Tíminn - 11.05.1958, Blaðsíða 4

4
TÍMINN, suiuiudaginn 11. maí 1958.
mm , 'sS .* !i|í J- jiis!l___L!|*! “jr 1
Ekki sopið kálið —
ENN HEFUR Botvinnik bætt
aðstöðu sína í einvíginu um
rneimsmeistaratitilinn í skák,
að hann gerði jafntefli í 20.
■og 21. skákinni og jók þannig
vinningstölu sína upp í 12. —
Honum nægir því eitt jafntefl-
ið í viðbót til að vera öruggur
um sigur í einvíginu og hefir
sú ástæða að sjálfsögðu legið
til grundvallar hinni framtaks-
iausu taflmennslu hans í 22.
skákinni, sem hann tapaði á all-
sviplegan hátt. Eftir þessar 22
skákir er því staðan 12—10
Botvinnik í hag og aðeins tvær
skákir til loka. Smyslov er þeim
afar kostum ofurseldur að
verða að vinna báðar þessar
skákir vilji hann halda nafnbót
sinni, svo ag allt bendir til, að
23. skákin verði vettvangur
hrikalegra átaka milli þessara
tveggja stórvelda. Smyslov hef-
ir allt að vinna og engu og tapa
og stendur þannig betur að vígi
en andstæðingurinn, sem ósjálf
rátt er hnepptur í fjötra var-
kárninnar. Af hverju þarf var-
kárni að vera slæm undir slik-
um kringumstæðum, spyr ein-
hver, og því er fljótsvarað. Var-
kárni leitar margoft út yfir þau
takmörk, sem henni eru ætluð
og lýsir sér að siðustu í algjöru
framtaksleysi. Sá keppandinn,
sem í hlut á, bíður rólegur
þeirra aðgerða ,sem eru í bí-
gerð hjá andstæðingnum og
andæfir þéim ekki meir en hon
um þylcir þörf á (oftast tak-
markað). Endirinn er því sá, að
andstæðingurinn ræður lögum
og lofuná á borðinu, en hinum
gætna er líkt farið og skjald-
iiöku, sem hefir dregið sig inn
í skel sína og bíður þess er
koma skal. Hann hikar sem sé
við að bíta frá sér, þar til það
er orðið of seint.
22. skákin, sem ég minntist
á hér ag framan, kemur vel
heim undir þessa lýsingu. Sá
Botvinnik, sem hana teflir, er
varkár og hikandi og í engu lík-
ur þeim Botvinnik, sem við eig
um að venjast úr þessu einvígi.
En byrjunarval Smyslovs kann
einnig að hafa komið honum á
óvart, því að Smyslov beitir hér
í fjrrsta sinn á ævinni hollenzkri
vörn!
Hv.: Botvinnik Sv.: Smyslov.
Hollensk vörn.
1. d4—f5 (Alekhine kvað ein
hvern tíma hafa sagt ag holl-
•enska vörnin væri tilvaliu fyrir
þá, sem tefla þyrftu upp á vinn
ing). 2. g3 (Hvíti biskupinn er
virkari á g2 en á d3 í þessu af-
brigði). 2. —Rf6 3. Bg2—e6 4.
Rf3—Be7 5. 00—0-0 (Nú eru
kóngar beggja í öruggri höfn
og alvara lífsins hafin). 6. c4—
c6 (Smyslov lætur enn ekki
uppi, hvort hann ætli að tefla
Grjótgarðinn svonefnda, sem
myndast af peðakeðjunni c6—
d5—-e6—fö eða lokaða afbrigð-
ið, þar sem peðakeðjan er c6—
d6—e6—fð. Takmarkið í síðar-
nefnda afbrigðinu er að þvinga
fram e5). 7. Rc3 (Botvinnik hef
ír sjálfur mælt með 7. b3 ósamt
uppskiptum á biskupum á a3,
enda þótt hann beiti því ekki
hér). 7. —d5 8. Bg5 (Fremur
óalgengur leikur, sem sýnir að
Botvinnik vill forðast allar
vgnjulegar leiðir. Algengast og
Hklega bezt er 8. Dc2). 8. —
Rbd7 9. e3 De8 10 Dc2-Kh8 11.
Re2 (ll.cxd-exd 12. Dxf5 strand
ar á 12. —Re4 13. Dg4—Re5).
11. —1>.6 12. Bxf6—Bxf6 13. cxd
—exd 14. Rf4 (14. Dxf5—Bxd4
rtær einnig skammt). 14. —g5
(Nauðsvnlegt, þar sem hvítur
hótaði 15. Dxf5 ásamt 16.
Rg6t). ,15. Rd3—Hg8 16. Dc3
(Undirbýr valdatöku á e5) 16.
—Be7 17. Rfe5—Rf6 18. f3 (Ó-
þarfur leikur og vafasamur,
sem veikir aðstöðu hvíta kóngs-
ins. Bezt var að hefja atlögu á
drottningarvæng með peðafram
rásinni —b4, —a4, —b5, sem
myndi tefja kóngssóknaráform
svarts). 18. —Be6 19. Rc5 (Bot-
vinnik leggur ofurkapp á að ein
falda stöðuna með mannakaup-
um). 19. —Bxc5 20. Dxc5—Rd7
(— og Smyslov virðist sama
sinnis. Sannleikurinn er sá, að
kóngssóknarmöguleikar svarts
aukast við mannakaupin, því
að nú Ihefir ihvítur færri menn
til varnar hinum veiku punkt-
um). 21. Rxd7 (Betra en 21.Dc3
sem mundi svarað með 21. -Rx
R 22. d4xR—í'4! og hvitur á í
töluverðum erfiðleikum). 21. —
DxR 22. Hael— (Hvítur verð-
ur skiljanlega að hafa vald á e3
peðinu). 22. —Hg7 23. Hf2—
1)6 24. Dc3—Dd6 (Meg horn-
auga ó g3). 25. Hc2—Bd7 26.
b4 (Þessi mótatlaga hvíts á
drottningarvæng kemur nokk-
uð seint). 26. —h5! 27. Khl—h4
28, gxh (Hvítur á ekki annars
úrkosta, úr því sem komið er).
28. —gxh 29. f4—Hag8 (Hrók-
arnir eru nú all ógnandi, og
ekki þarf að spyrja að leikslok
um, þegar svarta drottningin
og biskupinn koma til skjal-
anna) 30. Bf3—Be8 31. Dd2
Þáttur kirkjunnar
Kirkjan og 1. maí
1
Ritstjóri: FRIÐRIK OLAFSSON
(Gallinn er sá. að hvítu hi'ók-
arnir geta ekki andæft á g-
línunni. 31. Hg2 yrði t.d. svar-
að með 31. —>Bh5!) 31. —Dh6
32. De2 (Hann verður að koma
í veg fyrir —Bh5). 32. —h3 33.
Hccl (Nú er hvítur þess albú-
inn að stöðva sókn svarts með
34. Hgl, en þá fellur sprengj-
an). |
Wgi
íMa
/^íl mst
^^18 ff|f'18

33. —Hg2! 34. Bxg2 (Það
gildir einu, hvort Botvinnik
þiggur fórnina strax eða ekki).
34. —Hxg2 35. Df3—Dh4 36. b5
(Örvænting, en 36. Hgl strand
aði á 36. —Bh5 37. Dfl—Hf2
ásamt skákinni á f3.
36. —Bli5 37. Dxg2—hxg2f
38. Kgl—c5 og hv. gafst upp.
Fr. Ól.

Þróim útgerðar í Þýzkalandi
Þýzkir fiskimenn og útgerðar-
menn láta illa af árinu 1957 ekki
síður en íslendingar og leita að
ráðum til úrbóta en gengur erfið-
'lega að finna þau.
I Raunar hefii- aflinn ,þ. e. togara
og annarra skipa, ekki lækkað
mjög mikið. Hann nam 708.500
lestum (1956 710.900) og verð-
mæti hans er áaétlað. 263,2 millión
ir DM (1956 270,3). Verðmætið
hefir því lækkað um 7 milljónir
DM eða 2,8 af hundraðí. En allur
kostnaður hefir hækkað verulega
á árinu, og sumir segja að hækk-
unin nema 25%.
, Togaraflotanum hafa bæzt átta
l skip á árinu en sex hættu að sigla,
Eiga Þjóðverjar því nú 209 togara
og eru þeir 113.913 brúttósmálest-
ir. Af þessum nýju togurum
brenndu allir oliu, en einn hefir
gastúrbínu og 3 gufutúrbínur. —
Vegna þess hve togaraútgerðin ber
sig illa, var ekki samið um nein-
ar nýbyggingar á árinu 1957, en
verið er að byggja sex togara, sem
samið var um 1956. Tveir af tog-
urunum eru með skutvörpu, en
annar þeirra „Sagatta“ var í
Reykjavík fyrir skömmu og því
naumast ástæða til að lýsa því
skipi.
Þó má geta þess, að greinilegt
er, að Þjóðverjar eru nú að prófa
sig áfram með verksmiðjuskip og
voru fjórir af nýju togurunum með
hraðfrystivélar og önnur tæki t.d
að vinna úr aflanum. Einnig eru
þeir byggðir heldur stærri en áð-
ur, frá 685—765 brúttósmálestir.
Afli togaraflotans, sem landað
var í Þýzkalandi, nam 446,900 smá
lestum (1956 492.200) og verð-
mæti hans 174.7 milijónir DM
(1956 196 milljónir DM). En auk
þess lönduðu þýzkir togarar 22.700
lestum í erlendum höfnuni og nam
verðmæti þess afla 11,7 milljónum
DM (1956 7.3 millj. DM). Var sala
þessi nær eingöngu fyrri hluta árs
ins 1957 og í Bretlandi, því þá var
markaðurinn betri þar, en í Þýzka-
landi. Af afla togaranna, sem land-
að var í Þýzkalandi, nam síldin
147.900 lestum og taldist veðmæti
síldaraflans vera 50 miUjónir DM.
Hefir því síldaraflinn hækkað um
4% en verðmætið hefir lækkað
uín 15%. Aí öðrum fiski lönduðu
togararnir hér 299.000 lestum og
var verðmæti þess afla 124,7 mill-
jónir DM. Það varð til þess að
auka síldai'aflann verulega, að
fiskifræðingur einn rakst á það í
50 ára gömlum skýrslum, að Bret-
ar liöfðu veitt mikið af síld við
suð-austurströnd írlands. Voru
þessi mið gleymd, en nú sóttu
þýzkir og aðrir itogarar þangað.
írum þótti þetta ekki gott og
munu hyggja á að færa út land-
lielgi sína.
Meðalverð aflans hækkaði úr
39,5 pf. í 41,7 pf. En síldarverðið
hrapaði um 6,8 pf. í 33,8 pf. fyrir
kg. Þrátt. fyrii- það hve flotinn hef-
ir verið endurnýjaður og bættur
á árinu, hefir andvirði aflans fall-
ið um 17 miiljónir DM.
Síldveiðiskipin veiddu meira en
þau hafa veitt nokkru sinni áður,
eða 75.100 lestir og er það 11.600
lestum eða 18% meira en 1956.
Aftur á móti féll síldarafli smærri
skipa úr 50.100 lestum árið 1956 í
40.563 lestir en það mun hafa staf-
að af því; að þau sneru sér að öðr-
oim veiðum vegna verðfallsins á
síldinni, því alls nam afli þeirra
163.750 lestum (1956 139.2255) en
þau veiða aðallega í verksmiðjurn
ar fóðurkrabba. •
iSíldveiðifiotinn hefir einnig ver
ið endurnýjaður smám saman eins
og togaraflotinn. Bættust við 8 ný
skip en 5 gömlum lagt upp. Hækk
aði meðalstærð skípanna við. það
Úr 222 brúttósmálestum í 231, en
meðalaldur lækkaði úr 18,8 í 18,2
ár.
Þó síldaraflinn hafi hæ'kkað lít-
illega 'eða um 6.800 lestir frá því í
fyrra, er þess að gæta, að 1956
hafði síldaraflinn lækkað um 80
þús. lestir £rá árinu áður, en það
ár var metár. Árið 1955 nam hann
334.801 lestum, 1956 255.081 og
1957 261.808. Afli flestra annarra
fiskitegunda hefir einnig lækkað á
árinu, að minnsta kosti sá, sem
settur var á land í Þýzkalandi enda
mun ekki vera til sundurgreining
á þeim 23 þsúund lestum sem seld-
ar voru erlendis. Þorskaflinn hefir
lækkað úr 118.784 lestum í 79.854
eða um 33%, en ýsuaflinn úr 26.
325 lestum í 12.157 1957 og nem-
ur sú lækkun 54%, og karfaaflinn
lkækað um 4% íu- 116.316 lestum
OFT HEFI Ég undrazt, að
þeir, sem stjórna og skipu-
leggja hátíðahöld stéttarsam-
takanna 1. maí ár hvert skuli
ekki hafa fengið kirkjuna í lið
með sér fremur en orðið er.
Enain stofnun jarðar hefir
þó, ef á allt er litið, barizt
meira eða lengur fyrir fram-
kvæmd þeirra hugsjóna, ’ sem
hæst og snjallast er talað um
þennan dag en kirkja Krists.
Hún hefir frá upphafi talið
frelsi, jöfnuð og bræðralag hið
•eina nauðsynlega í samfélagi
manna til þess að veita heun-
inum frið og öryggi, og réttíæti
í kærleika hefir verið rauði
þráðurinn í boðskap kristins
dóms á öllum öldum.
Samt er óþarfi að loka aug-
um og eyrum fyrir því, að
kirkjan hefir á stundum villzt
af þessum vegi og hlustað eftir
annarlegum röddum og gleymt
að einungis ein rödd gat mark
að hennar hamingjuleið, sú
rödd, sem sagði: Eg er vegur-
inn, sannleikurinn og lífið.
En aldrei hafa þó saddir
falsspámannanna orðið svo á-
hrifamiklar, að þessi rödd yrði
alveg' þögguð niður.
En í hvert sinn, sem hún hef
ir orðið dauft hvísl eða dapur
ómur meðal annarra radda í
sinfóníu mannréttinda og mann
helgi, þá er það tákn þess að
mannkyn allt sé að víllast af
braut sannleika og farsældar
f.yrst flökkar og samlök, síðan
heUar þjóðir.
MÖRGUM verður fyrst og
fremst starsýnt á þær blaðsíð
ur kirkjusögunnar, .þegar
kirkjan hlýddi raustum fals-
spámanna og svo var fyrst á
dögum mannréttindabaráttu
istéttanna og af því viðhorfi
mótuðust að ýmsu leyti mestu
ikærleiksspámenn okkar, t. d.
Þorsteinn Erlingsson, Einar
Kvaran og Gestur Pálsson, svo
að einhver nöfn séu mefnd
þeii-ra manna, sem með anda
sínum og krafti hafa mótað
kjarabaráttu verkamanna og
kvenna á íslandi. En sé vel
athugað, kemst hver sem les
rit þeirra með gaumgæfni að
raun um, að þeir tala einmitt
máli kristindómsins og flytja
hinn sanna boðskap kirkju
KriU' gegn öllum hefðbundn-
um kenningasiðum steinrunn-
inna forma. Þeir tala eins og
sá, sem vald hefir en ekki eins
og fræðimenn.
Þetta hefir íslenzka kirkjan
löngu viðuiikennt og því ætti
öllum til blessunar að hefjast
samstarf ktrkjunnar og stétta-
baráttunnar, eða stéttafagnað-
arins yfir unnum sigrum eins
og 1. maí ber nú svip af, sem
betur fer.
ÞAÐ ER einmitt á slikum
dögum, sem fólkið vill hlusta
og fyUir kirkjurnar. T. d. var
Dómkirkjan full þrisvar á sum
ai-daginn fyrsta. Þá taldi þjóðin
til sín talað þaðan.
Svo mundi einnig verða 1.
maí. ef forsöngumenn hátíða-
lialdanna yrðu nógu frjálslynd-
ir tU þess að þiggja starf
presta og kirkju þennan dag.
Og' þeir nvundu græða mikið í
vinsældum og skilningi og mál
efni réttlætis og friðar enn
meira.
Það er kirkjan, sem fjTst og
fremst þarf að fylkja liði gegn
herbúnáði og ógnum, sprengju-
gný og vopnabúnaði, og um
það geta allar stéttir orðið
sammála.
Það ætti nú fyrst og fremst
að vera krafan sem sameinar
vinnandi stéttir allra þjóða og
allra landa, svo að öllum heimi
byðist öryggi og farsæld í
skjóli friðarins undir merkjum
fiælsis, jafnaðar og bræðralags.
Reykjavík 1. maí 1958
Árelíus Níelsson.
... ... 41
■jwiiiiMiniiuiiiiiiiiiiiffiMinnBiii

í 111.322. Aftur á móti hefir ufsa-
aflinn hækkað úr 58.249 lestum í
71.442 eða um 23% og skarkolinn
hefir hækkað úr 2.991 lestum í
4.328.
Aflinn í Norðursjónum hefir nú
aukizt aftur að verulegu leyti en
hann féll mjög á árinu 1956. Er
nú um helmingur aflans veiddur
þar. Nokkuð stafar þetta af aukn-
um síldveiðum, en mest þó af afla
smáskipa, sem veiða fyrir verk-
smiðjur, en þau hafa aukið afla
sinn um 24.000 lestir.
Aflinn á íslandsmiðum, sem
löngum var drjúgur, hefir enn
lækkað og var 1957 helmingur af
því, sem hann var 1954, en þá var
áflinn þar 181.360 lestir, en 1957
92.059. Aflinn við Noreg hefir
Iækkað um þriðjung frá árinu áð-
ur í 45.402 lestir og aflinn við
Grænland niður í rúmlega helm-
ing í 32.979 lestir. Hins vegar hef-
ir aflinn við Færeyjar og Bjarnar-
eyjar aukist um 11.000 lestir á
hvorum stað.
Erlend fiskiskip logðu á land
8.320 lestir af síld og 9.360 lestum
af Öðrum fiski, en hánn er nær
allur frá íslenzku togurunum.
Af afla Þjóðverja, sem landað
var í Þýzkalandi, og nam 685,800
lestum voru 145.00 lestir ekki not-
aðar til manneldis. Fóru 37.900
lestir af togaraaflanum í verk-
smiðjurnar, en af afla smærri skip
anna voru 107.000 lestir notaðar
til skepnufóðurs, þar af 29.070
lestir af krabba. Til manneldis
fóru því 540.800 lestir af eigin afla
Þjóðverja. Inn var flutt 119.900
lestir af fiski, en út var flutt að
langmestu leyti til Austur-Þýzka-
lands, 69.000 lestir. Neyzlan var
því 591.700 lestir og hefir Iækkað
um 26.600 lestir á árinu. Nemur
þessi lækkun 0,5 kg. á mann, svo
nú er neyzlan komin ofan í 11,2
kg á mann, en var 15,2 kg. árið
1956.
Svo sem áður er getið, hefir út-
gerðin illa svarað kostnaði á liðnn
ári. Eitt lítið útgerðarfélaig: Cranz
er Fischdampfer, varð gjaldþrota
seint á árinu, en hafði þó afskrif-
að 500.000 DM af hlutfé sínu á ár-
inu og fengið nýtt hlutafé sem því
svaraði. Þetta félag átti 4 togara
og var elzta togarafélagið í Ham-
borg.
Hvernig öðrum útgerðarfélögum,
hefir reitt af, er ekki séð ennþá,
því að reikningar liggja ekki fyrir.
En skráð gengi hlutabréfa þeirra
hefir lækkað á árinu. Hér um bil
öll hlutabréf, sem slcráð eru í
Þýzkalandi, hafa hækkað, en út-
geðarfélögin voru eini flokkurinn,
sem lækkaði. Hlutabréf Norddeut-
sehe Hochseefischerei voru í árs-
byrjun 1957 skráð á 172 DM, en í
árslok 126 DM. Hlutabréf Hoch-
seefischerei Nordstern voru skráS
á 190 DM í ársbyrjun en 130 DM
í árslok. Htutabréf Nordsee féllu
hins vegar aðeins úr 215 DM í 210
DM, en svo sem kunnugt er, stend
ur það ríkisfyrirtæki á mörgum
stoðum. Það heldur úti 56 togur-
um og eru 46 þeirri eign félagsins
en 10 leiguskip. Það rekui- nokkr-
ar fiskimjölsverksmiðjur og einnig
frysihús. Það á u'ro 300 búðir og
nokkra matsölustaði. Stærsti hlut-
hafi þess er talinn Unilever-hring
urinn.
Það má teljast til nýmæli, að í
Kiel var byggt fiskþurrkunarhús
fyrir saltfisk og opnað nú nýlega,
enda er það fyrsta fiskþurrkunar-
hús, sem hér hefir verið byggt. Er
það sameign firmans Katzenstein í
Hamborg og United Fish i Kaup-
mannahöfn. Er gert ráð fyrir, að
það taki danskan blautsaltaðan
fisk til þurrkunar og geti þurrkað
50 lestir af blautfiski á mánuði.
Húsin hafa olíukyndingu og fer
fiskurinn gegnum 8 m. löng þurrk-
göng í nokkur sikipti. Er gert ráð
(Framhald á 8. síðu)