Tíminn - 12.02.1958, Page 5

tfMINN, miðvikndaginn 12. febrúar 1958,
5
Orðið er frjálst
Stefán Kr. Vigfússon, Arnarhóli:
EVEargrét lónsdóttir frá Hofi,
Á að drekka í veizlum vín?
Á Aillþingi þvi, seon ea.r á rökstól
Bn fyrir ihátáðir nú í wetur, kom
iíram mál, sem vakti almenn at-
hyigúi. Á ég þar við þingsályktunar
tiiiöguna, u.m að leggja niður vín
veiíin'gar í veizlum þeim sem rík-
iisstjórnin stendur að. Það er eng
inn vafi á því, að mál þetta vakti
ÓwenjuimiMa ©ftirtekt og aJmenn
dnig.ur fyú.gdist vel með gamgi þess
betur en aúmenn gierist uni þirng-
miáJ- Sýna það bezt hinar mörgu
áskoranir sem þinginu bárust um
að isamþykkja þessa tfflögu, er
islikt óvenjiuilegt. Að vílsu hefi ég
eéo á prenti nú nýlega þau um-
imæii eítir eimum góðurn og gegn
onm þimgmamni, að hann teldi þetta
smiámláú, þar er ég ó annari skoð
un, og svo virðast fieiri vera, sem
diæmin saimma.
Þetta er eimmitt stórt mál,
minmsta kosti í augum aúira þeirra,
isem Játa siig bindindismiái nokkru
varða. Það hiýtur að verða rnjög
þunigt á metunum, hver verður
emlanieg niðurstaða í þessu máli,
thvort þingið ber gæfu tii að sam-
þykkja tiiiö.guna og kveða þar með
' miður opinberar vímveitingar á
hæstu stoðum, eða það fellir hana
. og ieggur þar með biessun sína
yfir það lástand sem nú rikir í þess
(um miáúium.
Samþykkt tiiiögunnar mundi
Ekapa ómetanlegt fordæmi. Þvi sá
miáisháttur er enm í fuiiu giidi að
„eftir ihöfðinu dansa iimimir“ og
mætti því gera sér vonir um að
. drylkkj.utázka sú, sem nú rikir í
vieizúum og saimkvæmum mundi
bíða aiiverulegan hmekki, en þar
er einmitt að finna eitt höifuðvígi
Bakkusar i lamdinu, og fækist að
vinna það, væri mikið fengið.
Aftur á móti verði tiilagan felld,
mundi það senniil©ga liafa þver-
.liu.g ’álhrif itii aukningar neindri
er 'ökkur isjáifistæðið ef við erum
ekki frjiáLsir .gerða okkar? Eigum
við ekki að fara að gera það sem
isamvizikan isiegir okbur að sé rétt
og okk.ur fyrir bezt-u, án filiite til
þess hvort aðrir gera það. Jú vissíi
iiega, og við munum hújóta virðing
að imeiri, iheidur en þó við gerumst
taigihnýtingar annarra þjóða í
hverju oig einu, jafnvei 'þó að við
viitum að það sé okkur tiú ófarn-
aðar.
En bvað lá þó að koma í stað
vínsinis? Ýmisuim mun finnast úítil
til-breytin'g í, og nokkuð hversdags . 6‘önigu?
ilegt, að drekka aðeins kaffi við j
hátíðleg itækifæri.' Þes'su vil ég I
fyrir miitt úeyti svara þanniig. Uát
um isúlkkiuflaðið koma d ’stað vínsins!
SúkkuJaðið var og er viða enn
minnsta kosti í sveitum landsims,
veizflu- oig hátíðadryikkur. Lang-
fiestum þykir það mjiög gott. Mér
fyrir mitt úieyti finnst aúúitaf eitt-
'hvað hlátíðúiagt við það að finna
súkfculaðisiiiminn, og svo hygg ég
að fieirum sé farið. Láum súkku
úaðið fcoma í stað vinisins í veizl
um og isamkvæmum, gerum það að
þjóðansið okkar íisflendinga! Vifll
: ©kki rdikiBstjórnin hafa þar for
27. janúar 1958,
Steíán Kr. Vigfússon.
NÝR RÉTTUR
S. í. S. í AU'Situnslræti kynmti
núna fyrir skömmu nýjan rétt, er
mefnist
Kjöt- og grænmetisbúöingur.
Búðing þennan mtá nota sem heit
1 a,n réít eða kaidan, 'einnig sem ó-
legg. Hér eru n-okkrar uippskriitir:
Fljótt og gott (fyrir 1).
2-300 gr. kjöt- og grænmetis-
ibúðíagur
4 gi. tómatar,
50 'gr. smg'örflíki,
1 laukur,
sait.
eggi og brauðmyflisnu og sf'eikitar ó
báðum MiBum. við wægan. hita.
Raðað ó fat og sltoreytt með fófnat-
krafti. Borið fr-am með einihwerj-
um góðuim grærmetisjatfningi eins
og t. d. grænitoáílB-, spfinat- eða hvít-
fltiálsjáfniinigi. Einniig er gott að bera
frarn soðið rauðkiáfl og karlíöElurj
með 'Steiikitum búðinigi.
Á kvöldvorðið (fyrir 4).
2-300 gr. kjiöt og gr.ænmetiis-
búðingur,
2 gr. tharðsioðin egg
75 gr. makkarónur (soðnar),
tómsitikrafflur,
4 sneiðar hveiitibrauð.
drýkkjutizku, og slæva, eða stöðva
með 'ölilu, þá öldu almenningsiálits
og aflmiennrar viðleitni, sem nú
er að rísa gegn henni.
Mér þóttu það mikiar og góðar
fréttir þegar ríkisstjórnin tók upp
þann hátt ó s. ú. vori að hafa ekki.
vínveitingar um hönd á þjóðbátíð
ardaginn. Mér fannst inega túilka
það á þá lund, að rikisstjórnin liti
evo á að því aðeins værum við
i,flrjáfls þjóð, í frjáúsu úandi,“ að
við .gerðumist efcki þrælar neinnar
iþeirrar nautnar eða venja, sem okk
ur væri niðuriæging að. Og að
því aðeins gætum við orðið frjóils
'þj'óð álfram, að við létum ekki
'eiiturnautnir draga úr okkur þrótt
dnn, bæði andúega og líkamlega,
eyðileggja siðferði vort og skapa
hér ómemúngar ástand. Súdkt Myti
fyrr eða síðar að ieiða tii ófarn
eðár. Þá iiiéfir riikisstjórnin einn
íg ihaidið uppi sama hætti í mót-
tötkiiiiófi sinu á nýársdaig. Slíkt er
sannarlega virðingarvert, og vii
ég npta tæfldfærið, fyrst óg tók
imér penna í fliönd, og þakka fyrir
mitt fleyti rikiisstjórninni fyrir
þetta menningarspor, sean 'hún hef
ir istigið á samlkvæmissviðinu.
Það mó þvi setgja að rdikiBstjórn
in sé íyrdr sitt úeyti búin að saim-
þyfckja umrædda tiiiögu. Það væri
þvi mieira en meðaiskömm ef þing
ið færi, að þessu undangegnu, að
feflfla hana, það væri eins og hnefa
'bögg d andúit ríkisstjórnarinnar,
og frekflieg fldtiúsvirðing á þessari
vi&leitni hemrar tii að hefja sam-
kamutízku þjóðarinnar úr þeirri
■iniðurlæinigu sem hún nú er kom
'in í.
Maður verður því að vona í
lengsitu úöig að þingmienn gerist
cfl’.ki þeir óhappamienn að feila
timr'edda tifllögu.
Það ihefir að sjiálfsöigðu margt
flromið fram í umræðunum um
þetta mái, bæði með oig móti, og
ætfla ég mér ekki að fara út i það
ien eitt úangar mig þó tiú að minn
ást á mieð örfláum orðum.
. Það hefir verið á það bent af
anidisfæðing'Uin þessa máls, að það
væri yfirieitt siður hjá ríkisstjórn
um annarra þjóða, að hafa vín
veitingar 'í veizlum sínum, og því
yrðum við að gera það líka. í þess
um uramælum kemur fram hættu
leg miinnimáttarJcennd. Hvers virði
Kjöt- og grænmetisbúðinguiinn
er stoorinn í 1 em þyktoar sneiðar,
seim steilktar eru í fitu ó pönnu.
Tómatar eru kornir í sneiðar og
steiktir í fitunni á eftir. Laukur-
inn saxaður srniátt. Búðingmisn
raðað upp á fat, tómatarnir úátn-
ir hinum megin á fatið og flaukn-
uim stráð yfir þá. Fafllegt er að
bera hráar eggjarauður tneð, er
þeim þá raðað yfir búðinginn ó
fatinu. Lá'tnar fliggja innan í lauk-
hring, svo að þær renni ekki tii.
Steiktur búðingur (fyrix 4).
300 gr. k'jöt- og grænmetás-
búðingur,
egg og rasp,
50 gir. smjörildiki,
tómaitkraf'tur.
Búðihgurinn er skiorinn í 1 cm
þykikar sneiðar, þeim veúf up.p úr
Búðingurinn cg eggin skorin í
bita og M'andað saman við malkika-
rónurnar. Hveitiibrauðið ristað,
lagt á fat og bJiöndiunni h'eúlt yfir.
Skreyltt mie& saúatbttöðum og tómat
krafiti.
Kjöt- og grænmetisbúðingur,
kaldur.
Handhægt og gott er að bera búð
inginn. fram kalidan með hrærðum
kaftöfflum og brúnuðum Ifl.uk eða
eirihverju öðru soðnu grœnmeti.
Ef búðiiigurínn er borinn fram
kaúdiur, er gioflit og úika faflúegt að
.dreifa aðeinis yfir hann tómat-
krafti.
Kjöt- ®g grænmetisbúðingur
með gulráfustöppu.
Búðingurinn er stoorinn. í jaífna
(Frarrihalld á 8. síðu).
Hvernig væri að fá sér kústa og fóibolia þegar skautasvellið er gctt
og fara í einskonar fótboiia? Eða fá pappakassa, einum kassa færra en
þátttakendurnir eru, láta spila lag á grammófón, stjórna tónlist í útvarpi
eða syngja þannig, að þagnir séu með stuttu millibili, en þá keppast allir
við að ná í sæti á kassa?
kaupkona á Sigtufírði
Margrét var fædd 10. júní 1870; væri kciminn um langan veg með
ó 'Mosifeflili í Grímsn©si og Ihét fuflúu
þreyít fÓLÍk og viissi ekki betur en
nafni: Siigráður Marigrét.
Hún var dóttir prestshjónanna á
Mosfeúli Jóns Jónss'onar preste á
KflauiS'turhóúum, Jór.®son.ar prestis í
Hruna, Finnss'onar biskups, Jóns-
sonar og toonu hans ÞurdðaT Kjart-
anisdóttur pr©sts J'ónssonar í Ey-
vindarhóflium. Kona Kjantar.is
prests var Siigrdður Einansdóttir
stúdente í Sfcógum undir Eyjafjöli-
um Höignaison'ar, en fró honum er
komið mjaig imargt fóik og hið
merfcasta. Að Margréti stóðu þvd
binar mikailh'ætfúsiíu ættir, og var
kona Finnis biskups Guðríður, dótt-
ít Gfl'SÚ'a í Miáfáhidð á Sniæfeúúsnesi
Jónssonar biisikups ó Höluim Viigifúis
sonar er kaúfliað'Ur var Bauk:a-Jón.
hér stæði hans hús opið. Kvaðst
hann. vefl skiílja sjónanmið sveitar-
manna að vilja hafa þann fyrir
prest er þeir þ&kktu og treystu og
þess vagna vildi hann bjóða samn
inga um miáflið, og leggja það frá
sinn'i liúið í samninginn að hann
skyfl'di wíiteja frá Hofi ef þessir hin
ir söir.ra misnn væru hér toomnir efit
ir eiðt ár og bæðu sig að fa>i, en
þeir flóíra sig ná stað án allra frek
axi umræðna cg umsvifa. Bænd-
urnir iitu ó miáKð, hefir eflaust
þótt dæfrahópur séra Jóns gjörvi-
iagur, cg enddrinn varð sá að séra
Jón flófc staðjnn og lét sem ekki
heíði í'sikorizt. En eftir eitt ár kom
enginn maður i Hrxf að biðj'a séra
Á 19. öid var margit af fyrirfólki
úandslnis, sem átti ætt til hans
að r.ekja, svo 'S'em Stepih'ensens og
Finsens ættir, og var hið merkaBita
f'óflk. Virtist U'Ppn'eÍTii biskupsims
'lít't farí.na á aflkiomienidum banis,
enda faefiir hér verið um einn hinn
gjörvuflega ísflending að ræða, þó
fraim ó þennan dag sé hafldið uppi
ndði urn minningu hans.
Þau séra Jón og Þurdður settust
ung að Moafeúli, oig var þó séra
Jón. .ekfcjumaður er h.ann tovæntist
Þuríði, hafði óður áibt Sigrdði syst
ur Magnúisar flandsihiöfðingja, en
mistsfl hania etfflix mjög istoamma sam
búð. Fæðasí hörn þeirra á Miostfelli
litflu ef'tdr 1860 og tiú 1874, en séra
Jón fékk MioaM'l 1858, þá 28 éra
gamafll. Voru börn þeirrá mörg en
nokkur þeirra deyja á bernsiku-
skteiði þann.iig sártu þessi bjón á
Mosfelld fram yfir 1880. Á-rið 1881
dó séra Haúödór Jónisson á Hotfi í
Vopnafirði. Hann hatfði þá verið
þar prestur í 32 ár og tforsjón og
fyrirsvarsmaður sveitarm-anna. Jón
sonur bans bafði verið aðstoðar-
préstur hans utm 9 ára stoeið og var
rómuð og mættd reynidar fræg teflj-
ast þeirra sveitarsfljórn í Vo-pna-
fdrði, þax sem isweiflin ger&ist mj'ög
fjcúmenn, um 1000 manns efflir
1860, unz bogin braat imeð straumi
f'QÚ 'ks til Ameríku um 1880. Vopn-
fírðingar vildu œá séra Jón fyrir
prest, og þótfli sem þá mundi edð'ur
raisteast um sveitamrjállefni það 'sem
þei-m þófcti gGflfl vera, en veiflinga-
vafldið var þá i höndum. kirkju-
stjórnar og síða'sfla orðið urn súitot
úti í Kauiptmannah;öfn. Hof var þá
eitt bezta brau'ð flianidsinis, Varð
h’æst af öflúuim prestaíköltium í tetoju
mafli 1868 fyrir sflórbrúsikap séra
Halldóns ó Hiotfi og niotkuin harns og
rætofcun á hilai'nindum sfliaðarins.
Rirkjustjórnin virrtiífl áíita að súdk
brauð æittii fremur að fá aúdraðir
prestar í fliéCegri prestaköiflum en
ungir prestar Mtt reyndir og bafðd
þvfi óskir V'opnfir5iDga um séra
Jón. að engu. Nú var Jón prestur á
Mosfeú'ii komin úíitið eitt jttir fimrn
tugsa'ldur og kiona ihans var hionum
jafngömufl. Kirikjustjórnin. veitfli
séra Jóni preefls'emibæÆitið á Hofi,
en Vopnfirðingúim þötfci sínar ósk-
i'fyrir 'borð þornar. Árið 1882 flyt
ur svo séra Jón frá Mostftí'li og eru
í ferð hans toona og 6 börn, auk
hjúa sem fj’Ogdu fliior.um tiil bins
fjariæga staðar. Voru börnin Anna
18 ára, Sigrdður 16, Ragnfaeiður 15,
Margrét 12, Kjsrtan 11 og Jóhanna
8. Voru f’uflningar á þessum tisnia
eigi leiks'pil og er beúzt svo að
skilja að séra Jón hatfi toomið land
veg með fjSfliskyidu.sdna cg hjú frá
Moijifelli að Hotfd. Óróasacr.t var að
verða í kirikjumilCum austanfliands
á þessum tdmia út áf em'bæitf.aveit-
ingum kirikjuvaO'dsins, eetn leiddi
tifl S'fcofnunar frdtoirkjunnar á Rej’ð
anfirðii, og var óánægjan þar út af
sanis konar veitingu í embæfltí og
hér áflti sér stað. Vopnfirðin-gar
téku sig eaman og hrjgðœt crjeina
séra Jóni að flafka stað á Hofi, og
vorú þar fyrir eíttfjiS&ménnir er
séra Jón toom á síaSinn. Vorra þrár
menn úr þeirra bópi vafldir tiú fyrir
svars o:g aðgerða. Méflti þetfa notok
uð einsflæfct tefljBet,' en flíkfl haíði
stoeð á Haifl'oransstað 2 órum fyrr,
er séra Sveinn Nieissian tféflck það
kafli mær 80 éra að afldri. Mátti
hér af flöng saga gerast, en svo
varð éfldki. Séra Jón á'varpa&i söfn-
uðinn, sem kannsfce ekki heíir
verið í vd'geh'Ug. Han bað Vopnfirð
inga að flfiita á málefni sín. Hann
Jón að fara. Það skal fcekið fram að
engar skjalfliegar gjörðir fóru hér
fram, cg því að öfl.flu heimildalau'st
um þetta miál að rita. Gjörðust og
Vopntfirðingar þögflir um þessar
'gjörðir símar er frá fleið, og var
erfitt að fá að vitta hvernig í þessiu
miáfl-i lá, O'g hvernig málaflok urðu,
og sdzt héJt fólk séra Jóns því á
Iiotfti. Séra Jón sa.t nú á Hofi og
varð brátt prófajtiur í Norður-Múla
prótfaEtedæmi. Börn hans urðu hið
gjiörviflagasta fó'lk cg þótfci sópa að
systrunium sem gengu undir sam-
beitinra Hofssystur, með rómantíisk
um bflæ á fungu manna. Sagan er
oót stoemiT.til'eg í sdmum fjTirbær-
um. Börn @ér.a Haiúdórs á Hofi
voru 5 synir og ein dófctir. Synir
séra. Hattúdórs faétu Hofsbræður og
urðu aúúir þjóðtounnir menn, róm-
amfcíkin í svei.tinni bafði þetta nafn
á tungu sinni með stórum óhritf-
uim, sem von var um svo gj'örviflega
menn. Börn séra Jóns voru 5 dæt-
ur oig 1 sonur og nú tóku Hofssyst
ur við þvd sem áður áttu Hófs-
bræður. Það var aiðdáun og virðing
aflira isveitarmanna, jafnt á hiærri
einstafcri þeirra sem hópnum í
beild. Þær voru friðar sýnum, ai-
þýðflegar í bezta máta, sungu prýði
leg'a' í kirkjunni ,hið bezta verki
farnar og íeprulausar til h\'aða
sitarifa teecn var. Framganga þeirra
og kflæðaburð'ur var stífll, sem gstok
til áhrifa í sveitalífinu. Þannig
héfl<Ju þær hópinn nokkra stund ó
Hotfi, en ieið þeixra flá þaðan ýmist
titt gítffcingar eða burfcflutningis eftir
llát séra Jóns.
Árið 1886 er Margrét var 16 ára
fór ttiún á tovennaskóla Norður-
lands, sem þá mun ha.fa enn verið
á Laugaiandi í Eyjafirði og útskritf
aðist þaðan 'etftir 2 ár. Kom hún þá
heim að Hotfi og dvaldi þar með
íorefldnum sinium unz séra Jón lézt
árið 1898 í júlímánuði. Dvaldi frú
Þuríður þar til vors 1899 með börn
um sínum Kjartani, Margréti og
Jóhönnu, en fainar sj’B'tiurnar voru
giiftar. Fluttu'St þau mœðginin þá
á Vopnafjörð er nýr prestur kom
titt Hoís og dvöldu þar tii ársins
1902. Þá ffliuttu þau t'ii Akureyrar.
Kjartan Jagði fyrir sig smiðar. Jó-
hann giftist Stefáni O. Sigurðssyni
kaupmanni ©n Margrét kenndi við
kvennsakólann á Afcureyri uns
hann hætti störfum og lagði hún
þá fyrir sig fcennslu á eigin hönd
þar i bænurn, Gekk svo um hríð,
en þá fór Mafgrét 'til Kaupmanna-
hatfnar og d'vafldi þar við nám o<g
störf i 5 ár, en fcom þá aftur heim
til Akureyrar. Árið 1920 flufctisit
Margrét tii Sigiufjarðar, en þanig-
að hafði Kj'artan bróðir hennar
flutt. Setti >hún þar brátt é stotfn
verzlun sem hún rak síðan, og um
nokkurt stoeið rak hún þar tvær
verzlanir. Gekk henni verzhmar-
reksturinn vel, enda skorti hana
ekfci 'tiútrú sem hótfcvdsi og heiðar-
fleiöri jafnan skapar mönnum.
Þannig leið ævi Margrétar ó
Siglufirði. Hún braust ekki ísa í á-
tökum samtíðar sinnar. Hún var
efcki manni gefin né áfcti afkomend
ur. Hún var hin virðulega kona,
sem aHiir virtu fyrir hiáfctvísi og
kurteisi og æfiíð kcm fram til góðs
á sdnuim vettvangi og aflflir treystu.
Hún ken.ndi sig alfltatf við Hof. Þar
unni faún hverri þúfu og glej’mdi
afldrei aðþangað ætti hún að rekja
mi'kiar minningar , þar sem hún
var og hét ein af Hofssystrum,
niMu natfni á tímamótum a ldatals
og anda-
(Framhaid á B. iiða.1