Tíminn - 14.03.1957, Qupperneq 6

6
T í MIX N, fimmtudaginn 14. marz 1957,
1
Útgefandi: Framsóknarflokkurinn.
Ritstjórar: Hatikur Snorrason,
Þórarinn Þórarinsson (áb.).
Skrifstofur í Edduhúsi við Lindargötu.
Bimar: 81300, 81301, 81302 (ritstj. og blaðamenn),
auglýsingar 82523, afgreiðsla 2323.
Prentsmiðjan Edda h. f.
ERLENT YFIRLIT:
Vaxandi ólga í Indónesíu
Kommúnistar geta náí yfirrátSum á Jövu, ef ríki'Ö Ii'Öast alveg sundur
Ráðstafanir til aukins jafn-
vægis í byggð landsins
SÍÐAN Sj álfstæðismenn
íóru úr ríkisstjórn, hafa þeir
byrjað að sýna áhuga fyrir
ýmsum málum, sem þeir
skeyttu lítt um áður. Þetta
gildir m.a. um jafnvægið í
foyggð landsins. Á þingi í
Siaust fluttu þeir sérstakt
írumvarp um þetta efni, sem
gengur stórum lengra en
íyrri tillögur þeirra um þessi
jmál.
Allsherjarnefnd neðri deild
ar hefur fyrir nokkru skilað
áliti um þetta mál. Meiri-
íaluti hennar: Skúli Guð-
joiundsson, Pétur Pétursson
og Eðvarð Sigurðsson, leggja
■til að frumvarpinu verði vís-
að til ríkisstjórnarinnar. —
JRöksemdir meirihlutans eru
jai.a. þessar:
í stefnuyfirlýsingu núver
andi ríkisstjórnar, sem birt
var, þegar hún tók við störf-
um í s.l. júlímánuði, segir
jm.a., að stjórnin muni beita
sér fyrir atvinnu-uppbygg-
ingu í landinu, einkum í
í>eim þremur landsfjórðung-
um, sem nú eru verst á vegi
staddir i atvinnulegum efn-
am.
í SAMRÆMI við þessa
yfirlýsingu skipaði ríkis-
stjórnin þ. 5. sept. s.l. þriggja
snanna nefnd (atvinnutækja
nefnd) til þess að gera til-
lögur um öflun nýrra at-
vinnutækja og dreifingu
þeirra um landið. Atvinnu-
tækjanefndin samdi frum-
varp um heimild fyrir rikis-
stjórnina til skipakaupa, lán
töku og sérstakra ráðstafana
í útgerðarmálum til þess að
stuðla að jafnvægi í byggð
landsins. Ríkisstjórnin lagði
frumvarp þetta fyrir þing-
Ið í byrjun þess í október-
mánuði í haust, og hefur það
fyrir alllöngu verið afgreitt
sem lög frá þinginu. í þeim
lögum er ríkisstjórninni
veitt heimild til að kaupa
allt að 15 togara og 6 minni
fiskiskip og selja skipin eða
:ráðstafa þeim til útgerðar að
fengnum tiliögum atvinnu-
tækjanefndar. I lögunum er
svo fyrir mælt, að tillögur
atvinnutækj anefndar um
ráðstöfun skipanna skuli
gerðar með sérstöku tilliti
til þess að stuðla að jafn-
vægi í byggð landsins.
AT VINNUTÆK J ANEFND
vinnur nú að því að gera
skýrslur um atvinnutæki og
atvinnuástand í kaupstöðum
og kauptúnum á Vestur-,
Norður- og Austurlandi til
undirbúnings tillögum um
úrbætur í þeim efnum, þar
sem þeirra er þörf. Á fjár-
lög fyrir þetta ár, er svo sett
fjárveiting að upphæð 15
millj. kr. til þess að bæta úr
atvinnuerfiðleikum í land-
inu. Er þetta 10 millj. kr.
meira en veitt var til þessara
framkvæmda í fjárlögum
1956.
Þau dæmi, sem hér hafa
verið nefnd, sýna glöggt, að
ríkisstjórnin vinnur nú með
aðstoð atvinnutækjanefndar
að rannsókn á atvinnu-
ástandinu og ráðstöfunum
til þess að stuðla að jafnvægi
í byggð landsins.
TIL VIÐBÓTAR þeim
rökstuðningi, sem hér er
greint frá í áðurnefndu áliti
meirihluta allsherajrnefnd-
ar n.d., má svo nefna það,
að í fjárlögum þessa árs eru
framlög til landbúnaðar-
mála og rafvæðingar dreif-
býlisins stórlega aukin frá
því sem var í fjárlögum sein
asta árs. Framlögin til raf-
orkumálanna eru hækkuqj
úr 19 millj. í 30 millj. og
framlögin til landbúnaðar-
ins úr 49 millj. í 67 millj. kr.
miðað við fjárlög 1956.
Hin auknu framlög til
landbúnaðarins fara fyrst og
fremst til ræktunar á litlum
býlum og til frumbýlinga.
Þetta sýnir það vissulega
ótvírætt, að ríkisstjórnin
stendur vel við það loforð
sitt að vinna að eflingu at-
vinnulífsins, þar sem þess
er mest þörf til að viðhalda
jafnvæginu í byggð landsins.
SAMKVÆMT seinustu fregnum
frá Indónesíu virðist þetta unga
ríki vera í fullkominni upplausn.
Ríkisstjórnin í Jakarta virðist ekki
lengur hafa yfirráð nema yfir
Jövu einni.
Tvær ástæður virðast einkum
valda því, að svona er komið.
Önnur ástæðan er sú, að reynt
hefir verið að stjórna eftir vest-
rænum lýðræðisfyrirmyndum, en
það hefir vægast sagt gefizt illa.
Margir flokkar hafa risið upp og
gengið illa að vinna saman. Ríkis-
stjórnir þær sem með völd hafa
farið, hafa orðið að byggjast á
samstarfi ólíkra flokka og því
reynzt meira og minna óstarfhæf-
ar. Mikill glundroði liefir því ein-
kennt stjórnarhættina og alls kon-
ar spilling þróazt í skjóli hans.
Hin ástæðan er sú, að íbúum
hinna fjarlægari landshluta hefir
þótt, að ríkisstjórnin í Jakarta
drægi ofmikið vald í sínar hendur
og héldi ofmikið fram rétti Jövu
á kostnað annarra landshluta. Eins
og landabréfið ber með sér, nær
Indónesía yfir nokkur þúsunda
eyja, sem eru dreifðar yfir stórt
svæði, og byggja þær margir þjóð-
flokkar með ólík tungumál, siði og
trúarbrögð. Java er langfjölbyggð-
ust af þessum eyjum og býr þar
röskur helmingur allra íbúa ríkis-
ins. Eðlilegast hefði verið, að Indó-
nesía yrði sambandsríki í stíl við
Bandaríkin, en stjórnin hefir í
staðinn reynt að draga sem mest
völd í sínar hendur. Þetta hefir
valdið óánægju utan Jövu, enda
eru ýmsar eyjar aðrar, einkum þó
Sumatra, auðugri frá náttúrunnar
hendi og hafa því borgað hlutfalls-
lega miklu meira til ríkisins en
Java hefir gert, en fengið þó hlut-
fallslega minna frá því. Þetta hef-
ir kynt undir óánægjuna og aukiö
kröfur um aukna sérstjórn innan
ríkisheildarinnar.
.
ÞAÐ HEFIR alllengi verið fyrir- ; ; . J,
Framkvæmdir á Keflavíkurflugvelli
í SAMBANDI við þá
íregn Tímans, að fram-
kvæmdir muni aukast að
nýju á Keflavíkurflugvelli,
.tiefur sú skoðun komið fram,
að slíkt samrýmist ekki á-
lyktun Alþingis um varnar-
análin frá 28. marz í fyrra.
Þetta er byggt á misskiln
:íngi. í tillögunni er það skýrt
iekið fram, að haldið skuli
áfram gæzlu og við-
!aaldi varnarmannvirkjanna.
•Þetta hefur eðlilega allt-
af nokkrar framkvæmdir í
:för með sér. í tillögunni er
í3vo sett fram það takmark,
að íslendingar sjálfir taki
57ið gæzlunni af hinum er-
lendu aðilum. Þetta verður
íslendingum því auðveldara,
þegar til kemur, sem mann-
virkin verða í fullkomnara
ásigkomulagi.
Undanfarið hefur verið
mjög lítið um framkvæmdir
á vellinum. Þær eru eðlilega
mestar að sumrinu. Því er
ekki óeðlilegt, þótt þær auk-
ist nokkuð aftur með vorinu.
Þess verður svo vitanlega
vel gætt, að þessar fram-
kvæmdir verði ekki meiri en
svo, að þær keppi ekki ó-
eðlilega við íslenzka atvinnu
vegi um vinnuaflið. Varð-
andi það atriði væri eðlilegt
að hafa samráð við samtök
framleiöenda.
sjáanlegt, aö þær tvær ástæður,
sem hér hafa verið nefndar, myndu
fyrr en seinna valda því, að til al-
varlegra tíðinda hlyti að draga í
Indónesíu. Fyrsta alvarlega merk-
ið þess var það, þegar Hatta sagði
af sér sem varaforseti á síðastl.
hausti, en hann var annar aðalleið-
toginn í sjálfstæðis'oaráttunni,
ásamt Soekarno forseta, og gengur
næst honum að persónulegum vin-
sældum. Hatta gerði þá grein fyrir 1
afsögn sinni, að hún væri mótmæli
gegn öngþveiti stjórnarfarsins.
Jafnframt lét hann í það skína, að
Soekarno hefði vanrækt að taka
nægilega í taumana, en óhjákvæmi-
legt væri að koma fótum undir
traustara og ábyrgara stjórnarfar.
Það gerðist svo næst á eftir
þessu, að herforingjar á Mið-Sum-
ötru og Norður-Sumötru tóku
stjórnina þar í sínar hendur og
hafa raunverulega farið þar með
yfirráð síðan. Þeir lýstu þó yfir
því, að tilgangurinn væri ekki sá
að kljúfa Sumötru frá ríkisheild-
inni, heldur að knýja fram aukna
sjálfstjórn henni til handa.
BÁÐIR ÞESSIR atburðir urðu
til þess að auka enn glundroða og
viðsjár í stjórnmálunum. í seinasta
mánuði lét Soekarno forseti því til
skarar skríða og tilkynnti tillögur
um breytingu á stjórnarháttum
landsins, sem hann hafði verið að
boða um nokkurt undanfarið skeið.
Aðalefni tillagna hans var það, að
sett yrði á laggirnar sérstakt þjóð-
ráð, þar sem íulltrúar helztu stjórn
málaflokka, atvinnustétta, trúar-
flokka og fleiri aðila ættu sæti.
Forseti ríkisins yrði formaður ráðs
ins. Hlutverk ráðsins yrði að
marka stjórnarstefnuna. Valdsvið
ríkisstjórnarinnar og þingsins yrði
stórum takmarkað.
Soekarno rökstuddi þessa fyrir-
huguðu breytingu með því, að
reynslan hefði sýnt, að vestrænt
lýðræðisskipulag ætti ekki enn við
í Indónesíu. Þjóðin væri enn ekki
komin á það stig. Þess vegna þyrfti
hún á traustari leiðsögu að halda
meðan hún var að vinna að við-
karnos víða mikla mótspyrnu. Þær
fullnægðu ekki kröfum manna þar
um aukna sjálfstjórn. Þar er líka
andstaðan öflugri gegn lcommún-
istum en á Jövu. Á Jövu eiga
kommúnistar meginfylgi sitt og
eru sennilega bezt skipulagði flokk
urinn þar. í þingkosningunum
1955 voru þeir fjórði stærsti flokk
urinn og fengu um 6 millj. atkv.,
aðallega á Jövu.
Það hefir svo gerzt í framhaldi
af þessu seinustu dagana, að her-
foringjarnir hafa tekið völdin í sín-
•<r hendur nær alls staðar utan
Tövu. Java er nú eina eyjan, sem
stjórnin hefir fullkomlega á valdi
sínu.
Krafa herforingjanna er hvar-
vetna aukin sjálfstjórn viðkomandi
umráðasvæða. Þeir leggjast einnig
gegn stjórnarþátttöku kommúnista,
en herinn í Indónesíu er yfirleitt
1 míöS andkommúnistískur.
Á ÞESSU stigi er erfitt að spá
fyrir um það, hvert stjórnmálaþró-
unina ber í Indónesíu. Sterk þjóð-
I stjórn væri vafalaust æskilegust,
l en litlar líkur virðast fyrir því, að
I hún komist á. Óhjákvæmilegt virð-
|ist að auka sjálfstjórn hinna ein-
stöku ríkishluta, ef ríkið á ekki al-
'veg að leysast upp. Helzta vonin
j til þess, að fram úr þessum vanda
greiðist, virðist nú sú, að samstarf
náist að nýju milli hinna tveggja
,.sterku“ manna, Soekarnos og
Hatta, og að þeim takist að fá her-
inn til að standa að baki sér.
Það getur haft alvarlegustu af-
leiðingar í för með sér, ef Indó-
nesía liðast sundur. Því gæti fylgt
mikið hættuástand á þessum
slóðum. Ef Java yrði t. d. sjálfstætt
ríki útaf fyrir sig, er engan veginn
útilokað, að kommúnistar geti
hrifsað völdin þar, en andlcommún-
istískar stjórnir verði á hinum eyj-
unum. Undir slíkum kringumstæð-
um yrði ástandið vart friðvænlegt
á þessum slóðum.
Það er ekki sízt af þessum ástæð
um, sem það mun verða talið mik-
ilsvert að halda Indónesíu saman
sem einni heild, þótt sjálfstjórn
einstakra ríkishluta verði aukin.
Þ. Þ. ’
H ATTA
reisn sinni en vestrænt lýðræðis-
skipulag gæti iryggt henni.
TILLÖGUM Soekarnos var að
sjálfsögðu misjafnlega tekið, þótt
flestir viðurkenndu nauðsyn þess
að breyta stjórnarháttunum.
Verst var þó því atriði tekið í
tillögum Soekarnos, að hann gerði
ráð fyrir þátttöku kommúnista
bæði í ríkisstjórninni og þjóðráð-
inu. Einkum sætti þó þátttaka
þeirra í ríkisstjórninni andspyrnu.
Meðal þeirra, sem lýstu sig and-
víga henni, var Hatta, þótt hann
geti sennilega sætt sig við hina
ráðgerðu breytingu á stjórnarskip-
uninni að öðru leyti. Flokkar
Múhameðstrúarmanna tóku svip-
aða afstöðu.
Ibróttir
(Framhald af 4. sISu.z
I
víksson, Brandur Brynjólfsson,
Guðm. Kristjánsson, Gunnar Hann-
esson, Gunnar Már Pétursson,
Gunnlaugur Lárusson, Hallur
Símonarson, Haukur Eyjólfsson,
Helgi Eysteinsson, Jóhann Gísla-
son, Ingvar Pálsson, Ólafur Jóns-
son, Ólafur Jónsson, Flosa, og Sig-
Utan Java vöktu tillögur Soe-' hvatur Jónsson.
"BAÐsromN
í BRÉFI, sem borist hefir frá
borgara, sem dylur sig bak við
bókstafinn R., segir á þessa leið
m. a.:
Aðgæzla á götunum.
„MAÐUR heyrir í útvarpi orð-
sendingar um hálkuna og að fólk
þurfi að gæta sín, og er góð á-
minning svo langt sem hún nær.
En það eru ekki vegfarendur ein-
ir, sem þurfa á áminningu að
halda, heldur einnig þeir, sem
eiga að sjá um að klaki sé hreins
aður af fjölförnum götum. Ekki
sízt þar sem bifreiðastöðvar eru.
Þegar snjórinn var mestur voru
ýtur látnar ryðja honum af ak-
brautum til þess að bílar krem-
ust leiðar sinnar, en hvert var
honum ýtt? Upp á gangstígi og
stéttir, sem vegfarendum er ætl-
að að íerðast um. Með þessu at-
hæfi var ekki verið að hirða um
aðvaranir Slysavarnafélagsins um
hálku og illa færð á götum.
Dæmi um hættustað.
ENN SEGIR í þessu bréfi: „Eg
skal nefna dæmi um hættustað,
götu, sem ég á oft leið um, en
það er kafli Eiríksgötu, milli
Njarðargötu og Barónstígs. Bif-
reiðastöðin Bæjarleiðir hefir
staur þar og bílasíma, og er mik
il umferð um þennan götuhluta,
og þar fara margir um fótgang-
andi. Þarna eru nú gríðarmiklar
svellbúnkar brattir og hálir, og
er bílar mætast verða þeir að
aka upp á þessi svell, því að gat-
an er svo mjó, að hún er ekki
tvær bílbreiddir. Eg held að kalla
megi mikið lán að ekki skuli hafa
orðið slys á þessum stað. Þannig
mun víðar haga til í bænum
væri því þörf á að minna rétt
bæjaryfirvöld á þeirra skyldu. —
Mætti Slysavarnafélagið líka á-
varpa þau, eins og allan almenn-
ing.“ — Sendum við þessa á-
bendingu áfram og ljúkum bað-
stofuhjalinu í dag.