Tíminn - 14.12.1957, Síða 5

I í MI N N, laugardaginn 14. desember 1957.
5
Bœkur oq böfunbai
Gáta lífs og dauða
ÞRIÐJA AUGAÐ, sjálfsævi-1 kunnugur velflestu því, sem komi'ð
saga tíbezks lama. Höfund- j hefir út í bókum um Tíbet síðustu
ur: Þriðjudagur Lobsang, áratugi. Hitt vildi ég mega segja,

Rampa. Þýðandi: Sigvaldi
Hjálmarsson. Útgefandi:
Víkurútgáfan. Stærð: 230
bls. Prentun: Prentsniiðjan
Hólar h.f.
AÐ ÞEIM, sem iesa þessa bók,
Mýtur að setja miklar efasemdir
itm sannleiksgildi hennar. Að
: einu leytinu vitum við sama og
■ekkert um þau mál sem í henni
eru rædd og ’höfum því ekki mi’kið
vaid yifir efasemdum og geta þeir
einir sem þarna þekkja til, dæmt
urn sannleiksgildi bókarinnar af
nokkru viti. Tíbet er ekki einung-
is mjög íjarri okkur, heldur lítt
þekkt þeim þjóðum, er byggja
niágrenni þess. Af því mætti ætla,
að reyfarar yrðu frekar til að
skrifa bral-1 um launhelgarr munka
þarlendra, en um siði opnari
öanda. Bóikinni til trausts skal þess
getið, að jafnan hafa mætir menn
lagt henni nokkurt lið, og nú síð-
ast Sigvaldi Hjálmarsson með þýð
ingu hennar, en hann er mjög
að engir tveir menn myndu sam-
mála um sannleiksgildi sama at-
riðis í bókinni og enginn þó teija
bókina ósanna með rótum. Fer
útgafandi ensku útgáfunnar, sem
jafnframt er frumútgáfa no-kkrum
orðum urn þetta atriði, en hann
lagði handritið í dóm tuttugu
manna og fékkst ekki saanmæli,
þótt enginn úr hópnum viidi kasta
ritinu 'fyrir borð sem hverri ann-
arri vitleysu og dikti.
Hrakningar og heiSarvegir ! A víðavangi
Hrakningar og heiðarvegir, 4.1 Ótal íslendingar eiga leið um
bindi. — Bókaúftgáfan Norðri þessar slóðir á hverju sumri, og , mennmgm hti.
1957.
Öræfin hafa heillað fslendinga
hafa margir heyrt slyssins getið.
Mun því ýmsum leika hugur á
að vita hið sannasta um þennan
frá því land byggðist og hetjusög- raunalega viðburð. Um leið er það
ur og hrakningafrásagnir verið fagnaðarefni, hve fnargt stuðlar
þeirra eftirlæti — enda bæði til nú að því, að slíkar hörmungar
gagns og gamans. Fleirum en mér gerast fátíðar. En jafnvel með þá
munu þykja sannar frásagnir af vissu í huga og í sól sumardags-
því tagi forvitnislegri og meira j ins vekur fyrirboðavísa Jóns bónda
spennandi en fiestar leynilögreglu- manni hroll:
Vonarskíman veiklast fer,
vindinn ímu hrollur sker,
kuldastím er kvíðvænt mér,
koldimm gríma að sjónum ber.
Læknisvitjun Péturs Jónssonar í
Leitarflugið
sögur og erlend æsirit. Þess vegna
hefir Norðri gert.vel að gefa út
þsnnan mikla sagnabálk og lei'kur
ekki á tveim tungum að prýðilega
tókst til, er 'þeir Pálmi rektor og
Jón Eyþórsson veðurfræðingur réð
ust til að velja efnið. Þess vegna Reynihlíð er nokkuð sérstæð - i
er hér um vel gert og merkilegt þessu safni. Hún lýsir því vel hvað
beimildarrit að ræða. Síðasta bind- menn hafa oft Iagt ótrúlegt erfiði
ið flytur engar langar frásagnir, á si'g við áð sækja lækni, lækn-
en yfir þrjátíu þætti. Hér verða arnir brugðið skjótt við og farið
aðeins nefndir þrír, sem hver um 1 „upp á líf og dauða“, en hesturinn
sig varpar skýru Ijósi á viðburði, ósjaldan orðið til að.rata, þegar
sem heita máttu hversdagslegir mennirnir 'hafa verið orðnir villtir.
fyrir fáum árum, en urðu áður En allt er gott ef endirinn allra
ósjaldan tildrög mikilla tíðinda og beztur verður, eins og þarna
| gerðist.
, Þofsteinn Jpsepsson rithöfundur i Erfiðar kaupstaðarferðir nefnist
sorgir. Saimt er eins og honum segjr fra Sporðsfeðgum. En það tveggja síðna frásaga éftir Bjarna
séu eitthvað bundnar hendur með gerðist í-des. 1892, að Jón Gunn- á Bollastöðum. Hún er lí'ka þjóð-
að skýra sum atriði til. fullnustu arsson bóndi í Sporði á Miðfjarðar- lífsmynd, sem fyrnd er að mestu.
og getur tvennt valdið, yf irlýst: hálsi og Jósep sonur hans, sem En merkust sakir þess að baki
vankunnátta hcfundar á enskri ■ þá yar 15 ára urðu úti við að hennar felst ótrúleg hetju- og sig-
tungu, en á þeirri tungu er bókin freísta að bjarga fé bónda. Munu ursa-ga niianns, sem fáa grunar hví-
þó hafa farið aðeins’ rétt hjá bæn- ^ líka ófærð hefir kaf'að áður en
um. Lík .þeirra fundust fyrst um . náð varð úr örbirgð á örgu fjalla-
vorið og sat faðirinn með svein- (koti til fornfrægs óðalsseturs.
inn í fanginu. ' Gunnar Árnason
HVAÐ SEM ÞESSU líður, þá
er Þriðjudagur Lobsang Rampa
maður, sem manni verður hlýtt
til að loktium lestri. Hann skrif
ar skemmtilega og lifandi uim
æsku sína og uppvöxt í tíbezku ótrúlegra þrekrauna.
klaustri, vígslur sínar, gleði og j
(Framhald á 8. síðu.
Ármann Kr. Einarsson:
,,Leitarflugið“. — Prent-
smiðja P. O. B. Akureyri.
Ármann Kr. Einarsson kennari
er mikilvirkur rithöfundur. Hann
hefir nú uim árabil skrifað 9 bæk-
ur fyrir börn og unglinga, sem
fjöll og hraun og firnindi, sveipað
í hálfgerðan töfrahjúp. Margt ger
ist og sumt óvenjuiegt. Og það er
hraði og fjör í frásögninni. En
auðvitað er það flugvélin, þetta
undratæki og þarfaþing, sem eyk-
ur á allan hraða og spenning og
greiðir allar götur. Með aðstoð
hafa orðið mjog vinsæ'lar. Og eftir j heimar finna þeir feiustað, „úti-
tekt hafa þær líka vakið i Noregi, legu., _ karlannai sem ekki þóttu
þar sem ein þeirra er þegar kom-, m mikils nytja fyrir sveitina og
Vökurím
Hjörtur Gíslason. Vökurím. —! Ef menn líta svo á, að þjóðinni
Akureyri. Prentverk Odds sé hollt og skylt að vera á verði
Björnssonar h.f. 1957. j um það, að ekki slitni að fullu
tengslin við fortíðina, þá má meðal
Þetta ©r fyrsta kvæðabók höf annars ekki gleymast sá þáttur,
undarins, en áður hefir komið út sem kvöldvakan hefir átt í fræða-
barnabók eftir hann. Nær 50 og menningarviðleitni íslenzkrar
. ^.......... ........ -0 kvæða er í bókinni, og fer fjærri alþýðu á liðnum öldum. Og við
in þar út, bæði á nýnorsku og hreppstjórinn átti erindi við. Og því að illa sé af stað farið, en lestur á kvæðinu „Vökurím“ kem-
ríkismáli. Og í ráði mun að allur fiugvélinni er það líka að þakka, ’ dálítið eru þau misjöfn að gæð- ur manni í hug að það ætti að
þessi bókaflokkur verði gefin þar g hægt er að bjarga kindinni um, en mörg góð. Isetja það og önnur áþekk kvæði
út.^Er þetta athyglisverð nýlunda. ^ gollu ur Svörtuskál. j Venjulega er mjög skýr hugsun'um forna þjóðhætti, ef til eru,
Armann Kr. Einarsson er jafn- þarna er efni gripjg ur við- í kvæðum .Hjartar, sjaldnast hálf- í námsbækur skólabarna, og láta
an fundvís á heillandi söguefni, ’ þurgum úagsins, því að skyggnst dulin meining, og kann sumum að læra þau utanað. Við nám þess
segir vel frá og velur sér frásagnar 1 er nþ um isk ’öræfi úr flugvél, Þykja það galli. En höfundurinn' konar kvæða með viðeigandi skýr
hátt, sem vekur forvitni og heldur | eftlr kln(ju,mj 0g margri Kollú er hreinn og beinn og blátt á- ingum, mundu börnin eigi síður
lesendanum við efnið. Frásögnjn þjargag frá hríðunum og hungur- fram, og dregur oft upp mjög skýr-‘ fá glögga og minnistæða lífsmynd
verður spennandi. En auðvitað má ,iauga a þann hált. Hér er því ai' myndif í fáum orðurn. Hann frá fortíðinni en við skoðun
þó vara sig á því, að allt lendi ekkert með óhkiíidiim, en vel hald hefir venjulega fyrir augum á-j minja-og þyggðasafna, sem nú er
efcki í ýkjum og öfgum, svo að lg á málunuan. ' | kveðið mark, sem hann miðar til, mjög í tizku og göðra gjalda vert.
efni og frásögn verði fjarstæðu-i j,ag gsr Qg ag vlrga vlg höf.,; hæfir oft vel. | En hvað sem þessu líður nú er
ikennt. En Á.K.E. gætir hér hófs míifar hanc pr pðlilpot Hann’ i Fyrsta kvæðið er samnefnt bók- áminnzt kvæði gott oe hefir í
og fer varlega. En efnisval hans ritar yfirleitt gott málj og sneiöir inni. Það er prýðisskýr frásögn af
er ismðugt, honum dettur margt hj(á blaguriS. og tæpitungumáli. lífi og starfi-fólksins á vetrar-
í hug, og frásögn öll er fjörug og j prýga lika þessa þok nokkr-1vökru 1 íslenzkum sveitabæ, eins og
heillar hugina. Þess vegna renna ar myndir eftir Ha'lldór Péturs- Þetta vökulíf var fyrir og eftir
V\<yi;Viu' linnp iif r\rí onu imil/íS lorn. .. + nUln,v> A4- THTnvi A rf nlrlrí nf+ii,
bækur hans út og eru mikið lesn-
ar.
Hin nýja bók Ármanns, „Leitar-
flugið", er í líkum stíl og fyrri
bækur hans. Hún er einskonar
framhald hinna fyrri bóka um
Árna í Hraunkoti, en þó sjálfstæð
heild fyrir sig. Öll umgerð sögunn
ar er íslenzik sveit og störfin þar,
son. Og allur er frágangur hennar
hinn simekklegasti.
Þessi bók Á.K.E. „Leitarflugið"
mun áreiðanlega fljúga út og inn
til fjölda barna og unglinga og
verða mikið lesin, efcki síður en
hinar fyrri bækur hans.
síðustu aldamót. Man ég ekki eftir
að hafa áður séð í bundnu máli
eins góða og nákvæma skyndilýs-
ingu af kvöldvökulííinu og þessa,
rauninni menningarsögulegt gildi.
„Róður“ er líka ágæt lýising af
afa höfundarins og samvinnu
þeirra frænda á fiskimiðum. Þar
er í fáum orðum miklu efni sam-
an þjappað, enda er það víðast
hvar einkenni höfixmdarins hve
gagnorður hann er. í „Söngva-
Snorri Sigfússon. kvöldvökunni.
sem höf. meitlar svo vel í nefndu ^ Borgu“ er skýrt frá rehnleikum,
kvæði. Hér er brugðið upp sann-1 sem ferðafélagar tveir, maður og
sögulli mynd af hinum mikla menn : hestur, verða varir við. Viðbrögð-
ingarfrömuði íslenzkrar alþýðu — j um hestsins er vel lýst í þessari
Opnum í
Seit verður:
Jerseykjólar,
prjónakjólar, pils
blússur og
kápur.
Nýtt og
afarfjölbreytt
úrval af
enskum og
hollenzkum
vetrarkápum.
ný|a deild
með fatnaði í verzlun okkar
í Austurstræti 10
3Mur
7
visu: . .
„Stirðnar Roði, stöðvast reiðin,
starir fákur, linusar átt,
hlustum nemur söngvaseiðinn,
sýpur hregg og frísar hátt.
Augun skima, eyrun kvika,
ákaft jaxlar bryðja mél.
. Beizlisfroða beggja vika
bræðir frerans köldu skel.“
]
: En þótt lýsing ytri fyrirbæra
virðist liin sterka hlið skáldsins,
dvelur það ekki alltaf við það við-
fangsefni. Meðal kvæða þess eru
allmörg kenndarijóð og önnur ýmis
legs efnis. „Liija“ er fallegt og
innilegt þakkarljóð og af svipuð-
um toga spunnið er „Hulda“,
„Minning" o. fl. „Munaðarleys-
ingi“ er vel gert kvæði en ekki
laust við napurleika. Svipað er
að segja um „Júdas“; endahnútur-
inn á því kvæði er nokkuð kulda-
legur en smellinn og kemur alveg
óvænt; svo er og um „Heitrof“:
Þar er skemmtilega leikið á les-
andann, þangað til síðasta orðið
kemur, eins og skollinn úr sauðar-
, leggnum. „Stökur“ nefnast sextán
lausavísur um ýmis ,efni. Ekki
kveður mikið að sumum þeirra,
' en innan um eru góðar stökur.
I Ekki skal öðru trúað en mörg-
um Eyfirðingi þyki vænt um vís-
urnar „Við Eyjafjörð", þessa hlýju
og fallegu lofgerð um sveitina
I þeirra:
Morgunblaðið virðist afarreitt
yfir að tilraun er gerð á Alþingi
til þess að sníða mestu ómenn-
ingareinkennin af kosningum á
kjördegi. Það vill Iiafa fx-elsi
fram eftir nóttu til að ráffast inn
í einkaíbiiðir fólks og bera það
an ýmsa xesalinga áleiðis á kjör
stað, sem ekki hafa viljað né
ætlað að kjósa. Það viU halda
uppteknum Iiætti, að skrá alla
inni í kjördeildunum, sem þang-
að koma áð kjósa. Og þa$ vill
hafa ffjálsar hendur til þess að
aka mörg hundruð bílum sí og
æ urn göturnar, undir ránfugls-
merki sínu, í þeirri von að tak-
ist að glepja fólk með ríkidæmi
sínu og bílamergð.
Já, Mbl. segir og meinar:
Ómenningin Iifi!
Fæddist mús
Það var líkast því að jóðsótt
gripi Mbl., og þess gamla ritstj.
(J.K.), þegar kosningalagafrum-
varpið kom fram á Aiþingi. Fólk
hélt almennt að nú hlytu róttæk-
ar og stórar breytingatillögur að
koma frarn við frumvarpið frá
Sjálfstæðismönnum.
Menn urðu því ekki lítið undr-
andi, þegar Kjörvar kom með þá
frétt í xitvarpinu, að allt sem
þeir fæddu i þeim efnuni, var
aðeins ein örsmá tillaga. Sú, að
kjörfundur stæði í 14 klukku-
tíma í stað þrettán!
Þaff má segja þarna, að þótt
menn hafi hugboð urn livaffan
vindurinn komi, þá er erfitt að
segja hvert hann fer.
Hvað er að óttast?
Hvað er það, sem Sjálfstæðis-
menn óttast við aff kosningalögin
breytast til batnaðar? Er það
það, að þeir verði að flýta sér
rneira að bera og draga vesalinga
á kjörstað, sem ekki vilja né
ætla að kjósa?
Halda þeir, að þeirra öruggu
kjósendur í stóru stofmuiinni
inni við Sundin verffi ekki búin
að kjósa fyrir lágnættið? Eða
búast þeir við að almenningur
geti ekki verið kominn inn fyrir .
útidyr kjörstaðar, áður en 13.
tími kjördagsins er liðinn?
Halda þeir, að erfiðara verffi
fyrir sig um njósnir og skrá-
setningar fyrir flokk sinn inni í
kjördeildunum heldur en áður?
Effa gera þeir ráð fyrir, að
merki þeirra, ránfuglimi, verði
áhrifaminni á götum borgarinn
ar?
Eitthvað fleira Iilýtur að angra
þá heldur en litla „músin“ hans
Jóns sýslumanns.
Jtanbæjarmenn
Eitt af því sem Mbl. og Vísir
hafa í fjölda ára lagt kapp á,
er að reyna að telja mönnum
. trú um að Framsóknarmenn
séu utanbæjarmenn í Reykjavík
og eigi ekki aff vera að skipta
sér af málefnum Reykjavíkur.
En óhægt er um vik í þessu efni
nú síðai'i árin. M.a. er liinn ske-
leggi og ötuli bæjarfulltrúi
Framsóknarmanna, er borinn og
bai'nfæddur Reykvíkingur. —
Hann er sonur vii'ðulegs, gam-
als Reykvíkings, sem jafnan
hefir notið mikils trausts langt
’ inn í raðir Sjálfstæðisflokksins.
Þetta vopn Mbl. og Vísis er
að vei-ða alveg litlaust og fjölda
rnargir þeirra flokksmanna
skammast sín fyrir slíkan vopna
burð, svo að búast má við að
vopniff verði úr þessu lagt á
hilluna. En hvað kenxur þá í
staðinn? Kári.
„Fagurvaxinn gróður glampar,
glitrar dögg á blómahvarmi,
tíbrá móti himni hampar
Hrísey litlu á bláum armi.
Hvílir jörð í blómabaði,
blundar drótt í koti og höllum
allt frá Kaldbaks konungs-hlaði
að Kristnesi og Möðruvöllum.
Eyjafjörður er og verður
ævintýrið gulli skyggða,
enda bezt af Guði gerður
gimsteinn allra landsins
byggða.“
Jakob Kristinsson