Tíminn - 21.05.1957, Blaðsíða 5

T í MIN N, þriðjudaginn 21. maí 1957.
5
Orðið er frjálst:
Steingrímur Samúelsson:
EYÐING REFA
Á síðastliðnum vetri var mikið fjalli. Bezt hefir mér reynzt að
skrifað og rætt um eitrun til eyð- eitra kindarskrokka í heilu lagi
ingu refa og margir verið því and- með öllu óhreyfðu. Þannig hefir
stæðir, talið það ómannúðlegt og étizt bezt og þá auðvitað beztur
fundið því allt til foráttu. j árangur. Yfir þessi ár, sem ég hef
Nú hafa tveir menn ritað í Tím- eitrað, hafa fundizt hér á Heina-
ann, Sigurður Jörundsson, 6. apríl bergi 5 tófuræflar. 2 tófuræflar
S. I, og Sæmundur Ólafsson, 16. hafa fundizt frá Fagradal Ytri.
apríl s. 1. og telja báðir mikinn Fyrir þremur árum missti ná-
árangur að eitrun fyrir refi. Nú granni minn eina af ám sínum úr
vil ég skýra frá minni reynslu um uppdrætti (Kristján Haraldsson,
eyðingu refsins með eitrun. iNýp). Ærin var til einskis nýt og
Ég fluttist að Heinabergi vorið bað ég Kristján um ræfilinn. Hann
1936 og bar þá ekki mikið á að hjálpaði mér til að bera hann til
refir gerðu usla í lömbum. Þó fjalls í heilu líki. Þetta var í desem
hurfu alltaf eitthvað af lömbum ber. Ég eitraði skrokkinn rækilega.
frá vori til hausts. En þetta fór Undir vorið fór Kristján til fjalls
smá vaxandi. Tófuför sáust mikið, að grafa hræið. Þá lá einn refur
þegar snjóa tók með vetri, svo að um einn metra frá eiturhræinu.
það leyndi sér ekki, að refurinn Svona verkaði eitrið fljótt á þenn-
hafði hér viðloðu. Á þessu 21 ári, an refinn. Af framansögðu hafa
sem ég hef verið á Heinabergi, fundizt samanlagt 8 refaræflar,
hef ég þrisvar fundið dýrbitin sem drepizt hafa af eitrinu á þess-
lömb mismunandi gömul. Voru um árum. Nú er það hrein hend-
þau þannig útleikin, að snoppan; ing að finna tófuræksni, sem er
og nasir var brudd framan af höfð-1 jafnlítið fyrirferðar — og það til
inu, og taldi ég mig heppnan að fjalla, því að margar eru þar hol-
rekast á þau til að geta stillt þeim ' ur. Hvað hafa nú drepizt margar
kvalastundir og deytt þau. tófur, sem ekki hafa fundizt? Því
I Heinabergslandi vita mennjer vandsvarað og ekki hægt að
ekki til að séu hvorki gömul eða fullyrða neitt um það, en auðvitað
ný greni, en tófan sækir oft tölu- j eru það nokkur stykki.
vert langt til fanga. Ég held það | En hvað hefir nú orðið af dýr-
hafi verið vorið 1946, sem 11 ærjbítnum? Frá mínu sjónarmiði er
komu lamblausar við rúningu. j ekki nema tvennt til. Annað hvort
Hafði þó verið tvíleitað um vorið! hefir hann flúið land héðan í
að grenjum og engin greni fund-jburt eða hann hefir drepizt af
izt hér í nánd. Útkoman varð sújeitrinu, og það þykir mér trúleg-
að héðan vantaði um haustið 18 ast. Ég held, að þeir, sem skrifað
lömb og þó nokkuð mörg í Fagra- hafa á móti eitrun fyrir refi, hafi
dal Ytri, sem er næsti bær og féð
gengur mikið á sama landi.
Ég hafði aldrei farið með byssu
til að skjóta nein dýr og gat því
ekki borið hana fyrir mig til varn-
ar, svo að ég eitraði vel veturinn
eftir bæði upp á fjalli og niður við
sjó. Síðan hef ég eitrað á hverjum
vetri og með þeim árangri að nú
í 3 ár hefir svo til allt heimzt af
ekki fullnægjandi sannanir fyrir
því að svokallaður dýrbítur éti ekki
útborin eiturhræ. Ég hef ekki skil-
ið og mun ekki skilja þá menn,
sem hafa hjalað um það í skrifum
sínum, hvað það sé ómannúðlegt
að eitra fyrir refinn. Þeir virðast
ekki hugsa út í þær kvalir, sem
sauðkindin verður að þola, þegar
refurinn er að kvelja úr henni líf-
ið, eða smálambið, okkar skemmti-
legasta húsdýri er að blæða út í
klóm og kjafti refsins. Það er ein-
kennileg dýraverndun.
Ég hugsa að við íslendingar gæt-
um allir verið sammála um það, að
bezt væri að þurfa ekki að eitra
fyrir nein dýr. En hvað á að gera
til að útrýma refnum? Hér er ekki
til að menn reyni að skjóta refi
að vetrinum, enda mjög lítið um
yngri menn heima að vetrinum.
Sumir hreppar hafa ekki til grenja-
skyttur til að liggja á grenjum að
vorinu. Þeim fækkar óðum, sem
vilja við það eiga, telja það illt
verk og leiðinlegt, sem það líka er.
Svo er enginn áhugi hjá yngri
mönnum að stunda þá atvinnu, hún
býðst svo mikil um það leyti árs
bæði í sjávarþorpum og kaupstöð-
um, að það gefur betri tekjur.
Við þurfum að herja á refinn
með víðtækri eitrun samhliða
grenjavinnslu. Hreppar og sýslur
þurfa að hafa samtök um eitrun
— og eitra til fjalla, þar sem vissa
er að hundar komi ekki að. Fyrstu
árin, sem ég eitraði, var ég að eitra
hér niður við sjó og afleiðingin
varð sú, að ég missti tvo hunda
mína. Síðan hef ég ekki eitrað
nema til fjalla og þá allt verið í
lagi. Grafa þarf eiturhræið, þegar
vora tekur árlega. Svo lengi sem
ég á sauðkind og kemst til fjalls
mun ég eitra á hverjum vetri, svo
fremi það verði ekki lögbannað.
Ég geri ekki ráð fyrir því, að lög-
gjafinn fari út á þá dýraverndun
að lögvernda refinn fyrir eitrun.
til þess að hann rífi í sig og kvelji
til dauða jafnvel í hundruðum
okkar alskemmtilegasta og afurða-
mesta húsdýr, sauðkindina. Það
væri fróðlegt gagnvart þeim skrif-
um, sem staðið hafa yfir í vetur
um eyðingu refsins, að vita, hvað
margar sauðkindur refurinn drep-
ur árlega yfir allt ísland.
Orðið er frjálst
Jónas Jóhannsson, Öxney
íslandsmótib:
Akurnesingar sigruðu Akureyringa
með Jjremur mörkum gegn engu
— I kvöld ieika Akurnesingar viS Hafnfirímga
S. 1. sunnudag fór fram hér á
íþróttavellinum annar leikur ís
landsmótsins í 1. deild. Mættust
þar Akurnesingar og Akureyring
ar.
Ekki er hægt að segja að þessi
leikur hafi verið sérlega skemmti
legur eða spennandi. Bæði liðin
voru langt frá því að sína þá
knattspyrnugetu, sem þau hafa
bezt sýnt áður.
Einkum voru framlínur heggja
liðanna neikvæðar, þeim tókst ekki
nema örsjaldan að skapa hættur
fyrir framan mörkin. Ef til vill
áttu framverðir beggja liðanna
nokkra sök á þessu, því leikur
þeirra var mjög sterkur, sérstak
lega Guðjóns og Sveins í liði
á hliðarstöngina og hrekkur frá
marki, en Ríkarður er þar nærri
og sendir knöttinn viðstöðulaust
í netið.
Er 40 mínútur eru liðnar aí—
fyrri hálfleik nær Ríkarður
knettinum á miðjum vellinum, og
brýst í gegn á sinn gamalkunna
hátt, sendir knöttinn yfir til
Þórðar J., sem skorar óverjandi
í gagnstætt horn marksins. Vel
gert. —
Síðari hálfleikur var fremur
daufur og lítið um spennandi
augnablik. Þó voru undantelvning
ar t. d. á 30. mín, er Guðjón
stöðvar upphlaup Akureyringa á
miðjum vellinum og sendir lag
lega sendingu til Ríkarðs, sem
Það var oft hætta vi6 rtiark Akureyringa á sunnudaginn, þó ekki væru
nema þrjú mörk skoruð. Á myndinni sést Ríkarður reyna að ná knettln-
um. Við hlið hans er Arngrímur Kristjánsson, og til vinstri markvöiðurlnií
Nokkur orð um mink
í Tímanum 23. febrúar skrifar
Mývetningur, Jóhannes Sigfinnsson
um minkinn og getur þess að þar
hafi veiðzt nokkrir minkar. Refa-
veiðar kveðst hann hafa stundað
frá barnæsku. Víst eru það með-
mæli á veiðiþekkingu. Þó finnst
mér gæta íullmikillar bjartsýni að
gera sér vonir um að hreinsa land-
ið eins og hann kemst að orði.
Þessu hyggst hann ná' með því að
hefja sókn þvert yfir landið á
fremstu víglínu minkanna og svo
baksókn á Vestfjörðum og Snæ-
fellsnesi. Hví ekki á Reykjanes-
skaga?
Við, sem búnir erum að hafa
minkinn I sambýli nálægt 20 árum
mættum vera farnir að kynnast
honum meir en þeir, sem hann
er aðeins að heilsa. Lengi vel
kunnum við ekkert til veiðanna,
en svo var farið að senda okkur
mann til að fást við minkaveiðar.
Talinn sérfræðingur. Hann afiaði
oft vel í fyrsta áhlaupi 10—20 dýr,
svo fór hann þegar veiðin fór að
bregðast. Þetta var hans atvinna,
leitaði því annað, sem aflavon var
meiri. Af þessum manni lærðum
við það þó að tilgangslítið er að
fást við minkaveiðar án hunda. Nú
hafa allir þeir, sem áhuga haía
á fækkun minksins og nauðsyn
knýr til hund einn eða fleiri.
Betra er að hafa íleiri en einn
hund, því að einn verður oft of
seinn til, þegar minkurinn hleyp-
ur út, en séu þeir fleiri, sleppur
minkurinn sjaldan. Á tveim síð-
ustu árum hafa veiðzt hér í sveit
mestmegnis í eyjunum — hátt
á fjórða hundrað minkar. Þó verð
ur ekki enn vart neinnar fækkun-
ar. Margt af þessu eru yrðlingar,
en þeir eru oft 6—8 og stundum
fleiri í greni. Tjónið, sem minkur-
inn veldur á yfirstandi fardagaári
miðað við normaltíma og verðlag
í ár er sem næst fljótlega áætlað
kr. 200 þús. „brúttó“. Vinna ekki
dregin frá. Þetta er að mestu leyti
á 9 býlum, auðvitað misjafnlega
mikið á býli. Svona hefir þetta
verið mörg undanfarin ár, dálítið
mismunandi eftir verðlagi. Öll
þessi hnignun er á fuglatekjum og |
afurðum. Engin önnur sveit hér I
við Breiðafjörð hefir orðið íyrir
verulegu tióni af völdum minksins.
Vissulega má það sýnast stór
draumur af refaskyttu að vera að
ætla sér að hreinsa landið af mink.
Refinn höfum við barizt við alla
okkar búskapartíð hér á landi með
öllum þeim veiðivélum, sem völ
hefir verið á. Þa_r á meðal alls-
herjar eitrun. Á yfirstandandi
vetri er kvartað svo undan yfir-
gangi refa, að nauðsyn þótti á að
taka enn upp eitrun, sem mikið
var farið að leggja niður og ætti
alveg að hverfa, ef við viljum telja
okkur til manna. Þó er leikur einn
að eiga við refinn við það sem
við minkinn.
Margir halda að það sé bara löð-
urmennska að hreinsa ekki eyjarn-
ar hér af minki. En þó að þeir
færu sjálfir að reyna, mundu þeir
flokkast undir sama menningar-
stig.
Það fé, sem áskilið er til eyðing-
ar minka er alltof lítið til þess að
menn vilja gefa sig að veiðunum
í atvinnuskyni. Starfið er það mik-
ið og hundahald það dýrt, að það
er langt fyrir neðan allar aðrar at-
vinnugreinar. í gærkveldi flutti
útvarpið þá frétt frá búnaðarþingi
að tillaga væri þar samþykkt að
greiða kr. 200.00 fyrir hvern
„hlaupa“-mink. Hvað er hlaupa-
minkur? Ég þekki það ekki. Hér
hlaupa allir minkar. Yrði það að
lögum að greiða kr. 200.00 fyrir
hvern mink, sem veiddist, gæti
það orðið til bóta. Með sífelldri
ástundun má halda minknum mik-
ið niðri, þar sem ekki hagar því
ver til með veiðarnar. í stórum
hraunum mun það reynast erfitt.
Þess má geta að í lítilli eyju hér
á Breiðafirði, Flatey, hefir um
langt skeið verið rotta. Eyjan er
eins og nafnið bendir til sléttlend
og mjög hæg til sóknar gegn villi-
dýrum. Auðvitað er allt gert til að
uppræta rottuna. Mér er ekki
kunnugt um að það hafi tekizt
ennþá.
Þó að útlitið sé ljótt, verður
eitthvað að gera, ef á að reyna að
halda við fuglalífi í landinu. Enn
sem komið er þekkist hér ekki
önnur veiðiaðferð en að láta
hunda finna minkinn og berjast
svo við að ná honum sem stund-
um reynist ótækt. Boga höfum við
reynt en það er aðeins tilviljun
að minkur fáist í boga. Um benzín
íkveikjur er það að segja, að
þær koma tiltölulega lítið að gagni
en eru stórhættulegar að valda
jarðbruna, ef jörð er þur. „Þungt
gas“ mundi vafalaust drepa dýr í
holum, sem lægju lágt, en senni-
lega yrði sú veiðiaðferð dýr, ef
ætti að reka hana í stórum stíl.
í fyrra um þetta leyti átti ég
tal við þáverandi landbúnaðarráð-
herra um minkapláguna. Sagði
hann mér meðal annars, að von
væri á sérfræðing frá Kanada,
sem ætti að kenna íslendingum
minkaveiðar. Ekki hef ég heyrt
þessa meistara getið síðan. Hingað
hefir sú fregn borizt að Kanada-
mönnum veitist tiltölulega létt að
veiða mink. Öðru eins hefir verið
kostað til hér á landi og að fá
sérfræðing til veiðanna, ef það
gæti orðið til bóta.
Ekki skal ég orðlengja þetta
meir um minkinn að sinni, en af
gefnu tilefni fara nokkrum orðum
(Framhald á 8. síðu). -
Akurnesinga og Arngríms og
Hauks, sem lék nokkurs konar
varamiðframvörð í liði Akureyr-
inga.
Hin samstilta framlína Akraness
var nú ekki hin sama og lék
á móti Reykjavíkurúrvalinu, því
þeim tókst varla að ná
upp samleik, þrátt fyrir góðar
tilraunir Ríkarðs og styrkleika
framvarðanna. Þó var yfirferð
Ríkarðs sérlega mikil og tókst
honum að ná nokkrum jákvæðum
köflum út úr leik sínum, þar á
meðal voru hin þrjú mörk er
sett voru í leiknum, en hann átti
þar stóran hlut að máli.
Á 37. mínútu er Þórður Þ.
með knöttinn innan vítateigs og
spyrnir fast að marki Akureyr
inga, knötturinn lendir innanvert
skoraði viðstauðulaust með
kollspyrnu. Rétt á eftir átti
Ríkarður hörkuskot á mark Ak
ureyringa en knötturinn lenti í
þverslánni.
Leiknum lauk 3:0 fyrir Akur
nesinga, og eru það nokkuð rétt
lát úrslit.
Eins og fyrr segir var fram
lína Akurnesinga nokkuð í nfoll-
um. Rikarður sannaði þó enn á-
gæti sitt og sama er að segja
um Guðjón Finnbogason, harín
er sá sem aldrei bregst og nýtur
mikils hylli áhorfenda fýrir
framúrskarandi skemmtilega frám-
komu og góðan leik. Sveinn
Teitsson átti einnig góðan leik
og hefur mikla yfirferð.
Vörn Akureyringa var sterk
(Framhald á 8. síðu).
Hinn snöggl marfci
vörður Akureyr-
inga, Einar Helga*
son, sést hér loka
markinu. Þess
þurfti þó ekki meS
í þessu filfelii, þar
sem knötfurinn fór
yfir markið. (Ljmt
I. Magnússon).
!