Tíminn - 23.05.1957, Blaðsíða 7

T f M I N N, fimmtudaginn 23. maí 1957.
7
Stóreignaskatturinn styður að sparifjársöfnun,
þar sem hann leggst ekki á sparifé og skuldabréf
Sanngjarnt að þeir, sem mest hafa grætt á verðhólg-
nnni, leggi mest aí mörknm til
viðreisnarinnar
Herra forseti.
Framsögumaður minnihluta
fjárhagsnefndar, háttv. 5. þingm.
Reykvíkinga (Jóh. Hafstein), sagði
i ræðu sinni um þetta mál í dag,
að ekki væri hægt að réttlæta þá
skattaálagningu, sem hér um ræð-
ir, með öðrum ráðstöfunum, sem
gerðar hafa verið í efnahagsmál-
unum. Sama skoðun virtist mér
koma fram í ræðu háttv. þingm.
Siglf. (Áka J.).
Ég sé ástæðu til að gera at-
hugasemd við þetta. Vil ég í því
sambandi vekja athygli á því, sem
greinir í aths., er frv. fylgja. Þar
er á það bent, að með 1. um út-
flutningssjóð o. fl., sem sett voru
í næstliðnum desembermánuði,
voru gerðar sérstakar ráðstafanir
í efnahagsmálunum og þær allvíð-
tækar, til þess að koma þeim mál-
um á traustari grundvöll og jafna
halla, sem orðinn var á útflutn-
ingsframleiðslunni. I sambandi við
þær ráðstafanir var óhjákvæmilegt
að leggja verulegar fjárhagsbyrð-
ar á þjóðfélagsþegnana, og voru
þær fyrst og fremst í formi hækk
aðra aðflutningsgjalda á útlendum
vörum og svonefnds yfirfærslu-
gjalds. Virðist þá eðlilegt, að
þyngstu byrðarnar komi á þá
Jandsmenn, sem mestar eignir
eiga og mest hafa aukið eignir
sínar vegna verðbólgunnar.
Þá er því haldið fram af hv.
minnihl. fjhn. að með skattálagn-
ingunni sé ekki unnið gegn verð-
hólgunni. Ég sé einnig ástæðu til
að gera aths. við þetta.
Ræða Skúla Guðmimdssofiar við 3. umr.
neðri deiid um stóreignaskattsfrumvarpið
um með ríkisábyrgð. Ég get ekki skatturinn er miðaður við, hefir
azt hafa vegna verðbólgunnar og
sloppið hafa undan eignaskatti á
liðnum árum, vegna ákvæða eign-
arskattslaganna, og margir hafa
aukið eignir sínar með því að
stofna til skulda og komast hjá
að greiða nema nokkurn hluta til
baka af því verðmæti, sem þeir
fengu að láni, vegna verðbólg-
unnar.
Þetta gerir, ásamt öðru, eðli-
legt, að þessi skattur á stóreignir
verði á lagður.
betur séð en að þetta hljóti að
vera ráðstöfun, sem vinnur gegn
verðbólgunni, að skattleggja á
þennan hátt aðrar eignir en spari-
féð og ríkisskuldabréfin. Hv. 5.
þingm. Reykvíkinga (Jóh. H.) nefn
ir það að vísu, að skattinum eigi
| Víst má gera ráð fyrir því, að
I ákvæði frv. um að sparifé og viss
j skuldabréf séu undanþegin skatt-
inum, eftir sömu reglum og nú
við álagningu eignarskatts,
til þess að örva sparifjár-
Eitt einkenni verðbólgu
Eitt af helztu einkennum verð-
hólgunnar um mörg undanfarin
ár hefir verið áköf viðleitni manna
verið óbreytt frá því um 1940 og
þar til nú 1. maí 1957. Mörgum
var það ljóst fyrir löngu, að íast-
eignamatinu átti að breyta, en
aldrei fékkst því fram komið, þar gilda
til nú fyrir tveim árum, að samþ. j verði
voru lög um svonefnda samræm- myndunina og er vel, ef svo tekst
að verja til fjárfestingar og telur ingu á matinu, en þar var þó til.
það til stuðnings sinni skoðun um, of skammt gengið íil leiðréttingar I
að með skattálagningunni sé ekki á matinu, þar sem það ákvæði var , ^v- Þ1^1- Siglfirðinga (Ák. J.) ]ét
unnið gegn verðbólgunni. Þriðji sett í 1., að ekki mætti hækka '1 l)a® skína i ræðu sinni, að hann
hluti skattsins á að fara til veð- gamla matið um meira en 400%,í^e^í. n°kkuim vafa leika á því,
deildar Búnaðarbankans, sem veit þ. e. a. s. fimmfalda það. En löglegt væri að leggja á slíkan
kunnugt er, að gangverð fast- skatt. Eg held jafnvel, að þetta
eigna hefir á sumum stöðum á , ^la^' ver)ð nefnt af öðrum ræðu-
landinu nú að undanförnu verið, mannb en er þó ekki viss um það.
u. þ. b. 20 sinnum hærra en gamla | se eS ekki, að hafi við nokk-
fasteignamatið. Vegna þess að fast i ur r°k a^ styðjast.
eignamatinu hefir ekki fengizt | Þegar allar ástæður eru athugað
bieytt, hafa menn koniizt hja að J ar> tej ág engan vafa á, ag þag
grexða exgnaskatt af asteignum | se j aj]a sfagj löglegt að leggja á
sxnum nema að nokkru leyti og í s]fiían skatt, og læt mér ekki
I ir lán til stuðnings landbúnaðinum
en tveir þriðju í Byggingasjóð rík-
isins. Úr þeim sjóði á að veita
mönnum lán til að byggja íbúðar
hús til eigin nota. Það, að menn
byggi íbúðarhús eingöneu til þess
að fullnægja eigin þörfum, er allt
annað og ólíkt því, þegar menn
sækjast eftir að eignast sem mest
af slíkum eignum umfram eigin
þarfir, en í því skyni að hafa af litlum hluta af raunverulegu verð
stundum aðexns greitt skatt af koma til hugar, að nokkur dóm-
því fjárhagslegan hagnað.
Hafa komizt hjá eignaskatti
Hv. þm. Siglf. (Ák. J.) ílutti i
ræðu um þetta mál og lýsti sig
mótfallinn því að frv. yrði samþ.
Mér skildist á hv. þm., að hann
teldi það óviðeigandi og jafnvel
rangt að leggja skatt á eignir
manna, ef þeir hefðu borgað tekju
skatt af þeim tekjum, sem eign
mæti þeirra.
Örvar sparifjársöfnun
Þetta hefir m. a. ýtt undir kapp-
hlaupið um að breyta peninga-
eignum í fasteignir og þannig átt
sinn þátt í verðbólgunni. Einmitt
þetta, sem ég hér hef nefnt, að
menn hafa að miklu leyti sloppið
við að greiða hæfilegan eigna-
stóll muni úrskurða á annan veg,
ef það mál kemur einhvern tíma
til álita hjá dómara.
Óskiptilegir sameignarsjóðir
Hv. þm. Siglfirðinga helgaði
Sambandi ísL samvinnufélaga og
öðrum samvinnufélögum einn
kaflann í ræðu sinni; talaði þá um
„stórveldi“ og „óeðlileg skattfríð-
indi“, sem hann sagði, að ætti að
afnema. — Ég vil benda á það, að
samkv. frv. á að skipta eignum
skatt af því fé, sem þeir hafa átt
irnar hafa myndazt af. Þetta þykir í fasteignum, gerir það ásamt
mér mjög nýstárleg kenning hjá fleiru sanngjarnt og eðlilegt, að
hv. þm. Ég veit ekki betur en að þetta frv. verði samþykkt og sá | samvinnufélaga niður á félags-
það hafi verið gert alla tíð, síðan skattur, sem þar um ræðir, verði á J mennina til skattlagningar hjá
lögleitt var að greiða skyldi tekju- lagður. Ég hef hér sérstaklega þejm, eins og eignum hlutafélaga
til Þess að koma peningum sínum skatt og eignaskatt til ríkisins, að nefnt fasteignirnar, vegna þess að i njgUr a hluthafana. Þó segir í 4.
í aðrar eignir, sérstaklega í fast- leggja skatt á eignir manna, þó að gera má ráð fyrir, að þær verði1
eignir. Af þessu hafa margir haft þeir hafi borgað tekjuskatt af
verulegan gróða, og þó sérstak- þejm tekjum, sem myndað hafa
lega þeir, sem hafa komizt yfir eignirnar, og ég minnist þess ekki,
lánsfé og varið því til fasteigna- ag ég hafi heyrt þetta talið óeðli-
kaupa. Fasteignir hafa því vegna ' iegt, fyrr en nú í dag, þegar ég
eftirspurnarinnar hækkað mjög í, hlýddi á ræðu hv. þm. Siglf. Hitt
verði, og hefir það síður en svo1
verið þjóðinni til farsældar, þegar
á heildina er litið.
Samkv. frv. á að leggja skatt á
helzti skattstofninn, en um aðrar
eignir heldur en fasteignir, sem
hér koma til skattlagningar, má
einnig segja, að þær hafi yfirleitt
verið lægra metnar til eignaskatts
á liðnum árum heldur en sem
söluverði nemur, þó að munurinn
er annað mál, en sem ástæða er
til að vekja athygli á einmitt
sambandi við frv., sem hér liggur
fyrir, að margir menn hafa á
eignir, sem eru umfram eina liðnum árum komizt hjá að borga
milljón hjá hverjum einstökum j eignaskatt af eignum sínum nema
manni, en sparifé er undanþegið að nokkru og stundum mjög litlu 1 ur en fasteignum. Og það var ekki
skattinum eftir reglum tekju- og. leyti. Sérstaklega eru það þeir, j fyrr en með nýju skattal. 1954,
eignaskattsl. um skattfrelsi spari-' sem hafa geymt fjármuni sína að j sem ákvæðin voru sett um skatt-
fjár, og svo er einnig um eignir í mestu í fasteignum. Það er vegna frelsi sparifjár. Miklar eignir eru
ríkisskuldabréfum og skuldabréf- þess, að fasteignamatið, sem eigna nú hjá einstaklingum, sem safn-
í, hafi þar ekki verið eins geipileg-
ur eins og á matsverði og gang-
verði fasteignanna. En þó hafa
menn vitanlega, ýmsir, haft verð-
bólgugróða af öðrum eignum held-
í boðsferð B.S.Í. og Orlofs um síðustu helgi
Ferðaskrifstofan Orlof og B.S.Í. buðu blaðamönnum i hringferð til Þingvalla og heim um Hellisheiði. Hér sést
hópurinn: leiðsögumenn fyrirtækjanna, forstjórar þeirra, Kjartan Ólafsson, skrifstofustjóri Umferðamálaskrif-
stofunnar og blaðamenn, Á eftir var setin mikil veizla i Skiðaskálanum.
gr. frv., að með eignum félaga,
sem skiptast samkv. ákvæðum
frv., teljist ekki innstæðufé í sam
eignarsjóðum, sem samkv. lands-
lögum er óheimilt að skipta milli
félagsmanna við félagsslit, en á
þá að afhendast því opinbera til
varðveizlu, smbr. lög nr. 46, 1937.
Hér er vitnað í samvinnulögin.
Þegar stóreignarskatturinn var
á lagður 1950, var þetta fram-
kvæmt með alveg sama hætti, að
innstæðufé í óskiptilegum sam-
eignarsjóðum kom ekki til skipt-
ingar og skattálagningar. Þótti
þetta þá ekki sanngjarnt, og er
það vitanlega eins enn.
í brtt. sínum vill hv. minnihl
fjhn. tengja við þetta fyrirmæli
um að fé, sem forðum var lagt í
nýbyggingarsjóði útgerðarfyrir-
tækja, skuli dregið frá eignum.
Engin ástæða er til að tengja þetta
saman. Nýbyggingarsjóðirnir voru
að vísu undanþegnir stóreignar-
skattinum 1950, en þá voru skip
líka talin með vátryggingarverði.
Nú á aftur á móti samkvæmt brtt.
meirihl. að draga 40% frá vá-
tryggingarverði fiskiskipa.
Hv. þm. Siglfirðinga (Ák. J.)
nefndi afa sinn, Jakob Hálfdánar-
son, í ræðu sinni. Frásagnir um
hann eru geymdar og munu geym-
ast, en hann var einn af braut-
ryðjendum samvinnustefnunnar
hér á landi. Það er því mörgum
ljóst, hvert viðhorf Jakobs Hálf-
dánarsonar var til þeirra mála og
hvernig hann vann að framgangi
þeirra. Ekki myndi honum hafa
geðjast vel að þeirri kenningu,
sem sonarsonur hans, hv. þm. Sigl
firðinga, hreyfði hér, að réttmætt
væri að skattleggja óskiptilega
sjóði samvinnufélaga á sama hátt
og um eign eins manns væri að
ræða.
Á viðavangi
Misbeiting Sjálfstæðis-
manna á bönkunum
Alþýðublaðið ræðir um nýju
bankafrumvörpin í gær og segir:
„Ríkisstjórnin hafði í upphafi
lýst yfir því, að hún mundi taka
bankamálin til athugunar. Sjálf-
stæðisflokkurinn hafði á undan-
förnum árum sölsað undir sig
yfirstjórn bankanna, sett trúustu
þjóna sína þar í stöður og notað
aðstöðu sína til áhrifa og valda
í þjóðfélaginu. Misbeiting þeirra
á Iánsfé varð ekki þoluð lengur,
ef ríkisstjórnin átti að geta unn-
ið viðreisnarstörf sín í efnahags-
málum til nokkurrar hlítar. Voru
mörg dæmi þess, að þýðingar-
miklum atvinnufyrirtækjum var
haldið í fjársvelti, en í gæðinga
og vafasama gróðabrallsmenn var
ausið fé. Þegar frambjóðendur
Sjálfstæðisflokksins fóru út á
landsbyggðina, gátu þeir í skjóli
yfirráðanna í bönkunum lofað
gulli og grænum skógum í pen-
ingalegum efnum, enda var það
ekki sparað, sérstaklega ef litlu
munaði milli flokkanna. Fólst í
þessu mikil pólitísk spilling.
Margt fleira mætti um misbeit
ingu Sjálfstæðismanna i bönkun-
um segja, en slíkt er alþjóð svo
kunnugt, að óþarft er að rekja
það lengur. Stjórnarflokkarnir
hyggjast nú hnekkja þessu ó-
heillavaldi íhaldsins, enda ærist
það nú meir en nokkru sinni fyrr
og íhaldsblöðin ganga berserks-
ganga síðan bankafrumvörpin
komu fram. Það er góðs viti.
Vinstri kjósendur geta fagnað
hverju slíku kasti.
En við Sjálfstæðismenn er það
eitt að segja, að þeir geta nú
sjálfa sig fyrir hitt í þessum efu
um.
Ofstæki og misbeiting valds
verður aldrei til lengdar þoluð
í lýðfrjálsu Iandi.“
Vissulega var tími til þess
kominn, að afnumið yrði meiri-
hlutavald Sjálfstæðismanna yfir
aðalbönkunum. Með slíkri breyt-
ingu á bankalöggjöfinni, er Al-
þingi síður en svo að misbeita
valdi, eins og Mbl. heldur fram,
lieldur að stöðva misbeitingu
valds,er of lengi hefir átt sér stað.
Hvers vegna blæs ihaldið 1
nú í herlúður?
Þjóðviljinn ræðir einnig um
bankamálin í gær. Hann rekur
fyrst hvernig Sjálfstæðisflokkur-
inn hefir notað völd sín yfir bönk
um til að hlynna að vissum gæð
ingum. Síðan segir hann:
„En íhaldið hefir haft fleira i
huga en þrengstu hagsmuni
Thorsaranna og þótt þeir hafi ver-
ið mikilsvert atriði í „plönum**
þeirra um alræði í peningastofn
unum landsmanna. Yfirráðin
hafa beint og óbeint verið notuð
til að koma þeirri skoðun inn hjá
þjóðinni, að íhaldið væri eitt
fært um að greiða fyrir mönn-
um með nauðsynleg lán. „Rétt“
afstaða í stjórnmálum væri því
skilyrði fyrir að menn gætu
vænzt þess að á málaleitanir
þeirra yrði hlustað.
Þetta hafa frambjóðendur f-
haldsins notað óspart í hverjum
kosningum að undanförnu og eru
um það mörg og ófögur dæmi
sem unnt væri að rif ja upp til að
hressa upp á minni íhaldsmanna.
Og væri þetta ekki einmitt
svona, hvaða ástæðu hefði þá í-
haldið til að blása í herlúðra og
liafa allt á hornum sér þegar ætl
unin er að koma yfirstjórn banka
málanna í lýðræðislegra og rétt-
látara horf?
Eiga ílialdsmenn kannski aðt
hafa einhver forréttindi til að
fara með stjórn ríkisbankanna og
ráða stefnu þeirra í peningamál-
um, þótt þeir séu í algjörum
minnihluta með þjóðinni og húu
hafi afþakkað forsjá þeirra um
lausn vandasömustu þjóðmála.
Yfirgnæfandi meirihluti þjóð-
arinnar er áreiðanlega þeirrar
skoðunar að breytt skipun banka-
málanna og þar með að svifta
íhaldið þar óskoruðum og illa
fengnum yfirráðum hafi veriW
eitt af sjálfsögðustu stefnumálum
núverandi ríkisstjórnar.“ ^