Tíminn - 25.08.1957, Blaðsíða 4

4
Útgefandl: FramsóknerflekkurlnB.
aitííjórar: Haukur Snorrason, Þórarinn Þ6rarin*»*» (áfe)
Skrifstofur í Edduhúsinu við Lindargötu
Símar: 18300, 18301, 18302, 18303, 18304,
(ritstjórn og blaðamenn).
Auglýsingasímn 19523, afgreiðslusími 1232J
Prentsmiðjan EÐÐA bf.
Gjaldeyriserfiðleikar fyrr og nú
SAMKVÆMT skýrslum
Hagstofu íslands nam inn-
flutningur tii landsins sam-
tals rösklega 612 milljónum
króna til júníloka á þessu
ári, en var 595 millj. króna
á sama tímabili í fyrra. Þeg-
ar athugað er, hvernig inn-
flutningurinn skiptist, sést,
a® ekki er nein veruleg breyt
ing nema á einum lið. Verð-
mæti eldsneytis og olíu hefur
stórhækkað á þessu ári, og
nemur hækkunin mun hærri
upphæð en innflutningsmun
urinn í ár og 1 fyrra. Það er
fróðlegt að bera þessar tölur
og staðreyndir saman við þá
fullyrðingu Morgunblaðs-
manna, að „að hundraða
milljóna halli“ á gjaldeyris-
viðsfciptum landsmanna, eins
og blaðið orðar það, stafi af
einhyerri sérstakri „eyðslu-
semi“. Tölur hagstofunnar
sýna, að þetta er fleipur eitt.
Innflutningurinn er svipað-
ur og í fyrra, en hinsvegar
hefur Mbl. sjálft skýrt frá
því við annað tækifæri, að
birgðir í landinu séu nú á
annað hundrað milljónum
minni að verðmæti en á sama
tima 1956. Ástæðan er vita-
skuld sú, að verðmæti aflans
á vetrarvertiðinni og síldar-
vertíðínni, hefur orðið mun
minni en áður.
ÞAÐ ER YFIR þessum
erfiðleikum, sem Mbl. hlakk-
ar þessa dagana, og kennir
auðvitað rikisstjórninni um.
Hún á að ráða vindum og
veðrum og fiskigöngum að
ströndum landsins. Afla-
brestur er í augum stjórnar-
andstöðunnar eins og „höfuð
af hrúti, hryggur og gæru-
skinn“ i augum soltins
krumma. Þegar þrengist fyrir
dyrum hjá bönkunum og sí-
fellt fleiri landsmenn veröa
varir við þá staðreynd, að
erlendur gjaldeyrir er af
skornum skammti, kallar
aðalritstjóri Mbl. á nafna
sína ag biður þá að koma
og kroppa með sér og gleðj-
ast yflr þeim hugsanlega
möguleika, að slíkir erfið-
leikar geti orðið stjórnarvöld
unum ofurefli; þá opnist
e.t.v. dyr á stjórnarráðshús-
inu að nýju. En þetta
krummahljóð rifjar það
fyrst og fremst upp í huga
lesenda Morgunblaðsins, að
það er við þessar aðstæður,
sem blaðið og flokksforust-
an hefur verið að espa til
kauphækkana og verkfalla.
Sú iðja sést í réttu ljósi, er
menn minnást þess, að einu
ári fyrr var það aðalkenning
Morgunblaðsíns í efnahags-
málum, að kauphækkun, sem
ekki hvíldi á getu atvinnu-
veganna og afkomu, væri
beinlínis „til bölvunar“. —
Hagur utanríkisviðskiptanna
minnir þá lika á hversu þjóð
hoil var iðja Sjálfstæðisfor-
ingjanna, er þeir neyttu allra
ráða til að torvelda lausn
farmannadeilunnar og fram
lengja verkfallið á kaupskip-
unum um margar vikur.
NÚ ER SLEGIÐ á þá
strengi, að gjaldeyriserfið-
leikarnir séu eitthvert nýtt
fyrirbæri, sem skotið hafi
upp kollinum í tíð þessarar
ríkisstjórnar. Áróðursmenn
Sjálfstæðisfl. reyna aö hag-
nýta þá staðreynd, að straum
ur tímans og gleymskunnar,
færir fljótt á kaf atburði lið
ins tíma. Hvernig var gjald-
eyrisaðstaðan þegar foringj-
ar Sjálfstæðisfl. yfirgáfu
stjórnarráðshúsið, sér til
mikillar hrellingar? í kosn-
ingabaráttunni í maí og júní
1956 voru gjaldeyrismálin
mjög á dagskrá. Þá voru
leidd að því óhrekjandi rök
hér í blaðinu, að fyrri hluta
ársins 1956 voru hér við líði
hin römmustu gjaldeyris-
höft. Stundum var talað
fjálglega um frjálsa verzlun
í Morgunblaðinu, en í fram
kvæmdinni var hún engin.
Vörur voru kallaðar að vera
á frílista, en gjaldeyrir
fékkst ekki til kaupanna. —•
Kapp var lagt á að dylja hið
raunverulega ástand. Áhrif
aðstæðna á liðnu ári ná fram
á þetta ár. En um slíkt er
auðvitað engan fróðleik að
fá í Morgunblaðinu. Lesend-
ur þess minnast þess víst
ekki að hafa lesið alvöru-
þrungnar greinar um gjald-
eyriserfiðleika fyrir kosning
arnar 1956; slikar hug-
renningar voru __ undir
strangri ritskoöun. í þess
stað voru birtar greinar, er
stjórnarskiptin urðu, um að
bú þjóðarinnar væri sérlega
„blómlegt“ er strandkapt-
einn og bátsmaöur hans
gengu í land af stjórnarskút
unni.
GJALDEYRISerfiðleik-
ar nú í dag minna þjóöina
á, að framíleiðsluverömætjL
hennar er of lítið miðað við
kröfurnar um erlendan varn
ing og lífsþægindi. Til þess
að bæta úr ástandinu þarf
að efla framleiðsluna, nota
bjargræðistímann sem bezt,
stilla kröfum í hóf og miða
þær við raunverulega af-
komu þjóöarbúsins hverju
sinni. Slikum árangri er unnt
að ná með samstarfi fram-
leiðslustéttanna og ríkis-
valdsins. Þegar það tekzt vel,
verður ekki yfir neinu að
hlakka fyrir Morgunblaðs-
hrafnana.
Kaíli úr óprentaðri sparnaðarskýrslu
SKÝRSLA Bjarna Bene- málaráðherra í vetur er leið,
di'ktssonar um eigin afrek að hann hafi í mörg ár átt
við fækkun embætta og ráð- i sífelldri stórorrustu viö
deild í meðferð ríkisfé er forustumenn Sjálfstæðisfl.
enn ókomin í Morgunblaö- tíl að halda aftur af eyðslu-
inu. Á meðal - standa óhagg- semi þeirra og heimtufrekju
aöar þær upplýsingar fjár- um útgjöld. Sparnaöartal
T í MIN N, suimudagiruj 25. ágúst 1957.
Brezk flugvél, sem hefur sig lóSrétt til flugs og lendir á sama hátt. Flugvélar framtíðarinnair verða á ýmsan
hátt sniðnar eftir þessari eins og sir Miles Thomas ræðir nánar i greinni.
Verður unnt að fljúga frá London til
New York á hálfri þriðju klukkust.?
Farþegavél Iramtítlarinnar veríur þrýstiloftsknúin,
íer meíS 2000 km hraíSa og hefur sig lóírétt til flugs
Eftirfarandi grein er eftir
sir Miles Thomas, sem árum
saman var forstjóri eins
helzta flugfélags Breta, BOA-
C.' Hann er nú formaður
nefndar, er fjallar um, hvern-
ig farþegaflugi verði bezt
hagað á tíð þrýstiloftsflug-
véla, og er greinin rituð í því
tilefni.
Það þarf sterkt ímyndunarafl til
að gera sér í hugarlund að unnt
sé að framleiða flugvélar, sem
flutt gætu 125 farþega frá Lon-
don til New York á hálfri þriðju
klukkustund. Heimflugið yrði má-
ske tiu mínútum styttra, og farþeg
arnir myndu njóta fullkomins að-
búnaðar. Og þeíta er enginn öska-
draumur, heldur reikna sérfróðir
menn með, að unnt verði- að koma
slíkum loftferðum á.
Minni flugvellir.
Einn kostur flugvélanna, sem
notaðar yrðu til slíkra ferða, er
að ekki þyrfti undir þær jafn risa-
vaxna flugvelli og tíðkast nú á
dögum. Þær hefja sig til flugs og
lenda lóðrétt að leiðsögn ósýni-
legra radargeisla, sem brjótast
gegnum ský og þoku. Það gæti
orðið ómetaniega mikilvægt fyrir
allar samgöngur í heiminum, ef
slíkar flugvélar yrðu teknar í notk
un. Og þær gælu haft mikla þýð-
ingu fyrir Bretland, því að Bret-
ar hafa þegar náð íangt á tveim-
ur sviðum, sem eru undirstaða að
slíkum loftsamgöngum, nefuilega
Morgunblaösins hvílir því
enn aðeins á tveimur hrör-
legum stoðum. Hin fyrri er aö
leggja niður skrifstofustjóra-
starf í stjórnarráðinu. Aldrei
vakti aöalritstjóri Mbl. máls
á því meöan hann sat á veld-
isstóli sjálfur. Hefur og ver-
iö sýnt fram á, að þessi til-
laga er fráleit, vafalaust til
oröin af einhverjum annar-
legum ástæðum. Hún á a.m.
k. ekkert skylt við sparnað.
Hin tillaga Bjarna er, að
nú beri aö sameina tóbaks-
verzlun og áfengissölu
ríkisins. Þykir þetta nú hið
mesta þjóðráð, og miklu
betra en meðan íhaldið réði
þessum fyrirtækjum báðum.
Hið raunverulega viðhorf til
sparnaðar af þessu tagi kem-
ur þó bezt í Ijós í afskiptum
íhaldsins af Innkaupastofn-
un ríkisins. Alþýðuflokkur-
inn kom því fyrirtæki á lagg
irnar, og fékk bágt fyrir hjá
Mbl. En þegar íhaldið sjálft
náði stjórn þess undir sinn
ráðherra, var það ekki lagt
niður, heldur falið flokks-
manni til umsjár. Þama er
einn þáttur úr sparnaðar-
skýrslu Bjarna, sem enn er
óprentuö i Mbl.
framleiðslu þrýstiloftsvéla og hag-
nýtingu radartækja í flugi.
HraSar en hljóðið.
Enginn dregur nú í dag í efa
að flugvélar geti flogið hraðar en
hljóðið. Þegar er fengin reynsla
fyrir því, að nnnt er að hafa öll
tök á og eftirlit með flugvélum,
sem fara með slíkum hraða.
Ólikt erfiðara er að leysa vanda
málin við flugtak og lendingu far-
þegaflugvéla, sem fara hraðar en
hljóðið og eru jafnframt nógu lang
fleygar, hraðfleygar og ódýrar í
rekstri. Flugvciar, sem þessar,.
verða að hafa þunna vængi en það
útheimtir aftur á móti alltof mik-.
inn hi-aða við iendingu, hraða, sem
er flugmanninum óþægilegur og
reynir auk þess alltof mikið á und
irbyggingu, 'skrokk og hemla vélar
innar. Ekki v-irðist unnt, nú sem
stendur, að gera ráð fyrir meiri
hraða við flugtak og lendingu en
200 km. á klukkustund í farþega-
flugi. Vængir úr léttmálmi, sem
þola flughraða allt að 2000 km. a
klukkustund, þola aðeins takmark
aða hækkun. jafnvel þótt ekki sé
farið nema með 200 km. hraða.
Engu að síður virðist takmarkið
vera 2000 km. hraði, a. m. k. fyrir
næstu kynslóð flugvéla.
Lóðrétt flugtak og lending hef-
ir annan mikinn koist. Eins og er,
þarf óhemju mikið svigrúm yfir
flugvöilum til að leiðbeina flug-
vélum, sem koma og fara, einkuin
ef veður er slæmt. Eftirlits- og
leiðheiningarstarf við flugvelli er
mjög fiókið og umfangsmikið. En
flugvél, sem gæti svifið í loftinu
hreyfingarfaus væri mun hentúgri
í loftumferð er verður að ganga
fljót.t.
Margir aðilar keppa að því að
leysa þá þraut hvernig flugvellir
framtiðarinnar eigi að vera. Flug-.
umferð vex stöðugt um 1214% ár-
lega.
Byltíng í flugi,
Flugvélar, sem geta lent og haf-
ið sig tii flugs lóðrétt, valda. al-
gerri byitingu í flugi. Flugveil-
irnir verða minni og því verður
unnt að hafa þá nær miðjum borg-
unum, cg flug í slæanu veðri verð-
ur mu.n öruggara.
Sérfræðingar af öllum þjóðum
kynna sér af áhuga. a'llar gerðir
flugvéia. sem geta hafið sig lóðrétt
til flugs, og komið feafa fram at-
hyglisverðar franskar og amerísk-
ar gerðÍT slikra flugyéla.
Helikopterinn, sem aRir kann-
as.t við, befir einn mikinn g.alla:
hann er alltof hægfara. En ný
brezk flugvél er mjiög efnileg Það
er Fairey Rotodyne, sem er eins
konar samibland af kopta og-yenju
legri tveggja hreytfla flugyél.
(Framhald á 7. síðu).
Á SKOTSPÓNUM
Meðal þeirra íslendinga, sem leiía siðvæðingar á Mac-
kinaceyju í Michiganvatni um þessar mundir er Bárður
Daníelsson bæjarfulltrúi þjóðvarnar í Reykjavík ....
Húffsettur foringi fiokksins heifins tét svo uimmælÞ að
ekki mundi af veita, eftir atkvæðagreiðsluna um útsvars-
málið í bæjarráði.Ætlað er þó, að „mórölsk op-
rustning“ liafi ekki verið aðalerimdi bæjarfullírúana vest-
ur um haf, heldur business í Chicago fyrir naglaverk-
srniðjuna .... fargjaldið var ódýrara með siðvæðingar-
hópnum heldur en með áætlunarflEígvélinni .... Ferða-
menn, sem koma í grennd við Húsafellsskóg á þessu
sumri spyrja kunnuga, hvar það hafi verið, sem Bjarni
Benediktsson flutti ræðuna í fyrra. ... Þá var ríkis-
stjórnin eins dags gömu! í starliinu ... færi vel á að
reisa þarna brjóstmynd á stal'IE af ræðumanngnum og
letra á hann fyrirheitið, sem hann gaf í ræðunni: „Við
komum bráðum aftur“ .... Það hefir vakið athygli og
umtaf, að áfengissala hjá Áfengisverzlun ríkisins jóksf
stórlega í júlímánuði s. I. og miklu meira en eðlilegf
mátti virðast og samanborið við aukningu aðra mánuði
ársins .... Ekki er þó falið að drykkjuskapur í landinu
hafi verið áberandi meiri í þessum mánuðí en aðra daga
ársins .... menn leita skýringa á fyrirbærinu .. minna
á að engar siglingar fil landsins voru í þessum mánuði,
svo að heitið gæti ... Stórfelld skemmdarverk eru sögð
hafa verið unnin á útvarpsstöðvarbyggingu, sem varnar-
liðið á suður með sjó og utan flugvallarsvæðssins sjálfs
. . . Húsið hefir staðið autt. Þar hafi verið brofnar um
1500 rúður .... koparþynnum í gluggum stolið.
hurðir brotnar upp, allt brotið og bramlað, sem hönd á
festir .... verksummerki eru eftir stóra bíla, sem ekið
hr-fir verrð á hurðir og veggi .... reynt hefir verið að
fella sfóra og mikla útvarpsstöng á húsið .... skemmd-
arvcrkin eru svo stórkostleg., að likast er að þar séu að
baki nokkur dagsverk með aðsloð stórvirkra yéla ....
Útlítið á Kolviðarhóli hjaðnar i samanburði við þetta . i