Tíminn - 11.07.1958, Page 7

TÍMINN, föstudaginn 11. júli 1958.
7
„Vínland hið góða skyldi
— því voru ráðin sérstök
geymt
.. i .. w
orlog
mundum hafa harmað það nú, ef,
íslendingar einir þjóða hefðu ekkil
orðið þátttakendur í hinum heims-1
sogulegu þjóðflu'tningum, er á
þessum tímum áttu sér stað hing-
ag til álfu.
Landnámið
Talið er að hér í Seattle
séu um hundrað íslendingar
komnir að heiman. Ekki er
vitað um tölu fólks hér af
íslenzku ætterni, en gizkað á
að það sé innan við þúsund.
Er það um þetta fólk, sem
afkomendur annars aðflutts
fólks, „að ekki er hægt að
tala um það sem íslendinga",
sagði einn merkasti landnem
inn okkar hér!
íslendingafélagið Vestri, sem hér
starfar, var stofnað um aldamót. í
tilefni af þjóðhátíðardegi okkar,
efndi Vestri til mannfagnaðar
föstudagskvöldið 20. júní, en þá
er vinnuvikunni lokið hér. Stóð
samkvæmið í samkomusal Hall-
grímskirkju, eins og hún var upp-
haflega heitin, þótt hún nú sé að
jafnaði nefnd Galvarikirkja.
Var þetta á allan hátt hin veg-
legasta samkoma.
Ræðumenn
Aðalforgöngumaður og stjórn-
andi samkomunnar var séra Guðm.
Páll Jónsson, ættaður frá Dröng-
um í Dýrafirði Aðalræðumaður
var Jens Pálsson Ólafssonar frá
Hjarðarholti, ungur maður, sem
stundar mannfræðinám við amer-
íska háskóla, flutti hann yfirlits-
ræðu um íslenzka stjórnmálasögu
á ensku.
Sérstakan svip á samkomuna
setti það, að á blómskrýddu sviði
sátu Fjallkonan, Miss Ameríka og
Miss Kanada, allar á þjóðbúning-
um, ásamt tveim ungum stúlkum,
annarri á upphlut en hinni á peysu
fötum.
Fjallkonan
Fjallkonan, frú Sigríður Stefáns-
dóttir Franek, ættuð úr Eyjafirði,
var klædd skautbúningi, flutti
einkar vel sámið ávarp, af mikilli
smekkvísi.
Önnur skemmtiatriði voru, að
Sigurbjörn Kristjánsson söng með
undirleik frú Kristínar Stevens.
Frú Kristín Þorbjarnardóttir, Jóns
sonar frá Deildartungu, lék á fiðlu
af mikilli kunnáttu, við undirlei'k
frú Ernu Donald. En kveðjuorð
frá ríkisstjórninni flutti Karl F.
Frederic, íslenzki konsúllinn hér.
Skemmtiatriði
Leikþætti og upplestur annaðist
læknisfrú Sophie Wallace, ættuð
úr Landeyjum, og ungur sonur
hennar, en lítill drengur íslenzkrar
ættar lék á harmoniku.
Öil voru skemmtiatriðin af hendi
leyst við mikinn fögnuð. Þá var
almennur söngur, aðaliega íslenzk-
ur, en sEpnkoman fór fram á báð-
um þjóðtungunum, íslenzku og
ensku.
Eldra fólk
Guðbrandur Magnússon segir frá
íslendingasamkomu í Seattle
Fjallkonan, frú Sigríður Stefánsdóttir.
Endursögrt á ræðu G.M.
„Sú var tíðin, að við á íslandi,
sem heima sálum, hörmuðum ör-
Þegar þið hófuð þetta landnám,
var hvað harðast á dalnum hjá
okkur heima. Við vorum orðnir
beygðir af erfiðu árferði og stjórn-
' arháttum!
En fullyrða má, að þegar bcrast
tóku af ykkur fréttirnar, úr ykkar
nýju iheimkynnum, að þá var sem
við, heimafólkið líka, hefðum stig-
ið á vog, ofckur óx bjartsýni og
sjálfstraust. Er það vissulega einn
fóturinn undir því, hversu okkur
hefir farnazt síðan heima, hversu
vel þið reynduzt, „og fylktuð ykk-
ur í flokki þjóða frám, að lögum
guðs og manns!“
Verið æfinlega blessuð fyrir
þetta!“
Þáttur Leifs
Síðan vék G. M. að þeirri stað-
reynd, að Leifur Eiríksson fann
Ameriku fyrstur hvítra manna, en
af því hlauzt lítils háttar landnám
norrænna manna, sem síðan tók
fyrir, og álfan týndist að nýju,
sagnaritin lágu geymd og jafnvel
gleymd, sem sögðu frá þessum
landafundi.
Hvað olli!
' Voru það ekki örlögin, sem hér
tóku í taumana. Fylling tímans var
ekki komin!
Vínland hiða góða skyldi geymt
— því voru ráðin sérstök örlög!
Þetta mikla land, þessi mikla
heimsálfa skyldi á sínum tíma
gegna því mikilsverða hlutskipti,
að verða alls herjar skóli, þar sem
fólk af öllum þjóðlöndum, öllum
þjóðernum, öllum kynkvísium —
í óhjákvæmilegri lífsnauðsyn þró-
unarinnar, — lærði hvernig við
manneskjurnar eigum að fara að
því að lifa lífinu á þessari jörð, í
því nábýli, í því sam'býli, sem þeg-
ar er orðin staðreynd, éftir að
hinar vélgengu framfarir hafa að
kalla upphafið allar vegalengdir,
og gjört veröldina í heild sinni
fljótfarnari í dag, en hin allra
minnstu þjóðlönd fyrr á árum!
Megi okkur í gömlu löndunum
skiljast þessi handleiðsla, og þá
lög ykkar, sem burtu fluttuzt af
landinu! En þar kom, að við átt-
uðum okkur á því, hverja þýðingu einnig að draga af henni réttar
landnám ykkar hér hefði. Við álykfanir! G. M.
Dr. Pierre Naert birtir merkilegar
I
niðiirstöSiir í málvísmdnm
Rit hans fjallar um skyldleika ainu»málsins, sem
ta!a<S er í nyrzla hluta Japans, við indó-evrópsk
ar tungur
Dr. Pierre Naert, dósent við háskólann í Lundi, hefir gengið
frá fyrsta hlutanum af merkilegu riti um málvísindi, sem hann
hefir haft í smíðum undanfarin ár. Fjallar ritið um ainu-málið,
sem talað ór í nyrzta hluta Japans (Hokkaido) og áður fyrr
einnig aö nokkru á Sjakalín-skaga og syðstu eyjum Kúril-
eyjaklasahs. Ber heildarverkið nafnið ,,La situation Lingui-
stique de l’Ainu“, en fyrsti hlutinn heitir „Ainou et Indo-
européen“ og fjallar um skyldleika ainu-málsins við indó-
evrópskar tungur.
Dr. PIERRE NAERT
Það, sem einkum vakti athygli
aðkomumanns var sjálft fólkið,
sem þarna var saman komið, flest
mjög við aldur, sem það bar til-
takanlega vel, margt um og yfir
átlrætt, enda fætt á íslandi, en
þarna var einnig fólk á sextugs-
og sjötugsaldri, borið og barnfætt
hér í íslendingabyggðum, og flest
cnn vel mælandi á íslenzka tungu.
Hitt vakti þá einnig athyglina, hve
mikið var lagt í sönginn, þegar far-
ið var mcð íslenzku ættjarðar-
Ijóðin!
Kona ein að heiman, Guðibjörg
Guðmundsdóttir, frá Hafnarfirði,
sem dvalizt hafði hér um sinn,
flutti þarna kveðju ög þakkarorð,
og lýsti hversu borin hefði verið
á höndum af „hérlendri gestrisni!“
Loks ávarpaði Guðhrandur Magn
ússon samkomuna, en að því loknu
ræddust menn við persónulega við
dreifð kaffiborð.
í öðrum 'hluta verksins mun dr.
Naert ræða skyldleika málsins við
altagísk og úrölsk mál og í þriðja
hluta um samband þess við ná-
grannalöndin, þ. á m. japönsku.
Ainu-tungan hefur lengi verið
málvísindamönnum ráðgáta, með
því að ekki hefur tekizt að finna
skyldleika með henni og öðrum
þekktum tungum. Hefur lengi ver-
ið litið svo á, að hún væri leifar
af dauðri tungu (eða málætt), sem
töluð hafi verið af hvítum mönn-
um í austasta hluta Asíu. Nokkr-
ar tilraunir hafa verið gerðar til
þess að sanna að luin sé af indó-
evrópskum stofni, en þær hafa
ekki talizt byggðar á vísindaleg-
um grundvelli. Án þess að taka
liilit til þessara tilrauna, hefur Pi-
erre Naert nú lokið rannsóknum
sínum og ieggur fram rök, sem
margir telja óhrekjandi, þess efn-
is, að hér sé tvímælalaust um
indóevrópskt tungumál að ræða,
sem fyllilega sé sambærilegt við
aðrar greinar þeirrar miklu mál-
ættar.
Dr. Pierre Naeiú lauk ungur
meistaraprófi í máivísindum við
Sorbonne-háskóla og lagði þar m.
a. mikla stund á íslenzku. Kom
hann fyrst hingað tii iands sumar-
ið 1938 og vakti þá þegar alhygli
fyrir mikla íslenzkukunnáttu. Það
sumar sneri hann flestum kvæð-
uin Tómasar Guðmundssonar úr
„Fögru veröld“ á frakknesku, og
var sú bók prentuð undir nafninu
„Poems islandais“. Árið eftir var
hann sendikennari við Háskóla ís-
lands.
Hingað til lands kom hann ekki
aftur fyrr en 1949 og hafði þá ný
lega varið doktoi'sritgerð við há-
skólann í Lundi, þar sem hann
hefur starfað síðan. Hann hefur
síðan birt fjölda ritgerða um mál-
vísindaleg efni, jöfnum höndum á
frönsku, sænsku og íslenzku. Auk
þess að vera framúrskarandi mál-
vísindamaður, er hann einnig af-
burða málamaður, talar og skrifar
t. d. öll Norðurlandamálin, þ. á
m. finnsku og færeysku. Mai'gir
munu hafa lesið ritgerð hans í
síðasta hefti íslenzfcra fræða: „Með
þessu mínu opnu bréfi ....“
Dr. Naert hefur nokkrum sinn-
um síðan dvalið hér á landi nokkra
mánuði í senn við málfræðirann-
sóknir. Hefir hann þá ósjaldan
tekið sér orf og ijá í hönd og
gengið að slætti. Af þessum sökura
á hann marga vini og kunningja
hér á landi, sem munu með at-
hygli fylgjast með störfum hans
og rannsóknum. Hann er sá
Frakka, sem tíðförlast hefur gei't
sér til íslands og í einna nánust-
um tengslum stendur við íslenzkt
þjóðlíf, mál og sögu.
A víðavangi
Fer vöruvöndun sjávar-
útvegsins minnkandi?
Blaðið „Frainsókn" í Vest-
mannaeyjum ræðir nýlega nm
„þverrandi gæða útflutnings-
vara sjávarútvegsins.“ Það segir
meðal annars:
„Þau fyrirtæki, sem annast
aðallega útflutning cig sölu fram-
Ieiðsluvara sjávarútvegsj,ns, eu
fyrirtæki þessi eru Sölumiðstöð
liraðfrystihúsanna, Sölusamband
íslenzkra fiskframleiðenda og
Samband ísl. samvinnufélaga,
liafa öll nýlega haldið aðalfundi
sína. Á fundum þessum kom það
fram, að miklar umkvartanir
hafi verið gerðar, sérstaklega að
því er varðar hraðfrysta fiskinn.
Að þessu tilefni hafa verið
samþykktar tillögur urn að kom
ið verði á lögboðnu mati á fiski
upp úr sjó og í umræðum þeim.
er fram fóru um þessi mál, þá
má telja að uppistaðan væri sú,
að illa væri farið með fiskinu
í fiskibátunuin. Það er rétt, ;ið
meðferð á fiski um borð í fiski-
bátum er oft áfátt, en málið e?
nú sanxt ekki eins einfalt eins
og í fljótu bragði virðist. Með-
ferð fisksins er nefnilega líka
víða áfátt í landi.“
Eftir að blaðið hefur ræ'tt'
nokkuð nánara um einstök at-
riði varðandi meðferð aflans,
farast því orð á þessa leið:
„Það væri álitlegt verkefni
fyrir lxagfræðinga okkar að taka
sér reikningsstiku í ihönd og
reikna út hversu mikils þjóðar-
búið missi árlega í eðlilegum
gjaldeyristekjum vcgna óhag-
stæðrar gæðaflokkunar, sem á
rót sína að rekja til ónógrar iim
hirðu á aflanum á sjó og' Iandi.“
Aukin vöruvöndun keppi-
nautanna
Þá bendir „Framsókn“ á auktia
vöruvöndun keppinauta okkar og
segir:
„Ekki skal því þó að ölln hald-
ið fram, að meðferðin og verk-
unin hafi versnað í sjálfu sér,
heldur hitt, að keppinautar okk-
ar á erlendum mörkuðum hafa
aukið vörugæði sín og bætt verk-
unaraðferðirnar cig meðferð vör-
unnar meir en íslendingar þann
ig, að íslendingar hafa dregizt
aftur úr í samkeppninni mn vöru
vöndun og g'æði.“
Lokaorð „Framsóknar“ eru á
þessa leið:
„En það fer sannarlega illa
á því, að íslenzki fiskurinn, sem
að stofni og gæðum er vafalaust
bezti fiskur í heiminum, skuli
vera stórskcmmdur cig eyðilagð-
ur af skammsýni og óhæfilegum
verkunarvinnubrögðum.“
Hér er vissulega hrcyft máli,
sem mikil þörf er á, að gefinn
sé fyllsti gaumur og unnið" að
umbótum samkvæmt því.
Efnahaoslögin og viðskiptin
við Austur-Evrópu
| Þjóðviljinn segir nýlega, að
i það sé mikil misskilningur hjá
Tímanum, að það sé að þakka
nýju efnahagslögunum, að tog-
ararnir hafa ekki stöðvast. —
Skýring Þjéðviljans er síí, að
þetta sé að þakka. mörkuðum
þeim, sem hafa fengist fyrir ís-
lenzkar afurðir í Austur-Evrópu.'
Ilér skal síður en svo gert lítio
úr þýðingu þessara viðskipta fyr-
ir íslenzkt aívinuulíf. Það er hins
vegar staðreynd, að hvorki síld-
veiðiskipin eða tcigararnir hefðu
nú stundað veiðar vegna viðskipt
anna við Austur-Evrópu, ef nýjn
efnahagslögin hefðu ekki aukið
uppbæturnar. Verðið, sem fæst
fyrir íslenzkar afurðir í Austur-
Evrópu, nægir ekki freniur en
það, sem fæst fyrir þær annars
* staðar, til þess áð gera utgerðina
I arðvænléga, án mikilla viðbótar-
) styrkja. Ni’ ’ --:taðan hefði því
| orðið sú, nð við hefðum ekki
getað hagnýtf, oltkur hina ágætu
mai'kaði í Austur-Evrópu, ef
efnahagslögin hefðu ekki komið
til, og getui' Þjóðviljinn bezt á
þessu séð, hve nauðsynieg setu-
1 ing þeirra yar.