Tíminn - 08.02.1958, Blaðsíða 7

T í MIN N, laugardagínn 8. febrúar 1958.
5!
I. grein
Marteinn Björnsson, verkfræðingur:
Um byggingamál á Norðurlöndum
Á tímabilinu 9. nóvember til 3. desember síðast liSinn
voru 6 íslendingar í kynnisför um Noreg, Svíþjóð og Dan-
mörku. Viðfangsefnið var að kynna sér byggingamál þessara
landa, og bera saman við aðstæður og þarfir okkar hér heim.
Almennra gagna um slík mál er vitaskuld alltaf hægt að
safna og fá send með pósti, en raunhæfur samanburður
verður ekki gerður, né dómur á lagður, án þess að sjá og
þreifa á, og afla umsagnar þeirra sambanda, sem hver og
einn kann að hafa í framandi landi, um reynslu hlutanna
og notagildi, og þess vegna var för þessi farin.
F>tít mlg, sera var einn sexmenn Húsaleiga Norðmanna er lág,
inganna sem fóru, var ferð þessi talin um % af launum manna, en
hin ánægjulegasta og nytsöm til ekki mun þá alltaf gert ráð fyrir
að draga saman heildarmynd af miklu húsrými. Þetta er vegna
þessum hlutum, og fylla í eyðurn- hinna löngu lána, og að ríkið
ar, þar sem eldri bréfaskriftir styrkir stundum byg'gingar með
liöfðu verið ónákvæmar. um 14 til 16% af byggingarverði,
Sem eðlilegt er var fátt af því með gi’eiðslufríu láni, unz aðrar
sem við sáuni raunveruleg nýjung, ákvarðanir verða teknar. Nokkuð
enda setja Norðurlandabúar ekki kemur til lægri kostnaður á timbri.
Ijós sitt undir mæliker, en eru Vegna lægri vinnuafkasta er
margorðir um framkvæmdir sín- meiri grundvöllur fyrir stórar
ar. Því má ekki búast við að þær vinnuvélar enda notaðar óspark
skoðanir sem ég kann að koma Einangrun húsa er góð hvað
fram mcð hér séu nýjar hvað rni'g timburhús snertir, með k-gildi
snertir, og þeir sem muna fyrir- 'niður í 0,2, sem er mikið betra
Iestra mína um byggingamál í cn hér þekkist. Hér hefir svo há
sumar munu kannast við þær. En cinangrun mætt nokkurri mót-
væntanlega verða þeir einhvers stöðu frá aðilum sem telja að
fróðari um hvernig á þeim stend- hætta sé á að döggvi inni í svo
ur. jþykkri einangrun, og kunni það
Hér mun ég fyrst í fáum drátt-;að' valda skemmdum.
um gera grein fyrir byggingahátt- í Þessa skoðun þekktu Norðmenn
um þessara þriggj landa eins ogjgjörla og hafa haft hana til at-

, ■ •' - - y yyí

Þriggja hæða hús með regnkápu úr aluminíum, sennilega
minnir þaö dálítiö á bárujárn.
þeir eru í dag, síðan ræða almenn-
ari hliðar, svo sem Skipulag bygg-
ingarmála og teikningar, háhús,
lághús og lóðir, og síðast saman-
burð byggingakostnaðar.
Noregur
í Noregi er meginþorri íbúðar-
Imsnæðis ein- og tvibýlishús, og
um margt svipað og hjá okkur.
Baunveruiega getum við víst lært
meira af þeim en Iiinum Norður-
landaþjóðunum. Næstir í röðinni
inunu vera Finnar, sem um margt
munu vera á svipaðri línu. Hér
breytir engu þó að um 70% af
húsum Norðmanna séu úr timbri,
en að meginhluta úr steinsteypu
hugunar í sambandi við tilraunir
sínar. Þeir kváðust ekki hafa orð-
ið þessa varir. Ég er Norðmönnum
sammála hvað þetta snertir.
SHk einangrun, sem einangrun
Norðmanna, er fjárhagslega heil-
brigð, ef einangrað er með stein-
ull, og því sjálfsögð. Kæmi það
hinsvegar í Ijós, þrátt fyrir til-
raunir Norðmanna, að eitthvað
væri hæft í þessu hætlutali, tel
ég að fyrst eigi að leysa þann
vanda^ sem virðist ekki erfitt, áð-
Undir klæðningunni kom svo
pappi á nokkuð þéttum 1-istum.
Þessi pappi þarf að vera vind- og
veðurheldur, en ekki gufuþéttur,
og töldu Norðmenn að þeir hefðu
aðcins eina tegund af pappa sem
uppfyllti þes:si skilyrði, ísbjörn-
pap, og gæfi hann ágæta raun.
Þessi frágangur er ckki heimill
samfcvæmt byggingasamþykktum
hjá okkur, en virðist ekkert við
ur en að annars fjárhagslega heil- hann að athuga ef rétt er frá
brigð einangrunarþykkt er for-
dæmd.
Megin nýjung Norðmanna kem-
ur fram við fjölbýlisblokkir, og
hjá okkur. Efnið ræður ekld eitt byggist á því að steypa nokkra
sér þeim línum sem leggja verð-yaa berandi innveggi og loftaplöt-
ur um íbúðamál. Það er misskiln- ur> en n°ta síðan létta útveggi,
ingur að ekki sé hægt að lempa sem byrgja inni burðaruppistöð-
það til hverju sinni eftir þörfum. una- Þessi aðferð hefii- verið fjár-
Og ef rétt er með farið er stein- kagslega heilbrigð um langt skeið,
steypa öllu þjálla efni í uppistöðu Þó að hún hafi verið notuð fremur
byggingar en timbur. Meginlinan lítið þangað til nú á síðustu ár-
ákvarðast jafnan af húsnæðisþörf um- Eg minnti'st á hana í útvarps-
hvers staðar, og húsnæðísgæðum fyrirlestrum mínum í surnar og
og stærð sem öskað kann að vera Þa möguleika sem hún býr yfir.
eftir. Burðaruppistaðaín getur verið
Á' Óslóarsvæðinu, og nokkru steyPt á staðnum, sem yrði ódýr-
víðar i Víkinni, reyna Norðmenn a®t kjá okkur, eða verið byggð u»p
nú að innfæra fjölbýiisblokkir,
sem raunverulega eru í hálfopin-
foeiTÍ eign. Handhafi ibúðar leggur
aðeins fram 6. tit 10% af stofn-
'kostnaði, og eign bans verður
ekki meiri -talin í krónufjölda og
því háð verðfellingu.
Annar kostnaður er greiddur
með opinberum og hálfopinberum
lánum og framlögum, sem greið-
-ast niður með húsaleigunni á áætl
uðum húsaldri, sem hjá Norð-
inönnum <er um 100 ár fyrir stein-
hús og 75 ár fyrir timburhús. Norð
rnenn óska eftir að spara timbur
vegna útflutnings, og nokkuð
vegna þess mun lánatíma timbur-
húsa haldið nokkuð I'ægra en
Bteinhúsa.
Flestar af þessum íbúðablokk-
am eru byggðar í sniði samvinnu-
foygginga og verða að mestu, þeg-
ar lán hafa verið greidd, eign
foyggingafélagsins. Þó eru þau ó-
seljanleg og því fé sem félagið
kann að fá f hendur, vegna leigu
amfram tilkostnað, má aðeins
verja til frekari byggrngarfram-
kvæmda. Hús af öðrum gerðum
en fjölbýlisblokkum geta nú einn-
ig’ fallið undir þetta fyrirkomulag,
eftir nokkuö öðrum reglum og
eign-aidilutföllum. Ókunnugt er
mér um hvaða kvaðir eru á söl'u
slkra húsa, eða hvort þau eru í
eðli sínu seljanleg. Þetta fyrn--
komulag mun , ekki ná til íbúðar-
húsa í sveitum, nema þurrabúðar-
búsa með lóð.
mcð einhverjum af hinum ann
ars þekktu höggsteypuaðferðum,
eða blendingi af hvort tveggja.
Alla þessa möguleika sáurn við í
útfærslu hjá Norðmönmun, og
reynd-ar einnig 1 hinum Norður-
löndunum öllum. Hjá okkur
mundi fjárhagur ráða hver af að-
ferðunum myndi notuð.
Hinum léttu útveggjum má yfir-
leitt skipta í tvo flokka.
1. Útveggir með timhurgrind
berandi frá plötu til plötu, og þá
klæddir utan með timbri í ýmsum
útfærslum, sk-ífuim af ýmsu-m gerð
um, ineðal annars asbestskifum.
Klæðningu úr heilum asbestplöt-
um sá ég hvergi, og var sagt að
ekki væri talið nothæft vegna
sprunguhættu og raka.
llí*
gengið.
Einangrun með þessari útfærslu
var venjulegas-t steinull 10 til 15
bæta um, þar sem burður hússins
og stífleiki er óháður hvort
-tveggja máttarviðum og ktæðn-
i-ngu, og því ekki meiri aðgerð en
að skipta um glugga.
2. Önnur meginaðferð með í-
setta útveggi er að nota múrplötiur
af höggsteypugerð, eða léttsteypu.
Múrpl'öturnar má einangra svipað
og áður er lýst. Þær virðast duga
vel hvar sem er í landinu, en
lítið notaðar af fjárhagsástæðum.
Af Iéttsteypuplötum sáum við
tvær skyldar gerðir af frauðsteypu
plötum, yton og siporex, og munu
ekki fleiri gerðir taldar nothæfar
sentimetra þykk cftir ástæðum. - NoregL Plötur þær eða btokkir
Væri pappi-nn utan emangrunar- • • — - ’
gufuþéttur bar á hrími innaná
pappanum, og væri innr
einangrunarveggjarins auk þess ó-
-þétt -gegn gufu gat myndast ís-
ing in-naná pappanum, en ekki
gekk -hún inn í einangrunina, sem
að öðru leyti hélt sér þurr.
Væri settur gufuþéttur pappi
sem veggirni-r voru gerðir úr,
'Ufw'ð''voru oftast Emdar saman með þar
i’a yr í til gerðu steinlími. Hægt er einnig
að múra þær s-aman á venjuleg-
an hátt. Útveg-gir úr slíku efni
eru oftast múraðir að utau með
sérstöku þunn-u múrlagi, sem tal'ið
er að vera vatnshrindandi. Reynsla
á hæfni þess er ennþ'á lítil. Þess-
innaná steinullina, og það gerðu ar fi-augsteypugerðir virðast ekki
þeir jafnan, þá bar lworki á ís- þola veðrun annars staðar í Nor-
ingu nc hrími og einangrunin pa ggj f Víkinni'.
öll vel þurr. Innaná kom svo, Einangrunar-hæfni þessara efn-a
klæðning ú reinhverju efni sem
mjög oft var gipsonit. Þessa klæðn
ingu vönduðu Norðmcnn mikið
er ekki sérlega góð, dálítið brey-ti-
leg eftir gerðum, og fyrir 25 sm
vegg er k-gildið um 0,6 til 0,7,
miður en bér er gert, og hygg ég 0g ekki talið rétt vegna kostn-
ekki að það sé meðmælavert.
Hvað útveggi af þessari gerð
snertir á timburklæðningin hug
minn allan. Við höfum nær tveggja
alda reynslu fyrir því að slík
klæðning, oft með ófullkominni
rakavörn, hefir fullkomið veðrun-
arþol við okkar aðstæður. Máttar-
viðir bera hér aðeins frá plötu
til plötu, en þurfa að fúaverjast,
hvað Norðmenn þó sjaldnast gera.
El’ ekki er fallið í þá freistni að
hylja klæðninguna með báru-
járni, múr eða pappa, getur hún
tæpast fúnað, nema að smit eða
raki komi innan að'. Færi svo að
bilun kæmi fram er auðvelt að

Tveggja hæða hús í byggíngu, meS
af frauðsfeypugerð.
léttum útveggjum
aðar að gera veggina þykkri. Þetta
tel ég að sé oflítil einangrun fyrir
okkur, og virðist að hún muni
nást bæði með vikur og gjallsleypu
veggjum, sennilega með minni
tilkostnaöi.
Þriðja gerðin af Iéttsteypu, sem
við sjáum hjá Norðmönnum, var
einskonar gjallsteypa úr þar til
gerðu Ieirgjalli límd-u saman með
sementi, og múrhúðuð á báðum
hiiðum frá verksmiðju. Það nefnd-
ist leka. Einangrunarhæfni þess
er öllu lólegri en frauðsteypunn-
ar, og virðist mjög svipað x með-
föi-um og vikurplötur.
Ekki höfðu Norðmenn tekið
upp þá aðferð, sem þekkt er lijá
Dönum, en það er að loftræsa
undir múrhúðun á svona plötum.
Þeir töldu að múrinn á svona plöt-
um stæði sig vel, enda notuðu þeir
hvorki fraúðsteypu né leka ann-
ars staðar en í Víkinni og ná-
grenni. Á því svæði sést sjaldnar
veðrun í múrlagi og múrsteini en
víðasthvar annars staðar á Norð-
urlöndum.
Vestanfjalls töldu ‘Norðmenn
ekki rétt að byggja úr öðru en
timbri og steinsteypu. Múrsteinn
þyldi þar illa veðrun og þyrfti
-að múrbúðast kröftuglega. Steypa
hjá Norðmönnum er yfi-rleitt
sterkari en hjá okkur og má vera
(Framhald á 8. síðu).
Á víðavangi
Ný hrakfalíasaga
Þorvaldar Garðars
Það stafaði að vissu leyti a?
lieimilisástæðum í Sjálf
stæðisflokknum, að Magnúsi Ást-
marssyni var boðin samvinna i
bæjarstjórninni. Bjarni P.enc-
diktsson Iagði á það meginkapp
að Þorvaldur Garðar yrði
fjórði Sjálfstæðismaðurinn í bæj
arráðinu, en það hefði þýtt, i\ó
fylgismenn Bjarna voru þá orðu
ir þar í meirihluta. Gunnar Tho.
oddsen sá því ekki annað ráð til
að losna við Þorvald úr hæjar•
ráðinu en að bjóða Magmisi þar
fjórða sæti Sjálfstæðisflokksius.
Þetta þótti Ólafi Thors klóklega
gert og varð Bjarni því að draga
Þorvald til baka, þegar Magnús
gleypti agnið.
Bjarni var samt ekki af baki
dottinn, þótt þessi leið misheppu
aðist til að koma Þorvaldi Garð-
ari í bæjarráðið. Þar hefir undaa
farið átt sæti fyrir Sjálfstæðis
flokkinn Guðniundur H. Guð-
mundsson. Seta lians þar hefir
verið réttlætt ineð því, að hanft
væri fulltrúi iðnaðarins. Bjarni
fékk því nú framgengt, að Guð-
mundur var látinn víkja, og liugð-
ist aff koma Þorvaldi í stað haus.
Gunnar Thoroddsen svaraði
þessu með nýju lierbragði. Hann
hefir áður verið varamaður í bæj
arráði, en gerði nú kröfu til þess
að vera kosinn aðalmaður í staif
Gúðnuindar H. Gegn -þessu
treysti Bjarni sér ekki að rísa.
Þannig mistókst það alveg hjá
Bjarna að koma Þorvaldi j bæj-
arráðið og er þetta ekki ,í fyrsta
sinn í hinni sérkennilegu stjórn-
málasögu Þorvaldar, að. jionuni
er sýnd veiðin, en ekki gefin.
Meðal Sjálfstæðismaníia ér nú
nokkur urgur yfir því, að Magn
ús skyldi kjósa Gunnar sem borg
arstjóra, en það mun stafa af
því, að Magnús misskildi sam-
komulagið og gerði meira en ætl
ast var til af lionum. Sjálfstæðis-
mönnum finnst, að Magnús hafi
með því að kjósa Gunnar, sý'.it
svo niikla þjónustusemi vif
Sjálfstæðisflokkiun, að þeii' hafi
niinna gagn af honum eftir eu
áður.
i-fi I.
Dugnaður Gunnars
Hugur Bjarna BenediktSsonar
til Gunnars Thoroddsen kémur
nú stöðugt belur og betiír í ljós.
Tíminn birti nýlega sniáklaúsu í
víðavangnuni, þar er sagt var
því, að ónefndur Sjálfstæðismað-
ur liefði látið ósvarað þeirri
spurningu, Iivort Gunnar væri
ekki duglegur borgarstjóri.
Bjai-ni cr ekki vanur að endur-
prenta ófalsaðar klausur úr Tím-
anum, en nú bregður svo við að
Iiaun birtir þessa klausu óbreytta
í Stakstcinum sínum. Með því vill
Bjarni bersýnilcga komá á fram
færi þeirri skoðun, að það sé
rétt af Sjálfstæðismönnum að
þcgja við, þegar spurt er um,
hvort Gunnar sé ekki duglegur
borgarstjóri!
Kommúnistaskrif Mbl.
Ritstjórar Mbl. rembast nú við
aS skrifa um, Iive mikið Sjálf-
slæðismenn séu andvígir komm-
únistum. Þau skrif munu þó revn
ast gagnslítil, því að staðreynd-'
irnai' afsanna þau svo gersam-
lega. Foringjar Sjálfstæðisflokks-
ins lijálpuðu kommúnistum til
valda í verkalýðsfélögunum á sín
um tíma. Foringjar Sjálfstæðis-
flokksins rufu samstarf við Fram
sóknarflokkinn 1942 t.il þess að
taka upp sanivinnu við kommúu
ista, enda þótt það kostaði aðal-
foringja þeirra að rjúfa eiðsvar-
ið drengskapnrheit. Foring'jar
Sjálfstæðisflokksins voru í stjóm
með kommúnistum 1944—46 og,
hörmuðu maim mest, er það sani
starf slitnaði. Foringjar Sjálf-
stæðisflokksins grátbáðu komm-
únista um að mynda stjórn með-
sér eftir seiniútu þingkosningar
og svipta Alþýðuflokkinn fjórum:
þingsætum. Og þeir eru reiðu-
búuir til samstarf við kommún-
ista á ný, hvenær sem þeír eiga
færi á því og íelja sér það til
hags.