Tíminn - 06.03.1958, Qupperneq 7

T í MINN, fimmturtaginn 6. marz 1958.
7
f
Áfengisvandamálið
heilastarfsemin
lijá þeim en í ílestum ö'örum ílokk-
og
uni manna.
Útvarpserindi Esra Péturssonar læknis, sem mikla athygli vakti
Ðrykkjuskapur er iilkynj-
uð nautn og sjúkdómur sem
er aivariegt læknisfræðilegt
viðfangsefni, hvort sem um
óhófsdrykkju eða beina of-
drykkju er að ræða.
Ártega drcpur hann þúsundir
inanna og gerir milljónir manna
að andtegum og líkaml'egum vesa-
lingum. Samkvaemt rannsóknum
Yale-háskólans í Bandaríkjunum
hefir áfengisneyzla í Bandaríkjun-
um aukizt um 30% á s.l. 10 árum,
og kostar hún nú meira en eina
milljón doliara har á ári. 65 millj.
manna o‘ða þriSjungur þjóðarinn-
ar þar neytir áfengis meira eða
minna að staðaldri, og af þeim
eru rfekar 4 millj. ofdrykkjn-
menn, en 15 milljónir drekka þann
ig að þeún er mikil hætta búin.
Fyrri hluti
lllkynjaður sjúkdómur
Of drj'kkjumenn þjást af sjúk- sér ekki óvinsælda.
dómi sem er eins ilíkynjaðui' og
krahbamein, og þó að því leyti Ofdrykkja og umburðarlyndi
verri-að hann eyðileggur sálarlífið Ofdrj'kkjumenn eru þeir sem
ekki Bí&ur en líkamann. háðir eru áfengisnautn, geta ekki
Læknar eru ekki hikandi þegar án hennar verið, hafa reynt að
um krabbamein er að ræða, sem hælta en ekki tekizt það, og á-
’ ifengið er farið að hafa óeðtileg
áhrif á. Skiptir hér ekki megin-
niáli, hvort atvinna þeirra bíðttr
tjón af eða ekki. Sumir þeirra eiga
sín eigin fyrirtæki, eru forstjór-
ar eða það hátt settir að þeir eru
látnir óáreittii', þótt þeir væru um-
svifaláust reknir úr vinhu, ef þeir
væru lægra settir í atvinnulegu
tilliti. Oft getur fyrirtækið eða
stoínunin hiá þessum mönnum rek-
ið á reiðanum og draslazt áfram
svo vikutn og mánuðutn skiptir án
þess að þeir komi þar nokkuð
nærri, og benda þeir á þetta sér
til afsö'kunar og sönnunar um það
að þeir séu alls ekki ofdrykkju-
menn. Hér á landi gildir þetta
lí'ka að verulegu leyti um þá sem
Máftur vanans
í öðrum fiokknum eru ávana
ofdrykkjumenn, sem ekki eru
taugaveiklaðir að upplagi, en van-
izt hafa á ofnautn vegna starfa
síns eða félagslífsins í hóoi þeirra
kunningja og vina sem þeir um-
gangast. í þessum flokki eru sölh-
menn, . viðskiptamenn, þjónar,
Mjóðfæraleikarar, blaðamenn,
ttn á tilfinningaM’finu og starfsemi stjórnmálamenn, sendiráðstnenn
ósjálfráða taug'akerfisins, en þetta og aðrir, sem gegna störfum á stöð
er mjög háð hvað öðru. Ber oft um þar sem áfengi er tnjög um
uiikið á einu eða fl'eiri eftirfar- ihönd haft. Hafi þeir ekki stund-
andi sjúkdómseinkennum: kvíða, að drykkjuskapinn lengur en 10
hræðslu, eirðarleysi, óróa, geð- til 15 ár, dugir þeim venjulega að
oísa, þunglyndi, titringi, svitakóf- hastta við vínið og er þeim þá
um, höfuðverkjum, maga- og borgið. Hafi þeir hins vegar drukk-
hjartakyillum, minnistrufkinum, ið lengur en 10—15 ár, eru þeir
kláða o. s. frv. orðnir taugaveiklaðir af völdutn
Þessi einkenni hverfa í bili við áfengisins, og þarf þá að taka það
áhrif áíengisins, létta mönnum ™eð í reikninginn þegar þeir hætta
mjög við það og leita þeir aftur a<'1 drekka.
og aftur í vaxandi mæli fróunar
og svölunar i hinum forneskju- GIal[íl°
tega guðaveig. Áhrif hans eru I þriðja flokknutn eru frumstæð-
sljóvgandi og róandi fyrst í stað, ir gjálífismenn og menn með á-
og minnka viðbrögð ósjálfráða rá'ttuskapgerð (prydropathar).
taugakerfisifls s’em kvíðinn og ótt- Þeir eru hvorki glæpamenn mé geð
inn orsaka, og sem val’da aftur veikir, þó að þeir hafi hneigð til
auknum kvíða. Hræðsla, ótti og annars eða hvoru tveggja. Það er
kvíði eru óþægilegar, stundum all- Því líkast að ’það vanti í þá þær
sárar kenndir og fylgir þeim auk- hömlur setn siðaðir menn í nútíma
veit ekki hvað felst í hugtakinu in vöðva- og taugaspenna. Þessi þjóðfélagi eiga að hafa, og sem
ofdrykkjumaður, eða kýs að afla spenna hvort heldttr er hjá ein- getir þá siðaða. Þeir hafa forn-
Esra Pétursson
Esra Pétursson lækn-
ir flutti nýlega útvarps-
erindi um áfengisvanda-
málið og heilastarfsem-
ina og vakti þa$ mikla
athygli. Hann hefir góí-
fúslega orÓiS viS til-
mælum Tímans um aS M'gra eru settir, mönnurn líðst
fó oíS K' f ' J"‘)S a-llt, ef bara er hægt að 6egja að
ia ao Dírta eunúlð. þejr Jlafj verið drukknir aumingj-
arnir, því að hvergi er umburðar-
lyndið jafn mikið og hér á landi
búið er að sjúkdótnsgreina, held- aö4 Þessu leyti. Það er ekki nema
ur ieggja mikla áherzlu á það að S°tt um umburðartyndtð að segja,
viðeigandi aðgerð sé látin fara SI0 freim. það stuðk ekkt að þyi
fram sem fyrst. a° menn öaldi afram að blekkja
Qf drykkjan drepur að jafnaði sjálfa sig og áiíta að alte séílagi,
ekki eins fljótt og krabbameinið, ^onSueftirað það er orðtð 1 megn-
en þeim mun ömurl'egri verður a ,a ri;„ .
líðanin sem þetta dregst me'ira á 0rsakir tú ofdrykkju eru etns
Lanoinn. margar og mennirmr eru margtr.
Fyrst ofdrykkjan er illkynjað- Hinir °S áðrn'hafa revnt að finna
ur sjúkctómur, þá er það siðferði- megmorsok eða undirrót,. og
Ieg skylda læfcnisins að segja við hafa slegið fram ymstvm kenning-
sjúkling sem drekkur of mikið: 11111 ^ar. ai^ fLl*ancÍ!i metra eða
„Þú ert ofdrykkjumaðflr, og þú minna orflkstuddian. Það er ekki
þarfnast vi.ðeigandi rækilegrar ^11111!1®^, Þfeyttlegt hja einstakHiig-
meðferðar nú þegar, án tafar. Þú 1,111 heldur lika hja þjóðum hvar
getur emifremur aldrei neytt á- 0,rsakana..cr leúa, og hvaða
fengis í tTokkurri mynd héðan af.“ c rJ<kjllsl^ir drykkjuvenjur eru
Fæstir ofdrykkjumenn á byrjttn- V1° naioar-
arstigi sjúkdómsms gera sér grein
fvrir því a'ö þeim er mikil' hætta Breytilegar orsakir
búin og viðurkenna ekki fyrir öðr- Dr. Jeilinele formaður áfengis-
um og sízt fyrir sjálfum sér, að. varnarnefndar Satneinuðu þjóð-
þeir séu alkóhólistar. Árum satnan auna hefir athugað orsakirnar í
neita þeir staðreyndunum þó að |mörgum íöndum og komizt að
þeir séu ölvaðir og stundum dauða I raun um, að þær eru mjög breyti-
drukknir 2—3 daga samfl'eytt í: legar frá einni þjóð til annarrar.
viku hverri, svo eitt dæmi sé nefnt. I í samhandi við athuganir hans
Jafnvel eftir að læknirinn hefir langar mig til þess að benda á
sagt þeim það, efast þeir um sjúk- þrjá aðalflokka orsakanna.
dómsgreinmguna, og leita þá ann- j Þeir eru í fyrsta lagi taugaveikl-
að í þeirri von að þeir fái svar un, í öðru lagi ávani, og í þriðja
sem þeim líkar betur annars slað- lagi frumstætt gjálífi. Orsakir sem
ar. Allir iæknar ættu áð styðja heyra ekki undir einhvern þessara
s.iúkdómsgreininguna ef hún er þriggja aðalflokka koma fyrir, en
réttmæt, sem hún oftast nær er. eru miklum mun fátíðari.
Þeir eiga að minnast þess hversu Þeir ofdrykkjumenn sem eru
svi'ksamlegir oídrykkjumenn eru, taugaveiklaðir eða þunglýndir að
og hversu ákaft þeir leitast við eðlisfari, leita sér lækninga og
að blekkja sjálfa sig og aðra í huggunar í áfengisnautninni gegn
þessum efnum. Ef þeim er réttur þessum sjúkdómum. Þessi hópur
litli fingurinn þá taka þeir alla manna er sennilega nokkuð stærri
hendina. Segi læknirinn við sjúk- á Norðurlöndum, í Englandi og í
linginn: „Þetta er ekki rétt, það hinum vestræna heimi, en í öðr-
er nú ekki hægt að kalla þig um löndnm og hafa sumir höfund-
ofdrykkjumann“, þá hefir lækn- ar hneigzt til þess um of að ein-
irinn oít ekki kynnt sér aðstæð- blína á þessar orsakir. Taugaveikl-
urnar svo rækilega sem skyldi, unin lýsir sér aðallega sem trufl-
staklingi eða þjóð, skapar vanda'
mál sent þarf iað leysa, óþægilega
kennd sem krefst úrlausnar. Ölv-
ttnin levsir þensluna í bili, og með-
al annars þess vegna hefir áfengið
svo mjög verið haft í hávegum,
Þegar taugaveiklaðir ofdrykkju-
eskjulegt lundarfar, víkingsskap-
'gerð, trúa á mátt sinn og megin,
og á það að önnur lög og reglur
gildi fyrir þá en aðra menn. Þeir
drekka ekki af beinni þörf fyrir
áfengi hel'dur vegna þeirrar frum-
stæðu hvatar að skemmta sjálfum
menn hætta að drekka, þarf að ser* °ft á kostnað og án nokkurs
bæta þeim upp áfengismissinn tneð ‘tiHits til annarra. Margir þcssara
því að ltjálpa þeim til þess að manna Þjást af uppeldisskorti á
vinna bug á taugaveikluninni. Ann hau stigi, hafa ýmist verið aldir
ars verður þeim Hfið óbærilegt,, UPP við of strangt uppeldi eða
enda hafa sjálfsmorð verið tíðari' (Frarnh. á 8. síðu.)
EFTIR HELGINA
DON QUIJOTE SKRIFAR: __
EIN AF ELZTU stofnunum bæjarins,
vatnsveitan, hefir algjörlega
brugðist skyldum sínum við bæj-
arfélagið og lætur nú nærri að
um fjórtán þúsund manns í
Reykjavik búi við meira eða
minna vatnsleysi. Hefir þetta
mikl'a sýkingarliættu í för með
sér, þar sem ckki er hægt að
skola niður í salernum á heilum
húshæðum allt upp í sextán
tíma í sólarhring.
Eyðimerkurþjóðir.
Sjálfstæðisflokkurinn hefir farið
með stjórn bæjarins lcngi og
hælt sér af. Lætur nærri að
vatnsskorturinn sé jafn gamall
stjórn þeirra á bænum. Nú fyrir
kosningarnar í vetur, birti Morg
unblaðið framhaklsviðtal við
vatnsveitustjóra, þar sem lítið
var minnst á vatnsleysið. Þó var
minnst á það og í þeim lón, að
ekki var að sjá, að viðkomandi
aðilum þætti neitt sérstaklega at-
hugavert við það, kannski vegna
þess, að þeini, setn þessum mál-
um stjórna kann að finnast ó-
þarft fyrir okkur bæjarbúa að
kvarta, meðan engin l'ausn fæst á
aldalægu vatnsleysi Bedúína og
annarra eyðimerkurþjóðflokka.
Bleytan fyrir utan.
Það er almælt að Reykjavík sé
einhver mesti veðrarass iandsins
og rignir hér ótæpilegar en ann
arsstaðar. Bæjarbúum mun því
finnast liart aðgöngu, að þurfa
að búa við eyðimerkurþurrkinn
í vatnskrönum sínum milli þoss
þeir ganga til vinnu sinnar í nær
óstæðum slagviðrum. Það má
lika vel vera, að vatnsveitustjóra
þyki nóg til lagfæringar á vatns
skorti að hór skuli rigna. Og á-
reiðaniega mundu Bedúinum
þykja hann góður vatnsveitu-
stjóri, fyrst hann getur kreist
þann píring úr Gvendarbrunn-
um, setn ekiki verður af iioiium
skafinn og nægir bæjarbúum að
fráskildum þeim fjórtán þúsund-
um, setn ekki geta þvegið sér eða
gert aðrar nauösynlegar hrein-
iætisráðstafanir neina um lág-
nættið. Bedúínar cru nefnilega á
stundum vatnslausir allan sólar-
hringinn.
Vatnsskatturinn.
Ekki munu yfirmenn vatnsveit-
unnar vila fyrir sér að innheimta
vatnsskattinn, og krefjast
greiðslu fyrh- vatn, sem aldrei
hefir í hús konnð. Þcim er líka
vorkunn, því þeir þurfa að greiða
laun því fólki, sem situV á skrif-
stofum þeirra við að reikna út
gjöld á þá, sem eru komnir á
stig eyðimerkurþjóðflokka hvað
hreinlætisráðstafanir snertir. Þeir
þurfa líka að greiða þeim verk-
fræðingum laun, sem aidrei hafa
vitað af vatni í nágrcnni Reykja
víkur, þrátt fyrir áralangt starf.
Mætti þó ætla að þeir hefðu sé'ð
polia, minnsta kosti þegar þeir
hafa farið úr bænum um helgar á
sumrin.
Bedúínar og bergvatnið.
En meðan verið er að reikna út
vatnsskattinn og meðan verkfræð
ingar eru á miicluni launum við
að halda okkur á stigi Bedúina
og meðan íhaldið má ekki vatni
halda af hrifningu yfir 6tjórn
sinni á bænum, geta húsmæður
ekki sinnt nauðsynlegasta hrein-
læti vegna vatnsskorts. Nú ríkir
neyðarástand hér i bænum vegna
vatnsleysis. Þá þykir Morgunblað-
inu tími til kominn að hafa fram
haldsviðtal við vatnsveitustjóra
um stjórn hans ó þessum mál-
um. Framundan er enn meira
vatnsleysi. Því er svarað með af-
skiptaleysi, er kemur m. a.
fram í því, að fóik fær óótalið
að koma upp afitnikium dælum í
heimahúsum, sem verða til að
skapa enn meiri ringulreið. En
það hlægilegasta við þetta er, aS
vatpið, sem Reykvíkingar þurfa,
rennur ónotað til sjávar innan
bæjartakmarkanna. Þótt Bedúín-
ar séu ekki mikið heima í því
sem litur að vatnsveitum, mundu
þeir strax kunna að notfæra sér
rennandi hergvatn, þegar þeir
sæu það. Yfirmönnum vatnsveit
unnar í Reykjavík er sUkt með
öllu fyrkmunað.
Á víðavangi
Gunnar og Áki
Morgunblaðið er rnjög hróð-
ugt yfir því, að síðastl. sunnu-
dag birtist svoliljóðandi klausa
í Alþýðublaðinu:
„Menn ráku upp stór augn,
er þeir Iásu Tímann s.I. föstu-
dag og sáu þar greinarkorn á
fremstu slðu um, að A-listinn í
Iðju væri „Lis'ti vinstri manna1,
eu í sæti formanns á listanum
er Björn Bjarnason, maðurinn,
sem hér á landi er aðaluntboðs
rnaður ltins alþjóðlega kommún-
istna.“
I tilefni af þessu þykir rétt að
benda á, að við s'ijórnarkjör í
vei'kamannafélaginu á Siglufirði,
stóðu Alþýðuflokksmenn að kosn
ingu Gunnars Jóhannssonar setn
formanns, en hann itefir ekki
verið síður fylgispakur við komin
únismann en Björn Bjarnasón.
Ekki er vitað uni annað en
siglfirzkir Alþýðuflokksmena
ltafi gert þetta með fullu sam-
þykki þingmanns síns, Áka Ják-
obssonar.
Eftir þessu að dætna, eru það
því fleiri cn Tíminn, sem styðja
nú hinn alþjóðlega kommúnisma
því að í þeitn hópi er m. a. að
finna Áka Jakobsson og velflesta
Alþýðuflokksmenn á Siglufirði!
Guðjón og Guðni
í Alþýðublaðinu í gær, segir
á þessa leið:
„Framsóknarflokkurinn er
kominn út á hæt’íulega braut,
þegar hann liafnar samstarfi viÁ
Alþýðuflokkinn til að styðja
verkalýðsleiðtoga á borð við
Björn Bjarnason.“
Það er alrangt, að Fratnsókn
arflokkurinn hafi Iiafnað sam-
starfi við Alþýðuflokkinn í verka
lýðsfélögunum, heldur hefur
hann þvert á móti óskað eftir
því. Sains'tarfið hefir hins vegar
strandað á því, að vissir ráða-
menn Alþýðuflokksins hafa sett
skilyrði eins og þau, að Sjálf
stæðismenu yrðu gerðir að for-
ustumönnum í félögunum eitts
og Guðjón M. Sigurðsson í Iðju
og Guðni Árnason í TrésmiSa
félaginu. Þetta getur Framsókn
arflokkurinn ekki fallist á og
þetta æ-íti Alþýðuflokkurinn
ekki að sætta sig við, ef hanu
viU vera verkalýðsflokkur á-
fram. Enda livar í heiminum er
Iiægt að finna jafnaðarmanna-
flokk, sem styður íhaldsmenn til
æðstu forustustarfa í helztu
verkalýðsfélögum viðkomandi
lands? Það æt'ti Alþýðuflokkur-
itm að liugleiða áður en hanu
fordæmir meira afstöðu Fram-
sóknarmanna.
Fáfæklegur málsfaður
Þriðjudagsblað Tínians var að
verulegu leyti helgað aðalfundi
miðstjórnar Framsóknarflokks-
ins. Öll forsíða blaðsins og mik
ill lilutí 2. bls. voru helgaðar
ftmdiimm og' stjórnmálaályktun
inni. Ýmsar fréttir urðu því að
bíða næsta dags, m. a. fréttir
frá Alþingi. Af öðru fréttaefnl
seni beið var frásögn af úrslitum
stjórnarkosninganna í Iðju og
Trésmiðafélagi Reykjavíkur.
Þetta varð til þess að Vísir og
Mbl. fóru að lieimska sig á því
að segja að Tíminn liefði ætlað
að stinga þessari frétt undir stól!
Mikið lilýtur sá málstaður að
vera fátæklegtir, sem þarfnast
þess að þyrla upp ryki út af
slíku máli.
Ljófur blettur
Nú birtir Mbl. ákaflega innfjálg-
an hneykslunarleiðara úl af því
að Tíniinn ltafi verið vondur við
umboðsmenn útlendra fréttastofn
ana á íslandi. Tímamenn vilja að
ísland sé lokað land, frétttun
þáðau sé lialdið leyndum, segir
Mbl. Hneykslunin byggist á
þeirri trú höfundar, að gleymsk
an hafi grafið sumar syrnMr
Mbl.-manna sem eru fréttarita:-
ar erlendra blaða. Það er því
ekki úr vegi að rifja upp ei'tt
dæmi af mörgum. í fyrra biríu
(Frarnh. á 9. BÍðu)