Tíminn - 21.05.1957, Blaðsíða 6

6
TÍMINN, þriðjudaginn 21. maí 1957,
Otgefandi: Framsóknarfl«kk«rlH
Ritstjórar: Haukur Snorrasoa,
Þórarinn ÞórarinsMn (ák).
Skrifstofur í Edduhúsinu viö Lindargötn
Símar: 81300, 81301, 81302 (ritstj. og bUfameu).
Auglýsingar 82523, afgreiðala 2321
Prentsmiðjan Edda hf.
| Endurbæturnar
VIÐ fyrstu umræðu um
bankafrumvörp ríkisstjórn-
arinnar, er fór fram á laug
ardaginn var, var það hik-
laust játað af talsmönnum
Sjálfstæðisflokksins, að þeir
teldu breytingar þær, sem
frv. gerðu ráð fyrir á banka
kerfinu, stefna í rétta
átt. Þeir töldu það til bóta,
að sjálfstæði seðlabankans
væri aukið, og á sumum
þeirra mátti skilja, að þeir
teldu helzt til ofskammt
gengið í þeim efnum. Þeir
tóku það einnig fram, að
þeir væru fylgjandi því, að
Útvegsbankanum yrði breytt
tir hlutafélagsbanka í hrein-
an ríkisbanka. Einkum á-
réttaði Jóhann Hafstein
þetta sérstaklega, en hann
á að vera þessum hnútum
kunnugur, þar sem hann er
búinn að starfa sem banka
stjóri við bankann í fimm
ár. Þá létu þeir einnig þá
skoðun uppi — einkum þó
Ólafur Björnsson — að eðli
legt væri, að bankarnir hög
uðu starfsemi sinni í sam-
ræmi við stefnu ríkisstjórn-
arinnar, en slíkt er vitan-
lega ekki tryggt, ef bönk-
unum er stjómað af harð-
snúnum andstæðingum ríkis
stjórnarinnar.
ÞEGAR það er athugað,
að talsmenn Sjálfstæðis-
flokksins viðurkenna allt
þetta, er það meira en aug-
ljóst, að andstaða þeirra
gegn frumvörpunum er
ekki sprottin af málefnaleg-
um ástæðum.
Þetta kemur líka bezt í
ljós, þegar farið er að kryfja
málflutning þeirra til mergj
ar. Þá sést augljóslega, að
hin ramma andstaða þeirra
er sprottin af einni ástæðu og
aðeins einni ástæðu: Þeir,
óttast, að þessar breytingar
leiði til þess, að Sjálfstæðis
flokkurinn missi þau meiri-
hlutayfirráð, sem hann hef-
nú yfir tveimur aðalbönk-
um landsins.
Hver og einn, sem athug
ar þessi mál sanngjarnlega,
mun ekki telja það rétt-
mætt, að flokkur, sem er í
minnihluta á þingi og hjá
þjóðinni, hafi meirihluta-
vald yfir aðalbönkum lands
ins. Slíkt feiknavald getur
fylgt þeirri aðstöðu. Þess-
vegna hlýtur það að teljast
eðlilegt, að jafnhliða öðrum
endurbótum á bankakerfinu
verði það tryggt, að minni-
hlutaflokkur geti ekki haft
meirihlutavald yfir aðalbönk
unum.
Með því að berjast gegn
þessari sjálfsögðu leiðrétt-
ingu, sýnir Sjálfstæðisflokk
urinn bezt, hve blygðunar-
laus hann er í því að halda
í sérréttindi og valdaaðstöðu
sér til handa, án þess að
hægt sé að verja það með
nokkurri sanngirni. Enn
einu sinni hefur hann af-
hjúpað það hvílíkur sér-
hagsmunaflokkur hann er.
á hankakerfinu
En ekki mun hann með
þeirri afhjúpun auka veg
sinn hjá þjóðinni.
í VIÐLEITNI sinni til að
reyna að halda þessum ó
eðlilegu völdum, spyrja tals
menn Sjálfstæðisflokksins
um það, hvort hann hafi
beitt yfirráðum sínum í að
albönkunum til að vinna ó-
eðlilega gegn núv. ríkis-
stjórn. Með því viðurkenna
þeir, að hefði slikt átt sér
stað, væri það eðlilegt að
svipta þá meirihlutaaðstöð-
unni. Þessu er því að svara,
að yfirráðum yfir bönkunum
má misbeita á svo margan
hátt, og oft svo lítið beri á,
að ríkisstjórnin getur ekki
talið fjármálastefnu sína á
tryggum grunni, ef andstæð
ingarnir geta beitt þessu
valdi gegn henni. Eins og
forkólfar Sjálfstæðisflokks
ins haga sér nú gegn ríkis-
stjórninni, þar sem þeir
hika ekki við að reyna að
rægja lánstraustið af þjóð-
inni og að ýta undir nýja
verðbólgu- og kauphækkun
arskriðu, getur ríkisstjórnin
að sjálfsögðu ekki treyst yf-
irráðum þeirra í bönkunum.
Þau geta hvenær sem er, ver
ið notuð sem rýtingur í bak
hennar. Hin ábyrgðarlausu
og óþjóðhollu vinnubrögð,
sem Sjálfstæðisflokkurinn
hefur ástundað síðan hann
lenti í stjórnarandstöðu, gera
það enn nauðsynlegra en
ella, að hann sé sviptur taf
arlaust óeðlilegu meirihluta
valdi í aðalbönkunum.
TALSMENN Sjálfstæðis
flokksins hampa því mjög, að
tilgangur stjórnarflokkanna
með breytingu bankakerfis-
ins sé að koma gæðingum í
embætti og beita útlánastarf
seminni pólitískt. Um þetta
má vissulega segja, að marg
ur heldur mann af sér. Það
er einmitt á þessa leið, sem
Sjálfstæðisflokkurinn hefur
notað yfirráð sín yfir bönk-
unum. Til þess að komast
þar til valda, hafa menn t.
d. helzt þurft að vera í ætt-
artengslum við flokksfor-
manninn. Það er vissulega
ásetningur þeirra, sem nú
taka við yfirráðum í bönk-
unum að láta sér þessi víti
til varnaðar verða. Meðan
ekki er heldur séð, hvernig
framkvæmd þessara mála
verður, ættu forkólfar Sjálf-
stæðisflokksins að spara sér
sérstakar getsakir. Sama gild
ir líka um þær aðdróttanir,
að ráðgerðar séu persónuleg
ar árásir gegn einstökum
mönnum í bönkunum. Núv.
ríkisstjórn hefur áreiðanlega
enga löngun til að taka sér
íhaldið þar til fyrirmyndar.
EINS OG rakið er hér
að framan, virðast stjórnar-
andstæðingar sammála ríkis
stjórninni um þær megin
breytingar, sem eru ráðgerð-
ar á bankakerfinu. Það eina,
ERLENT YFIRLIT:
Verða ný átök um Súezskurðinn ?
Heppilegast væri atJ Haagdómurinn úrjkur<Ja<Ji um siglingafrelsi Israelsskipa
I GÆR hófust að nýju umræð-
ur um Súezmálið í öryggisráði S. þ
en þær hafa legið þar niðri síðan
í október í fyrra. Upphaflega áttu
smáþjóðirnar mestan þátt í því, að
málinu var vísað þangað, þótt Bret
ar og Frakkar gerðu það að formi
til. Verulegur árangur virtist ætla
að nást af umræðunum þar og
höfðu t. d. deiluaðilar komið sér
saman um sex grundvallaratriði,
sem stjórn skurðarins skyldi byggð
á. Eftir var hins vegar að ræða um
nánari útfærslu þeirra, þegar
Bretar og Frakkar ge^ðu innrásina
í Egyptaland. Umræðurnar tóku
þá að sjálfsögðu annan farveg og
beindust fyrst og fremst að inn-
rásinni. Þegar Bretar og Frakkar
beittu neitunarvaldinu til að
hindra ályktun um það efni, var
málið látið ganga til allsherjar-
þingsins og hefir verið á vegum
þess síðan.
Það eru Frakkar, sem eiga upp-
tök að því, að málið er tekið upp
í öryggisráðinu að nýju. Ástæðan
til þess er sú, að þeir una ekki
þeirri skipan, sem nú er að komast
á við rekstur skurðarins og byggð
er á yfirlýsingu, sem stjórn Egypta
lands sendi S. Þ. 24. fyrra mánað-
ar. Aðrar ríkisstjórnir hafa hins
vegar lýst yfir því, að þær muni
una þeirri skipan til bráðabirgða,
eða á meðan það er að koma í Ijós,
hvernig Egyptar framfylgja henni.
Frakkar telja sig hins vegar ekki
vilja gera það og hafa því skotið
málinu til öryggisráðsins. Málskot
þetta byggja Frakkar einkum á því
að yfirlýsing Egypta fullnægi ekki
þeim sex atriðum, sem samkomu-
lag var orðið um í fyrra. Frakkar
virðast ekki gæta þess að þeir
hlupu frá þessu samkomulagi sjálf
ir, er þeir gerðu innrásina.
Engar líkur virðast til þess, að
þetta mál fái nokkra endanlega af-
greiðslu í öryggisráðinu að þessu
sinni, þar sem Rússar munu hindra
sérhverja samþykkt, sem gengur á
móti Egyptum, með því að beita
neitunarvaldinu. Erfitt er því að
sjá hver sé tilgangur Frakka með
þessu málskoti. Sennilega er þetta
helst tilraun til að breiða yfir ó-
sigur Frakka í málinu. En jafnvíst
er það, að þeir gera Nasser ekki
neina skráveifu með þessu, en gefa
Rússum hins vegar tækifæri til að
koma fram sem vinum og velunn-
urum Araba.
AF HÁLFU ísraelsmanna hefir
verið boðuð önnur aðferð, sem get-
ur dregið alvarlegri dilk á eftir
sér. Það er sú fyrirætlan þeirra að
senda skip til Súezskurðarins og
prófa það, hvort Egyptar leyfi því
að fara um skurðinn. Egyptar hafa
jafnan neitað skipum frá ísrael að
fara um skurðinn og byggt það á
því, að ófriður sé enn á milli land-
anna, þótt samið sé um vopnahlé
til bráðabirgða. Egyptar geta vafa-
laust enn síður fallið frá þessari
afstöðu eftir að þeir hafa einir tek
ið við stjórn skurðarins. Telja má
því víst, að þeir muni neita skipinu
frá ísrael um að fara um skurðinn.
Spurningin er þá sú, hver við-
brögð ísraelsstjórnar verða. Notar
sem þeir eru á móti er það,
að Sjálfstæðisflokkurinn
missi meirihlutavaldið, er
hann hefur nú óeðlilega yfir
aðal bönkum landsins. Hann
heimtar að minnihlutinn
hafi ráð yfir þessum bönk-
um og geti beitt þeim gegn
meirihlutanum, þegar hon-
um þykir bezt hents,. Breyt- -
ingar á þessu reynir hann að
stimpla sem ofbeldi og ger-
ræði. Slikut málflutningur
mun áreiðanlega ekki finna
hljómgrunn, heldur aðeins
sýna enn betur en áður,
hvernig Sj álfstæðisflokkur-
inn berst alltaf og allsstaðar
fyrir því að halda í óeðlileg
sérréttindi.
BEN GURION
hún þetta sem tilefni til að grípa
til vopna að nýju gegn Egyptum?
Vafalítið vilja margir fsraelsmenn
nota þetta tilefni til nýs ófriðar,
því að þeir telja betra fyrir ísrael
að heyja styrjöid nú en síðar.
Bandaríkin munu því hins vegar
mjög andvíg, að ísrael grípi til
vopna á nýjan leik og munu beita
áhrifum sínum til að hindra það
á allan hátt. Sennilega er afstaða
Breta svipuð. Frakkar munu hins
vegar á g^gnstæðri skoðun.
Afstaða Bandaríkjastjórnar mun
hins vegar sú, að ísraelsstjórn eigi
að leita eftir úrskurði Alþjóðadóm-
stólsins í Haag, ef Egyptar neiti
skipum ísraels að sigla um skurð-
inn. Úrskurðurinn mundi þá
hljóða um það, hvort sáttmálinn,
sem gerður var um Súezskurðinn í
Konstantínópel 1888, veitti Egypt-
um slíka heimild.
Það hefir vakið nokkra eftirtekt,
að Nehru lýsti því yfir nú um helg
ina, að hann væri því fylgjandi, að
Haagdómstóllinn yrði látinn fella
úrskurð um slík deilumál, er
kynnu að rísa í sambandi við Súez-
skurðinn.
í yfirlýsingunni, sem Egyptar
sendu S. Þ., er þvi eigi heitið, að
þeir muni fallast á úrskurð Haag-
dómstólsins i slíkum deilumálum.
Þó verður ekki fullráðið af orða-
laginu, hvort deila þeirra og ísra-
elsmanna komi undir það.
Yfirlýsing Nehrus gæti bent til
þess, að Nasser myndi fallast á það
fyrir sitt leyti, að Haagdómstóll-
inn úrskurðaði um rétt ísraels-
manna til að sigla um skurðinn.
Myndi Nasser vafalaust styrkja af-
stöðu sína, ef hann gerði það.
Ilins vegar er ekki víst, að fsra-
elsstjórn kjósi þau málalok. Þetta
hefir staðið henni opið áður, en
hún ekki kosið að nota sér það.
Má vera, að hún óttist dómsúr-
slitin. Hún myndi hins vegar taka
á sig þunga ábyrgð, ef hún hafn-
aði þessari leið og kysi heldur að
láta vopnin skera úr. Þá væri hún
ótvíræður friðarrofi.
ÞVÍ VERÐUR ekki neitað, að Nas-
ser hefir unnið á vissan hátt sigur
í Súezmálinu. Egyptar hafa nú full
yfirráð yfir skurðinum. Hins veg-
ar færir sá sigur Nasser ekki þann
ávinning, sem hann stefndi fyrst
og fremst að, en hann var sá, að
hækka skipagjöldin og fá þannig
tekjur til stórframkvæmda í
Egyptalandi. Með yfirfýsingunni
til S. Þ., hafa Egyptar bundið hend
ur sínar að þessu leyti O’g lofað að
hækka ekki gjöldin einhliða. Þá
lofa þeir einnig að borga gömlu
eigendunum skaðabætur eftir mati.
Fjárhagslegur ávinningur Egypta
verður því litill og miklu minni en
það tap, sem þeir hafa orðið fyrir
af völdum deilunnar. Það blasir
svo við, að auknar ráðstafanir er
verið að gera af hálfu olíufélaga
og skipafélaga til þess að þurfa
ekki að nota skurðinn, bæði með
nýjum olíuleiðslum og byggingu
stærri olíuskipa. Þvi er meira en
líklegt, að Nasser tapi áliti heima
fyrir af þessu brölti sínu öllu,
þegar frá líður. Til lengdar getur
hann ekki haldið vinsældum sín-
um á þjóðernisgorgeir einum sam-
an. Það, sem hingað til hefir hjálp-
að honum öðru fremur, eru röng
viðbrögð Breta og Frakka, er hann
þjóðnýtti skurðinn á síðastl. ári.
ÞRÓUNIN í Arabalöndunum virð-
ist heldur hafa snúist gegn Nasser
(Framhald á 8. síðu).
‘BAVSrorAN
ÞAÐ SUMRAR jafnt og þétt. A
sunnudaginn mátti sjá það hér
í Reykjavík og nágrenni, að menn
höfðu tekið til óspilltra mála við
garðræktina, enda var veður til
þess. Margir settu niður, aðrir
lúðu garðana og bjuggu undir
sáningu. Vikuna sem leið þorn-
aði jörð mjög, jafnvel svo, að fólk
er byrjað að vökva blómabeð. Nú
hefir aftur brugðið til rigningar.
Um þetta leyti árs er einmitt
rétti tíminn til þess að viðra
stofublómin, enda sjást margar
húsmæður við þá iðju þessa daga.
Nú er að fá sér nýja mold og á-
burð og skipta um í pottunum,
úða blómin, bera þau út og baða
vel.
Vantar póstkassa á hús.
ÞEIR, SEM BERA ÚT blöðin og
póstinn í bænum og nágranna-
kaupstöðum Reykjavíkur eiga ailt
af í sömu vandræðunum. Þeir
geta hvergi látið blöðin og bréf-
in nema að hringja dyrabjöll-
unni og láta opna, og vilji svo til,
að enginn sé heima, er hvergi
hægt að láta þetta nema heizt að
stinga því í falsið milli stafs og
hurðar, en þaðan getur það hæg-
lega fokið, og viðtakandi sér þá
aldrei tangur né tetur af pósti
sínum eða blöðum.
Þetta á að vísu ekki við þau
hús, sem hafa póstkassa eða
bréfa, og blaðaop á hurðum, en
þau eru allt of fá. Það er áreið-
anlegt að ákveðið var fyrir tveim
eða þremur árum að skylda hús-
eigendur til að hafa póstkassa við
dyr húsa eða bréfaop á hurðinni.
Þessu hefir ekki verið framfylgt
sem skyldi. Hér þarf að taka fast
ar á máium og gera gangskör að
því, að reglum þessum sé fylgt.
Það er brýn nauðsyn.
Tvær vorvísur.
OG SVO ERU hér tvær vorvísur,
sem Refur bóndi hefir sent Bað-
stofunni:
Vorið hefir von og þrá
vakið mér í barmi.
Vermir, lýsir víkur frá
vetrardaga harmi.
Lýðum opnast loks á ný
lífsins nægtabrunnar
Fegins hugar flý ég í
faðminn náttúrunnar.
Látum svo nóg spjallað í Bað-
stofu í dag — vorið kallar til
starfa undir berum himni. —
Hárbarður,