Tíminn - 21.08.1958, Qupperneq 6

6
T í M I N N, fimmtudaginn 21. ágúst 1958.
Útgefandi: FRAMSÓKNARFLOKKURINN
Ritstjóri: Þórarinn Þórarinsson.
Skrifstofur í Edduhúsinu við Lindargötu
Símar: 18 300, 18 301, 18 302, 18 303, 18 304.
(ritstjórn og Maðamenn)
Auglýsingasími 19 523. Afgreiðslan 12323
Prentsmiðjan Edda hf.
Meirihluti fólks í sex iöndum af
tíu fylgjandi frjálsri samkeppni
Þott sósíalistiskur hugsun- Niðurstöíiiur Heimssko<$anakönnunarinnar um
arháttur hafi rutt sér til
rúms í seinni tíð er meiri vií frjálsa samkeppni eía ríkisrekstur
hluti manna í sex löndum
Árásarlið eymdarinnar
E>AÐ er aumkunarverður
söfnuður, sem eigrar um rit-
stjórnarskrifstofur Mbl. um
þeesar mundir. Að vísu mun
ýmsum þykja, sem einiiverj-
ir þegnar hins íslenzka þjóð
félags, hefðu fremur ástæðu
til að bera sig illa, en topp-
blómin í Mbl.-höllinni. Ekki
er annað vitað en að þessir
piltar séu þolanlega efnum
búnir, búi í góðum og vönd-
uðum húsum, á skemmtileg-
um stöðum í bænum, hvað
þeir auðvitað eiga margfald
lega skilið, fái meira en nóg
að borða, geti klætt sig vel
og skjóllega þegar þeir þurfa
aö koma út undir íslenzkan
himinn og hafi yfirleitt ráð
á að veita sér öll þau ytri
þægindi, sem þjóðfélagið get
ur látið þegnum sínum í té,
þeim, sem það býr hvað bezt
að. Ekki þurfa þessir menn
að strita við heyskap í ó-
þurrkatíð norður á Skaga,
Eljótum eða Melrakkasléttu.
Ekki þurfa þeir að veltast í
öllum veðrum úti á sjó og fá
stundum litinn afla, stund
um engan. Ekki þurfa þeir
aö standa í meira og minna
erfiðri eyrarvinnu til þess aö
hafa I sig og á. Nei, þeir taka
alít sitt á þurru og eru ekki
sem verst efnum búnir, sem
betur fer, þrátt fyrir þaö.
Ekki er heldur annað vitað,
en þeir séu við sæmilega, lík
amiega heilsu. Venjulegu
fólki finnst að svona karlar
hljóti að hafa það bara gott.
En það er nú öðru nær. Blað
ið þeirra ber ljósan vott um
hið hörmulegasta sálará-
stand. Reyndar er það ekki
nýtt. Það hefir borið þenna
eymdarsvip í rúmlega tvö ár.
Og alltaf aukast ekkastun-
urnar heldur en hitt. Og
hv-er er svo orsökin til þessa
skelfilega, yfirþyrmandi and
streymis? Til þess að gera
sér það ljóst, getur verið
gott að líta ofurlítið aftur í
tímann.
ALLT frá því að þjóðstjórn
in var mynduð 1939, hefir
Sjálfstæðisflokkurinn setið
nokkurn veginn óslitið í rík
isstjórn, þar til núverandi
stjórn tók við. Flokkurinn
kunni vel að meta sólskin
valdanna og þá aðstöðu, sem
þau sköpuðu homvm til þess
að hlynna vel að þurf tarfrek
um „hagsmunum okkar“.
Aftur á móti fannst flokkn
um það minna máli skipía,
hvort auðið yrði að undir-
byggja þannig efnahags- cl;:
atvinnulífið í landinu, að
unnt reyndist að búa ödrm
almenningi, því fólki, sem í
ýmsum skilningi á afkomu
sína undir sól og regni, sem
áfallaminnsta framtíð. D r-
tíð og verðbólga er ekkert
sérkennandi fyrir fjárniála-
og viðskiptalíf okkar íslend
inga. Sá draugur leitaði hvar
vetna landa í umróti stríðs-
og eftirstríðsáranna. Allar
menningarþjóðir, aðrar en
þá við íslendingar, leituðust
hins vegar við, að taka þessi
viðfangsefni þeim tökum, að
þau yrðu sem minnstum erf
iðleikum valdandi. Ekki vant
aði það heldur að Framsókn
armenn vöruðu við þeirri ó-
heillastefnu, sem þessi mál
tóku upp úr 1940. Sjálfstæðis
menn virtust í fyrstu. hafa
nokkra löngun til þess að
sýna einhvern skilning á
nauðsyn viðnáms en brátt
mun aðalafltaug þessarar
undarlegu, pólitísku brota-
járns hrúgu, er nefnir sig
Sjálfstæðisfl., - braskaralýð
urinn, haga séð að þá myndi
akurinn líklegastur til ríku
legrar uppskeru, ef allt var
látið veltast að vild. Fyrir
þessu fólki bognaði betri
helmingur Sjálfstæðisfl, Ól-
afur Thors sveik stj órnarsam
starfið 1942 og myndaði nýja
stjórn meö það loforð upp
á vasann, að hreyfa ekkert
við dýrtíðarmálunum, hvað
sem á gengi. Nú talar Mbl.
með feikna vandlætingu um
að vísitalan hafi hækkaö í
tíð núverandi stjórnár. En á
meðan Ólafur Thors sat í
stjórnarforsæti fáeina mán-
uði 1942, hækkaði vísitalan
á milli 80 og 90 stig! Er nú
hægt að búast við því, að
nokkur maður taki Mhl. eða
t. d. Sigurð Bjarnason alvar
lega, þegar hann þykist hafa
ráð á að áfellast ríkisstjórn
ina? Á maður að trúa því, aö
rithöfundar Moggans séu svo
litlir „humoristar“, að þeir
sjái ekki skoplegu hliðina á
þessum áróðri? Nei, það er
víst ekki hlegið niðri á
Mogga. Þar ríkir sút. En á-
reiðanlega skellihlær Ólafur.
Hvernig er svo framkoma
þessara manna síðan þeir
urðu utangátta? Hvernig
hafa þeir staðizt það próf,
sem þjóðin hefir fyrir þá
lagt? í stuttu máli: illa'. Þeir
hafa staðið á gati í faginu.
Það er ekki aðeins, að þeir
hælist um ýfir þeim erfið-
leikum, sem ríkisstjórnin og
þjóðin öll á við að etja, vegna
þeirra eigin afglapa í önd-
verðu heldur beita þeir allri
orku sinni til þess að auka á
vandræðin. Á meðan þeir
héngu í ríkisstjórn, áttu þeir
ekki nógu sterk orð til að
lýsa ábyrgðarleysi þeirra, er
stóðu að verkföllum. Síðan •
þeir lentu utan stjórnar er
það aöaluppáhaldsiðj a
:ra að blása að verkföll-
I’egar rætt er viö Sjálfstæð
. in, hvort heldur er út
: ■> land eða hér í höfúðhorg
inni, veröúr þess fljótlega
vart, að þeir undrast aðfar
ir stjórnarandstöðunnar og
fyrirlíta. Kaldur gustur þess
arar fyrirlitningar næðir nú
úm hina ólánssömu Mbl,-
skrifara svo að þeir fá ekki
dulið flóttasvipinn, þrátt fyr
ir alla hina ytri velmegun.
af tíu þar sem síðasta heims-
skoðanakönnun fór fram
samt hlynntur efnahagsskipu
lagi er byggist á frjálsri sam
keppni. I hinum löndunum
fjórum vill á hinn bóginn
minna en heimingur að-
spurðra fallast á að ómeng-
aður kapítalismi sé bezta
skipulagið.
Ákveðnastir fylgismenn kapítal-
isma eru Danir, 73% aðspurðra þar
í landi eru fylgjandi frjálsri sam-
j keppni. Sambærileg við viðhorf
Dana er afstaða mikils meirihluta
í Bretlandi, Vestur-Þýzkulandi,
j Mexikó, Hollandi og Svíþjóð. Mik-
ið fylgi Svía við kapitalisma vekur
furðu og virðist í andstöðu við það
að sósialistar hafa farið þar með
stjórn í heila kynslóð.
Japan, Ítalía og Venezúela
hlynntust sósíalisma
Spurningin, sem Heimsskoðana-
könnunin lagði fyrir menn, var á
þessa leið:
„Hvort efnahagsskipulagið telj
ið þér að sé æskilegra fyrir f jár-
hagslega velferð venjulegra ein-
staklinga, — skipulag frjálsrar
samkeppni eða ríkisrekstur á
framleiðslutækjunum“? j
Japanar hafa minnsta trú á ágæti
frjálsrar samkeppni, en aðeins
ihundrað ár cru siðan lénsskipulagi
lauk þar í landi og mjög skammt
síðan landið var þvingað til að
taka upp sl'ikt skipulag með til-
skipunuin Mac-Arthurs hershöfð
ingja. Þvínær jafnmargir Japanar
fylgja því að bæði efnahagskerfin
starfi saman og fylgja frjálsri sam
keppni, og svipað er málum hátt-
að í ítaliu. Styrkur kommúnista i
Ítalíu, en þeir fengu fjórðung at-
kvæða í síðustu kosningum, kem-
ur fram í því að 23% aðspurðra
telur ríkisrekstur á framleiðslu-
tækjunum æs'kilegasta skipulagið.
I Venezuela urðu fyrir skemmstu
miklar óeirðir gegn Nixon, vara-
íorseta Bandarikjanna, Og í því
sambandi kom fram sterkur and-
kapítaliismi. Þar er líka tiltölulega
mikið fylgi bæði við rikisrekstur
og samruna einka- og ríkisrekstur.
Þelta getur bent til hugsunarhátt-
ar, er gæti stefnt hagsmunum
Bandaríkjanna í olíu og stáliðnaði
þar í landi í hættu.
Efnafólk fylgir frjálsri
samkeppni
Eins og vænta má á s'kipulag
frj'álsrar samkeppni meira fylgi að
fagna meðal hins efnaðr^ fólks í
öllum tíu löndunum. Tölurnar hór
á eftir eru frá Bretlandi, en eiga
einnig við um hin löndin.
„Hvort efnaliagsskipulagið telj'
ið þér æskilegra fyrir fjárhags-
lcga velferð venjulegra einstakl-
inga — skipulag frjálsrar sain-
keppni eða ríkisrekstur á fram-
Ieiðslutækjunum"?.
Æskilegast Efnaðir Miður
efnahagskerfi Bretar efnaðir
Frjáls samkeppni 80% 59%
Ríkisrekstur 10% 20%
Bæði kerfin saman 5% 7%
Veit ekki 5% 14%
Samanlagt 100 100
Búast mætti við að yngra fólkið
ÆskHegasfa sfnahagpkerfið
WM\
Frjáls samkeppni
Ríkisrskstur
Bæði kerfín í sameiningu
1————1 Veit ekki E
Danmörk
Svíþjóð

Bretland
Mexlkó

f
3
y 27% lio
Holland
væri líklegt til stuðnings við sósíal
isma vegna venjulegrar róttækni
æskunnar. En niðurstaðan sýnir,
að fólk undir 25 ára aldri greiðir
atkvæði á sama hátt og 45 ára og
eldri um þettia mál í öllum lönd-
Einkaréttur: New YorkHerald
Tribune og Timinn.
Þegar sveitungarnir fara að heyja
fyrir ilfa stadda nágranna
S. 1. sunnudag (10. ágúst), árla
dags voru samankomnir í Reykja
. firði 30 menn, karlar og konur
á vegum Ungmennafélagsins
Leifur heppni. Fararstjóri var
Torfi Guðbrandsson, skólastjóri.
Tilgangur þessa mannsafnaðíir
var að heyja þennan dag fyrir
Guðfinnu Guðmundsdóttur. Hún
missti mann sinn á s. 1. vetri
og stendur ein uppi mcð 3 korn
ung börn, en heldur áfram bú
skap í Reykjarfirði í félagi við
Kjartan bróður sinn.
Veður var með bezta móti þenn
an dag og inni í Reykjarfirði var
hægviðri og sólskin fram eftir deg
inum, þó út lil nesjanna hreytti
sudda úr þokunni. Allir gengu
með kappi til verks, því allir vildu
láta daginn verða að því gagni
sem hægt væri. Var slegið, rakað
og reiddir heim 60—70 hestar,
en eins mikið eða meira varð eft
ir í fangahnöppum í engjum, sem
ekki vannst (ími til að binda heim.
Reykjafjarðarengjar eru taldar
beztu engjar hér í hreppnum,
enda fannst fólkinu mikið til um
grasmagn og gæði engjanna.
Reyndu bæði karlar og konur
(fræknleik) röskleik sinn á þess
um kosta engjum.
Öllum þeim sem þarna unnu að
var að þessu óblandin ánægja. Á
hvers manns anclliti ljómaði gleð
in, meiri og einlægari heldur en
nokkuð það selh skemmtun er kall
að getur framieitt. Allir ólu þá
bæn og von í brjósti að þetta
dagsverk sem þeir höfðu lagt af
mörkum sveitnnga •sí'num til
gagns, mætti verða að þeim n.otum
sem til var stofnað. Er vonandi
að veðurguðirnir gangi í lið svo
að hey þetta nýtist til gagns þeim
sem þess eiga að njóta.
Þó allir væm vel nestaðir að
heiman komst hópurinn þó ekki
hjá því að þiggja- hinn bezta beina
hjá húsráðendum, sem þökkuðu
öllum hjálpina. Um kvöldið héldu
allir heim til fín fullir ánægju
yfir sérstæðitm og skemmtilegum
degi.
Guðniundur P. Valgeirssou.