Tíminn - 08.02.1958, Side 8

8
T í MIN N, laugardaginn 8. febrúar 1958.
Um byggingamál
(Framhald af 7. síðu).
að hún dugi, en raunveruleg
íreynsla á endingu hennar í íbúð-
arhúsum er ekki ennþá fengin.
Frágangur húsa í Noregi er 6-
vandaður á okkar mælikvarða, og
viðhald hlýtur að Vera mikið.
Svíþjóí
Byggingalag og efnaval Svía er
öHu fábreyttara en Norðmanna.
Múrsteinsbyggingar eru þar tíðar
tm allt landið og taldar standa
vel. Þó er veðrun í gömlum múr-
Steinsbyggingum tíðar í Stokk-
hólmi, fágætar á Skáni.
■ Svíar byggja töluvert af húsum
með berandi innveggi og létta út
veggi einkum af léttsteypugerð-
•um á sama hátt og gert er í Nor-
•'iegi. Léttsteypan er talin að stand
ast þar vel um allt land, nema
í strandhéruðunum norðan við
Helsingjaborg.
Fjölbreytnin er mest á Skáni
;og er þar miklu léttara yfir bygg-
ingunum en norðurfrá. Frágang-
.ur er þar allur vandaðri svo að
Mkja má við óvandaðar byggingar
Ihjá okkur.
. Skánverjar virtust nokkuð hrifn
ir af þeirri aðferð sem á skandina-
visku hefir verið kölluð regnkápu-
aðferðin. Og norska útfærslan
imeð timburklæðningu eða skífu er
.vissulega afbrigði af.
Þessi hugmynd er vissulega
etftirtektarverð, þó að hún sé
Ihvergi nærri ný í eðli sínu, og
tflestir af okkur hafi séð haná í
einhverri mynd. f meginatriðum
er hugmyndin slík.
Öll byggingarefni láta ásjá fyrr
eða síðar vegna áhrifa veðurfars-
ins. Mestallt viðhald í velbyggðu
jhúsi er bundið við ytrabyrðið og
jáhrif frá því. Fúi getur að vísu
komið fram vegna döggvunarraka
innanað frá, ef rakinn á ekki
nægilega greiða leið út úr húsinu.
Annars vegar má rakinn ekki
[komast inn í ytrabyrðið svo að
hann valdi ekki skemmdum, og
hins vegar þarf rakinn að komast
'út úr húsinu, ef hann á ekki að
valtía skemmdum á innviðum.
Þetta tvennt togast mjög á, pott-
jþétt fyrir raka á innleið, en opið
tfyrir raka á útleið.
Það hafa komið fram margar
aðferðir til að leysa þetta, en
brugðizt í reynd. Hæsta lagi gert
gagn í nokkur ár. Hvers vegna
ekki að skipta útveggnum í tvennt,
isem mest óháð hvað öðru. Fyrst
tekel „regnkápuna" sem lofti um
beggja vegna en verji húsið gegn
úrkomu og vindi. Síðan hinn raun-
verulega einangrandi vegg, sem
þarf að geta leitt rakan út í bilið
iffiilli sín og kápunnar, en ekki
þarf að verjast vætu utanað frá,
en þarf hins vegar að vera vind-
þéttur.
Svona á litið virðist ekki vanda
teamt að framleiða hvorn hluta
veggjarins fyrir sig, kápuna og ein-
angrunarvegginn. Það þarf að-
eins að munast að ytrabyrði ein-
angrunarveggjarins þarf engu að
fíiður að vera vindþétt en það
innra, og að það innra þarf að
vera sem mest gufuþétt, en það
má hið ytra ekki vera. Kápan get-
ur svo verið úr málmi, timbri,
tekífum eða múr, allt eftir hvað
hentar, og dæmi um allt þetta
eáum við á Skáni
Málmkápan reynist undantekn-
ingarlaust alldýr, allt að tvöfalt
dýrari en aðrar leiðir, en hæfni
hennar virðist góð. Gæta verður
þeSs að hún sé vatnsþétt hvað t.d.
hfárnujárn ekki alltaf er í slag-
viðrum. Vonir standa til að við-
Ihald málmkápunnar sé lítið.
Timbrið í þessari útfærslu er
Ikunnugt frá eldri timburhúsum,
en þar skorti þó oftast á að séð
væri fyrir réttri loftræsingu und-
ir kápunni og að ytrabyrði einangr
unar væri vindlþétt. Skifan hefir
yfirleitt enga kosti umfram timb-
ur og hætta á að hún sé iila þétt.
Hún mun yfirleitt dýrari, einnig
asbestskífur.
Múrskelin er nýjung á þessu
eviði og vita menn lítið hversu
gefst. Tvær gerðir hafa einkum
verið reyndar.
Sú þeirra sem kunnari er og
raunverulega er meira vitað um
eru verkstæðissteyptar hellur.
Þessi aðferð hefir um skeið verið
notuð í Danmörku og þar bundn-
ar við hana miklar vonir. Hellurm-
«r eru járnbentar og steyptar í
l múrhúðunarblöndu, svo að sement
iog járneyðslan er engan vegin
l'hverfandi. En steypan er mjög
þétt, svo að þó reynsla sé ennþá
engan vegin fengin, mætti ætla
af líkum að veðrunarþol sé betra
en hjá venjulegri steinsteypu.
Plöturnar sem ná frá lbfti til
lofts eru í meginatriðum bornar
af loftaplötunum. Jaðrarnir eru
þéttaðir saman með pakkningum
af ýmsum gerðum, og ekki vitað
hvað sé heppilegast. Þessar plöt-
ur eru þægilegar í uppsetningu,
en þarfnast krana. Óþægilegt er
að skipta um, ef plöturnar rifna,
en séu þær ekki of stíft bundnar
saman á köntunum er hættan ekki
talin mjög mikil.
Annað mál er það þegar reynt
hefir verið að byggja einnar hæð-
ar hús með timburþaki úr þess-
háttar plötum, þá hættir þeim við
að rifna nema þær geti fjaðrað
verulega innbyrðis. Þar verður
vegglægjan með aðstoð bitaenda
og innveggja að stífa af efribrún
veggjarins, og hvað skeður ef
vegglægjan fúnar, sem iHt er að
hindra með öllu, er ekki Ijóst.
Hin rétta aðferð með slíkar
plötur er því örugglega sú að þær
b&ði í efri og neðri enda séu
bornar uppi af steyptum loftum,
og að samskeytin séu slík að' ekki
komi vindingur í plöturnar.
Þessi gerð af kápu mun nokk-
uð dýr og nálgast að vera á sama
verði og venjulegur steyptur vegg
ur, en endingin ætti að vera betri,
og þar sem burður hússins er ó-
háður kápunni er hægt að skipta
um plötur ef þörf gerist, en venju
lega er þó erfitt að komast að
því, þegar ucn slíkar steyptar plöt
ur er að ræða og allar festingar
að innanverðu undir einangrun-
inni.
Hin aðferðin, og sú sem ég að-
eins sá á Skáni, er að strengja
járnbindingarnet, t. d. á milli lofta
eða á grind sem ber á milli lofta,
og síðan sprauta múrhúðun í net-
ið. Netið sjálft, eða netið og grind-
in þarf að hafa svo mikin burð
að ekki þurfi að reikna múrnum
neinn burð, sem heitið geti, en
hann á að þétta netið, og skal
þykkt hans því miðast við að hann
nái hæfilegum þéttleika, fremur
en til burðar. Múmum er spraut-
að á í mörgum atrennum lítið eitt
í einu unz húðin hefir náð nægi-
legri þykkt og gerð.
Ýmsir halda að slík múrkápa
sé ekki trygg gegn veðrun, eink-
um vegna raka. En því er til að
svara að óhætt mun að þétta hana
fullkomlega að utanverðu með
málningu eða öðrum efnum, en
loftræsa að innan milli hennar og
einangrunar, enda sé einangrun-
in vindþétt að utanverðu svo sem
við aðrar gerðir af regnkápu.
Maður skyldi þá ætla að múrskel-
in héldist þurr og þyldi veðrun,
en sannað er það ekki.
Þessi aðferð með léttan útvegg,
og regnkápu af einhverri gerð, er
mjög athugandi hér á landi. Ekki
sízt þar sem útveggjum húsa hér
virðist skammur aldur skapaður
vegna veðrunar, og því æskilegt
að hægt sé að skipta um þá án
þess að húsið sé þar með ónýtt,
eða aðgerðin sé dýrari en að
byggja nýtt hús.
Ég kom nokkuð inn á þetta at-
riði í fyrirlestrum mínum um
byggingamál í útvarpinu í sumar,
og vil geta þess hér að þetta er
ekki nein ný skoðun, eða augna-
bliksbóla. Þetta er skoðun sem
um langt skeið hefir unnið jafnt
og þétt á í öllum þeim löndum
þar sem um verulega veðrunar-
hættu er að ræða. Við megum ekki
láta glepja okkur þó að sumar til-
raunir í þessa átt hafi gengið of
langt, og húsin af þeim sökum of
veik, við verðum einnig að fylgj-
ast með því sem meira var í hóf
stillt og hefir gefið góð raun.
Við mat á þessum aðferðum
verður jafnan að hafa r huga að
meta verður saman stofnkostnað,
endingu og viðhald. f því mati
telur stofnkostnaðurinn minna en
endingin, að öðru jöfnu, og við-
haldið, sem er rekstrarútgjöld
telur mest. Þetta er vegna lækk-
andi verðmætis á gjaldmiðlinum,
sem síðást liðnar aldir hefir sýnt
stöðuga og örugga breytingu, þó
að mishröð hafi hún verið. Þessi
breyting virðist munu verða í-
skyggilega hröð á komandi árum
sakir hræðslu valdhafanna við
raunhæfar aðgerðir.
-í;
Hjónin á Skipum við Stokkseyri
Það hefir löngum þótt mikil
háitíð, þegar þríheilagt er. Nú
viill svo til, ag góðvinir mínir,
hjónin á Skipum við Stokkseyri,
eiga á þessu misseri þrjár afmælis
hátíðir, þar sem húsfreyjan varð
70 ára 22. ágúst síðast]., húsbónd
inn verður 80 ára 10. febrúar, en
40 ára hjúskaparafmæli þeirra
var 23. desember. Má því ekki
minna vera, en að ég sendi þeim
ur fjarilæigð árnaðaróískir mínar,
þar ®em atvikin hafa hindrað mig
frá að rétta þeim höndina ó þess-
um hótíðisdögum.
Ingvar er fæddur í Eystra-Rauð-
arhól við Stokkseyri 10. tfebr. 1878.
Voru foreldrar hans Hannes, son-
ur Hannesar Runólfssonar í Rana
koti efra og konu hans Vilborgar
Ingiimundardóttur; og kona hans
Sigurbjörg, dóttir hjónanna Gísla
bónda í Vatnsholti og Guðlaugar
Snorradóttur (Jötnætt). Voru þau
Siigurbjörg og Hannes valinkunn
merkishjón og dóu bæði í hárri
elli á heimi'li Ingvars.
Kornungur Ðuttist Ingvar mieð
foreldrum sínuim að Skipum og
festi þar skjótt djúpar og traustar
rætur, sem ekki hafa veikst eða
brugðist, allt til þessa dags. —
Var Ingvar hinn þriðji í röðinni
af 6 börnum þeirra og hinn yngri
tveggja bræðra.
Árið 1905 tóku bræðurnir við
búi foreldra sinna og bjuggu fé-
lagsbúi á Skipum, þar til Ingvar
kvæntist haustið 1908. FJutti þá
Gísli bróðir hans að Ga-ulverjabæ
og síðan að Dalbæ, en Ingvar tók
þá einn við jörð og búi að Skipum.
Býr hann þar enn — en síðustu
10 árin þó aðeins á 14 hluta jarð-
arinnar móti Jóni syni sínum.
Skipar hafa vafalaust frá önd-
verðu verið talin gagnsöm jörð
til lands og sjiávar. Þar var út-
ræði, reki, fjörubeit, æðarvarp,
sölvatekja og þangfjara. En örðug
og. mannfrek var öll nýjung þess-
ara blunninda á þeirri veðrasöimu
brimaströnd, enda nú mjög til
þurrðar gengin. — Er það stöðug
hætta á landspjöllum af sjávar-
gangi, svo að færa hefur þurft
bæinn, síðast að því er beztf er
vitað, náflægt miðri 17. öld-
í byrjun 18. aldar er talið, að
hvað sem búið á Skipum sé stærra
en 3 kýr, 2 hestar og 20 kindur,
þurfi að 'sækja til annarra heyskap
og hagbeit. Og víst er um það, að
bæði Ingvar og faðir hans sóttu
ótrauðir heyskapinn um langa
vegu. Til þess þurfti lengi vel
mikinn mannafla og góðan hesta-
kost, enda hélzt í hendur á Skip-
um hjúasæld, barnalán og far-
sæfld í öllum búskap. — Er mér
í bernskuminni, hve gaman mér
þótti að sjá ,,Skipa-]eslina“ fara
hjá — aldrei færri hestar en 10
—12, hver öðrum failegri, og ó-
venju vel upp á þá búið. Eg minnt
isit þess flíka er hinn starfsglaði
hópur var að ríða heim ó laugar-
dagskvöldum úr frálegunni og hóf
upp raustina í söng, þegar leiðin
var torfær svo fara þurfti seina-
gang, en hleypti svo á sprett á
greiðfæru köflunum. Finnst mér
eins og þarna hafi ég séð tákn-
mynd af heimilisbrag og uppeldis
háttum, þar sem aldrei var sleppt
tækifæri til að auðga andann, er
hlé varð á störfum og striti.
Fáa hef ég séð ganga að störf-
um með meiri röskíeika og heilli
huga en Ingvar á Skipum og syst-
kini hans. Starfið var þeim ekki
aðeins nauðsyn og skylda, heldur
og 'list og íþrótt, nautn og yndi.
í foreldrahúsum fengu þau
ágætt uppeldi, á þeirra tíma vísu,
og góða barnaskólamenntun. Hef
ég fyrir satt, að kennurum Ingv-
ars hafi fundist svo tiil um náms-
gáfur hans, að þeir hatfi Ia@t til
að hann gengi menntaveg sem þá
var ka'lflað. En meðfædd hlé-
drægni og tryggð við foreldra og
átthaga mun hafa ráðið úrsflitum
um, að svo varð ekki. — Gáfuð
voru ÖOI þau systkini og vel að
sér — einkum voru þau Ijóðelsk
og söngvís. Var á æskuárum þeirra
söngmennt í blóma á Stokkseyri
og Ijóðagerð mikil með þjóðinni.
— Það hafði sín álhritf er unga
fólkið söng Brúardrápu eða Alda-
Afmæliskveíja til GuSfinnu Guðmundsdóttur
og Ingvars Hannessonar
móta'ljóð H. Hafisteins, Vorhvöt
Steingríms eða fánaisönig Einars'
Benediktssonar. Það voru ekki að-1
eins orð og tónar. Það var andi |
og líf. Og þegar Sjómannasöngur .
Steingrímis ómaði og sungið var: ;
„Æðrulauis með hörðium höndum, I
hrausta sævarþjóð — — — “ |
fannst mér það beinflinis stilað
upp á sjómennina á Stokkseyri. —
í hópi þeirra var Ingvar á Skipum
og þar eins og annars staðar kapp-
samur oig (fjiginn isér. Var hann
um skeið forniaður og þeirra er
fyrstir notuðu net á vetrarvertíð.
— Ur heimahöfn réri hann jafnan
haust og vor meðan fiskur gekk
á grunnmið. — Á fleiri sviðum
var hann framtakssamur, t.d. mun
hann einna fyrstur manna hafa
ræktað kartöflur til sölu á Reykja
víkurmarkaði. Fór hann þá oft á
haustin mieð Iangar vagnalestir
og flutti ti'l baka vörur fyrir verzl
anir og emstaklinga.
Eins og áður segír kvæntist
Ingvar haustið 1908, Vilborgu
Jónsdóttur frá Sandlækjarkoti.
elskuilegri atgerfiskonu. Voru þau
jafnafldra og sambúð þeirra óvenju
ástúðleg en sorglega stutt, því að
Vilborg andaðist 2. ágúst 1916, cft
ir nokkurra missera biturt dauða-
stríð. 'Lét þá dauðirin skamant
stórra högga á mdfflfl í garð Ingvars,
þvi að Gíisli einkabróðir hans hafði
andast snögglega haustið 1913, frá
ungri konu og fjórum smábörnum.
Mun á þeim árum hvað rnest hafa
reynt á trúarþrek Ingvars og sálar
styrk. En jafnframt hyigg é-g að
hann hafi sannað, að Guð gfleymir
engum — enda var þá skammt til
góðs vinar.
Ingvar kvæntist öðru sinni 23.
des. 1917. Guðfinna er fædd í
Traðarkoti 22. á'gúst 1887. Voru
foreldrar hennar hjónin Guðmund
ur, sonur Sveins bónda Guðmunds
sonar í Kakkarhjáleigu (Hoftúni)
og konu hanis gæfinnu Ásbjörns-
dóttur frá Kolsholti — og Sigríður
Guðmundsdóttir, ættuð úr Ra-n-g-
árvallasýsflu. Voru þau hin rnestu
góðvildar og mannkostahjón. —
Ólst Guðfinna upp í foreldrahús-
um oig dvaldi að mestu leyti hei-ma
þar 'til foréldrar h-ennar brugðu
búi árið 1911. Eftir það var hún
í vistum nokkur ár og hvarvetna
dáð, sökum dugnaðar, ljúflyndis
og mannkosta. Á ég margar Ijú-far
minningar frá bernskuárunum um
Finnu í Traðarkoti cg margt að
þa-kka henni og foreldrum hennar,
bæði vegria mín og mín-s fófl'ks.
Það hefir ef til vill aldrei verið
auðveldara starf eða vandalítið,
að vera húsfreyja á Skipum. Sér-
stakfliega hygg ég þó að mikið
haifi þótt þurfa til að setja-st í sæti
Vilborgar friá Sandflækjarkoti. En
Guðfinna, reyndist vandanum vax-
in. o-g bruigðu-st henni þar hvergi
góðar gáfur, d-ugur né dáð. —
„Æðrulaus ímeð h-örðum höndu-m“,
ýttu þessi áigætu hjón því ’fleyi á
fflo-t, sem hiafur nú í 40 ár horið
þau svo farsæ'lfliega um tímans -hatf,
Hygg é-g að þar hafi sannast. að
.„Guð í hjarta, g-uð í -staf-ni, g-ef-ur
fararhei-]I.“
Við langvarandi veikin-di og
versnandi ártfierði, ha-fði efnahagur
Ingvars, moikk-uð látið á sjá, -en
færðist smiám samam aftur í betra
horf. — Fyrs-ta áratug búskapar
síms - var Ingvar lei-guiliði eins og
faðir hams hafði aflla tíð verið. En.
árið 1916 'f'astfl hann kaup á hélifri
ábýli-sjörð -sinmi og árið 1931 á
þeim- lvluta sem -eftir var. Voru þá
synir hanis sem óða-st að rísa á
legg og tiók'U þ-eir feðigar nú til
óspi-lil-tra mnáfla uim ræktun jarðar,
-stæikkun bús oig byggingu hú-sa. —
Með tifllstyik br-eyttra búnað-ai*
h'á-tta hafa þeir mú ræktað jörð
sína svo, að allur heyfengur er
tekinn heim á túni og er þó bú-
stcfn a.-m.k, tíifald-ur á við það
s-cm forð-um þót-ti hæfa.
Börn þeirra I-ngvars og Viflhorig
ar voru fiimm og óflust ölfl upp
heinva hjá föður sínum og stjúpu
nema yrigsfi sonurinn, Bjarni,
sem Konriáð lækmir Koriiiáðsson,
tók til 'fÓEítuns nýfæd-dan og ætt-
leiddi síðar. Er hann nú Starfándi
læ-knir í Reylkjavík. Hin'eru Sig-ur
björg öig Marigrét, húsfpeyjur í
Reykjavík oig Jón bóndi á Skip-um,
en Gísli drukknaði 27 ára gamafll
er togarinn Guiflfos-s fónst me'ð
áflflri áihöfn 28. fiebrúar 1941.
Imgvar cig Guðíinna eiignuðust
átta börn, em miætu Guðinnund son
sinn, 5 ára gamflan árið 1925. Hin
cru: Vi-lborig, Guðtnvunda og Siigríð
ur, húiáfreyjur í R-eykjavík. Hann
es o-g Sigtryggur, bil-stjórar hjá
Kaupfélagi Árnesinga; Ásdís og
Pétur heiima ó Skip-um.
Mun 'hann vera glæsifljegur ætt-
in-gja o:g aikomenda'hóp-urfrin sem
á mánud. saínast saman á Skipum.
Enn niiun verða glatt cg híýt-t, vel
veitt og fagurfl-ega -sungið, eins og
vænta mó af Skipa-sys-tkinum. —!
Sendi óg þéim öll-um hiugheiflar
kveðjur og óskir um marga fagra
og blessiunarrífca ævidaga.
Á -Hesisum óróflieika'tímuim geim-
fara oig igerfihnatta, þegar svo
nviikið er taflað u-m böfllsýni og kviða’
hi-nnar upp-öilvandi. 'kynsflóðar, miá’
vera s'álu-bót oig hjartastyrkur að
því að virða fyrir sér o<g hugleiða
áevistanf þessarra lijóna og’ trú-
mennáku þá, óisérhflífni og fórnar
Iund, s-ern bak við það býr.
G-uð flauni þeirn liðna tíð og
bl-essí aflilar þeirra ókomiru ævi-
stundir.
Jarþrúður Einarsdóttir
frá Tóftum.
FaSir okkar og fósturfaðir
Helgi Kr. Jónsson,
bcndi á Fellsenda í Þinvallasveit.
verður jarðsunginn að Lágafelli, mánudaginn 10. febrúar kl. 14.
Bílferðir frá BSÍ kl. 13.30.
Dóra Helgadóttir, Margrét Helgadótlir, Guðný Hélgadóttir,
Jón G. Jónsson frá Feilsenda.