Tíminn - 06.02.1958, Síða 6
6
T í M I N N, fimmtudaginn 6. febrúar 1958.
Útgefandl: Framtoknarflolclnirtak
Rítstjórar: Haukur Snorrason, Þórarinn Þórtnam - ak
Skrifstofur í Edduhúsinu vi'ð Undarftt*
Símar: 18300, 18301, 18302, 18303, 1U*>
(ritstjórn og blaðamenn).
Auglýsingasími 19523. Afgreiðslustml 1***'
Prentsmiðjan Edda hf
I
í
|
Heimilisdeilur og þingrofskrafa
í MORGUNBLAÐINU er
lýi hamraö á því ctag eftir
dag, að í bæjarstjórnarkosn-
ingunum, sem fóru fram
fyrra sunnudag, hafi ekki
verið kosið um bæjarmál
fýrst og fremst, a.m.k. ekki
í Reykjavík, — heldur hafi
kosningarnar snúist aðallega
um landsmálin og afstöðuna
tii ríkisstjómarinnar. Úrslit
in sýni því, að ríkisstjórnin
sé að missa fylgi og beri
honni þvi að segja af sér og
efna til nýrra kosninga.
t»essi túlkun Mbl. á kosn-
iiigaúrslitunum á sér vafa-
laust nokkrar rætur í heim-
ilisástandinu hjá Sjálfstæðis
mönnum í Reykjavík. Meiri-
hlutinn í flokksráði Sjálf-
stæöismanna er fylgj andi
Bjarna Benediktssyni. sem
eftirmanni Ólafs Thors, en
óttast mjög samkeppni af
hálfu Gunnars Thoroddsens.
Þessi hluti flokksráðsins vill
ekki fyrir neina muni láta
þakka Gunnari Thoroddsen
sigur Sjálfstæðisflokksins í
Reykjavik. Til að hindra
það, er nú hamrað á því dag
eftir dag í Mbl., að bæjar-
stjórnarkosningarnar hafi
ekki snúist um bæjarmálin,
þar sem Gunnar hafði for-
ustu, heldur um landsmálin,
þar sem Bjarni hefur haft
aðalíorustu að undanförnu.
Til að fylgja þessum áróðri
sem bezt eftir, munu nú vera
uppi ráðagerðir um það, að
Sjálfstæðisflokkurinn flytji
á Alþingi vantrauststillögu á
stjórnina og heimti þingrof
og kosningar.
ÞAÐ er augljóst öllum
þeim, sem nokkuð íhuga
þessi mál, hve fjarstæð
þessí krafa er. Hvorki hér né
annars staðar hefur það áð-
ur gerzt, að krafa um stiórn
arSkipti sé byggð á úrslitum,
sem orðið hafa i bæjar-
stjórnarkosningum. En jafn
vel þótt það væri venja að
byg'gj a slikar kröfur á úrslit
um sveitar- og bæjarstjórn-
arkosninga, ætti það alls
ekki við hér. Úrslit sveitar-
og bæj arstj órnarkosning-
anna benda nefnilega ekki
til þess, að stjórnarandstað-
an myndi auka þingfylgi
sitt, þótt gengið yrði til þing
kosninga nú. Þá sýna úr-
slitin, að forustuflokkur
stjórnarinnar bætti nær
hvarvetna fylgi sitt og þar
sem stjórnarflokkarnir
höfðu sameiginleg framboð,
voru úrslitin þeim yfirleitt
hagstæð. Af þessu verður
því síður en svo dregin sú
ályktun, að úrslitin leiði í
ljós fylgisleysi stjórnarinnar.
Því betur, sem menn íhuga
þetta mál, því augljósari
hlýtur mönnum að verða,
hve fjarstætt það er að
byggja kröfu um stjórnar-
skipti og þingrof á úrslitum
bæ j arstj órnarkosninganna.
SÚ TILRAUN Bjarna
Benediktssonar að reyna
með þessum hætti að eigna
sér sigur Sjálfstæðisflokks-
ins í Reykjavík, er því meira
en misheppnuð. Með því er
hinsvegar síður en svo sagt,
að Gunnar Thoroddsen sé
sigurvegarinn, þótt á vissan
hátt sé það nær réttu lagi.
Hinn raunverulegi sigurveg-
ari eru gulu sögurnar. Með
því að beita þeim sem aðal-
vopni sínu í kosningabar-
áttunni, tókst Sjálfstæðisfl.
að vinna verulegan stundar-
sigur.
Pramtíðin mun hinsvegar
sanna hér eins og oftar, að
skamma stund er hönd höggi
feginn. Sj álf stæðisf lokkur-
inn hefir hér orðið ber að
því að taka sér starfshætti
nazista til fyrirmyndar. Þeg-
ar þjóðin hefur áttað sig á
þessum starfsháttum til fulls
mun ekki veröa neitt sigur-
bros á vörum ílialdsforingj-
anna.
SjálfstæSismenn og verkalýSsf élögin
MORGUNBLAÐIÐ reyn-
ir að fræða lesendur sína á
því í gær, að Framsóknar-
flokSfcurinn sé í bandalagi
gegn Alþýðuflckknum, þar
siém hami vájiji ekki efJa
Sjálfstæðismenn til forustu
í verkalýðsfélögunum!
SMIkum öfugmælum er ó-
þarft að svara mörgum orð-
um. Þáð er vissulega ekki af
áhuga fyrir Alþýðuflokkn-
um, að Sjálfstæðismenn
reyna nú að brjótast til valda
í ýnmim verkalýðsfélögum.
Það er eingöngu gert til að
efla Sjálfstæðisflokkinn og
gefa honum aðstöðu til að
misnota verkalýðishreyfing-
una í valdabraski sínu, eins
og hann hefir reyntst svo
augljóslega að undanförnu.
Þalkkimar yrðu svo þær, ef
Sjálfistæðisfl. fengi völdin, að
hann myndi byrja á því, að
banna kanphækkanir og af
nema verlcfallsréttinn. Það
g'úta menn bezt cfemt af
þeirri velþóknun, sem Sjálf
stæðisflokkurinn lýsti á
valdatöku Hitlers fyrir 25
árum.
Þeim verkalýðssinnum fer
líka stöðugt fjölgandi, sem
gera sér það ljóst, að þeir
eiga minni samleið með Sjálf
stæðisflokknum en nokkr-
um öörum flokki í verkalýðs-
samtökunum. Það er álíka
óviturlegt að efla Sjálfstæð
isflokkinn innan verkalýðs-
hreyfmgarinnar og það var
heimskulegt af þýzkum
kommúnistum að hjálpa
Hitler meðan hann var að
reyna að brjótast til valda.
Fyrir Alþýöuflokkinn er
áreiðanlega heppilegt nú
sem fyrr að áhrif Sjálfstæðis
flokksins séu sem minnst í
verkalýðshreyfingunni. Því
er siður en svo verið að
vinna giegn Aílþýðuifllokkn-
um, þegar unnið er gegn
auknum áhrifum Sjálfstæðis
flokksins þar.
ERLENT YFIRLIT
Fundi æðstu manna eykst fylgi
Undirbúningur hans ver'ður sennilega hafinn fljótl. eftir diplómatiskum leiðum
FLESTAR horfur í alþjóða-
málum virðast nú benda til þess,
að fil þess muni koma fyrr en
síðar að haldinn verði fundur
æðstu manna nokkurra ríkja til
að ræða möguleika á bættri sam-
búð þjóða og takmörkun á víg-
búnaði. Hitt er hins vegar ósýnt
enn, hvenær slíkur fundur verður
haldinn, hver dagskrá hans verð-
ur og hve mörg ríki munu standa
að honum.
í nóvember síðastl. var því spáð
hér í erlenda yfirlitinu, að slíkur
fundur vrði lialdinn á árinu 1959,
þar sem almenningsálitið í heim-
inurn mvndi snúast á þá sveif, að
slík tilraun yrði gerð til þess að
reyna að ná samkomulagi um bætta
sambúð og afvopnun. Atburðir
seinustu vikna virðast hins vegar
benda til þess, að þróun verði
hraðari í þessum efnum en hægt
var að sjá fyrir í nóvember. Vel
getur því svo farið.. að slíkur íund-
ur verði haldinn á komandi sumri
og sennilega ekki siðar en næsta
haust. Eitthvað nýtt og sérstakt
þarf að koma fyrir, ef sú spá ræt-
ist ekki. Það er a. m. k. álit flestra
þeirra blaðamanna, sem hafa íút-
að um þetta mál undanfarið.
Frá fundi æðsfu manna í Genf 1955. Á myndinni sjást, talið frá vinstri,
Bulganin, Eisenhower, Foure og Eden.
ÞAÐ ERU Rússar, sem hafa
átt frumkvæðið að því, að efnt
yrði til slíks fundar. Ákveðnar til-
lögur báru þeir hins vegar ekki
fram um þetta fyrr en í bréfi því,
scm Búlganin' skrifaði forsætisráð-
herrum Atlantshafsbandalagsríkj-
anna rétt fyrir fund þeirra í
París í desember. f bréfum
þeim, sem Búlganin skrifaði ráð-
herrunum aftur rétt eftir áramót-
in, lagði hann til, að slíkur fund-
með sömu ríki og tóku þátt í Genf-
arfundinum 1955, eða Bandaríkin,
Sovéfríkin, Frakkland og Bret-
land. Það getur orðið erfitt að
finna hér meðalveg. í þriðja iagi
munu svo vesturveldin telja nauð-
synlegt að fá fyrir fundinn ein-
hverja tryggingu þess, að hann
verði ekki árangurslaus með öllu
og verði því ekki til að auka að
nýju vonleysi og viðsjár.
í SEINUSTU bréfum, sem
Búlganin hefir skrifað Eisenhow-
er, hafnar hann tillögunni um sér-
stakan utanríkisráðherrafund til
að undirbúa fund æðstu manna,
en fellst hinsvegar á, að hann
verði undirbúinn eftir venjuleg-
um diplomatiskum leiðum. Aí því
ætti þessi undirbúningur að geta
gengið nokkuð greiðlega. Rétt er’
að vænta þess bezta, og háfá já-
kvæð viðhorf til allra tillagna, en
úr vöku sinni mega menn þó ekki
draga fyrr en raunhæfur árangur
er fenginn. Sú er t.d. afstaða Svía,.
sem auka nú enn framlög til land-
varnanna. Þ.Þ.
ATHUGASEMD
Að gefnu tilefni vil ég leyfa
mér að biðja um birtingu á
eftirfarandi:
Eins og sjá má í hagskýnslum
frá öllum löndum núna um áramót
in, hafa örfáar vörutegundir hækk
að mjcg veruiega síðari hluta árs
ur yrði haldinn innan tveggja til
þriggja inánaða.
Af hálfu Bandaríkjastjórnar hef-
ir verið allmikil andstaða gegn
slíkum fundi og hann talinn von-
lítið fyrirtæki. Það kom hinsvegar
ljóst fram á forsætisráðherrafundi
Atlantshafsbandalagsins,. að sú
stefna átti yfirgnæfandi fylgi, að
slíkum fundi yrði ekki hafnað, en
hinsvegar yrði lögð áherzla á að
undirbúa hann vel, svo að frekar
mætti vænta árangurs af honum,
t.d. með sérstökum fundi utan-
ríkisráðherra, en að öðru leyti
eftir venjulegum diplomatískum
leiðum. Síðan hefir komið í ljós,
að þessi stefna. á miklu fylgi að
fagna meðal almennings í Vestur-
Evrópu og einnig í Bandaríkjun-
um.
Ástæðan til þess, að þjóðir V,-
Evrópu eru fylgjandi slíkum fundi,
er ekki fyrst og fremst sú, að
menn séu mjög bjartsýnir á frið-
arvilja forustumanna Sovétríkj-
anna. Það bvkir hins vegar rétt að
láta ganga úr skugga um, hvort
þeir méina friðartal sitt alvarlega
eða ekki og gefa Rússum ekki
tækifæri til að segja að sleg-
ið hafi verið á framrétta hönd
þeirra. Það þykir einnig rétt að
sýna enn meiri samkomulagsvilja
en Rússar, með því að falfast á
tillögu þeirra um fund æðstu
manna, þótt þeir hafi á sama tíma
neitað þátttöku í afvopnunar-
nefnd S.Þ.
ÞÓTT þannig só orðið óbeint
samkomnlag um það, að slíkur
fundur verði haldinn, er enn eftir
að jafna ýms ágreiningsatriði í
sambandi við undirbúning hans,
svo að ekki verður sagt á þessu
stigi, hvað lengi það getur dreg-
izt að halda hann. í fyrsta lagi er
eftir að ná samkomulagi um dag-
skrá hans og kennir þar mjög ó-
líkra tillagna. í öðru lagi er eflir
að ná samkomulagi um, hve mörg
ríki skuli taka þátt í honum. Rúss-
ar leggja til, að öll ríki Atlants-
hafsbandalagsins og Varsjárbanda-
lagsins taki þátt í honum, ásamt
no'kkrum hlutlausum ríkjum, eða
28 ríki alls. Vesturveldin munu
aldrei fallast á þetta, þar sem í
þessu felst m.a. viðurkenning á
stjórn Austurrikis. Helzt myndu
vesturveldin vilja boða fundinn
virðist mega ráða, að senn verði
hafizt handa um undirbúning fund
arins á þeim grundvelli, þar sem
það er einnig í samræmi við til-
lögur forsætisráðherrafundar At-
lantshaf sbandalagsríkj anna.
Það mun áreiðanlega velta mjög
á Rússum, hve vel þessi undirbún-
ingur gengur, en þag fer eftir
honum hvenær fundurinn verður
haldinn. Ef Rússar hafa raunveru-
legan áhuga fyrir slíkum fundi og
hafa eitthvað nýtt fram að færa,
ins, sem leið, þar á meðal olíur
til smjöriíkiagérðar.
StmjöiLÍIikiiíVerkismiðjurtnar haifa
undanfarin ár keypt mestan hlUta
hráefna sinna frá Evrópu, en nú
einnig veruiegt magn frá USA.
Næg hráefni eru nú komin til
landsins og hafa þau verið greidd
og nýjir verðútreikningar, lagðir
fyrir verðlagisiskriÉstofuna.
Reykjavík 5. febrúar 1958.
Fh. Smjörlíkisverksrniðjanna,
Ragnar Jónsson.
VAÐSTOmN
Kvöldvaka Ferðafélagsins.
„Ferðafélag ísl. er menning-
arfélag, og á skilið hvers manns
virðingu. Það hefir unnið þarft
og gott verk, kynnt landið sum-
ar og vetur, og greitt á margan
liátt fyrir þeim, sem viija sjá
og sjálfir kynnast því. Og sam-
komur þær sem það heldur hafa
á sér menningarsnið. (En fyrir
byggja ætti óþarfa troðnig við
inngang og fatageymslu í sam-
komuhúsinu).
í gærkvcldi var ein slík sam-
koma Ferðafélagsins haldin fyr
ir troðfullu húsi. Var hún all-
sérstæð og mun seint gleymast
sem hana sóttu. Þar voru sýnd
ar tvær kvikmyndir, sem fáir
múnu hafa áður séð. Hin fyrri
var af uppgreftrinum í Skál
holti og hátíðinni þar 1956. Var
sú mynd hin fróölegasta á ýms
ati hátt. En þó er líklegt, að
menn hafi einkum veitt eftir
tekt hinni kvikmyndinni, sem
þarna var sýnd í fyrsa sinn. Hún
var um Ásgrím Jóusson list-
málara og list hans, — tekin í
sambandi við áttræðisafmæli
hans.
Á undan þeii-ri mynd flutti
Björn Th. Björnsson listfr. er-
indi um Ásgrím Jónsson, er
hann nefndi „Nestor isienzkra
listmálara“, og skýrði að nokkru
list lians- Og svo kom myndin
sjálf. Fyrst er brugðið upp
mynd af vinnustofu Ásgríms,
þar sem hann er að starfi, þá
sýnd listaverk hans á sýning
unni i Listasafninu, sem haldin
var honimi til heiðurs á átt-
ræðis afmælinu. Óg að lokum
má sjá listamanninn að. starfi
úti í sjáifri náttúrunni, þar sem
hann sitirr á mosató og festit
á pappír litfegurð og lögun Víf
ilfells. Inn í myndina er flétt
uð stutt frásögn Ásgríms sjálfs
um viðhorf hans til listarinnar
og landsins.“ i
Mcrkar heimildir.
„Báðar þessar kvikmyndir
hefir Ósvaldur Knudsen gert,
en dr. Kristján Eldjiárn skýrit
þær méð nökkrum snjöllum
setningum. Báðir eiga þakkir
skilið. Myndirnar túlka sögu-
leg augnahlik, er seinni tí.mum
mun þykja mikilsvirði að hafa
ljóslifandi fyrir augum.
Myndin af Ásgrími Jónssyni
verður stórmerk heimild um
þennan sérstæða og stórbrotna
snilíing og brautryðjanda, sem
fyrstur kl. myndiástarmanna
gerði þá listgrein að æfistarfi,
og vakti þjóðina til meðvitund
ar um tign og fegurð landsins.
í gærkvöMi var auðfuhdið a'ð
kvikmyndin um hinn áldna lista
mann vaiktá óskipta athygli
mannfjöldans.
Vil ég með þessum fáu lín
um færa Ferðafélagi íslands
innilegt bakldæti fyrir þessa
ágætu kvöldvöku.
5.2 1958. —Gestur.