Tíminn - 03.04.1957, Síða 7

XIM I N N, miðvikudaginn 3. apríl 1957.
Vi3 Zoco Grande. Mottur og teppi til notkunnar við bænagjörð.
Þar standa moska fslams
kirkja Krists hlið við
Baldur Oskarsson segir frá Taager á
norðurs’irönd Afríku „þar sem ausir
ið og vestrið sleikja sama diskiim* -
Á norðurhjara Afríku, þar uppruna. Aðrir íbúar eru Arabar
sem álar Miðjarðarhafsins
brotna við Njörvasund, ligg-
ur smyglaraborgin Tanger,
griðastaður pólitískra ævin-
týramanna og „universal"-
braskara, borgin, þar sem
austrið 07 vestrið sleikja
sama diskinr>> þar sem moska
Islams on kirkja Krists
standa hlið við hlið og þar
sem slöngutemjarinn situr á lrl,.a ,
... , , sioferðislega hreinsun
hækjum ser framan við kvik-
myndahúsið.
Sagnir um bólfestu manna í
Tanger eru r-;ktar langt aftur í
tímann. Segir í goðafræði Grikkja
og blökkumenn frá Sahara, auk
Indverja og Kínverja. Löggæzla
staðarins er „international“ og
þar er reisulegt tukthús fyrir af-
brotamenn, sem af eðlishvötum
stöðugt láta berast til Tanger. Ann
ars má segja, að flestar tilhneig-
ingar manna hafi leikið þar laus-
um hala og óhindraðar, allt til
þess, að Marokkó sleit nýlendu-
tengslin á liðnu ári og myndaði
sjálfstætt ríki. Löreglan var rek-
fætur með fyrirmælum um
Síðan var
Tanger ekki nema svipur hjá sjón.
Þó segja menn, að enn séu fram-
in myrkraverk, en ekki við skæra
dagsbirtu.
ZOCO GRANDE
Allah ou Allah, Mohamed recul
Allah“. Það er kallað frá mosk-
unni við Zoco Grande, stóra mark
aðstorgið, sem aðgreinir bæjar-
hluta Evrópumanna og Araba.
Múhameðstrúarmenn ganga til
bæna, og þeir taka af sér skóna
utan við dyrnar á moskunni og
hverfa berfættir inn. Vantrúuð-
um meinaður aðgangur. Spámaður
j inn bauð lærisveinum sínum að
í biðjast fyrir þrisvar á dag; á
| morgnanna, um miðjan dag og á
i kvöldin. Sólin er að rísa yfir stein-
1 stál-glerhúsin í evrópska bæjar-
hlutanum; hún brýzt inn í þröngar
götur Arabanna hinum megin við
torgið og speglar sig í marglitu
og
í tízkubúningi.
á torgið. Þær leiða klyfjaða asna
og taka ofan í hrattri hliðargötu.
Asnar og múldýr eru bundin undir
stóru tré og teðja þar meðan sól
er á lofti. Konurnar taka börnin
með sér á markað og minnstu ang
ana bera þær á bakinu, og þær
bregða stórum klút um barnið og
herða að sér framan við mitti.
Efri hornum klútsins er tyllt við
steinskrauti oddborganna, sem ; axlirnar, en auk þess grípur barn-
brenna eins og kertaljós. Eftir ið móður sína föstum tökum bæði
nokkrar klukkustundir steypist með höndum og fótum. Höfuðið
hún eins og heitur foss niður á
þökin, en hvítir veggirnir kasta
birtunni á milli sín og skera í
augu. Sölukonurnar eru að koma
dinglar í opinu. Konurnar bera
hvítar skikkjur; flestar eru með
blæju fyrir andlitinu. Það kemur
ofurlítil hrukka á nefið, þar sem
har'ðnar á við faldinn, en augun
skina cins og brúnir, gljáandi
steinar innan við reiíarnar. Hand-
arbók og ristar mála þær með gul-
rauðum iit og þykir fínt. Berba-
konur ganga þó blæjulausar. Þær
eru tattóveraoar á enni og höku,
en stinga horninu á skýluklútn-
u;n upp í vinstra munnvikið og
tyija þannig aðra kinnina. Karlar
gaiiga í háifsíðum buxum, teknum
;ainan við hné og kloflausum að
.nestu. Utan víir bera þeir skó-
Á'öa kufla, graa og brúna að lit,
með áföstum hettum, sem þeir
steypa yfir höfuð sér, þegar kólnar
i veðri. Það biikar á hvíta og gula
vefjarhetti og rauða túrbana. —
Mannhafið ólgar á Zoco Grande
og þaö er hrópað á mörgum tung-
um. Kartöflur frá Þýzkalandi,
— Fyrri grein
teppi til að breiða undir sig við
bænargjörð, lifandi hænsni, kipp-
uð saman á fótunum; allt er til
sölu fyrir gjafverð. Sölumenn sitja
flötum beinum með varninginn
milli fótanna, matvæli og „allt til
heimilisstarfa" veltur um og þvæl-
ist í skítnum .Allah!
Ilringinn í kring um torgið eru
kaffistofur og tebarir. Englending
ar kenndu Aröbum að drekka te,
en þeir búa það til á sinn hátt,
úr grænu og þurrkuðu laufi og
drekka stöðugt. Kaffi er hrært út
í heitu vatni, nokkurs konar leðja,
ilmsterk og hressandi. Tóbakið er
grænt á lit, marajuana, og reykt
úr löngum trépípum. „Kóngurinn“
er lítill, hertur úr leir og tekur
aðeins eitt til tvö grömm í einu.
Neytendurnir setjast við glas af
tei; sá fyrsti treður í pípuna og
kveikir í, réttir þeirn næsta, sem
dregur nokkra reyki — og áfram
hringinn. Þeir segja, að það sé
óhollt að reykja „pípuna“ á fast-
mdi maga.
Hér og hvar við torgið er verzl-
að með gjaldeyri. Pesetar og
frankar ganga jöfnum höndum í
búðunum, en auk þess má kaupa
og selja svo að segja hvaða mynt
sem er. Gjaldeyrisnefndum hefur
enn ekki verið komið á fót og
viðskiptin ganga með þægilegum
hraða. -Ferðamannastraumurinn
ber stöðugt nýjan gjaldeyri til
Tangier. Sumir koma í viðskipta-
erindum, aðrir leggjast á bað-
strönd, en flesta langar til að taka
ljósmynd á Zoco Grande. Svo að
segja daglega er barizt um mynda-
vélar á torginu. Sölukonur grýta
sggjum og kartöflum í ljósmynd-
ara; það heyrast illúðlegar raddir
yg stundum verða hnefar á lofti.
Sumir þakka fyrir að sleppa með
að fá hænu í andlitið, en stundum
kemur einhver lítill náungi og
býðst til að sýna ljósmyndurum
afvikin stað, þar sem hægt er að
ná myndum á þægilegri hátt. Og
þegar sól skín í hádegisstað og
hitinn liggur eins og martröð yfir
Zoco Grande, heyrist bjölluhljóm
ur á torginu. Það er vatnssalinn.
Iíann kemur með skálar hangandi
í bandi um öxlina og stóran skinn
belg fullan af vatni á bakinu, og
hann gefur nærveru sína til kynna
með því að hringja koparbjöllu.
íbúarnir drekka. Inni í hliðargötu
sitja bellarar og freista þess, að
(Framhald á 8. síðu).
Á víðavangi
Óvænt umhyggja fyrir
leigjendum
Mohamed Ben Youssef
að kapteinn Herkúles hafi búið í
sjávarhellum, sem við hann eru
kenndir og eru skammt utan við
borgina. HerAÚles vann á Antae-
usi og gat son við ekkju hans,
Tingu, en sonurinn, Sophax, reisti
borgina og nefndi eftir móour
sinni. Staðurinn laut vörslu Fön'k-
íumanna, fc'I síðar í hendur Rón
verja, en vr.r unnin af Múhameðs
trúarmönnum. Komst í hendur
Spánverja eftir að Arabar hrokl-
uðust frá Spáni á dögum Ferdin-
ants og Isabellu, en var í byrjun
þessarar aldar gerður að alþjóð-
legri fríhöfn.
Borgin og umhverfi hennar tek-
ur yfir 333 ferkílómetra. íbúa-
talan um 200 þús., þar af 40 þús.
Spánverjar, 18 þús. Gyðingar og
18 þús. Evrópumenn af ýmsum
Bjarni Benediktsson reynir
öðru hvoru að verja Jánveitingu
Sparisjóðs Reykjavíkur til Þor-
leifs H. Eyjólfssonar. llelzta af-
sökun Bjarna er sú, að með því
að veita lánin til Þorleifs H. Eyj-
ólfssonar sé sparisjóðurinn að
greiða fyrir byggingu íbúða
handa fólki, sem engin fjárráð
hafi og verði því að treysta á
leiguhúsnæði.
Þjóðviljinn gerir þessa afsökun
Bjarna nýlega að umræðuefni og
segir m. a.:
„Ekki verður sagt, að þessi rök
semd Bjarna Benediktssonar sé
beinlínis sannfærandii í fyrsta
lagi er íhaldið þekkt að öðru
fremur en að hafa áhuga fyrir
byggingu leiguíbúða. Þannig hef-
ir það t. d. verið ófrávíkjanleg
stefna þess á annan áratug að
selja þær íbúðir, sem bærinn
byggir. Stendur þó vissulega eng-
um nær en sjálfu bæjarfélaginu
að hafa forgöngu um byggingu
leiguíbúða handa því fólki, sem
ekki getur á anne.n liátt komizt f
mannsæmandi húsakynni. Það
hefir verið stefna íhaldsins að
láta þetta fólk hýrast í bragga-
hverfum Reykjavíkur, þar af yfir
helminginn börn á viðkvæmasta
vaxtarskeiði. íhaldið hefir aldrei
síðan það var neytt til að leigja
Skúlagötuíbúðirnar látið það sjón
armið ráða við ráðstöfun íbúða,
sem reistar hafa verið á vegum
bæjarins, hverjir hafa haft brýn-
asta þörf, heldur hafa peninga-
ráð manna ráðið úrslitum. Aldrei
liefir annað heyrzt en Bjarní
Benediktsson hafi verið þessari
stefnu fyllilega samþykkur, enda
næsta ólíklegt að lnin hafi ekki
fallið í geð manns, sem eitt sinn
lýsti því yfir, að „það væri ekki
í verkahring bæjarins að sjá fyr-
ir þessum þörfum manna“.
Eingöngu umhyggja fyrir ' 1
Þorleifi H.
Fleira en það, sem hér kemur
fram, hnekkir líka afsökun
Bjarna. Engin trygging er af
hálfu Sparisjóðsins sett fyrir því,
að Þorleifur H. leigi einkum
þeim, sem hafa mesta þörf fyrir
leiguhúsnæði, enda er svo ekki.
Enga tryggingu hefir Sparisjóð-
urinn heldur fyrir því, að Þorleif-
ur H. selji ekki íbúðirnar, þegar
liann telur það gróðavænlegt og
hann cr búinn að eiga þær svo
lengi, að ekki leggjast sérstakir
skattar á söluna. Ekki setti Spari
sjóðurinn heldur neina tryggingu
varðandi hámark leigunnar.
Þetta allt sýnir það, að Spari-
sjóðurinn hefir ekki veitt lánin
til Þorleifs H. af umhyggju fyrir
leigjendum, þótt Bjarni Ben.
reyni að hampa því nú. Lánveit-
ingar þessar sýna ekki umhyggju
fyrir öðrum en Þorleifi H., hátt-
settum manni í fjáröflunarráði
Sjálfstæðisflokksins. Þær sýna
það svart á hvítu, að stefna
Sjálfstæðisflokksins er að hjálpa
þeim riku til að verða enn ríkari,
en láta allan fjöldann vera af-
skiptan. Þess vegna kýs stjóru
Sparisjóðs Reykjavíkur heldur a9
veita einum manni 24 lán tii
gróðaöflunar en að veita jafn-
mörgum mönnum lán til að eign-
ast sínar eigin íbúðir.
Zoco Grnde. Sölukonum er illa við myndavélar.
Þögn Bjarna
Bjarni Ben. er enn þögull um
fasteignaviðskipti sín við Spari-
sjóð Reykjavíkur, þar sem hann
er varaformaður, en frá þeirn var
nokkuð hér í blaðinu nýlega.
Bjarni hefir þó aldrei látið
standa á svari, þegar hann telur
sig hafa einhverjar málsbætur.
Viðskipti þessi eru í stuttu
máli á þá leið, að sparisjóðurinn
keypti eign, sem Bjarni átíi með
fleirum, fyrir miklu hærra verð
en nokkur annar hefði viljað gefa
fyrir hana. Eugiu eðlileg rök er
því hægt að færá fyrir þessum
kaupum sparisjóðsins.
Þess vegna er Bjami svona
þögull. j