Tíminn - 24.12.1958, Side 6

6
T í M I N N, miðvikudagiun 24. dcscniber 1958.
Útgefandi : FRAMSÓKNARFLOKKURINN
Ritstjóri: Þórarinn Þórarinsson.
Skrifstofur í Edduhúsinu við Lindargötu
Símar: 18 300, 18 301, 18 302, 18 303, 18 304.
(skrifstofur, ritstjórnin og blaðamenn>
Auglýsingasími 19 523. - Afgreiðslan 12323
Prentsm. Edda hf. Sími eftir kl. 18: 13948
Helg eru jól
ENN ganga heilög jól í
garð. Fólkið hefir þveitzt
um í leit að jólagjöfum, og
kaupmennskan hefir blómg
azt i þessari gróðrarskúr.
Menn eru að niðurlotum
komnir af erli jólanna, og i
óðagotinu hafa menn sóað
fé sínu fyrir glingur og oft
ast keypt eitthvað, sem
þiggjandinn hefir litla þörf
fyrir og kannske takmark
aða ánægju af. En hverju
skiptir það? Það er ekki gjöf
in, sem er kjarni málsins,
heldur vinarþelið og bróður-
hugurinn, sem gjöfinni og
jólaóskunum fylgja. Og
slík tákn eru ekki of mörg í
heimi hér — heimi, sem log
ar í sundurlyndi með sverð
in reidd. Ef til vill yrði það
visir betri heims, ef ríkis-
leiðtogar færu að dæmi fólks
ins og sendu hver öðrum j óla
gjafir og hugheilar jólaóskir
og minntust þess, að heim-
urinn er heimili einnar fjöl-
skyldu.
Og svo ganga jólin í gárð.
Friður færist yfir. Heimilin
verða vígður reitur barnsins
í hverju mannshjarta. Þeir,
sem ekki eiga lengur fölskva
lausa hrifningu barnshug-
ans, vitja gamalla vinja og
taka undir meö Einari Ben-
ediktssyni:
„Ein minning fylgir mér frá
yngstu árum,
þar er sem bliki á höfn við
friðuð lönd.
Eg man. Ein bæn var les-
in lágt í tárum
við Ijós, sem blakti gegnum
vetrárhúmið“.
Jólin eru og verða mönn-
um enn „höfn við friðuð
lönd“. En hugsjónin um heim
allan sem friðuð lönd“,
er enn fjarlægt ljós,
svo fjarlægt, að við eygjum
það varla „gegnum vetrar-
húmið“. Og því verða heitar
bænir enn um langa stund
„lesnar lágt í tárum“ víða
um heim. Samt verður fögn-
uður i hjarta, því að á jól-
unum komast menn næst
draumi sínum um fegurð
mannlífsins.
Timinn óskar lesendum sín
um og landsmönnum öllum
fagnaðar á helgum jólum.
Landhelgisdeilan og Alþingi
FYRIR fáum dögum var
skýrt frá þvi í fyrsta sinn síð
an 1. sept., er nýja reglu-
gerðin um fiskveiðilandhelg
ina gekk í gildi, að enginn
brezkur togari hafi verið að
veiðum innan tólf milna
markanna. Nokkur brezk her
skip héldu sig þar enn, en
enginn togari.
Ásamt ýmsu fleiru er þetta
greinilegt merki þess, að
brezku togaraeigendurnir eru
teknir aö þreytast, því að
þeir hafa ekkert annað en
tjón og vansæmd af því að
halda áfram veiðum undir
herskipavernd innan fisk-
veiðilandhelgi íslands. Samt
má búast við því, að þeir
reyni að halda áfram þessari
iðju eitthvaðenn, en áreiðan
lega er það ekki nema tíma-
spursmál hvenær þeir sjá
þann kost vænstan að hætta.
Það hefur líka sitt að segja
að málstaður íslands í deil-
unni við Breta, nýtur vax-
andi samúðar og skilnings
um allan heim. í hinni
snjöllu ræðu Thor Thors,
sem hann flutti á allsherjar
þingi S.Þ. og birt er á öðrum
stað í blaðinu, er vakin at-
hygli á því, að í laganefnd
þingsins lýstu fulltrúar 40
þjóða stuðningi við málstað
ísiands, en enginn fultrúi,
nema fulltrúi Breta, mælti
ofbeldi þeirra bót. Óhjá-
kvæmilega hefur þetta sin
áhrif á afstöðu Breta.
ÞAÐ, sem ræður senni-
lega mestu um það, að Bret-
ar hafa enn ekki hætt of-
beldinu, er veik von þeirra
um það, að íslendingar
kunni að láta í minnipokann
og fást til að semja um ein-
hvern afslátt frá tólf milna
landhelginni. Margt bendir
til, að Bretar hefðu aldrei
byi-jað á ofbeldinu, ef ráða-
menn þeirra hefðu ekki gert
sér vonir úm', að hægt væri
að knýja íslendinga til und-
anhalds. Vonir þessar hafa
ráðamenn Berta að líkindum
reist á röngum upplýsingum
um afstöðu íslendinga, er
m.a. hafa vérið byggðar á
vissum blaðaskrifum. Þótt
þetta sé sennilega nokkur
skýring á framferði hinna
brezku ráðamanna, er það
enghin afsökun fyrir þvi að
ætla að knýja smáþjóð með
ofbeldi til þess að afsala sér
einum dýrmætasta rétti sín
um.
ÞAÐ, sem nú varðar vafa
laust mestu, er að gera Bret-
um það sem allra Ijósast, að
engan bilbug sé að finna á
íslendingum. Því fyrr, sem
Bretum verður þetta ljóst,
því fyrr munu þeir láta imd
an siga og viðurkenna rétt
íslendinga. Fjöldi félagasam
taka hefur að undanförnu
látið uppi eindregna afstöðu
sína og lýst óbilandi vilja
þjóðarinnar í þessu máli. Sá
aðili, sem áhrifamestur er,
Alþingi, hefur hins vegar
ekkert látið til sín heyra. —
Fátt myndi þó hafa meiri
áhrif á Breta en einróma yfir
lýsing Alþingis, þar sem of-
beldi þeirra væri fordæmt og
ótvírætt látið í ljós, að ekki
yrði vikið um hársbreidd frá
tólf mílna landhelginni.
EF BRETUM væri þannig
gerð afstaða Alþingis nægi-
lega ljós, myndi það áreiðan
lega greiða mjög fyrir lausn
deilunnar. Bretar hættu þá
að gera sér vonir um vmdan-
lát af hálfu íslendinga og
myndu breyta í samræmi við
það fyrr en síðar.
íslendingar munu aldrei gefast
upp fyrir fallbyssum Breta
Herra forseti: j
Eins og okkur öllum er
kunnugt tókst ekki á ráð-
stefnunni í Genf, um réttar-
reglur á hafinu, að ná sam-
komulagi um víðáttu land-
helgi og fiskveiðilögsögu.
Það vantar grundvöllinn
undir margar þeirra mikil-
vægu ákvarðana, sem teknar
voru í Genf unz náðst hefir
samkomulag um þessi hin
þýðingarmestu atriði.
íslenzka sendinefndin haí'ði tek-
ið þá stefnu frá uppliafi allsherj-
arþingsins um miðjan september,
að þetta þing gæti og bæri að
finna alþjóðlega lausn á þessum
málum, og að laganefnd þingsins
hefði fullkominn rétt til þess og
væri algjöriega hæf til þess að
fjalla um þetta mál með það fyrir
augum að leysa það réttlátlega.
Utanríkisrá'ðherra íslands skýrði
þessa afstöðu ákveðið og augljóst
í ræðu á allsherjarþinginu hinn
25. september. 'Þegar það síðar
kom í ljós, að þessi lausn var ekki
þóknanleg flestum séndinefndum
hér og naut mjög litils stuðnings,
þá álitum við, að æskilegasta og
líklegasta meðfei-ð málsins væri
sú að vísa því til næsta allsherjar-
þings. Chile, E1 Salvador, Ecua-
dor, Indland, Iraq, Mexiko og
Venezuela báru fram tillögu í
þessa átt í laganefndinni. Við
greiddum því atkvæði með þess-
ari leið. Þegar vuð ákváðum að
hafa þessa aðferð, þá byggðum
við þá ákvörðun á þeim grund-
velli, að næsta allsherjarþing
mundi gjörla rannsaka þetta mál
sem forgangsmál á dagskránni,
og að efnishlið málsins væa-i tekin
til meðferðar á því þingi í laga-
nefndinni, og leitast yrði við til
hins ítrasta að ná samkomulagi
þar og þá. lyaganefndin hafnaði
þessari málsmeðferð, en aðeins.
með eins atkvæðis mun. Það voru
37 atkvæði með þessari leið og 38
á móti. Laganefndin samþykkti
síðan ályktun um að halda sér-
staka ráðstefnu i þeim tilgangi að
rannsaka nánar reglur um viðáttu
landhelgi og fiskveiðilögsögu. Það
virðist því svo nú á þessari stundu
að við eigum á vændum nýja ráð-
stefnu í júlí eða ágúst í Genf.
Afstaða íslenzku sendinefndar-
innar hefir verið skýr og einbeiti
við alla meðferð þessa máls. Við
höfum álitið og álítum enn, að
laganefnd allsherjarþingsins sé
líklegri til að ;ná sanngjarnri og
réttlátri lausn á þessu máli heldur
en sérstök ráðstefna, og það megi
alveg sérstaklega vænta, að laga-
nefndin sé réttlátlega samsett og
að hún hafi meiri tilhneigingu en
sérstök ráðstefna til að vernda
réttindi strandríkja og alveg sér-
staklega að gæta þessara mikil-
vægustu hagsmuna ýmissa smá-
ríkja.
Þrátt fyrir þessi sjónarmið þá
vildum við ekki gjörast því and-
vígir, að ráðstefna yrði 'kvödd
saman, og það enda þótt að aðeins
lítill meirihiuti nefndarinnar hefði
ekki viljað aðhyliast þá lausn, sem
við töldum aðgengilegasta. Það
var þess vegna, sem við sátum
hjá við atkvæðagreiðsluna um
nýja ráðstefnu. Við vildum ekki
vísa frá þessari tilraun til að ná
lausn, þar sem við treystum sann-
girni og góðum ásetningi nær
allra þeirra ríkja, sem mæltu með
þessari leið.
Nú i þessum svifum ber það til
tíðind,a, að ný breytingartillaga er
lögð fyrir alisherjarþingið, og er
þar iagt til, að ráðslefna komi
' ekki saman fy-rr en í marz eða
! apríl 1960. Flutningsmenn þessar-
1 ar tillögu eru: Chile, Eeuador, E1
Rætia Thor Thors, sendiherra, á allsherjar-
þingi Sameinuíu ijjóíanna hinn 10 des. s. L
Salvadof, Indland, Iraq, Mexieo og
I Venezuela. Það er að segja ríkin,
rsem báru fram þá lausn í laga-
í nefndinni, sem við vildum aðhyll-
ast. Við erum auðvitað alvcg sann-
Thor Thors
færðir um það, að þessi tillaga er
framborin í góðum ásetningi og
með þeirri röksemd, að þessi frest
un eigi að fagna samþykki nær
allra þeirra ríkja, sem töldu að
ráðstefna væri líklegasta leiðin í
þessu máli til þess að ná alls-
herjar samkomulagi. Þar sem ís-
lenzka sendinefndin sat hjá við
at'kvæðagreiðsluna í laganefnd-
inni um það meginatriði, hvort
kalla ætti saman ráðstefnu, þá
ermn við nú neyddir til þess að
láta talsmenn ráðstefnunnar sjálfa
ráða því hvaða tími sé heppileg-
astur til að kalla ráðstefnu saman,
og við verðum þess vegna einnig
nú á allsherjarþinginu að sitja hjá
við atkvæðagreiðsluna um þessa
breytingartillögu. Við eigum einsk
is annars úrkosta.
Leyfið mér, herra forseti, nú að
skýra í fáum atriðum frá því hvers
ísland væntir af nýrri ráðstefnu,
og hvernig við lítum á þær að-
stæður, sem nú ríkja, þegar við
hefjum undirbúning að nýrri ráð-
stefnu. Aðstæðurnar, sem nú ráða
á þessu sviði, eru að okkar áliti
najög þýðingarmiklar, og þær gela
jafnvel ráðið úrslitum um það,
hvort við óskum eða óskum ekki
að taka þátt í hinni væntanlegu
ráðstefnu.
Eins og nú er orðið víða kunn-
■ugt, er fjárhagslíf íslands háð
fiskveiðum meira en með nokk-
urri annarri þjóð í heiminum. Við
eigum nær engar aðrar auðlindir
en fiskveiðarnar. 97% af verð-
mæti útflutnings okkar kennir
þaðan og það fjármagn verðum
v.ið að nota til að greiða til ann-
arra landa fyrir flestar lífsnauð-
synjar okkar, sem við þurfum að
flytja inn. Fiskimiðin við ísland
eru okkur dýrmætustu auðæfi.
Þau gefa okkur hið daglega brauð.
Þaðan kernur fjármagnið til að
veita okkur sæmilega lífsafkomu,
og þaðan kemur afl þeirra hluta,
sem gjörir þjóð okkar sjálfstæða
menningarþjóð. Fiskimiðin eru
þjóðlífi okkar enn þýðingarmeiri
en kaffitréin eru fyrir Brazilíu,
E1 Salvador og Colombíu, eða
sykurekrurnar fyrir Kúba, sauð-
féð og nautpeningurinn fyrir Uru-
guay og Argentínu, eða bifreiða-
framleiðslan fyrir Detroit og olían
fyrir Texas. Við verðum þess
vegna með fyrirhyggju og alúð
að vernda og varðveita þessi auð-
æfi, þar sem franitíð þjóðarinnar
er í veði.
Herra forseti, það var orðið
augljóst mál, að það vofði yfir sú
inikla hætta, að fiskistofninn eydd
ist og yrði uppurinn. Frá því 1
byrjun 20. aldarinnar hefir heil
hersing eriendra togara, aðallega
frá Bretlandi, skafið hafsbolninn
á fiskimiðum okkar alveg upp að
ströndum landsins með slíkri
nærtækni, að algjör eyðilegging
mátti vera fyrirsjáanleg. Það var
því óhugsandi, að ,við gætum horft
á þetta aðgerðarlausir. Frá því ár-
ið 1949 höfúm við beitt allri okk-
ar viðleitni að því, alls staðar á
viðeigandi alþjóðlegum vettvangi,
þar. á meðal innan Sameinuðu
þjóðanna, að fá komið á hagkvæm
um reglum til skynsamlegra tak-
markana á nýtingu fiskimiða. En
Sameinuðu þjóðimar hafa farið
sér hægt i þessu efni. Eftir að
Bretland mótmælti gruninlínum
Norðmanna. og eftir að aðgjörðir
Norðmanna höfðu hlotið staðfest-
ingu Hins Alþjóðlega Dóm.stóls
árið 1951, þegar Bretar töpuðu
málinu fyrir Dómstólnum, þá fór-
um við að dæmi Norðmanna árið
1952. Þetta líkaði eigi öllum þjóð-
um alls kostar í upphafi, en að-
eins ein, Bretland, sem við höfum
alla tíð átt hina vingjarnlegustu
sanibúð við og stóðum með og
studdum í heimsstyrjöldinni — að
eins þeir gripu til þess að beita
gagnráðstöfunum íil að reyua að
knýja fram vilja sinn gegn þjóð
vorri. Ráðamenn i Hull og Grimsr
by skelltu þá á banni gegn löndí-
un á íslenzkum fiski um allt iBret-
land. Það hlýtur að hafa verið
markmið þeirra, mér þykir leitt
að verða ségja það — að svelta
okkur til hlýðni við sig. En þessir
menn þekkja litið til sjálfstæðis
og þolgæðis islenzku þjóðarinnar.
En margir hlutir fara á annan veg
en ætlað er i þessum heimi. Bann
Breta snérist okkur til góðs, þar
sem við fundum og jukum nýja
markaði með öðrum þjóðum, 6em
reyndust okkur vinsamlegar, og
Bretar neyddust til þess að falla
frá löndunarbanninu eftir þýðing-
arlausar tilraunir í 4 ár.
Eftir að það kom í ljós, að :ráð-
stefnan í Genl gat ekki náð sam-
komulagi um viðáttu landhelgi né
um fiskveiðilögsögu, vorum við
að nýju neyddrr til að færa út
fiskveiðilögsöguna. Við höfðum
tilkynnt það fyrir löngu, að það
væri ætlun okkar að færa út fisk-
veiðitakmörkin upp að 12 mflum.
Þetta gjörðum við að nýju heyr-
umkunnugt í Genf, en samt sem
áður biðum við með að -fram-
kvæma þessa ákvörðun fram til 1.
september, svo að okkur gæfist
tækifæri til að skýra fyrir öðrum
þjóðum hverja nauðsyn bar til
þess að grípa til þessara ráðstaf-
ana, og þess vegna áttum við tnikl-
ar og langar viðræður við ýmsar
aðrar þjóðir um þet'ta efni, en
ekkert samkomulag virtist hugsan-
legt.
Nokkrar þjóffir hafa mótmælt
þessum aðgjörðum. okkar. Okkur
er sagt það, að 12 mílna takmörk-
in eigi sér ekki stoS í alþjóðaréttr.
Við því viljum við þá svara, að
það gilda engin alþjóðalög um víð-
áttu landhelgi né um réttindi
strandríkis. Það er nú almennt
viðurkennt, að 3ja mílna reglan
er dauður bókstafur í skjaia:
safni alþjóðaréttarins. Samkvæmt
skýrslu þjóðréttarsérfræðinga eru
nú þegar meira en 30 þjóðir, sent
hafa ákveðið landhelgi sína frá 3
til 12 milum. Hin alþjóðlega laga-
nefnd Sameinuðu þjóðanna sagði
svo í skýrslu sinni frá 25. oótkber
1956 „Alþjóðalög leyfa ekki út-
færslu landhelgi út fyrir 12 míl-
ur.“ Á ráðstefminni í Genf óx
þeirri stefnu stöðugt fylgi að
ákveða 12 mílna fiskveiðilögsögu.
Ég verð að leyfa mér að ‘leggjá
áherzlu á það hér, að ísland hefir
aðeins fært út fiskveiðilögsöguna,
en ekki landhelgj, en það er mál,
sem hefir mrklu víðtækari^ þýð-
ingu og frekari aíleiðingar. Á ráð-
stefnunni í Génf höfðu 36 þjóðir
greitt' atkvæði með tillögu frá
Kanada þess efnis, að sérhver þjóð
skuli hafa einhliða fiskveiðirétt-
indi innan 12 mílna. Og 45 þjóðir
greiddu atkvæðj með tillögu, sem
Bandaríkin báru fram um 6 mílná
landhelgi pg 6 nrilna fiskveiðilög-
sögu til viðbótax.
Enda þótt það hafi verið óað-
gengilegar takmarkanir á rétt'l
strandríkis samkvæmt tillögú
Bandaríkjanna, bá var það sarnt
(Fraiuh. á 8. síðu.)