Tíminn - 23.11.1957, Page 7

T f SIIN N, laugardaginn 23. nóvember 1957
7
Sextíu ár liðin síðan byggð var
reist að Höfn í Hornafirf*

A þessu ári eru sextíu ár liðin
síðan byggð var reist að Höfn í
Hornafirði. Manna fróðastur um
sögu Hafnar er Bjarni Guðmunds
son, fyrrum kaupfélagsstjóri við
Kaupfélag Austur-Skaftfellinga.
Bjami er nú á ferð í Reykjavík
og í gaer leit hann inn á skrif
stofu blaðsins og átti stutt viðtal
við fréttamenn.
Það var hastur á Bjarna, þegar
liann fcom inn úr dyrunum.
Kvaðst hafa erindum að sinna úti
i bæ og lítinn tíma aflögu til við
ræðna við blaðamen. Það varð að
samkomulagi að gera löngu máli
stutt skil. Bjarni tók sér sæti og
hóf upp Söguna:
— Það var Ottó Tuliníus, sem
reisti verzlunina á Höfn 1897. Var
hann áður kaupmaður á Papós og
verzlunin rifin og flutt þaðan suð
ur til Hafnar. Faðir minn, Guð-
mundur Sigurðsson, söðlasmiður
starfaði við verzlun Tulinusar á
Papós og flutti hann fjölskyldu
okkar til Hafnar um leið og
Tu'linius. Við vorum þá fimm
systkinin og ég á tólfa árinu.
— Hvernig var þá aðkoman á
Höfn?
— Verzlunarhúsin voru reist á
tanga yzt í Hafnaneslandi. Heitir
sá tangi Heppa og segir sagan, að
húðir kaupmanna hafi staðið þar
fyrr á öldum. Við kunnum okkur
ekki læti, systkinin, við komuna
suður yfir. Það var eintómt grjót
á Papós, en þarna gat maður ver
ið berfeettur á mjúku grasi. Fað
ir minu byggði íveruhús úr timbri
rétt hjá verzluninni og hafði þar
túnræfct. í mörg ár voru svo aðeins
þessi tovö heimili á Höfn.
Þeir voru kaupmenn
■— Talinius mun svo hafa flutt
til Akureyrar?. .
— Já, hann var nú ekki lengi.
Flutti til Akureyrar 1901 og af
henti eða seldi Þórarni bróður sin
um í Kaupmannahöfn verzlunina.
Þá tekur Þórhallur Daníelsson við
sem verzlunarstjóri og var það til
1909, en þá kaupir hann verzlun
ina af Þórarni. Var kaupmaður til
1920, en seldi þá kaupfélaginu.
— Var þá nokkur samkeppni
við verzlun Tuliniusanna og Þór
halls?
— 1906 kom Gunnlaugur Jóns
son, kaupmaður frá Seyðisfirði
og byggði verzlunarhús á Leiðar
höfða. Létu menn sér vel Iíka,
Rætl við Bjarna Gubinundsson, fyrrv. kaup-
félagsstjóra um sögu staÖarins
seldi kaupfélaginu verzlunarhús
in. Og vitanlega voru menn von
glaðir.
; — Þá hefir orðið mikil breyting
í verzlunarmálum sýslunnar?
— Verzlunarmátinn breyttist,
þegar kaupfélagið kom til sög
unnar, en um fjölbreyttari vörar
var þó ekki að ræða til að byrja
með.
— Hver var fyrsti kaupfé-
lagsstjórinn við Kaupfélag Aust
ur-Skaftfellinga?
— Guðmundur Jónsson; han var
kaupfélagsstjóri eitt ár. Jón ívars
son tekur svo við og starfaði í 23
ár, en Þorleifur á Hólum var for
maður kaupfélagsins frá byrjun.
— Hvernig gekk rekstur kaup
félagsins á þessum árum?
— Jón var duglegur maður og
rak þetta prýðilega — han nvar
nú nátturulega stífur — en það
fór ekkert úr reipum hjá hon
um. Má segja, að reksturinn hafi
gengið afbragðsvel, en þó kom
nú einhver brandur í þetta.
Bjarni Guðmurtdsson
Stórstígar framfarir
■— Hvenær tekur þú svo við
kaupfélagsstjórastarfinu, Bjarni?
— 1942. Var kaupféiagsstjóri í
níu ár. Þorpið tilheyrði þá Nesja
hreppi, en varð sérstakur hrepp
ur 1946. Það ár voru 300 íbúar
á Höfn, en eru nú 525. Óli Guð-
brandsson var fyrsti oddvitinn,
en Sigurjón Jónsson tók við af
honum og gegnir því starfi núna.
Gunnar Snjólfsson varð fyrsti
hreppstjórinn og er hann það
enn. Núverandi kaupfélagsstjóri
er Ásgrímur Halldórsson.
— Á þessum árum hafa orðið
stórstígar framfarir í þorpinu . . .
Sofíía Guðmundsdóttir
systir Bjarna. Hún og B.iarni eru
einu frumbyggjarnir, sem nú eiga
heima á Höfn.
bátar frá Eskifiði, en þá voru
engir bátar til á Höfn.
—Hver varð þá fyrstur til að
hefja útgerð af heimamönnum?
— Það mun vera Sigurður Ó1
afsson, dugnaðarkarl. Annars
byggðist verzlunarreksturinn
að nokkurs konar samkeppni var f'yrst og fremst landbúnaði og
hafin við Þórarin Tuliníus. En viðskiptum við sveitirnar. Þá til
Gunnlaugur var efnalítill; flosn heyrðu Öræfin sama verzlunar-
aði upp í samkeppninni við stór svæði og austurhluti sýslunnar.
kaupmauninn og fór austur á Seyð við Þórhallur fórum til skiptis
isfjörð aftur. vestur í Öræfi á haustin til að
— Hvernig líkaði þá bændum kaupa fé á fæti. Þegar kaupfélag
að skipta við kaupmenn? ið var stofnað 1920, voru Öræfin
aðskilin. Þau urðu þá deild úr
kaupfélaginu í Vík, en þeir fluttu
þangað vörur á sjó.
— Ja, það var nú í brösum.
Annars voru þetta afbragðsmenn,
bæði Otto og Þórhallur, en þeir
voru kaupmenn náttúrlega. Ég
hugsa að þetta hérað hafi verið Verzíunarmátinn breytist
heppið með þessa verzlunarmenn, |
miðað við önnur. Þórhallur var
afskaplega mikill athafnamaður
— byggði — og hann kom verstöð
inni á stað. Þá reru tveir til þrír
aðkomubátar íi-á Höfn. Það voru
— Hvernig var þá hljóðið í
mönum viö stofnun kaupfélagsins?
— Það nú ákaflega hlakkandi
hljóð. Má segja almenn samtök.
Þórhallur gaf þetta allt laust og
Sjoppur og
söíuturnar
í fjölda mörg ár, hafa verið
reknir hér í bæ smá veitingastað
ir sem almennt hafa verið kallað
ir „Sjoppur“. Nafn þetta fengu
þessir staðir á stríðsárunum, þar
sem margir þeirra voru nærri ein
göngu sóttir af hermönnum. Nú
hefir nafnið ,,Sjoppa“ einhvern-
veginn fests við flestan þann
rekstur, sem hefir opið á kvö'ldin.
En nú er reginn munur á veit
ingastað og söluturni. Söluturnarn
ir eru litlar verzlanii- með mjög
takmarkað gólfpláss, allt plássið
ca. 10—15 fermetrar og því eng
in aðstaða til að hafa borð eða
stóla, og þar af leiðandi ekki um
„Sjoppustöður eða hangs að
ræða, enda heimtum við að félag
ar okkar fari í hvívetna eftir fyr
irmælum 19. greinar lögreglusaiÁ
þykktar Reykjavíkur, þar sem seg
ir að algjörlega sé óheimil-t að af
greiða börn og unglinga innan 16
ára aldurs, eftir kl. 20.00 á kvöld
in.
Flest þau börn sem óska eftir
Frá Papós.
— Já, síðan þorpið varð sér
stakur hreppur hafa orðið miklar
framfarir. Þar hafa verið gerðar
miklar hafnarbætur, vatn leitt í
húsin og byggð rafstöð. Kaupfél.
er aða-1 vinnuveitandinn, en einn
ig hefir verið mikið að gera við
framkvæmdir hreppsins.
— Og afkoma aimennings . ■. ;?
— Er góð eins og er, það gr,
ekki hægt að segja annað.
Að svo mæltu fór Bjarni að,líta
á klukkuna; kvaðst ekki mega
tefja lengur; kvaddi hlýju hand
taki, greip hatt sinn og hélt til
dyra. B.Ö.
Verðlaun íyrir ritgerðir um áíengis-
naiitn og itntferðamál
Bindindisfélag ísl. kennara efndi
á sl vetri til samkeppni í barna-
skólunum um ritgerðir, er fjalla
skvidu um áfengisnautnina og um
ferðarmálin. Barnaprófs- og fulln
aðarprófsbörn víðs vegar um land
ið tóku þátt í samkeppninni, flest
af Austurlandi, næstflest af Norð
urlandi. Alls bárust 268 ritgerðir,
úr sumum skólunum reyndar að-
eins úrval. Nokkrir skólar höfðu
sýnilega vandað mjög til þessa
starfs og voru margar ritsmíðarn-
ar hinar myndarlegustu, bæði að
efni og frágangi. Margir skólar
tóku ekki þált í samkeppninni.
Námsstjórum barnafræðslunnar
var falin fyrirgreiðsla á verkefn-
inu. Verðlaunum var hei-tið fyrir
þrjár beztu ritgerðirn'ar á hverju
námsstjórasvæði, 200 ki\, 125 kr.
og 75 kr. Eftirtalin börn hlutu
verðlaunin:
1. verðlaun hlutu;
Gerður Steinþórsdóttir, Ljósvalla-
götu 8, Reykjavík. Anna B. Magn-
úsdóttir, Múlakosti, Lundarreykja-
dal. Þórir Dan. Björnsson, Sauðár-
króki. Þórunn S. H. Ingólfsdóttir,
Skjaldþingsstöðum. Guðríður B.
Pálmadóttir, Hvolsvelli.
2. verðlaun.
Hrefna Kristmannsdóttir, Hjarðar-
haga 30, Rvík. Ingibjörg Sigurðar-
dóttir, Borgarnesi. Sigurður Har-
aldsson Akranesi. Hólmfríður S.
Sigurðardóttir, Efra-Lóni, Langa-
nesi, Sigurveig Sæmundsd'ótti)’/
Framnesvegi 14. Keflavík. ■ - \-1
3. verðlaun:
Bragi Kristjánsson MelaskóIa.R.VÍ'í
Kristjana Karlsdóttir Barðastrskh.
Guðmundur Kristjánsson Steiiiýj-
arstöðum, Skagaströnd. Magnúí
Gunnarsson, Neskaupstað. Sigríð-
ur Halldórsdóttir, Smáratúni 7,
Keflavík.
Aukaverðlaun fyrir mjög góðar
ritgerðir hlutu: Þórunn Stefár.s-
dóttir, Berunesi við Reyðarfjörð,
Ragna Ólafsdóttir, Neskaupstað,
Sigrún Adnegard, Sauðárkróki. —
Björn Björnsson SyðraLaugalandi,
Eyjafirði, Jón H. Jóhannsson, Víði
holti, Reykjahverfi, S-Þing,
Sinfónínliljómsveitin heldur lónleika
Sinfóníuhljómsveitin heldur tónleika í Þjóðleikhúsinu á
þriðjudagskvöldið í næstu viku. Stjórnandi verður þýzki
hljómsveitarstjórinn Wilhelm Schleung. Einsöngvari á tón-
leikunum verður Guðrún Á. Símonar, sem undanfarið hefir
haft með höndum titilhlutverkið í ,,Tosca“, en nú syngur
hún aríur, eftir Mozart.
Auk þess eru á efnisskránni c-
dúr sinfónía nr. 9 eftir Schubert,
og Freischútz-forleikur eftir Web
er. Wilhelm Schleung var hér fyr
ir einu og hálfu ári og hélt þá
tónleika, bæði hér í Reykjavík og í
Vestmannaeyjum og gat sér góðan
orðstír. Telur hljómsveitin mikið
happ að fá hann hingað aftur.
Hljómsveitin mun halda tónleika
fyrir skólabörn á föstudaginn í
næstu viku í samráði við Æsk-u
lýðsráð Reykjavíkur. Verður það
afgreiðslu ef-tir kl. 20.00, eru send'kl. 6 síðdegis. Meðal viðfangsefna
af fullorðna fólkinu, til að kaupal verður „Lítið næturljóð" eftir Moz
tóbak eða annað smávegis. Það I art og Pétur og úlfurinn" eftir
þykir þægilegt að geta sent ungl I Prokoffiev. Söguna um þetta tón
Inga fyrir sig þegar komið er seint
heim úr vinnu. Börn 12 ára og
eldri hafa leyfi til að vera úti
til kl. 22.00, en afgreiðslu fá þau
ekki eins og fyrr segir. Þessir ungl
ingar eiga oft erfitt með að skilja
hvers vegna þeir geta ekki fengið
ifgreiðslu, þar sem þeim er þó
heimilt að vera úti til kl. 22.00.
Þetta er atriði sem forráðamenn
þessara mála ættu að veita ungl
ingunum fræðslu um.
Söluturnar verzla yfirleitt með
mjög fáar vörutegundir og þarf
íamþykki Heilbrigðisnefndar fyr-
ir þeim. Vörurnar eru allar þær
sömu og fást í
verk mun Þorsteinn Hannesson,
óperusöngvari segja hinum ungu
hlustendum. Hefir þetta verk náð
vinsældum um allan heim.
Hljómsveitarstjórinn telur að
hljómsveitin hafi farið mikið fram
einkum bíásurunum. Þann 11. des
ember mun hljómsveitin halda
aðra tónleika og verður þá flu-tt
ur konsert fyrir píanó og hljóm
sveit eftir Jón Nordal. Mun höf
undurinn leika sjálfur á píanóið.
Hljómsveitarstjórinn lýkur miklu
lofsorði á þetta verk; hefur hann
kynnt sér það, en höfundur er
með það enn í smíðum. Hefur
hljómsveitastjórinn hug á að
flytja þetta verk í Þýzkalandi, en
hann mun fara héðan í næsta mán
uði.
Ágætur afli
Akranesbáta
Frá fréttaritara Tímans
á Akranesi.
Akranesbátar, sem nú stunda-
orðið 17 síldveiðar fengu ágætan-
afla í fyrrinótt. Ko-mu 1800—2000
tunnur á land af bátunum og þrír
bátar voru með úm og yfir 200
tunnur, þegar tíðindamaður blaðs-
ins hafði síðast fregnir af í gær-
fara þangað sem j Aflahæstur þá var Svanur
með um 210 tunnur. Afli var ann-
ars nokkuð misjafn og nokkrir

Fyrsta verzlunarhúsið á Höfn.
ig, og börnin
næst er.
Að framansögðu má Ijóst vera,
öðrum verzlunum að söluturnar, og það sem í dag .
og á það má benda, að þó sölu l?gu tali er nefnt „Sjoppa“, er með litinn atla, eða ailt mður i
turn sé slaðsettur nálægt skóla, j s'tt hvað.
þá eru matvöruverzlanir það einn Félag Söluturnaeigenda.
30 tunnur. Ekki var útlit fyrir sjó-
veður í gærkvöldi.