nú vantar hin
gömlu og góðu ráð mæðranna, því
að á þessum sviðum eru þau ekki
til. Helzt er að grípa til þess ráðs-
ins að reyna fyrst og dæma svo,
en það er nokkuð dýr aðferö til
að kynnast hinum nýju og fjöl-
breyttu efnum, þv íað litlar upp-
lýsingar eru á boðstólum í verzlun-
unum, þar sem fólk gerir innkaup-
in. Vísindalegar rannsóknir geta
gefið nokkrar vísbendingar, en þó
aðeins bendingar í rétta átt.
NYLON er talið vera fundið upp
í eins konar ógáti eða réttara sagt
af mistökum á því, sem verið var
að fást við. Aðalefnið í nylon er
steinkolstjara, sem hefir marga
undarlega eiginleika og hægt er
að nota til margs konar og hinna
ólíkustu hluta, sem marka má af
því, að hún er jafn góð til að búa
til úr henni efni í sokka handa
vandlátum konum og höfuðverkja-
pillur handa sömu aðilum og fleiri.
— Við margvíslegar rannsóknir og
tilraunir á þessu efni hefir komið
fram hið sterka nylongarn. Það er
ótrúlega grannt. 900 metrar af
þessum þræði vega 15 grömm. Að-
alkostur nylonsins og eftirsóttasti
eiginleiki er hinn ótrúlegi styrk-
leiki. Þetta er staðreynd, þótt nyl-
onsokkarnir, sem svo mjög voru
dáðir og eru enn, séu fljótari að
bila en ætlað var í upphafi. Jafn-
vel ójöfnur á húðinni sjálfri geta
valdið eyðileggingu á hinum góða
sokkum. .
EN KREPNYLON og spunnið
nylon er töluvert betra. Það er
líka hlýrra og þægilegra við fót-
inn. Það er teygjanlegt, krypplast
ekki og er þess utan mjög létt og
hentugt fyrir fólk, sem ferðast
mikið. Það þolir vel þvott og
hreinsun. Konurnar meta það mik-
ils að geta þvegið sokkana og farið
í þá eftir 15 mínútur. En á sumrin
þegar heitt er og svitinn segir til
sín, neitar nylonið að draga rak-
ann til sín, eins og það þyrfti að
gera. Þess vegna eru nylonundir-
föt ekki þægileg yfir hásumarið.
Ókostir þess koma líka áþreifan-
lega í ljós á veturna, þegar kalt er.
Þannig segja margar ungar stúlk-
ur frá því, að þegar þær koma af
dansleik í köldu veðri, frjósa sokk-
arnir við fótleggina, og það er
engan veginn notalegt.
Krepnylon hefir aftur á móti þá
eiginleika, sem nylon hefir ekki, að
það dregur í sig raka að vissu
marki og af því að garnið er svo
„hrokkið", heldur það í sér meira
Iofti en það er einmitt loftið í föt-
unum, sem einangrar mest og bezt.
SÁ, SEM SJÁLFUR hefir revnt
að sauma úr nylonefni, hefir ef-
laust tekið eftir því, að það er erf-
itt að fá saumana jafna og fallega.
Síðan nylonið varð svona teygjan-
legt, verður að sauma það á annan
hátt.
Orlon er mýkra, hlýrra og léttara
en nylon og það þolir óírúlega vel
birtu, jafnvel sterkasta sólskin, án
þess að upplitast, og er þess vegna
ágæít í gluggatjöld.
SAMBLAND af ull og orlon, hiS
svokallaða ullarorlon, er notað í
kjóla og dragtir. Þetta efni er hægt
að þvo í vatni og jafnvel þótt flík-
in sé fellt, haldast fellingarnar
þvott eftir þvott.
Dairon er allra nýjasta gerfiefn-
ið, sem komið hefir á markaðinn.
En þetta efni er ennþá svo dýrt
og reynslan svo lítil, að ekki er
hægt með neinni víssu að spá um
framtíð þess. En í Ameríku hefir
þetta efni vakið lirifningu karl-
mannanna, af því að það er mjög
sterkt og þolir vel misjafna og illa
meðferð. Til dæmis toila bnxurn-
ar mæta vel í brotum, jafnvel þótt
þær vökni í rigningu. Þetta buxna-
efni þarf aldrei að láta pressa.
FÓLK verður að gera sér Jjóst,
að yfirleitt þola þessi gerfiefni íak-
(Framhald á 8. síðu).
I Bandaríkjunum fara stöðugf fram rannsóknir á háloftunum og cru
rakettur notaðar til þeirra rannsókna. Raketta sú, sem sést hér á mynd-
inni, er 14 fet á lengd og er á leið í rúmlega 100 km. hæS. Hún er hlaðin
alls konar vísindalegum rannsóknartækjum.
VAÐSrOFAA/
Nýjung í bókagerð.
ÞAÐ ER AÐ hefjast nýr þáttur í
bókagerð íslendinga. Fyrir nokkr
um árum var það tízka, að gefa
út skrautútgáfur. Þær voru mik-
ið auglýstar í þá daga. Þetta eða
hitt verkið komið út í „forláta út-
gáfu“, var sagt. Þá þótti varla
sæmandi að rétta bók að kunn-
ingja sínum á hátíðisdegi nema
hún væri úr þessum fJokki bóka,
helzt tölusett eintak með eigin-
handaráritun höfundar. Margir
borgarar eiga svona bækur í
skápum sínum. Þær eru skraut-
legar á kjölinn og nokkur heim-
ilisprýði, en of stórar og þungar
sumar hverjar til að vera þægi-
legar til lestrar. Það er a. m. k.
mjög erfitt að hemja þær í hendi
ef maður hallar sér út af. En nú
held ég þessi tíð sé liðin og er
það vel. Of miklir fjármunir voru
með þessum hætti bundnir í einu
upplagi. Þar liggur verð margra
bóka með öðru sniði.
Ódýru bækurnar.
ÞÓTT útgáfukostnaður hafi stór-
hækkað hér á landi, og sé orð-
inn alvarlegt áhyggjuefni fyrir
bókelska þjóð, er nú samt byrjað
að gefa úr ódýrar bækur. Pocket-
bókagerðin hefir haldið innreið
sína. Þrjú verk innlendra höf-
unda eru þegar komin þannig
gerð og sagt er að almenningur
taki nýbreytninni vel. Menn
kaupa þessar bælcur þótt þær
séu ekki ætlaðar til að prýða hill-
ur í skáp, og lesa þær. Nú síðast
er Gerpla Halldórs Laxness kom-
in í þessum búningi. Ég er nú
ekki viss um, að hún verði ákaf-
lega eftirsótt því að af henni fer
mjög misjafnt orð með þjóðinni,
• en þetta er samt allra snotrasta
bók að handleika, helzt til þykk
að vísu til að fara vel í vasa, en
þægileg að grípa og halda á i
hendi. hvort sem maður situr í
stól eða lúrir á kodda. Þetta bók-
arform hefir gegnt merku hlut-
verki erlendis, og er auðvitað al-
kunnugt hér af erlendum útgáf-
um. Þær eru miðaðar við mann-
fjölda, stór upplög, okkar útgáfa
hlýtur að verða smávaxin í sam-
anburði. En það er vitnisburður
um að þjóðin er bókelsk, þrátt
fyrir allt, að hún skuli geta hald-
ið uppi þessari útgáfu ofan á allt
annað.
Ungir höfundar f nýrrl kápu.
ÞAÐ ERU TÍÐINDI af bókamark-
aðinum, að ungur höfundur komi
með nýtt verk í svona ódýrri al-
menningsútgáfu. En Helgafell gef-
ur nú út litla bók eftir ungt
skáld, Jökul Jakobsson, með
þessu ódýra sniði. Þetta er Iik-
lega athyglisverð nýjung. Þeir,
sem vilja gjarnan kynnast nýjum
höfundi án þess að kosta til þess
verulegu _ fé, fá þarna tækifæri
til þess. Ég spái því, að þetta út-
gáfuform eigi eftir að leysa
þrautir margra ungra höfunda,
sem eiga erfitt uppdráttar á þess
um dýrtíðartímum. Helgafell
vinnur þarna gott verk. — FrostL