Tíminn - 06.09.1957, Blaðsíða 4

4
T í MIN N, föstudaginn 6. september 1959«
RáSist á ílugvél árið 1943 - Þar fórst
Leslie Howard, leikarksi vksæli ™
Átii aS myrða Churdhill? - MaSnrim
meS viitdilinn - FlugleiS sem aklrei
hefir veriS haggað - Var tilviljnn
1. júní 1943 var farþega-
flugvél á Jeið frá Lissabon til , leyn.lega um ag haWa þessari
London skofan niöur } flugleið opinfli.
Biskayaflóa. Þetta var ekkert j Hvers vegna var þá einmitt ráð-
einsdæmi á stríðsárunum, og! izt á þessa flugvél? Var það til
því kann að þykja undarlegt :að f U* Leslie Howard úr vegi,
, £. ' en hann hafði venð sannkallaður
að um pennan atburö nefir'; þymir í auga Göbbels, áróðurs-
nú verið rituð bók sem náð stjóra nazista, um langt skeið?
hefir metsölu undanfarið í Þjóðverjar höfðu fylgzt nákvæm-
London. Þetta er þó ekki svo lega með honum á fyrirlestraferð
ýkja furðulegt. Með flugvél- á sPáni Portngnl undan-
’ *. „ 55 . | íanð, sent unga og fagra konu
inni íórst nefmlega eirrn j-q ag njósna um hann í Madrid, og
fremsti leikari Breía, Leslie
H : ard, og sögusagnir hafa
gengið um að Þjóðverjar
hefðu skotið vélina niður
vegna þess að þeir álitu að
sir Winsfon Churchill væri
um borð.
Bókin sem greinir frá þessum
atburðum nefnist Flight 777- og
er eftir Ian Colvin. í greininni
sem hér fer á eftir, stytt og endur
sögð, segir Jörgen Bast nánar frá
bókinni.
Leikari og áróðursmaður
Leslie Howard var þegar fyrir
styrjöldina einn af vinsælustu leik
urum Breta. En vinsældir hans juk
ust enn er stríðið brauzt út. Þá
Enskir skóSapiltar rásna mjög hjálp-
Dvöldu hér á fjöllum í sumar, en !angar alla
a$ koma aftur ti! Islands
Fyrirliði brezku skólapitanna úr konunglega sjóliSsskólani
um, sem dvöldu hér á fjöllum í sumar, hefir skrifað Tímanunji
bréf og beðið blaðið að færa innilegar þakkir til allra þeirra
mörgu, sem sýndu brezku skólapiltunum hjálpsemi og vin-
áttu meðan þeir dvöldu á íslandi.
Leslie Howard
— VHdu Þjóðverjar
ryðja honum úr vegi?
flýtti hann sér heim frá Hollywood
þar sem hann hafði- starfað, til
að þjóna landi sínu, og varð einn
snjallasti áróðursmaður Breta
fyrir leik sinn í kvikmyndum eins
og Pimpernel Smith og The
First of the Few. Fyrir margra
sjónum var hann ásamt Churehill
hoidtekið tákn hins óbugandi
brezka þolgæðis og hugrekkis, —
og livað eftir annað var hann
sendur til útlanda í mikilvægar
sendiferðir. Hann var einmitt á
heimleið úr slíkri för er hann
fórst með flugvélinni frá Lissa-
bon.
Dauði hans vakti þjóðarsorg í
Bretlandi. Og jafnframt vaknaði
sá grunur að eitthvað væri dular-
fullt við þennan atburð, Flight
777, en svo var þessi fiugferð
nefnd í opinberum skýrslum.
Áfti að myrða Churchill?
Sakir stóðu nefnilega þannig að
síðan 1940 höfðu stöðugar flug-
ferðir verið milli Lissabon og
London, án þess að Þjóðverjar
reyndu nokkuð að raska þeim.
Með þessum flugvélum var flutt-
ur póstur til stríðsfanga og dipló-
matiskur póstur, og álitið var að
Þjóðverjar og Bretar hefðu samið
annar njósnari þeirra hafði verið
á hótelinu er Howard bjó á í
Estoril. Einnig komst upp, að
Howard hefði sent konunni í
Madrid bréf skömmu áður en
hann lagði í flugferðina. Og ó-
neitanlega var dauði Leslie How-
ards talsverður sigur fyrir þýzku
leyniþjónustuna.
En jafnframt kom fram önnur
skoðun á málinu, sú, að Þjóðverj-
ar hefðu álitið að sir Winston
Churchill væri í flugvélinni og
hefðu skotið hana niður af þeim
sökum. Sannað er að hálfu ári
áður ætluðu þeir sér að láta myrða
hann, á Casablanca-ráðstefnunni,
og hafði Ilitler sjálfur skipað fyrir
um verknaðinn. Sú ráðagerð fór
þó út um þúfur, en nú bauðst
nýtt tækifæri er þeir Churchill
og Eden komu við í Miðjarðar-
hafslöndum á heimleið sinni frá
Washington vorið 1943.
MaSurinn með vindilinn
Churchill segir svo frá í endur-
minningum sínum frá stríðsárun-
um, að þeir Eden hafi flogið heim
frá Gibraltar. Þjóðverjar hafi vita
skuld fylgzt nákvæmlega með ferð
um þeirra, og er njósnarar þeirra
sáu þrekvaxinn mann með vindil
í munni stíga upp í farþegaflug-
vélina í Lissabon, tilkynntu þeir
yfirboðurum sínum að þar hefði
farið sjálfur Churchill. Síðan var
varnarlaus flugvélin skotin niður.
Churchill lýsti sorg sinni yfir þeim
harmleik ei' þarna gerðist, og kveð
ur hann þó grimmd Þjóðverja smá
muni hjá heimsku þeirra: að þeir
skyldu telja sér trú um að hann,
forsætisráðherra Stóra-Bretlands,
hætti lífi sínu í venjulegri far-
þegaflugvél. Vítaskuld fór hann
krókaleiðir að næturþeli, enda
komst hann heilu og höldnu heim
En hver var maðurinn með
vindilinn er njósnarar Þjóðverja
töldu sér trú um að væri Chur-
chill? Voru Bretar liér vísvitandi
að villa um fyrir Þjóðverjum?
Því var alls ekki svo varið, það
kemur ljóst fram í hók Colvins.
Þetta var einskær tilviljun og
Alfred Chenhells
— maðurinn með vindilinn.
hafa á honum sem nákvæmastar
gætur.
Maðurinn var alkunnur endur-
skoðandi að nafni Alfred Chen-
halls. Hann var ráðgjafi Leslies
Ilowards í fjármálum, og var því
í för með honum. Hann reykti
risavaxna vindla alveg eins og
Ohaurchill, var þrekvaxinn og rjóð
ur í vöngum, og þótt hann væri
yngri maður og hávaxnari en
Churchill var auðvelt að rugla
þeim saman úr fjarlægð. Ilann
vandaði klæðaburð sinn, og leit út
sem væri hann hinn mikilvægasti
maður. Hann var glaðvær og
skemmtilegur maður og þekkti
flest merkasta fólkið í hópi lista
manna í London.
Tilviljun ein
En fleira fólk var í flugvélinni
sem Þjóðverjar gætu hafa vilj-
að ryðja úr vegi, en þeir Leslie
Howard og Churchill. Þar á með
al má nefna gyðinginn Wilfred
Berthold Israel sem hafði bjarg-
að ótalmörgum gyðingum úr klóm
nazista og enn fleiri, en rúm er
ekki til að rekja það allt hér.
Og niðurstaða bókarinnar er
ekki heldur á þá lund að Þjóð-
verjar hafi verið á höttunum eftir
einhverju af þessu fólki. Colvin
álítur ekki að þeir hafi tekið
Alfred Chenhalls fyrir sir Winst-
on Churchill. Tilviljunin ein var
þarna að verki, segir hann Þjóð
verjar hafa kannski álitið að ver
hún harla furðuleg því að Churc i Sæti að Churchill væri þarna
hill var sjálfur á þessum slóðumj um borð og ekki viljað eiga á
og þýzka leyniþjónustan reyndi að bættu að hann slyppi.
Segir hann að þeir muni aldreii
gleyma vináttu og hjálpsemi fólks
í þessu fagra landi.
Segir hann að margt fólk hafi
stanzað hjá leiðangursmonnum á
leiðinni frá Hveravöllum í Kerl-
ingafjöll til þess að spyrja hvort
hægt væri að veita nokkra hjálp,
eða flytja bréf, eða skilaboð til
byggða.
Bændur voru líka boðnir og bún
ir að veita húsaskjól og veitingar,
þegar þessa gesti bar að garði
eftir að hafa farið yfir Langjökul.
Við erum allir ákaflega þakklát
ir, segir Taplin sjóliðsforingi, ís-
lendingum fyrir vináttu og hlýjar
móttökur, og var þetta fyrsta ferð
Okkar til íslands, allra nema mín,
segir sjáliðsföringinn. Og allir
vonumst við eftir því að fá að
koma til íslands aftur, áður en
mjög langt' um líður. En heim
tökum við með okkur ljúfar minn
ingar um íslandsdvölina.
Mjökir hlítir órsknrSiniim, en tekur
málií Mpp að nýju á samikandsjjiingi
í fvrrakvöld var samþykkt á fundi 1 bílstjórafélaginu Mjölni
á Selfossi að hlíta úrskurði stjórnar Landssambands vöru-
bifreiðastjóra frá 25. ágúst um skipti á akstri frá Reykjavík
til Efra-Sogs. Mjölnismenn hafa þó í hyggju að flytja mál sitt
á næsta þingi Landssambandsins.
I samningum milli Þróttar og
Mjölnis, þeim er samþykktir voru
á Selfbssi, er ákveðið að Mjölnir
fái fjörutíu af hundraði flutning-
anna til að byrja með. Þá hefir orð
ið samkomulag við verktaka þess
efnis, að Mjölnir hafi forgangsrétt
að akstri innan sýslunnar og gild-
ir sá samningur til 1. desember
1958.
Eftir atvikum.
A fundinum á Selfossi var sam-1 næsta landssambandsþingi
þykkt að mótmæla úrskurði Lands
sambandsstjórnar sem hlutdræg-
um dómi, og telur fundurinn að
hann eigi enga stoð í vinnuskipa-
lögum landsins. Vegna frávísunar
ASÍ telur fundurinn eftir atvikum
vert að ganga að tillögum stjórnar
EfraSogsvirkjunarinnar, á þeim
grundvelli, sem stjórn félagsins
hefir gengið frá samningum um
og leita síðan réttar félagsins á
Ahrif kommúnista
þverra i brezkum
verkaiýðsféfögíim
NTB—Lundúnum 4. sept. Sorin
fulltrúi Rússa í undirnefnd S. þ.
um afvopnunarmál flutti ræðu S
dag og hafnaði þar algerlega til
lögu vesturveldanna um skilyrðia
bundið bann við tilraunum me3
i kjarnorkuvopn. Er svo að sjá,
: sem umræður og samningar um
þessi mál séu nú algerlega strönd
uð. Þá stakk brezki fulltrúinn upp
á að enn yrði haldinn fundur á
morgun og féllst rússneski full
' trúinn á það.
Þrjár blaðakonur frá Súdan voru fyrlr nokkru í London i boöi brczka
utanríkisráðuneytlsins. Var þeim m. a. boðið á tízkusýnlngu. Þeim leizt
vel á fötin, en kusu heldur sinn eigin búning.
Vélmaðurinn dansarl í Bandaríkjunum er sífellt verið að endurbæta vél*
manninn, þ. e. vélina með rafeindaheilann, sem getur gert ýmis þau störf,
sem maðurinn vinnur. Hér dansar hann f takt við kvikmyndadísina Dina
Brewster.