Tíminn - 21.05.1957, Blaðsíða 4

T í M I N N, þriðjudaginn 21. maí 1957.
HHálfsjötugur teiknari — Dáður og
;hataður — Frægasta sköpunarverkið
—Áð spiila sambúS stórvelda — Vildi
ekki lifa lífinu á nýjan leik — Og
:
enn teiknar hann
Frægasti skopteiknari
: heims er eflaust David Low,
enski háðfuglinn. Hann hef-
* ir haft kynni af mestu mönn-
um samtíðarinnar — og dreg
ið þá sundur og saman í háði
í feikningum sínum. Menn
hafa dáð hann og óttazt
hann, smjaðrað fyrir honum
og snúið við honum baki.
Stórmennin hafa komið og
farið, en Low er kyrr á svið-
inu eftir sem áður. Nú er
hann hálfsextugur að aldri
og hefir gefið út ævisögu
sína, sem sannar það, er
marga grunaði: maðurinn
gefur fleira en bara teiknað.
Ein frœgasta mynd Lows, síðan í maí 1940. Churchill hafSi þá nýtekið við
stjórn og texti myndarinnar var: Við erum allir með þér, Winston.
Low er fæddur í Nýja-Sjálandi;
teikningu lærði hann að mestu
af sjálfum sér og tók snemma að
vinna fyrir sér sem skopteiknari.
1919 fluttist hann til London;
skömmu eftir að þangað var kom-
ið, gerði hann boð eftir stúlku frá
Nýja-Sjálandi, sem hann hafði
þekkt í eina þrjá daga; hún kom,
þau giftust og áttu börn og buru.
Teikningar Lows voru lýstar í
bann í Ítalíu og Þýzkalandi. Low
lét svipu háðsins dynja á fasist-
um og nazistum með sömu ánægju
og hann hæddi stjórnmálamenn-
ina heima fyrir. En síðast á fjórða
áratug aldarinnar fór hann þó að
boði utanríkisráðherrans brezka
og var ekki alveg jafn miskunnar-
laus við þá góðu herra, Hitler,
fhald og frjálsiyndi
í London tók Low til óspilltra
málanna. Hann var frjálslyndur í
stjórnmálaskoðunum, og hann hóf
ístörf i London hjá hinu írjálslynda
'blaði Star. En honum féll okki vist
in þar til lengdar og réðist brátt
í þjónustu íhaldsblaðsins Evening
Standard, sem var í eigu Beaver-
brooks lávarðar. Þar vann hann
beztu ár sín, frá 1927 til 1949, og
þar naut hann fullkomins frelsis
til að teikna eins og hann lysti,
þóít myndir hans stönguðust oft
:-á vi'S stjórnmálaskoðanir blaðsins
og hann léki sér að því að spotta
eigandann sjálfan. Engu að síður
var hann þar í góðu yfirlæti, þar
til hann kaus sjálfur að láta af
störfum. Þá vann hann um skeið
.við blað verkamannaflokksins,
Daily Herald. En þar naut hann
ekki sama frjálsræðis og hann var
vanur og undi skamma hríð í vist-
inni. Nú birtast myndir hans 1
Manchester Guardian og eru síð-
an endurprentaðar út um allan
heim.
GaU. s:r. lcrd ScjúTy IS r
'ivtT tvild a bfö&í navy
"Le ertímy fU, /j
wj.lt bu'ild ui>»ert i Lrt Ir-
rtí hears. wcVe J !„ Irt
bú'ilcOV'-i, a I | '
L.'v ihjrt
rte's bu!iú'rt«,. /
SECURITY v CÖL 8UMP
Gad, Sir. Lord Beatty hefir rétt vyr-
ir sér. Við verðum að byggja stærri
flota en óvinirnir byggja, þegar þeir
frétta að við séum að byggja stærri
fiota en þeir byggja.
Göring og Himmler um skeið.
Þýzka stjórnin hafði nefnilega
BSimp höfuðsmaður
og nazistar
Prægasta sköpunarverk Lows er
ótvírætt Colonel Blimp. Hann er i
stemgervingur frá bví um aldamót, I
heiraskan holdi klædd; þjóðremb-
an og hrokinn, sem hafa þótt ein-
kenna inargan Englending marg-
faldast í honum. Heimspeki hans
er nógu einföld: Gad, Sir, Lord
Bunk hefir rétt fyrir sér. Styrj-
aldir eru nauðsynlegar — hvernig
ædu hetiurnar annars að verja
föðurlandið. Colonel Blimp er
ímyndaður frá rótum, líkist eng-' í
lýst því yfir í viðræðum við hina
brezku, að Low væri eitt af því
sem gerði vinsamlega sambúð Eng
lands og Þýzkalands erfiða. Low
fór að tiimælum utanríkisráð-
herrans — og furðaði sig þó á
því hversu kvikusár stórmenni
heimsins . væru. En þetta dugði
ekki til, sambúð stórveldanna batn
aði ekki hót þótt Low yrði blíðari,
og brátt gat hann aftur þjónustað
nazistana eins og hann lysti.
Lífið er ekkerf grín
Hann teiknaði við réttarhöldin
Niirnberg, og þótt hann fyrirliti
um. En hann er meira: hann er þau stórmenni sem þar lágu í
ölíum líkur. I duftinu gat hann ekki annað en
furðað sig á hve lágt þau lágu.
Lífið var ekkert grín — þótt það
væri á stundum hreinasta skop-
mynd. Hann hefir lifað á erfiðum
tímum, þótt það væru að vísu íím
ar með verkefni við hans hæfi.
Ég vildi ekki hafa lifað lífinu á
annarri öld, segir hann. En ef ég
væri spurður hvort ég vildi íifa
lífinu upp aftur myndi ég segja
nei. Flytjið mig bara eitthvað ann
að — þangað sem eitthvað gerist
og ég get íeiknað.
En Low er ekki enn „íluttur
eitthvað annað' og enn teiknar
hann. Hér á síðunni birtast í dag
nokkrar af frægum myndum hans
frá íyrri iíð.
Keppnisgreinar
EÓP-mótsins
Eins og áður getur í frétt-
um, fer EÓP-mótið í frjáls-
íþróttum fram dagana 30. maí
og 1. júní n.k., og taka þátt
í því 3 erlendir frjálsíþrótta-
menn.
Keppnisgreinar verða þess-
ar hvorn dag:
Fimmtudaginn 30. imaí (upp
stigningardag): 100 m., 400
m., og 1500 m. hlaup, 3000
m. hindrunarhlaup, 110 m.
grindahlaup, 1000 m. boð-
hiaup, langstökk, hástökk,
spjótkast og sleggjukast.
Laugardaginn 1. júní: 200
m., 800 m., 3000 m. hlaup, 400
m. grindahlaup, 4x100 m. boð-
hlaup, þrístökk, stagarstökk,
kringlukast og kúluvarp.
Þátttökutilkynningar þurfa
að hafa borizt í skrifstofu
Sameinaða í Tryggvagötu
fyrir 23. þ.m., en þátttaka er
heimil öllum félögum innan
vébanda Frjálsíþróttasam-
bands íslands.
...ÉáSJ
O.'pyrmM líigitrtt Lþw, rtil rcuntrlvd,
■ EittínhouW
Riw.icwlr
C.hurchitl
ftceliur oq höfunbar
Nýstárlegt og athyglisvert safnrit
Eftir prófessor Richard Beck
Síðastliðið haust kom út á veg-
um Bókaútgáfu Menningarsjóðs í
Reykjavík nýstárlegt og athyglis-
vert safnrit, KRISTALLAR — til-
vitnanir og snjallyrði, valið og
þýtt af séra Gunnari Árnasyni frá
Skútustöðum. Er hér, eins og hann
víkur að í forspjalli sínu, um frum
smíði að ræða, i þeim skilningi,
að þetta er fyrsta rit af sínu tagi,
sem út hefur komið á íslenzku,
en erlendis eru slík söfn kjarn-
yrða algeng og að finna í öllum
helztu bókasöfnum. Var því tími
til kominn og öll ástæða til, að
íslendingar ættu þess konar rit
á sínu máli, og hefir séra Gunnar
nú bætt úr þeim skorti með þessu
efnismikla safni sínu. í forspjalli
sínu gerir hann svofellda grein
fyrir tilorðningu ritsius:
„Það er upphaf þessarar bókar,
að ég hef í langa hríð skrifað
margt mér til minnis, sem mér
hefir þótt umhugsunarvert eða vel
sagt í þeim bókum, er ég hef lesið.
Slíkt kemur sér oft vel fyrir þá
menn, er iðka ræðuhöld.
Ég hef einnig haft með höndum
nokkrar erlendar bækur, sem tekn
ar hafa verið saman í þessu skyni,
að veita mönnum aðgang að sumu
því, sem vel hefir sagt verið í fá-
um orðum og handhægt til heim-
færslu um hin og þessi efni.
Þegar ég fór að steypa bók úr
þessum glefsum og baugabrotum,
ákvað ég að taka ekkert með úr
sjálfri Ritningunni, sakir þess að
hún ætti að vera í svo margra
höndum og öllum almenningi
kunn. Þetta er þó gert í hliðstæð-
um ritum. Samt taldi é.g rétt að
lofa að fljóta með fáeinum grein-
um úr helgiritum, sem ekki eru að
jafnaði prentuð í biblíuútgáfuna.
Hins vegar var það upphaflega
ætlun mín að taka nokkrar tilvitn
anir eftir íslenzka höfunda. Sér-
staklega hafði ég gert úrval úr
íslenzkum Ijóðabókum. Taldi ég,
að bókin yrði bæði skemmtilegri,
fjölbreytilegri og gagnlegri með
því móti. En að ósk útgefandanna
varð það úr, að ég kippti burt öll-
um íslenzkum greinum, hvort held
ur í bundnu eða óbundnu máli.
Væri þar og að sjálfsögðu efni í
aðra bók.
Skylt er að taka það skýrt fram,
að ég hef ekki valið efni bólcar-
innar þannig, að ég sé öllum sam-
mála, sem greint er. Þvert á móti
eru einstaka greinar, t. d. eftir
þýzku nazistana beinlínis teknar
með af því, að þær eru svo and-
hverfar skoðunum mínum og fjölda
annarra. Og sízt kemur mér til
hugar, að allir verði á eitt sáttir
um val mitt. En ég vona, að flest-
um lesendum finnist, að hver grein
hafi til síns ágætis nokkuð, veki
til umhugsunar og hvetji annað
hvort til samsinningar eða and-
mæla. Þá er vel, ef bókin veitir
lesendum nokkurn fróðleik og
einhverja skemmtun.“
Ekki fæ ég betur séð, en að
bókin nái ágætlega þeim tilgangi
sínum. Þar koma fram mörg og
fjarskyld sjónarmið; gerir það efn-
ið bæði fjölskrúðugra og girnilegra
til fróðleiks, og að sama skapi
vekjandi til íhugunar, en í tilvitn-
unum þessum er fjallað um þau
grundvallar atriði í lífi manna og
mannlegri tilveru almennt, sem
hugsandi menn og konur á öllum
öldum hafa leitast við að gera sér
sem gleggsta grein fyrir.
Sjálfur hefir séra Gunnar þýtt
langflestar greinarnar og leyst
það vandaverk prýðisvel af hendi,
þó að vitanlega geti alltaf orðið
skoðanamunur um orðalag í slík-
um þýðingum. Hefi ég borið all-
margar þýðingarnar úr ensku sam-
an við tilvitnanirnar á frummál-
inu, og eru þær bæði nákvæmlega
þýddar og smekklega; gildir það
einnig um tilvitnanirnar úr Norð-
ið saman við frumritin.
urlandamálunum, sem ég hefi bor-
Niðurröðun og flokkun efnisins
er einnig hin skipulegasta, en at-
riðunum, sem um er fjallað, er
skipað niður eftir stafrófsröð eins
og tíðkast í slíkum safnritum er-
lendis, og gerir það hinn mikla
fróðleik, sem er að finna innan
spjalda bókarinnar, lesendum
mjög aðgengilegan.
Hundruð manna og kvenna úr
öllum álfum heims, að fornu og
| nýju, koma fram á þessu málþingi,
I og er þeirra getið í fróðlegri höf-
iundaskrá aftan við bókina, sem
Ijafnframt ber því vitni, hve víða
I safnandinn hefir leitað til fanga
|um tilvitnanir og spakyrði. Er
[ einnig skemmst frá að segja, að
þar er að finna margt það feg-
ursta, spakasta og fleygasta, sem
snjöllustu, vitrustu og ágætustu
menn og konur heimsins hafa sagt
ií óbundnu máli, og einnig að
sumu leyti í ljóði, þó að
safnandi hafi rúmsins vegna tak-
imarkað mjög ljóðatilvitnanir. Hér
er því af miklu að taka, og má
segja, að slíkt kjarnyrðasafn sé í
rauninni alþjóðleg „Hávamál“ því
að í þessum spakmælum speglast
ireynsla mannkynsins um alla jörð
| og á öllum öldum; hér er djúp-
Itæk hugsun og algild ósjaldan færð
■ í búning markvissrar málsnilld-
ar. Örfá dæmi skulu tekin þeim
j ummælum tii staðfestingar:
Enska skáldinu Charles Kingsl-
ey farast þannig orð um bækur:
„Ekkert er undursamlegra — að
i lifandi mönnum fráskildum —
jheldur en bók. Hún er boðskapur
:hinna dánu. boðberi mannssálna,
! sem vér höfðum engin kynni af og
1 áttu ef til vill heima í órafjar-
lægð. Og þó tala þær til vor aí
þessum litlu pappírsblöðum, vekja
oss, skelfa oss, kenna oss, hugga
oss, opna hjörtu sín fyrir oss, svo
sem værum vér bræður þeirra.“
Guðrækni skilgreinir hinn
mikli mannvinur dr. Albert
Schweitzer á þessa leið: „Hinn
sanni skilningur á Kristi er raun-
ar viljaákvörðun. Hin sanna af-
staða til hans er að láta hrífast af
honum. Gildi guðrækni vorrar fer
nákvæmlega eftir því, í hve rík-
um mæli vér helgum honum vilja
vorn.“
Af skyldum toga spunnin er
þessi skiiereining Johns Gals-
worthy, rithöfundarins enska, á
göfugmennsku: „Ef um það væri
spurt, hvað fuúíkomið göfug-
menni ætti að hafa til að hera,
mætti svara því á þennan hátt:
„Fúsleika til að setia sig í ann-
arra spor. Óbeit á að knýja aðra
út í það, sem hann sjálfur mundi
hörfa frá. Styrk til að gera það,
sem hann telur sjálfur rétt, áni
þess að skeyta um, hvað aðrit
hugsa eða segja.“
Ummæli Thomas Carlyle um
hugrekki standa einnig óhögguð:
„Það hugrekki, sem vér þráum og
dáum, er ekki huerekki til að deyja
| sómasamlega, heldur hugrekki til
1 að l'fa drengilega."
| Hið sama gildir um skilgrein-
j inffu Carls Schurz, ameríska stjórn*
málamannsins á hugsjónum: —>
Hugsiónirnar líkjast stjörnunum.
Þú getur ekki snert þær með
höndunum, en þú kýst þér þær að
leiðarljósi og fylgir þeim, unz þú
nærð takmarki þínu. likt og sæ-
farinn úti á reginhafi".
Margt hefir að vonum verið sagt
til skilgreiningar é mannlífinu, og
eru margar tilvitnanir þess efnis í
umræddu safni, en engin kjarnorð-
ari heldur en þessi skilgreining
'skáldspekingsins Goethe; — „Lífið
er bernska ódauðleikans". Jafn
kiarnorð er skilgreining Matthew
Arnold á menntuninni: „Menntun
er að vita það bezta, sem hugsað
hefir verið og sagt í veröldinni“.
Og ef mönnum hættir til að sjást
yfir gildi smámunanna, þá er hollt
að minnast orða Emersons; „Sköp-
un þúsund skóga felst í einu ak-
arni“. Milton hafði svipað í huga,
er hann sagði: „Framtíð vizkunnar
er að vita, hvað liggur hendi næst
daglega".
Svo þykir mér vel sæma að
ljúka þessum fáu tilvitnunum með
eftirfarandi ummælum Johns Ru*
(Framhald A