Tíminn - 15.11.1958, Blaðsíða 7

Tíminn - 15.11.1958, Blaðsíða 7
T í MIN N, laugardaginn 15. nóvember 1958. 7 Úti fyrir dyrunum og með öllum stéttum, liggja skó- varpsdjúpar dyngjur af skærgulu, skrælnuðu laufi. Það skrjáfar í, ef stigið er i dyngjurnar, og komi ó- vænt vindstroka ofan úr f jallaskörðunum, bregða laufin á leik, taka hringdans' um næstu stofna eða fætur manns, — sogast inn í fyrsta hlé og hníga þar til hvíldar. Hinu sjáanlega hiutverki þeirra er lokið. Vetrarsnær og vorvötn, mold og sól komandi ára fullkomna — á ósýnilegan hátt — þátt- töku þeirra í hinni eilífu hringrás, hins eilífa lífi, — friður sé með þeim. í dag er síðasti sumardagur. TÚt um gluggann minn blasa við imér sigrænar hlíðar Yampadals, ofnar hélugráu ívafi hinna lauf- Jausu bjarka. Yfir hvelfist tandur- hreinn hausthiminn, er hellir síð- rustu geislum útbrennandi sumar- solar yfh* Yampadal — já, fullan •dalinn svo flóir útaf á alla vegu. Á morgun er kominn vetur! — Fyrir nokkrum dögum blöstu við, •okkur heiðgulir flekkir um allar hlíðar — já, logagulir með dumb- rautt og grátt inn í milli en hin ■eilíí'græna slæða furunnar og grenisíns réð þó ríkjum, af ó- haggandt mætti hins sterkasta, svo vur það einn daginn að vind- Ikviða strauk um hlíðarnar og höllin, og öll litadýrðin var sam- stundis horfin. Vetrarkvíði byrj- aði að gnauða við gættir, en svört ský — af vestri — drógu gráan hrikiisléða yfir fjöllin og möluðu hagl úr frosnum skýjum yfir sak- lausa akra, — og kornið fóll af stönglum. Vonir bændanna um sæmilega uppskeru féllu á þess- ari einu hálftíma stund, um þriðj ung til heJming. Já,_ svona er „gengið" valt hérna i Klettafjöll- Uiium. — Undir só! og regni Enn eitt sumar er liðið hérna i Yatnpadal. — Þriðja sumprið okkar íslendinganna að-Pétursdal. — Vatusskortur svo mikill að gæðatún g'áfu af sér Vr,—Vs af vtnjulegu magni. Eina von bænd- anna var lengi vel, áð akrar gæfu — ef lil vill — sæmilega útkomu, en iþá kom haglið. Karlarnir slara x gaupnir sér og tatita i barm sér „aldrei þekkt annað eins, — tvö ár i röð“ — en svo eru þeir vísir itil að skellihlægja að öllu saman því fólkið er mjög hláturmiit hér um slóðir. Aftur á móti erum við Jíkir okkar ætttnennulit á íslandi, .— geturn ekki hlégið að þessu, — finnst það allt of alvarlegt til þess. — í stuttu málí', — þriggja ára reynsla okkar íslendinganna í Pétursdal er þess'i: Tvö ár af fþrem hafa reynzt mjög erfið. Það fyrsta var gott, stöðúgt og gott tíðarfar, hæfilegt regn, rnikil og góð grasspreta og' 'akvár sæmi- Jegir. Þetta gaf glæsilegár vonir, en því miður hafa þsér ékki rætzt. •— Til að reka biískaþ hér um fjöllin, svo í góðu lagi sé, þarf stöðugt tíðarfar og mikla og erf- iða vinnu. Vel getur svo farið að mörg' ar þurfi til að -kom-a vel fyrir sig fótum. — Þeir, s'em orðn- Pétur Sigfússon: Laufin falla vetur gengur í garð Sjötta bréf úr Yampadal ir eru rótfastir og hafa komið fyrir sig traustum stofni holda- nauta, kinda eða mjólkurkúa, slanda auðveldlega af sér tvö ó- æri. Byrjendur og smærri hænd- ur þolá slíkt auðviitað illa og margir rctta sig tæplega við aft- ur, flytja þá gjarna burt og flýja af hólminum — selja, ef þeir geta og sækja á önnur og auð- veldari mið. Nú eru á Pélursdal um 40 mjólkurkýr, 20 til 30 geldneyti og 500 rollur. Á annað hundrað ekrur hafralands og tún, sem gefa ættu í góðu ári 4 til 6 hundr- uð tonn af heyi. Frá þessu er illt að hlaupa, og hafa þvj synir mínir, Bjarni og Sigfús, hug á aö róa hér eina vertíð enn, og sjá til hverju fram vindur. Vatnið hreina — vatnið heima Gamall íslendingur, sem situr á ýtu, sem dregur á eftir sér 15 diska herfi sem smátt og srnátt malar undir sér akurinn þar, sem hafraöxin blöktu í sumar, beygð- i;m kollum í breiskjandi sól, biðj- andi guð um vökvun — vatn — vatn ó vatn!, hann sér ýmislegt, heyrir — og finnur. Þó er ryk- mökkurinn upp úr skrælþu,rri moldinni svo þéttur að út úr hon- um glórir ekki nema öðru hverju, og talfærin ljmast saman. And- litið má heita slétt frá brúnum og niður á höku, jú, bað — ekki veitir af því! og svo hreinsast tal- færin smátt og smátt og maður hættia* að „spýta mórauðu", en hollt er þetta varla, þó bráðnauð- synlegt sé og óumflýjanlegt — ef uppskera á að fást næsta sumar. Svo mjakast ýtan áfram hægt og hægt, skákin smáminnkar og sól- in skín. — Ég hefi ágætan „fleyg“ með vatni úr lindinni Lithia í Steambót, í vasa mínum, og dreypi á öðru hvoru. Þetta minnir mig á yndislegar stundir frá fyrri ár- um — þeysireið yfir Hvamms- heiði — Vaðlaheiði — Sigríðar- staðagrundir — Hólasand. Islenzk- ir fjörhestar, skeiðgammar, tölt- arar, brokkarar, stökkhestar, — Menn og konur — frændur og vinir — fleygar í vösum og ég seilist eftir fleygnum Lithia, skál! Um leið og ég sting honum aft- ur í vasann, sé ég hvar þeir hverfa fram af næsta leiti, frænd- urnir mínir allir og fornir sam- ferðamenn, í jóreyk — og glamp- andi sól. — Ég tek viðbragð á ýtunni, að því kominn að berja fótastokkinn og nota písk, — nokk uð hart að verða svona aleinn eítir, það var ekki ætjð svo hér forðum daga onei-nei, en ýtan hvorki sér mjg né heyrir, heldur bara áfram sínum tólffótungs hraða yfir kolmórautt flagið, skröltandi, — steindauð, og skilur ekki glóru. — Nú, jæja þá, ég var að minnast á Lithia vatnið. Það er áreiðanlega engin vitleysa þetta með lækningamátt þess. — Bezt að sanna mál sitt með eigin reynslu. Ég hafð'i verið mjög lé- legur til heilsu um nokkurt skeið ! t.d. tapað 20 lbs. af þyngd, — svitnaði óstjórnlega og þyrsti svo mjög, að þorsta mínum fékk ég naumast svalað, hvorki nótt né ' dag. — | Lithiavatn er ekki gott á bragð, I þrátt fyrir það, varð mór fijótt hrein nautn að drekka slíkt vatn, og ég get staðhæft að eftir nokkr- ar vikur hafði ég alveg náð fyrra heilsufari mínu, svitnaði alveg venjulega, þyrsti rctt eins og ger- ist og gengur og hafði endur- , heim,t helft minna glötuðu punda. Auk þessa virtist mér ég allmikið þróttmeiri en óg hafði verið, nokkur s.I. ár, án þess þó að geta staðfest það með afrekasögum — glímum eða slíku. — Mér er kunugt um ýmsa fleiri, sem hafa hlotið margs konar meinabætur, Fyrri grein — fyrir mátt þessarar töfralindar — lindarinnar Lilhia í Steamboat Springs. Nágrannarnir og doilarinn Og ýtan mjakas't, það grisjar út um mökkinn, og ég sé gamlan bóndamann hérna úr ná- grenninu, vera að stumra yfir jepp anum sjnum; sem fengið hafði hikstakast á veginum. „Ósköp eru að sjá þetta“, sagði Júlíus heitinn Sigfússon er hann sá vinnubrögð, sem ekki voru honum að geði. Ég tek undir þettív, ekki þó í sambandi við jeppann eða vinnu- brögð gamla mannsins — en hvað þá? — Bíðið nú ofurfítið róleg. Ég ætla að fara einn hring enn á ýtunni og hugsa mig um. Hefi lengi ætlað að segja nokkur orð um sveitafólkið hérna í fjöllun- um, nágranna okkar og fleiri, sem við höfum einna helzC kynnzt, og gefið hafa okkur sterkastar ástæð- ur til heildarályktana um kosti og lesti fólksins almennt. — Já, ósköp eru að sjá þetta. Vitanlega eru bændur hér í fjöllunum mis- jafnir, bæði að vexti, viti og inn- ræti, en við kynningu verður það tvennt, sem einkennir þá mjög. Gamli maðurinn þarna má kall- ast nokkurs' konar sámnefnari þeirra hvað útlit snertir. Hann er ákaflega veðurbarinn og rúnum ristur í andliti, — mjósleginn með langa útlimi — hjólfættur, nxeð harðastóran hatt — cowboyhatt. Það sem gerir útlit bændanna svona áþekkt, er búningur þeirra, sem er ákaflega aðskorinn og i leynir því ekki göllum vaxtarlags, I •— hörundslltur er nokkuð blá- | leitur, og fjöldi þeirra ber áber- | andi merki strits og þreytu. Þessir I veðurmerktu, þreyt-ulegu og lítið glæs'ile'gu rnenn eru yfirleitt glað- legir í viðmóti og við fyrstu kýnni virðast þeir vera ákaflega hjálp- samir og góðviljaðir, en ég segi: „Varaðu þig á málningunni“. Við nánari samskipti kemur í ljós að það er einn aðili — „voldugur og fyndinn“, sem í rauninni ríkir og ræður yfir hugum manna og hjörtum. Það er hinn heimskunni, voldugi dollar. Sá, sem getur með hægustu móti snuðað náungann um nokkra dollara — selt með fullu verði gallaða kú — hross' eða hænu, hann hlær hjartanleg- ast heima hjá sér að kveldi dags. Þetta er íþrótt þeirra, sem þeir iðka mjög, og telja — held ég — ekki meðal synda. — Ég tel rétt að benda á þessa stóru veilu í fari þessara, annars að ýmsu lcyti svo viðkynningargóðu nianna. Ég fullyrði auðvitað ekki að svona sé þetta um öll Banda- ríkin, en ég held að það skaði ekki — fyrir innflytjendur og aðra nýgræðinga, að gera ráð fyrir hinu lakara — „hið góða skaðar ekki“. „Guð á margan gimstein . . . “ Þetta var nú um karl- ana, bændurna — mennina frúnna hérna í sveitunum. — Satt .er það, þær líta öðruvísi út, — feitar — velbúnar og pattax-alegar margar, ekkert ljkar því að þær gangi í stritvinnu, — enda er talið að þær eigi góða og náðuga daga — láti bara karlana strita! Þær iifa mjög fyrir ýmiss konar „klúbba“-starfsemi, og svo börnin sín, sem méi er sagt að sóu löng- um aðalunxræðuefni þeii'ra á ldúbbfundunum. — Það virðist vera einkennandi fyrir hjón hér i fjallbyggðunum, að vilja eiga, eða ala upp allmörg börn. Næstu rágrannahjón okkar, Coghill og frú, hafa alið upp fjögur börn, en engin börn eignazt sjálf. Önn- ur nágrannahjón okkar höfðu eign azt eitt barn og misst það. Þau gerðu sér ferð í sumar til Den- ver til að líta á ffmm barna hóip á aldi’inum 3 til 9 ára. Þessi börn voru föður-, inóður- og heimilis- lnus vegna óreglu foreldranna. Knutson bóndi og frú lians komu aftur heim með allan hópinn, og eiga nú fimm börn, sem öll kalla þau nú pabba og mömmu, og er óskandi að hin glæsta Yampa- dalssól skíni jafnt og vermandi yfir þennan hóp — og blessi fyrir tækið. — Hjón í Steamboat Springs, Dick Rogers og frú áttu eitt barn lamað. Þau ui’ðu sér úti um tvö í viðbót, bæði lömuð. Hugsunin sú að veita barni þeirra gleði, í samfélagi jafningja þess, en forðast að eili-a hug þess með sorg og; minnmáttarkennd, með samneyti við heilbrigð fóstursyst- kini. — í sömu borg áttu Whit- mer bóndi og frú tvo drengi, tví bura, og gátu ekki eignazt fleiri börn. Þau fóru á stúfana og leit- uðu xippi tvær tvjburatelpur, á s'ama aldri og drengina til að fóstra upp með þeim. — Allt eru þetta skinandi dæmi um mannúð og fórnfýsi, — vega þau mjög í nxóti ýmsu því, sem miður fer, og sýna glæstan þátt stórbrotinn- ar menningar — og mikillar getu vestur hér. i Sumarbústaöur tilheyrandi Pétursdal. Höfundu r bréfanna býr hér og nefnir húsið Bjálkabæ. Á víðavangi Ruglazt í rími Alþýðublaðið liefir eittlivaP ruglazt í ríminu út af ummælum senx Tíminn lét falla í sambandi við umræður þær, seni nú íara fram í blöðum, um hutgsanlegar breytingar á núgildandi kjör- dæmaskipun. Telur blaðið Tím- ann lialda því fram, að affal- breyting kjördæmaskipunarinn- ar 1942 hafi verið í því fólginn, „ . . . . að 1000 Franisóknarmenn í tvímenningskjördæmum séu lagðir að líku við 501 kjósenda annars fIokks“. Þetta er vafasöm túlkun svo! ekki sé meira sagt. Það, sem Tíminn vildi benda á var, að þegar menn telja sig vera 'aí berjast fyrir réttlæti þá eiga þeir ekki jafnframt að skapa nýtt ranglæti. Hlutfallskosuiug um tvo menn er auðvitað hiein vitleysa og nvunu þess fá ilæmL að uokkur telji siig vera að li'erj- ast fyrir réttlæti með því að lögleiða slíkt fyrirkomulag. — Sennilega er helzt hægt að rótt- læta það með því, að hafðir séu í huga hagsmunir flokkanna en ekki kjósendanna. En cinmit*; það telur Alþ.bl. sig ekki vilja gera og er gott að mega trúa því. Aðalatriðið Hitt er einnig skakkt, að Tím- inn ræði „ . . . kjördæmamálið út frá þrengstu sérhagsmunasjón armiðum FramsóknarfIokksiiis“. Það kemur þessu máli lxreint ekk ert við, hvort Framsóknarflokli- urinn eða einhver annar á mestu fylgi að fagna í dreifbýlinU. Þótt svo hagi til nú, að Framsóknax- flokkurinn sé þar öðrmn flokt- um sterkari, þá er það enginn sönnun þess, að svo muni verða um alla framtíð. Fylgi flokka í þéttbýlinu er ýmsum breyting- um háð og svo getur einnig veriö þar sem byggð er strjálli, Hér er því ekki um það að ræða‘ ao misinuna flokkum. Spurningin er um það Iivort eðlilegt sé að fólk ið úti á landi hafi rétt á aíí kjósa fleiri þingmenn að tiltölu en ibúar höfuðstaðarins og þétt- býlissvæðanna þar í kring. Franx sóknarmenn Iíta svo á. Ög svc munu einnig aðrir þeir gera, er réttilega vilja Iíta á ailar að- stæður. Því ber hins vcgar ekki ari neita, að eðlilegt ér að kjördæma skipunin sé tekin til endurskoð- unar. Núverandi stjórnarflokkar gera sér fulla grein fyrir því. Þess veigna bunrlu þeir það lika i málcfnasamning sinn að taka þetta mál til athug'unar á kjör- tímabilinu. Við það heit verður staðið af Franisóknarflokknuni. Hann hefir þegar tjáð sig reiðu búinn til slíkra viðræðna. Efa- laust koma ýmsar It-iðir til greina og sjálfsagt verður vand- fundin sú niðurstaða, sem allir gera sig ánægða með. En leggi allir flokkar sig heilshugar fram um að leggja það eitt tii malsins, er þeir teljia þjóðinni í nt-iid fyr- ir beztu, þá verður einskis frek ar krafizt. Svo sjáuin vio livað xit úr því kemur. Þá treysti Ólafur kornmum Árið 1951 var sá háitur upp tekinn, að kjósa 3 menix innan utanríkismálanefndar í sérstaka undirnefnd og skyldi ríkisstjórn- in hafa sarnráð við hana mn meö ferð utanríkismála, Niðurstað- an virðist þó liafa oiðið sú, aí; engin samvinna hafði vtrið meo þeim ríkisstjórnum, sem setio hafa á þessu tímabili og nefnd- arinnar. Að íninnsta kos*i finn- ast engin gögn þar að lutandi. Ríkisstjórnin hefir því íaiið rétt að ákvæðið um kosniiígu pessax- ar undirnefndar skuli felld nið- ur og skipan þessara maia færí'. í það horf sem hún var fyrix 1951. Ólafur Thors var öðrurn þræði a'ð basla við að andmæla þessu og taldi að í þvi fælisf; traustsyfirlýsing á komnuinist- um. Um þa'ð seigir Alþýðuolaðið: „Hér skal ekki uin þarf þrátl- að við Ólaf Tliors, livori þessi Framhald á 8. síöu.

x

Tíminn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Tíminn
https://timarit.is/publication/50

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.